Банк табыстарын талдау
МАЗМҰНЫ:
Кіріспе...........................................................................................................................7
Бөлім-І Банктің табыстары мен олардың қалыптасу көздері.................................9
1.1 Банк табыстылығының экономикалық мәні олардың жіктелуі..................9
1.2 Банк пайдасы және оның қалыптасу көздері..............................................18
Бөлім-ІІ Банктің табыстары мен пайдасына талдау («Банк ЦентрКредит» АҚ
2.1 Банктің табыс көздері мен пайдасын талдау..............................................23
2.2 «Банк ЦентрКредит» АҚ - қаржы шаруашылық жағдайына сипаттама..36
2.3 Банктің табыстылығы мен пайдалығын талдау жасау...............................45
Бөлім-ІІІ Банк пайдасы мен табыстылығын ұлғайту жолдары.............................55
3.1 Банк пайдасын ұлғайту жолдары.................................................................55
3.2 Коммерциялық банктің табысын басқаруды жетілдірудің мәселері және
Қорытынды.................................................................................................................73
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.................................................................................77
Кіріспе
Қазақстанда банктік жүйе экономикалық процессте қайта құрылуда маңызды рөлі
Банктің тұрақты және ырғақтылық табыстарының өсуі банктің мамандандырылған басқару
Банк алдындағы осы жоспарда тұрған тапсырманы келесі екі негізгі
Екіншіден, банк жетекшілері табыстылықтың максималды қамтамасыз ету тұрғысынан жобаланған
Пайда – банктің жұмысының негізгі қызметінің нәтижелілігі. Коммерциялық
Жалпы пайданың көрсеткіші (салықты есепке алмағандағы төлем және қалдық
Бөлім-І Банктің табыстары олардың қалыптасу көздері
1.1 Банк табыстылығының экономикалық мәні олардың жіктелуі
Коммерциялық банктердің негізгі қызметі – пайда табу. Сонымен қатар
Бұл көрсеткіштер өткізу жағдайларында банктің жеткілікті пайдасында болады. Осы
Пайда – банктің қызметінің негізгі қаржылық нәтижесінің көрсеткіші болып
Қарызшылар банктің несие беру мүмкіндігін және меншікті капиталдың мөлшерімен
Табыстылық пен пайдалылық - коммерциялық банктердің ең маңызды
Пайдалылықты өлшеу үшін бірнеше әдіс қолданылады, бұлардың әрқайсысының артықшылықтары
Салық төленгеннен кейінгі таза пайда, дивидентке дейінгі төлем
Активтің орташа құны
Банктік жүйеде пайда көлемі мен оның сенімділігін қамтамасыз етеді
Пассивтік операциялар табыс
+
Активті операциялар табысы (операциялық табыс(пайыздық + пайыздық емес) +
-
Операциялық шығындар (пайыздық + пайыздық емес)
-
Басқада шығындар
=
Пайда (таза табыс)
Сурет 1.1 - Банктің пайданы қалыптастыруы
Пайданың соңғы қаржылық нәтижесі банктің есеп беру аралығында табыстың
Барлық табыс пен шығын баптарында есеп беру кезеңінде таза
Барлық табыстар бабына есепке алу аралығындағы белгілі таза пайда
Банк табыстары есептеу әдісі бойынша теңгемен есептеледі және мыналардан
төмендегілер бойынша сыйақы (мүдде) алумен байланысты:
Ұлттық және басқа банктердегі корреспонденттік шоттар;
Ұлттық және басқа банктерде орналастырылған депозиттер;
Ұлттық банк қайта қаржыландыруы үшін жарамды қазынашылық міндеттемелер
сатуға арналған бағалы қағаздар;
басқа да бағалы қағаздар;
басқа банктерге орналастырылған салымдар;
басқа банктер ұсынған қарыздар;
клиенттерге берілген қарыздар;
капиталға және бағынышты борышқа инвестиция;
банктің келесі қызметтері бойынша комиссиялық табыстары:
аударым операциялары;
бағалы қағаздарды сату-сатып алу;
шетел валюталарын сату-сатып алу;
сақтандыру операциялары;
сенімгерлік операциялары;
берілген кепілдіктер;
шоттарды және клиенттердің салымдарын жүргізу;
басқалары;
пай, акция және басқа да бағалы қағаздар бойынша дивидендтер;
клиенттердің банкке есеп айырысу және кассалық қызмет көрсеткені үшін
шетел валютасын, бағалы қағаздарды сату-сатып алудан түсім;
шетел валютасын, бағалы металдарды және бағалы қағаздарды қайта бағалаудан
кәсіпорындарға, ұйымдарға, банктерге халыққа көрсетілген басқа да қызметтер үшін,
банк активін сатудан түскен түсім;
банк шығындарының орнын жабу сомалары;
есепті кезеңде шыққан өткен кезеңде табыстары (өткен жылдар қателерін
банк қызметкерлерінің олардың кінәсі есебінен банктің төленген айыппұлдарының орнын
алынған айыппұлдар, өсімпұл, тұрақсыздық төлемі және басқа да экономикалық
банк меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін табыс, сонымен қатар
банк алатын басқа да түсімдер: сатылған макулатура, металл сынығы,
күтілмеген жағдайлар салдарынан туындаған басқа да күтілмеген табыстар.
Кез келген кәсіпкерлік қызметтің ең маңызды мақсаты – табыс
Таза табыс == табыс – шығыс
Егер шығыс табыстан асып кетсе, онда жабылмаған шығын жайлы
Шығындар – бұл шаруашылық жүргізуші субъектіге тиесілі келісімшарттар және
Табыс және шығыс ұғымдары әр түрлі анықталады. Жиі қолданылатындары:
Табыс – есепті кезең аралығындағы активтер ағымы немесе өсуі
Шығыс - есепті кезең аралығындағы экономикалық табыстың активтердің кері
Табыс банктің өмір сүру көзі болып табылады. Банксіз табыс
Табыстар екі түрге бөлінеді: негізгі және негізгі емес қызмет
Нәтижелі шоттарды құру тәсілін, табыстар мен шығыстардың құрамын, оларды
Бухгалтерлік есептің жалпы қағидалары тануды субъектінің қаржылық есебіне бап
Табыс және шығыс баптарын қанағаттандыру өлшемдері мынадай:
бап өлшеу үшін сәйкес негізде және іске қосылған сомаға
болашақта экономикалық пайда алуға немесе жоғалтуға негізделген баптар үшін
Табыстар әдетте мәміле орындалған және түсімді алу және оны
Өнімді сатудан түскен табысты мойындаудың негізгі өлшемдерінің бірі –
Өнімді өткізу кезінде табыс танылған болса, онда табыс пен
өткізгенге дейін;
өткізу кезінде;
өткізгеннен кейін.
Өнімді өткізгенге дейін танылған табыс. Екі әдіс арқылы жүзеге
аяқталған мәміле, яғни мәміле аяқталғанкезде табыс және шығыс шоттарымен
аяқталу пайызымен – табыс, шығыс, жиынтық табыс әр есепті
Өткізу кезінде мойындалған табыс. Табысты мойындау үшін жағдайлар –
Өткізгеннен кейін танылған табыс. Бұл жерде екі әдіс қолданылады:
Бірінші жағдайда табыс сату кезінде емес, тек ақша алынған
Табысты қызмет көрсетілуі бойынша мойындау келесі әдістермен жүзеге асады:
нақты орындалу (бір операцияны орындау кезінде қызмет көрсеткені үшін
үйлесімді орындалу (көп сатылы табыстарды мойындау үшін қолданылады);
аяқталған орындалу (қызмет көрсетуден түсетін табысты есепке алу үшін
инкассолау (табыс ақшалай қаражат алынған кезде мойындалады, себебі белгісіздік
Табыстар мен шығыстардың әрбір түрі банктің қызмет етуінің тиімділік
Табыстар және шығыстар баптарын бөлек ашып қарастыруға алып келген
тауарлы-материалдық қорлар құнының өткізудің таза құнына дейін,
банк қызметі құрылымының өзгеруі және құрылымның өзгеруі бойынша шығындарға
жылжымайтын мүлік және құрал-жабдық баптарының істен шығуы;
ұзақ мерзімді инвестициялардың істен шығуы;
үзілген операциялар;
сот үрдістерін реттеу;
резервтердің күшін жоюдың басқа да жағдайлары.
Әрбір үзілген операция үшін келесілер жүргізіледі:
үзілген операция сипаттамасы;
есепке алу мақсатында операциялардың нақты үзілу күні;
үзу әдісі (сату немесе бас тарту);
операцияны үзуден түскен табыс немесе шығын және оларды өлшеу
әр есепті кезеңде күнделікті қызметтен сәйкес сомалармен түсетін түсім,
Жалпы көлемде елеусіз үлеске және бір реттік сипатқа ие
Осылардың әрбір түрі клиенттерге ұлттық және шетел валютасында қызмет
Жоғарыда айтылып кеткендей, банк шығындары – бұл есепті кезңе
Экономикалық шығындарды табыс алу үрдісінде банк қызметтерін және өнімдерін
Шығыстар есепке сәйкестілік қағидасы бойынша себеп-салдарлық байланыс негізінде көрсетілген
1.2 Банк пайдасы және оның қалыптасу көздері
Коммерциялық банктердің табыс көздеріне мынадай банктік бизнес түрлерін жатқызуға
• ссудалық бизнес;
• дисконттық бизнес;
• сақтау бизнесі;
• банктік кепіл беру қызметі;
• бағалы қағаздармен жасалатын бизнес;
• салымдар қабылдау және клиенттердің тапсырмасы бойынша операцияларды жүзеге
• басқа банктермен корреспонденттік қатынасқа негізделген
• дәстүрлі емес қызметтерді көрсету бизнесі.
Ссудалық бизнес екі элементтен тұрады: клиенттерге (жеке және заңды
Дисконттық бизнес, төленбеген вексельдерді, чектерді және талаптарды банктің белгілі
Сақтау бизнесі банктің трасталық (сенім) және агенттік қызметтеріне негізделеді.
Бағалы қағаздармен бизнес мынадай элементтерді қамтиды:
банктің өзінің бағалы қағаздарын шығару;
оларды нарықта сату;
кәсіпорындарды жекешелендіруге байланысты қызмет көрсетуде басқа да эмитенттердің бағалы
Мұндай бизнестен түсетін табыстар келесідей көзден құралады: 1) өзінің
Банктің кепіл беру қызметі клиенттерге есеп айырысу үшін және
Салымдар қабылдау және клиенттердің тапсырмасы бойынша операцияларды жүзеге асыру
• комиссиондық сыйақылар:
а) шот ашқаны үшін;
б) шотты жүргізгені үшін;
• белгілі бір мерзім ішінде белгеленген комиссия (ақша белгісінде);
• айналымнан алынатын комиссия (айналымнан % түрінде алу):
в) шот бойынша операциялар туралы көшірме бергені үшін;
г) шотты жабу үшін;
д) қолма-қол ақша беруге немесе есеп айырысуға байланысты операцияларды
• банктің корреспонденттік қатынас бойынша басқа банктердегі корреспонденттік шоттарындағы
• дәстүрлі емес табыс түрлері банктің лизингтік, ақпараттық, кеңес
Банктің барлық табысын үш топқа бөлуге болады:
пайыздық табыстар;
банктік қызмет көрсетуден алатын комиссиялар;
басқа да табыстар (бағамдық айырма, яғни баланстық құны мен
Пайыздық табыс пен комиссиялармен ұштасуы мүмкін. Мысалға, несиелік және
Ссудалық пайыз – пайыздық табыстың басты көзі ретінде банктің
• несие формасына қарай: коммерциялық, банктік, тұтыну несиелерінің пайызы
• несиелік мекеменің түріне байланысты: Орталық банктің есепке алу
• ссудалардың мерзіміне қарай: қысқа мерзімді сссудалар бойынша пайыз,
• ссудалардың түріне байланысты: овердрафт бойынша айналым құралдарына берілген
• операциялар түрлеріне қарай: қарыздар бойынша пайыз, банкаралық несиелер
• есептеу тәсіліне қарай: жай және күрделі, қарапайым және
Комиссия – банктік операция үшін сыйақы, латын тілінен аударғанда
Табыс көздері екіге бөлінеді:
•Тұрақты, оған банктік қызметтен алынатын пайыздық және пайызсыз табыстар
• Тұрақсыз, оған қайталама нарықтағы бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан
Бөлім-ІІ Банктің табыстары мен пайдасына талдау
(«Банк ЦентрКредит» АҚ мысалында)
2.1 Банктің табыс көздері мен пайдасын талдау
Банктің кірістерін талдау коммерциялық банктің қызмет етуінің нәтижелерін зерттеуге,
Банк қызметінің нәтижелерін талдау процессінде әртүрлі әдіс-тәсілдер қолданылады:
банктің балансының кіріс және шығыс аналитикалық шоттардың экономикалық негізделген
құрылымдық талдау;
тоқсан және жылдық мәліметтер бойынша банк қызметінің қаржылық нәтижелерінің
қаржылық нәтижелерінің көрсеткіштерінің әртүрлі факторларға тәуелділігінің дәрежесін айқындау;
жекелеген факторлардың сандық әсерін экономикалық бағалау мен олардың мазмұны;
алынған көрсеткіштерді ұсынылатын деңгеймен салыстыру.
Банктің қызметін талдаудың мақсаты банктің пайдалылықтың өсу резервтерін айқындау
Коммерциялық банктердің кірістерді бағалаудың негізгі әдістемелерін қарастырайық.
Банк табыстарын талдау.
Ең бірінші, кезең ішінде алынған банктің кірістердің жалпы сомасын
Пайыздық кірістерге:
теңгемен алынған қарыздар бойынша есептелген және алынған пайыздар;
шетел валютадағы қарыздар бойынша есептелген және алынған пайыздар.
Пайыздық кірістер құрылымы мына түрінде беріледі:
банкаралық қарыздыр бойынша алынған пайыз кірістері;
коммерциялық қарыздар бойынша түскен пайыз кірістері.
Пайыздық емес кірістерге:
инвестициялық қызметтен түскен табыстар (бағалы қағаздар бойынша дивидендтер, кәсіпорындардың
валюталық операциялардан кірістері;
алынған комиссия мен айыппұлдардан кірістері;
басқа да кірістері.
Банк кірістеріне талдау жүргізгенде жалпы сомада немесе сәйкес кіріс
Ірілендірілген баптар бойынша банктердің кірістер құрылымына талдау жасағаннан кейін
Нақты бантің біруақытта кірістер мен баланс активінің құрылымының динамикасын
Талдаудың келесі кезеңі – сапалы. Яғни бұл банктің кірістер
Несие саясатын жасаған кезде барлық банктер пайда сияқты факторды
Қарыздыр бойынша пайыз ставкаларда банкпен жеке берілген әрбір қарыздың
Қарыздыр бойынша пайыз ставканың деңгейіне, оған тән тәуекелдің дәрежесі,
Банктің пайыздық кірістерін талдау үшін ұсынылған қарыздырды жіктеу дұрыс
Пайыз кірістерді талдау кезінде жалпы түрде және әрбір қарыз
Мұндай көрсеткіштер ретінде:
барлық қарыз шоттар бойынша жиынтық пайыздың кірістердің орташа қалдықтарға
қысқа мерзімді қарыздар бойынша орташа қалдықтарға қысқа мерзімді қарыздар
ұзақ мерзімді қарыздар бойынша орташа қалдықтарға ұзақ мерзімді алынған
зерттелетін топ бойынша орташа қалдықтарға қарыздырдың жекелеген топтар бойынша
Осы көрсеткіштердің динамикасы қандай қарыз операциялар есебінен пайыз табыстары
Коммерциялық банктердің табыстың қайнар көзі ретінде мәні бойынша бағалы
Бұдан басқа, инвестициялық операциялармен басқарудағы қиыншылықтардың себебі: бағалы қағаздардан
Купон ставкасы – эмитентпен төленетін номиналға қатысты пайыз. Ағымдағы
Жыл сайынғы номиналды табыстылық – (+) Жыл сайынғы өсімі
Жыл сайынғы өсімі немесе шегерімі үстеме немесе айырманың (нарық
Берілген формула әдетте егер сату бағасы номиналға жақын болса
Банктің кіріс талдаудың келесі бір әдістемесі.
Банк кірістерін талдау.
Банктің кірістерінің құрылымдық талдауы табыстың әрбір түрінің үлесін және
табыстылықтың негізгі факторын анықтау;
болашақта сақтау мүмкіншілігі болу үшін табыстылықтың негізгі факторына сәйкес
табыстылықтың тұрақтылық дәрежесін анықтыу.
Берілген әдістеме банк табыстардың келесідей жіктелуі қарастырылған:
теңгедемен қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді қарыздар бойынша
басқа банктерге берілген қарыздар бойынша пайыздар;
валютадағы қысқа мерзымді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді қарыздар бойынша
шетел корреспонденттер шоттар бойынша алынған пайыздар;
кепіл мен аккредитив операциялар бойынша табыстар;
бағалы қағаздармен операциялар бойынша табыстар;
пай мен акциялар бойынша табыстар;
тағы басқа.
Осы әдістеме бойынша табыстар деңгейін бағалау үшін мына қаржы
К1= пайыздық маржа
Активтер
К2= пайызсыз кіріс
активтер
К3 – пайызсыз кіріс – пайызсыз шығыс
пайыздық маржа
Осы коэффициенттер негізінде табыстар деңгейін бағалау кезінде мыналар жүргізіледі:
Коэффициенттің нақты мәнін және банк табыстылығы бойынша оның рейтингінің
Есепті және алдыңғы кезеңдегі коэффициенттің нақты мәнінің динамикасын талдау,
Алдыңғы кезеңмен салыстырғанда есептік кезеңдегі коэффициенттердің өзгеруін анықтайтын факторларды
Соңғы тұжырым тек коэффициенттің деңгейін ғана емес, оның өзгеру
Тағы бір әдістемесі келесідей. Табыстарды талдау – табыстарды стандартты
Жиынтық табыстар = Операциондық + Банктік емес + Басқа
Табыстылық баптарының динамикасы көлденең талдау жүргізу арқылы зерттеледі. Операционды
Келтірілген әдістемелердің талдаулардың өзіндік артықшылықтары да, кемшіліктері де орын
№2-нысаны кірістер жөніндегі есеп беру қорытынды айналымдарды және қаржылық
Банктің табыстары мен шығыстары жөніндегі есепті ашып көрсету немесе
сыйақы түріндегі және ұқсас (аналогты) табыс;
сыйақы түріндегі шығыс және ұқсас (аналогты) шығыс;
дивидент түріндегі табыс;
комиссиондық және алым түріндегі табыс;
комиссиондық және алым сомасын төлеу шығындары;
шығындарды шегергендегі бағалы қағаздарды сату нәтижесінде алынған табыс;
шығындарды шегергендегі басқа да бағалы қағаз бойынша табыс;
басқа да операциялық табыс;
қарыз алумен байланысты шығындар;
жалпы әкімшілік шығындар;
басқа да операциялық шығындар.
Банктік операцияларды жүргізу нәтижесінде банктің алатын негізгі табыстарының түрлеріне
Банктің банктік операцияларды жүргізу нәтижесінде пайда болатын шығындарының негізгі
Сыйақы түріндегі табыс мынадай жағдайларда танылады:
мәміле жасаумен байланысты банкке экономикалық тыбыстың түсу ықтималдығы бар
табыс сомасы жоғары деңгейлі сенімділікпен бағаланған болса.
Мәмілеге сәйкес, банктерде контрагенттік ақшасын пайдаланғаны үшін кезінде шығындар
Активтерден (міндеттемелерден) алынған нақты табысты (шығысты) есепке алатын уақыт
Банктің табыстыры мен шығыстары Қазақстан Республикасы «Бухгалтерлік есеп және
сатып алуға арналған бағалы қараздардың шығуы және олардың баланстық
шетел валютасымен және қымбат металдармен жүргізілген дилингтік операциялар;
сатуға жарамды, сол сияқты және өтеуге дейін ұсталатын құнды
Қазіргі сәтте табыстардың құрамына қосылып қойылған сомаларды алу
Банк өзінің активтеріне және баланстан тыс міндеттемеллеріне сыныптама жүргізіп,
Бұрын есептен шығарылып тасталған дебиторлық борыштар қайтарылған жағдайда, келіп
Соңғы қаржылық нәтиже – пайда немесе шығын – есепті
Банктің табыстары мен шығыстары есептіліктің, сақтық және сәйкестіліктің негізгі
Әдетте есепті кезең аралығында танылған табыстар мен шығыстардың барлық
Іс жүзінде есепті кезеңдегі таза табысты немесе шығынды анықтауда
Төтенше баптар – кәсіпорынның күнделікті қызметінен айқын ерекшелінетін шаруашылық
Шаруашылық қызмет немесе операциялардың төтенше баптардың пайда болуына
Төтенше баптардың сипатын және сомасын ашу табыстар және шығындар
Үзілген операциялар нәтижелері әдетте күнделікті қызметтен түсетін пайдаға немесе
Экономикалық қызметке тән белгісіздік салдарынан қаржылық есептің бірнеше баптары
Әр түрлі кезеңдердегі қаржылық есептердің сәйкестілігін қамтамасыз ету мақсатында,
Қаржылық есептерді толтыру кезінде қате математикалық дұрыс есептемеулер нәтижесінде,
Болашақта кезеңдерге қатысты маңызды қатенің түзетілуі сомалары есеп беруде
Кезекті кезеңнің салыстырмалы мәліметтерін қоса есептегендегі қаржылық есеп беруде
Табысқа кірістірілген қаражатты алу мүмкіндігіне қатысты белгісіздік туындаған жағдайда,
Банк өз активтерін жіктейді және соларға қарсы Қазақстан Республикасының
Егер шығынға қосылған соманы банктің төлемеуіне немесе пайдаланбауына қатысты
Алғашында есептен шығарылған активтердің сомасын қайтару осы есептен шығару
Банк пайдасын макрореттеу оны төмендету үшін қызмет етеді және
Микрореттеу мақсаты баланстық және әр уақытта максималдау кезіндегі салық
Табысты макрореттеу әдістері: несие бойынша пайыздарды төмендету, депозиттер бойынша
Табыстар, пайдалар, шығыстар және шығындар шоттарының ерекшеліктері – олардың
Бухгалтерлік баланс шоттары (активтер, міндеттемелер, меншікті капитал) кезең аралығында
Шотты жабу – оның қалдығын келесі шотта өткізбе жолымен
Табыстар шоттарын жабу үдерісінде арнайы «Салыққа дейінгі табыс» деп
Жабылу үдерісі аяқталғаннан кейін қаржылық-шаруашылық қызмет нәтижелері жайында есептің
2.2 «Банк ЦентрКредит» АҚ – қаржы шаруашылық
жағдайына сипаттама.
Акционерлік қоғам «Банк ЦентрКредит» қазақстан Республикасында ірі банктердің бірі
1998 жылдың қыркүйегінде КСРО-ның ең бірінші кооперативті банкі болып
1993 жылдың қарашасынан бастап Банк Қазақстан Қор биржасының мүшесі
1994 жылдың қыркүйегінен бастап кіші және орта бизнесті дамыту
1996 жылдың маусымында Қазақстан және Орталық Азия бойынша Western
1998 жылдың шілде айында – Жабық Акционерлік Қоғам «ЖилстройБанк»-пен
1999 жылы тамыз айында – Банктің акциясы Қазақстан Қор
2000 жылы ақпан айында – Банк жеке тұлғалардың салымдарын
2002 жылдың қараша айының жағдайы бойынша Халықаралық рейтингтік агенттік
Ва2 – шетел валютасындағы банктік депозиттер бойынша ұзақ мерзімді
NP - шетел валютасындағы банктік депозиттер бойынша қысқа мерзімді
D – қаржылық тұрақтылық рейтингі.
Барлық рейтинг болжалы – «тұрақты».
Ашық Акционерлік Қоғам «БанкЦентрКредит» Басқармасының Төрағасы Ли Владислав Сединович
- Әкімшілік департаменті;
- Кіші және Орта бизнесті несиелеу департаменті;
- Қазыналық департаменті;
- Теуекелділікті басқару және талдау департаменті;
- Несиелік тәуекелділік департаменті;
- Корпаративті қаржылар депортаменті.
Әрбір депортамент банктің тиімді жұмысын қолдау және әртүрлі бағытта
Банктер қызметінің мәні оларды басқа органдардан ажыратылатын функцияларды орындаудан
Банк қызметін – банктің клиент мүддесі үшін белгілі бір
Қазіргі кезде негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыша салымдар тарту мен
Қазіргі кезде әмбебап банктер банк қызметтерінің және қаржылық қызметтердің
Коммерциялық банктердің желісі ақша нарығының қалыптасуына ықпал етеді, ал
Коммерциялық банктер негізінен өз клиенттерінің шаруашылық қызметтеріне қызмет көрсетумен
«Қазақстан республикасындағы банктер және банктік қызметтер туралы» Заңға сәйкес
- ақылы негізде депозиттерді тарату;
- клиенттер мен банк-корреспонденттердің шоттарын жүргізу және оларға
кассалық қызмет көрсету;
қайтарымдылық, мерзімдік және төлемділік шарттарымен заңды және жеке тұлғаларға
инвестицияланатын қаражаттар иелерінің немесе иемденушілердің тапсырмалары бойынша
заңда көрсетілген тәртіппен өз бағалы қағаздарын шығару ( чектерді,
төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру, олармен басқа
ақшалай нысанда орындауды қарастыратын үшінші тұлғалар үшін кепілдеме және
тауар тасымалын талап ету құқын, сатып алу және қызмет
банктік операциялар бойынша брокерлік қызметтерді көрсету, клиенттердің тәуекелі бойынша
клиентерүшін құжаттар мен бағалылықтарды сақтандыру бойынша қызметтер;
коммерциялық мәмілелерді қаржыландыру, сондай-ақ сату құқынсыз (форфейтинг);
клиенттердің тапсырмалары бойынша сенімдік операцияларды;
банктік қызметпен байланысты кеңес беру қызметін көрсету;
лизингтік операцияларды жүзеге асыру.
Ұлттық банкінің арнайы лицензиялары бар болса, банктер басқа да
уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау (депозиттік операциялар);
экономиканы және халықты несиелендіру (активтік операциялар);
қолма-қолсыз есеп айырысуларды ұйымдастыру және жүргізу;
инвестициялық қызметті;
клиенттерге басқа да қаржылық қызметтерді көрсету. [13]
Активтік операциялар – бұл банктердің табыс алу және өзінің
Бұл екі мақсаттың бірегейлігі банкті коммерциялық кәсіпорын ретінде тартылған
Активтік банктік операциялар өзінің формасына және тағайындалуына қарай әр
ссудалық (несиелік) операциялар;
инвестициялық операциялар;
депозиттік операциялар;
қаржылық операциялар;
басқа да операциялар.
Банк операцияларының маңызды бөлігін банктік несиелік операциялары негізінде алады.
Банктің инвестициялық операциялары – несиелік операциялардан кейін банкке табыс
Пассивтік операциялар негізінде банктің ресурстары жинақталады. Сондықтан да пассивтік
Банк ресурстары пассивтік операциялар нәтижесінде құрылатындықтан, оған анықтама берген
Ал соңғы оқулықтарға сүйенсек, пассивтік операциялар – бұл нәтижесін
Бұл екі анықтамалар бірін-бірі толықтырады десе болады, себебі біріншісі
Пассивтік операциялар көмегімен банктер нарықтан несиелік ресурстарды сатып алады.
Пассивтік операциялардың мынадай формалары болады:
коммерциялық банктердің бағалы қағаздары алғашқы эмиссиялауы;
банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды ұлғайту және құру;
басқа да заңды тұлғалардан несиелер алу;
депозиттік операциялар.
Пассивтік операциялар айналыстағы ақшалай қаражаттарды банктерге тартуға мүмкіндік береді.
Кесте -1. "Банк ЦентрКредиттің" қаржылық көрсеткіштері, (мың.теңге)
Көрсеткіштер 2004 жылы Үлесі % 01.01.05. Үлесі % Өзгеруі
Активтер 1 2 3 4 5
Ақша құралдары және ХБҚР шоттары 5648630 6,9% 8739070 5,9%
Банкпен берілген қаражаттар және несиелер 9494053 11,6% 9745108 6,6%
Саудаға арналған бағалы қағаздар 1412897 1,7% 2901382 2,0%
РЕПО операциясынан түскен бағалы қағаздар 68182 0,3% 7843313 5,3%
-Несие және қаражаттар, клиенттерге берілген
-Инвестициялық бағалы қағаздар:
сатылуға арналған қолда бар бағалы қағаздар
жабылуға ұсталынған бағалы қағаздар
-Жиналған амортизация алынып тасталған кейінгі негізгі құралдар
-Талап еткенге дейінгі табыс салығы
-Басқада активтер 52068761
8999865
2688497
1532133
63,6% 91456228
21478739
54973
3887790
38289
2328774 61,6% 75,65%
11,0%
14,5% 138,66%
0,0%
0,0% -
3,3%
2,6%
44,61%
0,0%
0,0% -
1,9%
1,6%
52,00%
Барлығы 81913018 100,0% 148473666 100,0% 81,26%
Міндеттемелер және Акционерлік капитал
Міндеттемелер:
Банктердің қарызы мен қаражаттары 20728383 27,9% 34963481 25,7% 68,67%
РЕПО операциясымен сатылған бағалы қағаздар 1332711 1,8%
0,0% -100,0%
Клиенттер шоттары 47643364 64,0% 91343273 67,1% 91,72%
Табыс салығы міндеттемесі
Қарыз
Басқада міндеттемелер
62403
4102079
556994
0,1%
0,0% -100,0%
5,5% 8985452 6,6% 119,05%
0,7% 916040 0,7% 64,46%
Барлығы 74425934 90,9% 136208246 91,7% 83,01%
Аз үлесі 46982 0,1% 63997 0,0% 37,65%
Акционерлік капитал
Жарғы капитал 5166988 69,4% 7465898 61,1% 44,49%
Эмиссиялық қор 1022 0,0% 1002 0,0% 0,00%
Негізгі құралдарды қайта бағалау қоры 278622 3,7%
Бөлінбеген пайда 1993960 26,8% 4467536 36,6% 124,05%
Барлығы 81913018 9,1% 12211423 8,2% 64,12%
Баланс 81913018 100,0% 148483666 100,0% 81,27%
Ақпарат көзі: “Банк ЦентрКредиттің” ресми сайты. А., 2004-2005 жж.
2004 жылға қарағанда 2005 жылы валюталық баланс 81,26%-ға өсті,
Валюталық баланстың негізгі үлесін: активте 14,5%-ды сатылымға шығарылған бағалы
Өз кезегінде банктің міндеттемелері 83,01%-ға жоғарылады, ал міндеттемелерде 67,1%-ды
Сурет 2.2 - Активтің 2005 жылғы құрылымы
Сурет 2.3 - Пассивтің 2005 жылғы құрылымы
2.3 Банктің табыстылығы мен пайдалығын талдау жасау
Банктің жұмысының нәтижесі мен менеджменттің тиімділігінің көрсеткіштеріне таза табыс
2005 жылы таза табыс 264178 мың теңге сома құрады,
2004 жылы Банктің 64% табысын өткізілген заим бойынша алынған
Табыста сыйақы алуға байланысты емес кірістер 2005 жылы 735831
Кесте 2.2 - Табыс құрылымы
Көрсеткіштер 2004 жылы 2005 жылы +,-
Пайыздық табыстар 53,0% 64,0% 11,0%
Комиссиялық табыстар 31,2% 24,3% -6,9%
Басқада табыстар 15,8% 11,7% -4,1%
Ақпарат көзі: 2004-2005жж.
2004 жылмен 2005 жылды салыстырғанда 2005 жылы пайыздық табыс
Сурет 2.4 - 2004 жылғы табыс құрылымы
Сурет 2.5 - 2005 жылғы табыс құрылымы
Кесте 2.3 - Табыс бойынша есеп беру 2005 жылы
Көрсеткіштер 2004 жылы 2005 жылы
Өзгеруі
Өсу темпі %
мың тг. үлесі % мың тг. үлесі %
Сыйақы алуға байланысты кірістер 1083,631 - 1767,920 -
Сыйақы алуға байланысты таза кіріс 1083,631 50,1% 1767,920 50,6%
Комиссиялық табыстар 583,163
735,831 - - -
Таза комиссиялық табыстар 583,163 27,0% 735,831 21,0%
+152,668 126,2%
Қолдағы сатылымда және саудаға арналған бағалы қағаздар операциясынан түсетін
Шетел валютасы операциясынан түскен таза табыс 12,765 - 140,240
Басқада табыстар 3,787 - 19,037 - - -
Операциялық табыстар 16,869 0,8% 189,036 5,5% +172,167 1120,6%
Табыс салығы төлегенге дейінгі кіріс 177,242 8,2% 321,443 9,2%
Таза табыс 148,874 6,9% 264,178 7,6% +115,304 177,4%
Акцияға табыс 153 7% 212 6,1% +59 138,5%
Барлығы 2162,779 100% 3490,408 100% 1327,629 161,3%
Ақпарат көзі: 2004-2005 жж. “Банк ЦентрКредиттің” табыс бойынша қаржылық
Кестеде көріп тұрғанымыздай 2005 жылғы «Банк ЦентрКредит» табыс бойынша
Сурет 2.6 - 2004 жылғы табыс көрсеткіштері
Сурет 2.7 - 2005 жылғы табыс көрсеткіштері
Кесте 2.4 - Сыйақы алуға байланысты кірістер, (мың теңге)
Көрсеткіштер 2004 жылы 2005 жылы Өзгеруі Өсу темпі
Мың.тг % Мың.тг % мың.
тг
Сыйақы алуға байланысты табыстар:
Клиеттерге заем беру 994,982 92 1646,284 93,1 651,302 165,4
Инвестиция 55,463 5 93,384 5,3 37,921 168,3
Басқада банктердің және қаржылық ұйымдардың қарызы 33,186 3 28,252
Барлығы 1083,631 100 1787,920 100 684,289 418,8
Ақпарат көзі: “Банк ЦентрКредиттің” 2004-2005жж. аралығындағы Сыйақы алуға байланысты
Сыйақы алуға байланысты табыстар танылуы табыс бойынша есеп беру
Себебі: 2005 жылы клиенттерге заем берудегі үлесі басым
Кесте 2.5 - Комисиялық табыс танылу өлшемі жасаған қызметіне
Көрсеткіштер 2004 жылы 2005 жылы Өзгеруі
Өсу темпі
Мың.тг % Мың.тг % мың.
тг
Комиссиялық табыстар:
Кассалық операциялар 198,793 34,1 280,623 38,1 +81,83 141,1
Операциялық аударым 176,137 30,2 184,932 25,1 +8,795 104,9
Шетел валютасымен операция 108,689 18,6 89,606 12,1 -19,083 82,4
Шығарылу гарантиясы 32,075 5,6 50,783 6,9 +18,708 158,3
Пластикалық карточкалар 12,256 2,1 46,765 6,4 +34,509 381,5
Клиентердің салымымен шоттарындағы қызметі 38,155 6,5 43,387 5,8 +5,232
Аккредитивтер 6,643 1,1 11,955 1,6 +5,312 179,9
Басқалар 10,415 1,8 27,780 4 +17,365 266,7
Барлығы 583,163 100 735,831 100 +152,668 126,1
Ақпарат көзі: “Банк ЦентрКредиттің” 2004-2005
Комиссиялық табыстар комиссиялық табыс танылу өлшемі жасаған қызметіне байланысты
Кесте 2.6 - Қолдағы сатылымда және саудаға арналған бағалы
Көрсеткіштер 2004 жылы 2005 жылы Ауытқуы (+,-) Өсу темпі
Мың.тг % Мың.тг % Мың.тг % 360,8
Бағалы қағазды қайта бағалау табысы 8,067 2544,7 29,107 97,8
Өткізілген және өтелген бағалы қағаздар табысы -7,750 -2444,7
Барлығы 0,317 100 29,759 100 29,442 4,4 352,4
Қолдағы сатылымда және саудаға арналған бағалы қағаздар операциясынан түсетін
Кесте 2.7 - Шетел валютасы операциясынан түскен таза табыс,
Көрсеткіш 2004 жылы 2005 жылы Ауытқуы (+,-) Өсу темпі
Мың.тг % Мың.тг % Мың.тг %
Шетел валютасынан сату және сатып алу табысы 85,819
Қаржылық активтер мен міндетемелер шығыны -73,054 21,773 -21,773 -15,5
Барлығы 12,765 100 140,240 100 127,475 3,1 218,5
Шетел валютасы операциясынан түскен таза табыс өзіне шетел валютасының
Коммерциялық банктердің қызметінің бағдары максималды пайданы алуға шартталған. Берілген
Отандық екінші деңгейдегі банктердің берілген есеп беру талдауы банктің
Екінші деңгейдегі банктердің тұрақты табыс көздері болып номиналдық
Коммерциялық банктердің тұрақсыз табысына мыналарды жатқызамыз:
Бағалы қағаздардан операциясынан түсетін табыс;
Шетел валютасынан түсетін табыс;
Банктің дәстүрлі емес операцияларынан түскен табыс;
Активті қайта бағалауынан түскен табыс;
Міндеттемелерден түскен табыс.
Табыста тұрақсыз аз болса, сапасы көбірек болады. Тұрақтың табыстың
табыстағы орта квадраттық ауытқу;
вариациялық коэффициенті.
Табыстың тұрақсыз индексін келесі формуламен есептеледі:
I тұрақсыз = ∑
n
Есеп айырысу кезіндегі индекстің мәні уt -
Берілген индекс нақты және табыстардың жоспарының көрсеткіштерінің арасындағы вариацияда
Таза пайданың көлеміне ықпал ететін факторды зерттеу үшін мынадай
Таза пайда = акционерлік капитал * Салық төленгеннен кейінгі
Салық төлегенге дейінгі пайда
Салық төлегенге дейінгі пайда * Операциялық табыс
Операциялық табыс
немесе
Таза пайда = Акционерлік капитал * Салықты басқару тиімділігі
Көрсетілген пайда факторы функционалдық болып табылады. Сонымен қатар әрбір
Банктің тәуелділік пайдасы маңызды мөлшерде табыстылықтың бөлек қызметтер түрінде
Қазақстанда корпорациялық салық мөлшерлемесі заң шығарылуда 30% көлемінде анықталуда.
Банктің операцияларының пайдалық деңгейінің көтерілуі тәсілдеріне:
банктердің ресурстар қорының құрылымының үйлестірілуі;
оңтайлы пайыздық емес шығындардың қысқарылуы;
жұмыс істейтін активтер бөлігінің бойы;
табыс несие операциясының өсуі және несиелік емес операциялар.
Бөлім-ІІІ Банк пайдасы мен табыстылығын жоғарлату жолдары
Банк пайдасын ұлғайту жолдары
Нарықтық құрылымдар жүйесінде коммерциялық банктер маңызды орынға ие. Олардың
Қазіргі уақытта банктер тәуекелмен байлансты операцияларды атқарады. Сондықтан да
Қазіргі уақыттағы банктің нарықта тәуекелдің болмауы мүмкін емес. Ол
Банк ісіндегі тәуекел – бұл банкті шығындарға және банкроттылыққа
Пайыз тәуекелі басқа да тәуекелдер сияқты өзінің белгісіздігімен сипатталады.
Пайыздық мөлшерлеме өзгергенде банктің табыстары мен шығындары, активтердің нарықтық
Пайыздық тәуекелдің формуласы Фишер моделі деп аталады және былай
i = r + p
Мұндағы, i – пайыздағы нарық мөлшерлемесі;
r – нақты пайыздық мөлшерлеме;
p – инфляцияның күтілетін қарқыны.
Номиналдық және нақты пайыздық мөлшерлемелерді айыру қажет.
Номиналдық пайыздық мөлшерлеме = күтілетін, нақты тәуекелі жоқ пайыздық
Нақты пайыздық мөлшерлеме – бұл тұтынушыны, оның табысының бір
Базалық тәуекел – пайыздық мөлшерлеменің құрылымдағы болатын өзгерістер. Ол
Уақытша «үзіліс» тәуекелі ресурстарды бірдей базалық мөлшерлеме бойынша тартқан
Пайыздық тәуекелдің сыртқы көрінісі маржаның төмендеуіі кезінде көрінеді. Пайыздық
банк кез келген уақытта өзінің салымшылары мен басқа
бар қаражаттарға басқа банкілер тарапынан бағалық бәсекелестік кезінде болады.
Пайыздық тәуекелдерді басқаруда келесідей сақтандыру әдістері қолданылады:
пайыздық мөлшерлеменің деңгейін болжау:
қайтару мерзімін және пайыздық мөлшерлемені бекіту әдісі бойынша
пайыздық своптарды жүргізу;
резервтерді және провизияларды құру;
фьючерстер және опциондар арқылы хеджирлеу және тағы басқа.
Өзгермелі пайыздық мөлшерлемеде берілген несие қарыз алушыны пайыздық мөлшерлеменің
Қазақстанда инфляцияның қарқынын болжау соңғы уақытта пайыздық мөлшерлеменің динамикасын
Пайыз тәуекелін басқарудың келесідей концепциялары бар:
банктің пайыздық маржасы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым пайыздық тәуекелдің
«СПРЕД» концепциясы немесе таза пайыздық маржа (NIM). Ол бойынша
«Үзіліс» концепциясы.
GAP = RSA – RSL
Мұндағы, RSA – пайыздық мөршерлеменің деңгейіне сезімтал активтер;
RSL – пайыздық мөршерлеменің деңгейіне сезімтал пассивтер.
Үзіліс» концепциясы банктің тіркелген және өзгермелі пайыздық мөлшерлемедегі активтер
Пайыздық тәуекелдің деңгейі келесілерге тәуелді болады:
Активтер портфеліндегі өзгерістерге;
Пайыздық мөлшерлеменің динамикасына.
Пайыздық тәуекелдің деңгейін бақылау және басқару үшін нақты жағдайларға
Пайыздық мөлшерлеменің тәуекеліне қарсы қорғаушы әдістердің мақсаты – банктің
ТПМ = Таза пайыздық табыс
Барлық табыс әкелетін активтердің құны
Мысалы, ірі халықаралық банк несиелер мен бағалы қағаздар бойынша
ТПМ = 100%*($4млрд. - $2,6млрд.) =
$40млрд.
Егер ТПМ-ның бұл көршеткіштері банктің көңілінен шықса, онда ол
пайыздық мөлшерлеменің
өзгеруіне сезімтал
активтердің құны
Бұл теңдікті сақтау өте күрделі процесс болып табылады. Себебі
Дисбаланс – пайыздық мөлшерлеменің өзгеруіне сезімтал активтер – пайыздық
Егер бұл теңсіздік мәні нольден жоғары болса, онда оң
Банктің ТПМ-ны қалаған деңгейге жету аралығындағы уақыт кезеңдерін таңдау
ТПМ-ның мақсатылы мәнін анықтау қажет;
Егер банк ТПМ-ны ұлғайтқысы келсе, онда ол пайыздық мөлшерлеменің
Пайыздық мөлшерлеменің өзгеруіне сезімтал активтердің және пассивтердің қалаған көлемін
Банктік тәуекелді басқару шығындарды төмендету мақсатымен банк қызметіне әсер
Тәуекелдерді басқару жүйелерінің болуына қойылатын талаптар:
тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін ұйымдастыру;
тәуекелдерді басқару жүйесі шеңберінде заем операцияларын жүргізу тәжірибесінің болуы;
тәуекелдерді басқару жүйесі шеңберінде қаржы құралдармен операциялар жүргізу тәжірибесінің
тәуекелдерді басқару жүйесі шеңберінде операциялық қызметінің, ақпарат жүйесін және
Пайыз саясаты банк қызметінде оның табыстылығының нәтижесі болып табылыды.
3.2 Коммерциялық банктердің табысын басқаруды жетілдірудің
Бізге белгілі, банктік қаражаттардың орналасуы коммерциялық банктің активтерінің әр
Коммерциялық банктердің активтік операцияларына тексеру мүшесінің реттеуіш актілері және
банктерге қаражаттардың бөлігінің орналасуының ретінің жолымен анықталады. (мысалы, нақты
банктік қаражаттардың сол немесе басқа активтік операциялардың шектеу жолымен
Осындай шектеуліктердің бірі экономикалық шарттармен байланысты, басқалары банктің, басшылығымен
Коммерциялық банктің өтімділігінің оптималдық деңгейі қамтамасыз ете алады:
өтімділік активтерінің, ең бастысы, ақшалай қаражаттармен және тез өткізілетін
Өтімділік қаражаттарына қажеттілік туған жағдайда, қолдағы қаражаттарға сұраныс қанағаттандырылмағанша
Коммерциялық банктердің өтімділік қаражаттарына өте қажет жағдайда, өтімділік қаражаттарына
Коммерциялық банктердің максималды табыстылығына қол жеткізуі мүмкін мыналармен:
несие операцияларына салынған қаражаттар;
қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді бағалы қағаздарға салынған қаражаттар;
өтімді қаражаттардың оңтайлы деңгейде қысқартылуы және олардың активтік операцияларға
банктік қаржы операцияларының тәуекелдігінің төмендеуі;
коммерциялық банктің шығындарының минималдануы.
Жоғарыда берілгеннен шығатын, коммерциялық банктің өтімділік басқару есебі және
Берілген тапсырманы шешуге қазіргі кездегі теорияда және банктік тәжірибеде
Барлық қаржы қоры әдісі. Қаражаттар, оларды орналастыруға коммерциялық банктің
Қаражаттар көзі
Талапқа дейінгі салымдар
Жинақ салымдар
Жылдам салымдар
Акционерлік капитал
Барлық қаражаттар қоры
Қаражаттарды орналастыру
Бірінші резервтер
Екінші резервтер
Қарыздыр
Басқада бағалы қағаздар
Ғимараттар және құрылғылар
Сурет 3.1 - Барлық қаражаттар қоры
Коммерциялық банктердің жетекшілерінен пайдалылықтың және өтімділік принциптерінің сақталу теңдігін
Қаражаттардың орналасуы қатынасты анықталатын приоритеттермен іске асырады, қай белгіленген
Бұл приоритеттер, банкте қаражаттары бар әрбір теңгенінің қай бөлімшесі
Коммерциялық банктің өтімділік көзінің негізі бастапқы қорлар болып табылады.
Бастапқы рөлдегі қорларда көбінесе бейнеленетін активтер, ол басқа банктердің
Бірінші кезектегі қорлар салымдарға міндеттемелермен қамтамасыз ететін міндетті қорларды,
Екінші қорлар немесе екінші тапсырмалар мен қаражаттарды орналастыру кезінде,
Бұл қорлар минималды кідіріс пен тәуекел жоғалтумен қолма-қол ақшаға
Екінші кезектегі қорларға әдетте бағалы қағаздар портфелін құрайтын, және
Екінші қорлар көлемі несиелер жжәне салымдар солардың әсерімен өзгеріп
Жалпы қаражаттар қоры әдісі бойынша қаражаттардың үшінші кезекте орналасуы
Бұл банктік қызметтің табыс әкелетін маңызды түрі. Несиелер –
Қаражаттарды орналастыруда ең соңғы кезекте бағалы қағаздар портфелінің құрамы
Басқару шешімдерін қабылданған кезде артық жері қарапайымдылық тәжірибелік қолданыстан
Активтерді қайта бөлу әдісі жоғарыда берілгендей, негізгі капиталға және
Активтерді қайта бөлу үлгісі орнатады, ол банкке керек өтімділік
Қаражаттар көзі
Қаражаттарды орналастыру
«Өтімділік-пайдалылық орталығы»
«Өтімділік-пайдалылық орталығынан» өтуі
Талапқа дейін салымдар
Жинақ салымдар Екінші резервтер
Жылдам салымдар Қарыздар
Акционерлік капитал және резервтер Басқада бағалы
Ғимараттар және құрылғылар
Сурет 3.2 - Активтерді қайтабөлу әдісі
Бұл әдіспен олардың айналысы немесе айналымдылығы жылдамдығымен және міндетті
Активтерді қайта бөлу әдісінің, негізгі артықшылығы пайда нормасының артуына
Сол уақытта, кейбір клиенттер ақшаны чектердің көмегімен алып жатса,
Осы әдістің келесі кемшіліктері олардың қолдану жолдарынан қаражаттар көздерінің
Екі әдістің негізгі кемшіліктері: алына алатын салымдардың және міндетті
Жоғарғы екі әдіс бірнеше жеңіл болып келеді. Олардың
Көптеген банктер соңғы жылдары интегралды стратегияға көшті, ол өзіне
Коммерциялық банктердің жалпы табысы несиелік инвестиция операциясының пайда нормасына,
Коммерциялық банктердің жалпы табысының негізгі көзі болып несиені ұсыну
Пайданың жалпы активтерге қатынасы банк жұмысынның меншікке деген дәл
Егерде бір банкте ол жоғары, ал келесі бір банкте
Бұл өзімен бірге табыстың акцияға деген төменділігін көрсетеді. Сондықтан
Пайдалылықтың үшінші кең тараған көрсеткіші – капиталға деген пайда
Бөлек банктерде қосылған активке пайданың қатынасын салыстырсақ төмен болуы
Әрбір коммерциялық банктер жеткілікті пайда табуы маңызды. Ол банкке
Банк пайдасының негізгі функциясы – банктік жұмыста әбден мүмкін
Банк пайдасы экономикалық қатысу процессінде бәріне маңызды. Акционерлер пайдаға
Қорытынды
Коммерциялық банктер нарықтық экономикалық негізгі түйіні болып табылады. Мемлекетте
Пайда – банктің қызметінің негізгі қаржылық нәтижесінің көрсеткіші болып
Қарызшылар банктің несие беру мүмкіндігін және меншікті капиталдың мөлшерімен
Табыстылық пен пайдалылық - коммерциялық банктердің ең маңызды
Сонымен қатар қалыпты дамып келе жатқан банктің жоспарында ағымдағы
Банкпен алынған пайда мен шығын – олар банктің активті
Банктің қызметінің талдауы оның табыстылық көзқарасы бойынша басшылыққа несиелік
Банктің жоғарғы қаржылық нәтижеге жетуі ішкі және сыртқы факторларға
Банк қызметінің толық және объективті баға алу үшін оның
Банктің жұмысының мақсаты табыстың тұрақты базасымен және даму концепциясымен
Банктер қызметінің мәні оларды басқа органдардан ажыратылатын функцияларды орындаудан
Банк қызметін – банктің клиент мүддесі үшін белгілі бір
Қазіргі кезде негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыша салымдар тарту мен
Қазіргі кезде әмбебап банктер банк қызметтерінің және қаржылық қызметтердің
Коммерциялық банктердің желісі ақша нарығының қалыптасуына ықпал етеді, ал
Бізге белгілі, банктік қаражаттардың орналасуы коммерциялық банктің активтерінің әр
Коммерциялық банктердің активтік операцияларына тексеру мүшесінің реттеуіш актілері және
банктерге қаражаттардың бөлігінің орналасуының ретінің жолымен анықталады. (мысалы, нақты
банктік қаражаттардың сол немесе басқа активтік операциялардың шектеу жолымен
Қазіргі кезде әмбебап банктер банк қызметтерінің және қаржылық қызметтердің
Коммерциялық банктердің желісі ақша нарығының қалыптасуына ықпал етеді, ал
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
Колесникова А. И. “Банковское дело”. Москва, 1993 год.
Сейтқасымов Ғ. С. “Ақша, несие,банктер”. Алматы, Экономика 2001
Мақыш С. Б. “Коммерциялық банктердің операциялары”. Алматы,
Мамонов В. А. Теория и практика коммерческого банка Москва
Платынов В. Банковское дело Москва "Консалтбанкир" 1998.
Лаврушин О. Банковское дело москва 1993.
Усоскин В. М. Современный коммерческий банк, управление и
Қарымсақов М. Банк саясаты Экономика негіздері 2005 №2 30
Батракова И. Г. Экономический анализ деятельности банка москва
Қазахстан Республикасының Ұлттық Банк статистикалық бюллетені.
Мақыш С. Б. Ақша айналысы және несиеАлматы, 2004 жыл
Дюсембаев Қ. Ш. Қаржы – қаражат учебное пособие
Сәулембекова А.К. “Банктің рентабельдігін талдау әдістемелері“
Закон «О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан»
Бабичева Ю.А. “Банк ісі” Москва, 1993 жыл.
Сейткасымов Г.С. “Банковское дело” Алматы: Қаржы-Қаражат, 1998 жыл.
«Банк ЦентрКредиттің» ресми сайты. //www.ba
Көшенова Б. “Ақша несие бактер, валюта қатынастары” Алматы 2000
Міржақыпова С.Т. “Банктегі бухгалтерлік есеп” Алматы, 2004 жыл.
Жуков Е.Ф. “Банки и банковские операции.” – М.: ЮНИТИ
Алимбаева Л.Д. “Коммерциялық банктер меншікті қаражаттарының жеткіліктігі” //Финансовый бизнес
1995ж. 30 наурыз “ҚР Ұлттық банкі туралы” Заңды күшке
Виноградова Т.Н. «Операции коммерческих банков». – Ростов на Дону:
Мақыш С.Б. “Ақша, несие, банктер: практикум”. Алматы, 2004
Мақыш С.Б. “Коммерциялық банктер операциялары”. Алматы, 2004 жыл.
Мотовилов О. В. Банковское и коммерческое кредитование Москва 1997
Лаврушин О.И. «Деньги, кредит, банки». – М.: ИНФРА-М, 1999
Лаврушин О.И. «Организация и планирование кредита». – М.:
Куашбаев с., Исатаева Г.Б. “Особенности анализа доходности
Белгібаев Қ.Қ. “Қаржы және банк статистикасы”, Алматы, 1999 жыл.
Каипбаева С. «Анализ качества функционирования коммерческого банка» //Банки Казахстана,
Оспанова Г.С. «Собственные средства комерческого банка» Алматы 2004 год.
Роджер Л.М. «Современные деньги и банковское дело»: Пер. С
Ақмамбетов А.Т., «Банки Каахстана» Тәуекелдікті бағалау 2002 жыл №3.
Ширинская Е.Б. «операции КБ: российский и зарубежный опыт» М:ФиС,
7
Банк табыстарын талдау
Коммерциялық банктердің табыстары мен шығыстары: басқару қағидалары және әдістері
Екінші деңгейлі банктердің табыстары мен шығыстарын бақару
Несие пайызының экономикалық сипаттамасы және оның атқарымдары
Банктік ссудалық пайызы экономикалық категория ретінде
Пайыз саясаты және пайыз мөлшерлемесінің түрлері
ҚР Екінші деңгейлі банктер қызметін реттеу тәртібі
Қазақстан Республикасының банкттерінің қызметтері
Банктік қадағалау әдістері
Банктегі макро/микро деңгейде пассивтерді басқару әдістері