Синусоидалдың электр тізбегіндегі таза резистивтік элемент (R - элемент)
7.6. Синусоидалдың электр тізбегіндегі
таза резистивтік элемент (R – элемент)
Естеріңе салайық:
Резистивтік элемент деп электр тізбектерінде бойынан
Резитивтік элемент вольтметрлік сипаттамамен анықталады
Оның кедергісі (r, R) оның ұшындағы
(7.1)
өлшнм бірлігі: Ом.
Бұдан тоқ, кернеу үшін мынадайөрнектер алынады:
(7.2)
Нақты резистивтік элемент дегеніміз бұл резистор
Резистивтік элементтен мынадай синусоидалық тоқ өтсін
(7.3)
Ом заңы бойынша кернеудің лездік мәнін
ендеше:
(7.4)
,
Бұл өрнектен: 1. Кренеу
2. –
3.
осы жағдайларға сәйкес толқынды және векторлық
немесе
яғни тұрақты тоқ тізбегіндегі Ом заңына
Айнымалы тоқ тізбегіндегі кедергі r, активті
Ендеше синусоидалдық тоқ үшін Ом заңы
Фазаларды салыстырып ығысу бұрышын табамыз
Осы өрнектерді (u, )
Онда комплексті кедергі
Яғни, резистивтік элементтің комплекстік кедергісі нақты
Сондықтан Ом заңының комплексті түрі былай
zr = r ,
zL= xL,
zC= xC,
R – элементтен тұратын тізбегінде энергетикалық
Лездік қуат
Резистор бөлінетін қуат синустың квадраты заңымен
Штрихталған аудан жылуға айналатын электр энергиясының
Айнымалы тоқ тізбегінде энергетикалық жағдайда қуаттың
СИНУСОИДАЛЫҚ ТОҚ ТІЗБЕГІНДЕ ТАЗА
ИНДУКТИВТІК ЭЛЕМЕНТ (Z – элемент)
Электр тізбегінің индуктивті элементі деп одан
Индуктивті элемент вебер – амперлік сипаттамамен
Индуктивтілік магнит ағыны ілінісінің
, өлшем бірлігі генри, Г
байланысы мына өрнектермен анықталады.
Нақты индуктивтік элемент ол – индуктивтік
Таза индуктивтік элемент арқылы синусоидалық тоқ
Онда пайда болатын кернеу
Яғни, таза индуктивтік элементтің ұшындағы кернеу
Толқынды және векторлы диаграммалары суретте көрсетілген.
Сығылған шамаларды салыстырайық, кернеудің амплитудасы
екенін табамыз. Бұл өрнектен көрініп тұрғандай
Индуктивтілік сипаттағы реактивті кедергіге, кері шама
,
Ендеше синуоидалық тоқ тізбегінде таза индуктивтік
Фазаларын салыстырып
Осы өрнектерді комплекс түрінде былай жазуға
Ендеше
zL=jxL
Яғни, таза индуктивті элементтің комплексті кедергісі
L – элементі электр тізбегіндегі энергетикалық
Қуаттың лездік мәні:
Яғни, бөлініп шығатын қуат екі еселенген
Оның амплетудасы индуктиві сипаттағы реактивті қуат
Бұл шама тоқ көзі мен индуктивті
СИНУСОИДАЛЫҚ ТОҚ ТІЗБЕГІНДЕГІ ТАЗА
АЙЫМДЫЛЫҚ ЭЛЕМЕНТІ (С – элемент)
Электр тізбегіндегі сиымдылық элементі деп одан
Айымдылықты элемент кулон – вольттік сипаттамамен
Сиымдылық электр зарядының q кернеуге u
, өлшем бірлігі [Ф]
Тоқ , кернеу және сиымдылық байланысы
Таза сиымдылықты элементке мынадай синусоидалық кернеу
Ендеше:
Яғни, таза сиымдылық элементке синусоидалық кернеу
Толқынды және векторлы диаграммаларды суретте берілген.
Өрнекте көрініп отырғандай (сызылғын шамаларды салыстырайық)
Ом заңының әдеттегі түрінен салыстырсақ, тізбектің
екенін көреміз.
Бұл шама сиымдылық сипатты реактивті кедергі
Ендеше синусоидалық тоқ тізбегіндегі сиымдылық элемент
,
Фазаларын салыстырып Ψ i мен
Комплекс түрінде
Ендеше:
Яғни, таза сиымдылықты элементтің комплексті кедергісі
,
Электр тізбегінде С – элементі болғандағы
Қуаттық мәндік мәні:
Яғни, таза сиымдылықты синусоидалық тоқ тізбегінде
Оның амплитудасы әсерлі мәні сиымдылық сипаттығы
, ВАр
Бұл шама тоқ көзі мен конденсатор
, ВАр
ҚОРТЫНДЫ
Мысал: Айталық үш элемент R,
я
Ескерту: L және С элементіне еске
RLC элементтерінің кедергісінің жиілікке тәуелділігі
Кесте ƒ=0 …
Өрнек Тұрақты тоқ Айнымалы тоқ
ƒ 0 0 …
ω=2Пƒ 0 0 …
r r r
xL= ωL а(L*0=0)
xC=1/ ωC 0=0
r- тәуелді емес
xL=ωL=2ПƒL-сызықтың тура проп.
гипербола,
кері проп.
Мысал:
не видно
U
i=Iжsin(ωt+ψi)
~
r
y
X
Ū
Ī
xi=ψ
i,R
UR
ωt
iR
ψi=ψU
U
i
α
T
P
ωt
j
U=UmejψU
Ft
İ=ImejψU
ψi=ψU
i=Iжsin(ωt+ψi)
U
L
ψ
i
α
ωt
IL
UL
ψU
ψi
ψU= ψi+90°
U
ωt
Ft
x
y
ĪL
~
е
Ů
İ
İR
R
İL
L
İc
C
90˚
90˚
0
xC
r
xL
r
xC
AR
A
ALC
AL
AC
R
L
C
?
?
AC
AL
U
AR
AL=AC
A
AC
AL-AC
ΨU=Ψi+90˚
Ψi
Ψi
ΨU=Ψi+90˚
ĪL
UC
~
iC
C
q
U
UC
i
ωt
Ui
ψU= ψi+90°
U
qC
ωt
x
y
Ic
UC
Ψi=Ψu+90˚
Ψi=Ψu+90˚
Ft
Ic
j
UC=UmejΨu
IC=UmejΨu
Автотербеліс
Интегралды микросхемалар құрылымы және техникалық пайдалану
Электр тізбектер және оның элементтері
Күн баттареясы негізінде жұмыс жасайтын құрылғы
Түзеткіш туралы түсінік
Микросұлбаларды құрастыру
Құралмен өлшеу қателігі
Су деңгейінің индикаторы құрылғысының бақылау жүйесін әзірлеу
Автоматиканың элементтері бойынша дәрістер
Сандық интегралдық микросұлбалардың негізгі параметрлері және шартты белгілену жүйесі, классификациясы