Мектеп психологының қиын балалрмен жүргізетін түзету
МАЗМҰНЫ
Кіріспе-------------------------------------------------------------------------------------------3
1 тарау ҚИЫН БАЛАЛАРДЫҢ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ МЕН ОНЫҢ
Қиын балалар ұғымы және олардың пайда болу себептері------------------5
Мінез-құлқы қиын балалардың педагогикалық-психологиялық ерекшеліктері----------------------------------------------------------------------------17
Мінез-құлқы қиын балалрдың ұжымда алатын орны----------------------23
тарау МЕКТЕП ПСИХОЛОГЫНЫҢ МІНЕЗ-ҚҰЛҚЫ ҚИЫН БАЛАЛАРМЕН ЖҮРГІЗЕТІН КОРРЕКЦИЯЛЫҚ
2.1 Мектеп психологының қиын балалрмен жүргізетін түзету –
2.2 Мектеп психологының қиын балалармен жүргізетін түзету-дамыту
2.3 Мектеп психологының қиын балаларды болдырмау негізінде
3 тарау ТӘЖІРИБЕЛІК ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСТАРЫ--------------------------------------56
ҚОРЫТЫНДЫ-----------------------------------------------------------------------------------------------68
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ------------------------------------------------------------70
ҚОСЫМША
Кіріспе
Зерттеудің көкейкестілігі: Ұрпақ тәрбиесі қай
ҚР- ның 2004 жылғы шілде
- кәмелетке жасы толмағандардың құқықтық
- кәмелетке жасы томағандармен жеке
- кәмелетке жасы толмағандар
- балаларды оқыту , тәрбиелеу , емдеу
- кәмелетке жасы толмағандардың
- балалардың дене бітімі, зияткерлік ,
Зерттеу мақсаты: Мектеп психологы ретінде қиын балардың мінез-құлық
Зерттеудің нысаны: Мектептегі психологиялық қызмет.
Зерттеудің пәні: Мектеп психологының мінез-құлқы қиын балалармен
Зерттеу болжамы: Мектептегі психологиялық қызметке педагогикалық ұжыммен бірлесе
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері болып:
Зерттеудің әдістері:
Мақсат пен болжамға сәйкес зерттеу жұмысында әдістемелік кешен
Сіздің сыныбыңызда қиын бала бар ма? (сауалнама)
В.В.Бойконың қарым - қатынас толеранттылығын анықтау тесті.
Эмоционалды көңіл - күйді анықтауға арналған түстер тесті.
«Өзіңді - өзің қалай қабылдайсын» атты тренинг жүргізу.
Ата-аналарға профилактикалық жұмыс негізінде «Жасөспірімдердің
ерекшеліктері - атты тақырыпта дәріснама оқу.
Зерттеу базасы: Ұржар ауданының Абай атындағы орта мектеп-лицеиі.
Зерттеу кезендері: Диплом жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды,
1 Қиын балалардың мінез-құлық ерекшеліктері мен оның ғылыми-теориялық
Қиын балалар ұғымы және олардың пайда болу себептері
Мектепте жұмыс істейтін психолог, педагогтар, тәрбиешілер балаларды оқытып-тәрбиелеу
Ағылшын психологы Хевитта және Дженкинс қиын балаларды екі
1.Әлеуметтік формадағы антиқоғамдық мінез-құлқы тән балалар.
2.Әлеуметтік емес антиқоғамдық агрессивті мінез-құлықты балалар. Бұл балалардың
Ғалымдардың бірқатары қиын балалардың пайда болуын өмірдің қолайсыз
Ал И.А. Невский қиын баланың пайда болуы отбасындағы,
1) отбасының әлеуметтік және экономикалық жағдайы;
2) ата-ананың баласына немқұрайлы қарауы;
3) қараусыз қалған бала немесе шектен тыс қамқорлық.
Қазіргі кездегі жас ата-аналар өсіп келе жатқан баласын
Бала мектепке келген кезден бастап оқушы - мұғалім
Д.Б. Элькониннің айтуынша, баланың дамуы кезінде оқу процесінің
Бала білімінің бастапқы іргетасы бастауышта қаланатыны бәрімізге белгілі.
Белгілі ғалымдар Б.Г. Ананьев, Л.И. Божович зерттеулерінде мұғалім
Мінез-құлқында қиыншылығы бар оқушыларды әдетте екі топқа бөліп
1. Тән кемтарлығы және жан жарақаты бар оқушылар;
2. Отбасында, мектепте тәрбиелеуден шет қалған, жеке басын
Бірқатар қазақстандық педагог зерттеушілер В.Г. Баженов, А. Жұмабаев,
Қазіргі кезде мектепте бала өрескел қылық жасаса, тәртіпсіздік
Қоғамда болып жатқан өзгерістерге байланысты, балаларды заманымызға сай
Демек, баланың жан-жақты дамыған, еліміздің көк байрағын биікке
Қоғамның моральдық нормалары мен талаптарына сәйкес келмейтін мінез-құлықты
«Қиын» мінезді балалар бұлар жалпы шатынаған, жүрек сезгіштігі
Тәрбиесі «қиын» балаларды білу үшін олардың белгілерінің жиынтығын
Тенденция:
айтылған белгілердің көбінің ұзақ уақытқа дейін сақталуы
уақытша тұрақсыздық, тек мынадай белгілерде ғана болады: «бұзып-жарушылық»
Тенденцияның негізгі себептері.
Қоғамдық жағдай мен өмірдегі тұрмыс жағдайының төмендігі
Баланың мінез-құлқындағы жағымсыз ерекшеліктері мен психикасының өзгеше қалыптасуынан,
Төмен білім деңгейіне байланысты оқуға деген қызығушылығының төмендеуі
Төмен баға алса, үйде жазалайды деген қорқыныш, үрейдің
Сабақтың әдістемесі «қиын» оқушының танымдылық, белсенділік іс-әрекетін қалыптастырмайды.
өз-өзіне бақылау, бағыттаудың болмауынан педагогикалық талаптарға кері қарайды.
Қақтығыстарды вербальды( сөз арқылы) шеше алмауы, оның орнына
өзін-өзі сыйламауы, ішкі сезімнің төмендігі
өзін қадағалап, қарауда қабілет, дағдысының болмауы
гигиена талаптарына отбасы, мектептің дұрыс мән бермеуі
оқушылармен қарым-қатынаста мұғалімнің өзін-зі ұстай алмауы, сезіміне басшылық
назардан тыс қалуы
бос уақытының көптеп болуы
отбасының тұрмысы, толық болмауы
бақылаусыздыққайта тәрбиелеудегі асығыстық
балаға балдырған кезінде қатал болып, ал жеткіншек кезінде
балаға жасынан толық еркіндік беру. [43]
«Қиын» бала ұғымын қоғамдық тәртіп сақшылары - тәртіп
«Қиын» балалардың жасаған бұзақылығы бірнеше топқа бөлініп қаралады:
мектептегі бұзақылық
қоғамдағы бұзақылық
денсаулығына байланысты жасалған бұзақылық
Бірінші топқа күнделікті мектеп күн тәртібін, оқығысы келмейтін
Екінші топқа осындай ерекшеліктерімен қатара қоғамдық орындарда бұзақылық
Үшінші топқа денсаулығы нашар, ақыл-ойы өз жасына қарай
«Қиын» бала оған жасалған қандай да бір психологиялық
Балалардың бір бөлігі сотқарлығымен, тәртіпсіздігімен, дөрекелігімен ерекшеленеді. Мұндай
Балалардың ерекше тобын мінез-құлқында еңбекке құштар, ықыласы мен
Ең теріс қасиеті-жалған айту болып табылатын балалар да
«Қиын» балалардың көпшілігі теріс қылықтар ересектікке бой ұрудан,
Сондықтан, «қиын» мектеп оқушысының жеке басының қалыпты адамгершілік
Жалпы психология ғылыми тұрғыдан жеке адамның адамгершілік өрісін
«Қиын» оқушыларды мынадай типтерге бөлуге болады:
Жалпы психологияда «қиын» мектеп оқушыларын типтерге бөлуді де
1 топқа- қоғамдық-жағымсыз, аномальды, моральға жат қылық көрсететін
2 топқа – деформацияланған, қажеттіліктерді, ұждансыз ұмтылыстары бар
3 топқа – деформацияланған және жағымды қажеттіліктердің, көзқарастардың
4 топты – нашар деформацияланған қажеттіліктері бар оқушылар
5 топқа – тәртіп бұзу жолына кездейсоқ
«Қиын» баларды осылай типке бөлу тәрбие ықпалы жүйесін
«Қиын» балардың типтік ерекшеліктері жеткіншектік шақта неғұрлым айқын
Бірінші жағынан жеткіншек шақ – балалық шақтың типтік
Екінші жағынан – ересектер өмір талабындағы туған дербестікке,
Тәртіп бұзушы мектеп оқушыларының, сыныптағы жолдастарымен, жаңа ұжымға
Қазақ психологиясында баланың 11-12, 15-16 жас аралығын «жетіліп
Жеке баланың жан толқыныстары кезінде күнделікті үйреншікті тіршілікте
«Қиын» оқушы сипаты - девианттық мінез-құлық.
Девианттық мінез-құлық деп қоғамда қалыптасқан нысандарға сәйкес емес
Девианттық іс әрекет, тәртіп (лат. девианто- ауытқу) –
Девиацияның компоненттері: бір адамға ғана тән тәртіп және
Оқушылардың девианттық мінез-құлқының себептері мен факторлары мына жағдайлардан
Оқушылардың формальды емес бірлестіктері- қызығулыры, құндылықтары, симпатиялары
Міне, осы аталғандай ағымдар қоғамымызда кездеседі. Олардың барлығында
Дисгармониялық стиль – отбасында, жалпы тәрбие беруде балаға
Конфликтілі стиль – тәрбиенің конфликтілігі, әсіресе толық емес
Асоциальды стиль – дұрыс ұйымдаспаған отбасындағы қарым-қатынастан. Оған
Девианттық тәртіп сол жағдайда қалған баланың қалыпты реакциясы.
Агрессивті баламен қарым-қатынаста:
Бала қандай болса, оны сол күйінде қабылдаңыз.
Балаға талап қойған кезде өзіңіздің қажетіңізді емес, баланың
Баланың дүниетанымын кеңейтіңіз.
Баланы бірігіп істейтін іс әрекетке шақырыңыз, солай ете
Агрессивті баламен күресуде шыдамды болыңыз.
Егер бала қорқынышты сезінсе: баланың жақсы көңіл-күйін дамытыңыз,
Девиацияның типтері: оны Р.Мертон былай деп ұсынады:
Кесте -1
Адаптация тәсілдері Қоғам қабылдаған мақсат әлеумет қабылдаған мақсат
Конформизм + +
Инновация + -
Ритуализм - +
Ретритизм (шынайылықтан қашу) - -
Көтерілу - -
Бұл бойынша мысалы, адам конформациялық тәртіпте екеуін де
Деструктивті бағыттағы девиация – адамның немесе ұжымның, топтың
Құрушы бағыттағы девиация (әлеуметтік инновация, жаңалық енгізу) –
Мінез-құлқы қиын балалардың педагогикалық-психологиялық ерекшеліктері
Білім беру ісінде ұстаз – басты, әрі
«Қиын» оқушыларды тәрбиелеу мәселесі мұғалімдердің, мектептердің
Мінез- құлықтағы қиындық және қиын балалар ұғымы
Ең алғаш осы мәселе бойынша зерттеу
П.О.Эфрусси мінез – құлықтағы қиындық
Қиын балардың жекелік ерекшеліктерін
Блонский пікірі бойынша, қайта
Көп жылдық оқу мен
В.В.Трифонов зерттеулерінде «қиын оқушы»
Осы категориядағы балардың жалпы
Г.А.Фортунатовтың зерттеулерінде, «қиын бала» ұғымына
А.С.Макренконың қиын балалармен жасөспірімдерге
Ұлы Отан соғысынан кейін Кеңес
Ал қазіргі заманда қиын
Мұның себептері мен қиындығы
Біріншіден, кейбір отбасының күнкөрісінің төмендегінен
Екіншіден, жасөспірімнің нашақорлыққа, ішімдікке айналысуына
Үшіншіден, Батыстың үлгісімен толық емес
Төртіншіден, еліміздегі демократияға сәйкес
Бесіншіден, түрлі ақпарат құралдары, бейнеъфильмдер, компьютер ойын клубтары,
Алтыншыдан, жасөспірімдер алдында ата-ана, мектеп мұгалімдері тәрбиеге байланысты
Жетіншіден, осындай жасөспірімдерді ересек қылмыскерлер өзінше, тәрбиелеп пайдалануда.
Қазіргі кезде көптеген ұстаздарымыз тәрбие саласында
Кейінгі жылдарда мінез-құлқы қиын балалар бастауыш сынып оқушыларында
Мінез-құлық қиын балаларда өзіндік бағалау әлі де болса
Мінез-құлқында қиындығы бар балалар үшін жоғары деңгейдегі эмоционалды
Мұғалімнің оқушылар ортасында көп болмаса да арнайы көңіл
Бұл «педагогикалық төмендеуді» түзету жолдары болып, алдымен олардың
Қазіргі уақытта мінез-құлықтың бұзылу себебі түбегейлі түрде зерттеліп,
Мұндағы ең негізгі мақсат «қиын» оқушылардың өз күшіне,өз
Қиын жеткіншектердің психологиялық - педагогикалық ерекшеліктері.
Жеткіншектін денсаулық жағдайы және дамуы.(Оқу мекемесінің
Қиын балалардың тәрбиесіндегі педагогикалық – психологиялық ерекшеліктер.
Кесте-2
Бұзылыстар симптомы Дамудың тапсырмалары Дамудың әдістері
Құрдастарымен өзара әрекетінің бұзылулары Құрдастарымен өзара тұлғалық
Педагогтармен өзара әрекетінің бұзылыстары Сыныпта және
Әлеуметтік және этикалық нормалары сақтамау Мектептік және
Өзіне адекватты емес қатынас Адекватты позитивті «Мен
Индивидуалды түзету бағдарлама.
Қатысушылар Жасөспірімдермен түзету жұмысының бағыттары
Пән мұғалімдері Балаға қатты тапсырмалар ұсыну, (баланың жағдайына
Сынып жетекшісі Оқу іс-әрекетіне эмоционалды қалыпты қатынас қалыптастыру;
Педагог ұйымдастырушы Оқушылардың қызығушылығын туғызу, үйірме сабақтарына шақыру,
Әлеуметтік педагог Педагог, педагог –психолог жағынан оқушымен индивидуалды
Педагог - психолог Психологиялық мінездеме құрастыру; жасөспірімнің индивидуалды
Көбінесе бұл категориядағы қиын балалар қатарына
Баланың өмірлік кезеңінде қиын
1.3 Мінез-құлқы қиын балалрдың ұжымда алатын орны
«Қиын» оқушы мен сынып ұжымы белсенділерімен арада болатын
Осындай конфликтіні туғызбас үшін мұғалім ұжымның пассивті мүшелерін
Топ белсенділерін айқындау және тәрбиелеу. Топ белсенділері неғұрлым
Топ белсенділеріне жоғары талаптар қойылады, олар: өзін-өзі басқара
Топ белсенділерінің бірнеше түрлері кездеседі. Олар.
1.Жаңаны құрып, жасаушы белсенді. Ол ұжымның қызықты істеріне
А) Ұйымдастырушы лидер (іскер) – олар ұжым алдына
Б) Эмоциональды бағыттағы генератор лидер- ұжымдағы балалар
В) Өзіндік идеясы бар лидер- өзінің идеясын ұжымды
Г) Іскер лидер- қандай да бір істе өзін
2. Бұзып-жарушы белсенді – ол өзінің мақсатын орындауға
«Қиын» оқушының сынып ұжымы белсенділерімен арада болатын қақтығысты
эмоциональды сфераны жетілдіріп, балаларды ынталандыра білу керек.
топта, ұжымда тиімді байланыс орната білуі керек.
ұжымды ұйымдастыра білуі керек
ұжымда ынтымақтастық жағдайды құра білу, «қатарында және алда»
позициясын ұстану (И.П.Иванов) [ 35]
Ал мұғалім ұжымға бірін-бірі бағалауға солай ете отырып,
«Қиын» оқушы мен сынып ұжымы ішінде құрылған микротоптар
«Қиын» оқушы мен сынып ұжымындағы жеке оқушылар арасындағы
Ұжымға кері әсерін тигізеді.
Ұжымдық қарым-қатынас жүйесінде жеке тұлғаның орны жеке өзінің
Әрбір адам сол ұжымда өзінің орнын тапқысы келеді.
Макаренко А.С.: "Ұжым дегеніміз ұйымдасқан ұжым органдары бар
Ұжым тәрбиесінің мақсаты жөне объектісі, жеке адам ұжымынан
дамымайды.
Ұжым адамдарды жалпы мақсатқа еңбекке жөне еңбекті ұйымдастыруға
біріктіреді.
Ұжым барлық ұжымдармен табиғи байланысты қоғамның бір бөлігі.
Ұжымның өзін-өзі басқару органдары және ұйымдастырушылары болады.
Ғылыми зерттеулердің айтуы бойынша ұжыммен жеке адам арасындағы
Осы жағдайда оқушы ұжымның тек ұжымның сыртқы нормасын
Ұжымға қарсы ашық «бүлік»- біздің мектепте сирек құбылыс.
«Қиын» оқушының оқуға қатысты қақтығысқа түсуі - сабаққа
«Қиын» оқушының ұжымдық-шығармашылық істерді ұйымдастыру барысындағы қақтығысқа түсуі
«Қиын» оқушының сыныптан тыс жұмыстарға байланысты болатын қайшылықтары
«Қиын» оқушының ұжымдық еңбекті орындауға байланысты қақтығысқа түсуі
Өнімді еңбек пен қоғамдық жұмысқа қатыстыру қызмет өрісін
«Қиын» оқушының ұжымдағы тәртіпсіздігі. - өзара ұрыс-керіс, бірыңғай
Тәртіпсіздіктің бір себебі-жазасыздық және жауапсыздық. Сынып жетекшісінің міндеті
Көп ретте неғұрлым белсенді, жігерлі оқушылар тәртіп бұзушылар
Кейбір оқушылар оқу сабағындағы қиындықтарды жеңуге үйренбегендіктен, зейінін
Тәртіп бұзушылық оқушылардың мектеп өмірінің ережелері мен нормаларын
Көп жағдайда оқушыларға арналған ережені жақсы білетін, бірақ
Мектеп психологының мінез-құлқы қиын балалармен жүргізетін коррекциялық жұмыстарының
2.1 Мектеп психологының қиын балалрмен жүргізетін түзету –
Мектептегі психологиялық қызметтің негізгі міндеттерінің бірі ол ең
Бүгінгі таңда мектептің басты мақсаты: білімді, мәдениетті, шығармашыл,
Мектепімдегі психологиялық қызметтің мақсаты мен міндеті:
Тиімді әдіс-тәсілдерді қолдана отырып, оқушылардың психологиялық саушылығына ықпал
Жеке тұлға қызығушылығын арттыру және оның дамуындағы әртүрлі
Оқушылардың қызығушылығы мен танымдық әрекеттерін және бейімділігін анықтау;
Оқушылардың бойындағы жағымсыз қылықтарды анықтап, оны жою;
Мектеп ұжымымен бірлесе жұмыс атқару;
Оқушылардың ата-аналарымен арнайы ағартушылық жұмыстар жүргізу;
Бала психологиясына жағымды әсер ететін жұмыстарды жиі ұйымдастыру.
Жалпы мектеп психологының жұмысы жүзеге асқан кезде ғана
Мектеп психологының атқаратын жұмыстарының жиынтығы келесі төмендегі кестеде
Кесте-3
Өз жұмысымда мектеп оқушыларын зерттеудің төмендегі әдістерін қолданып
Психологиялық қызметтің жандануына байланысты міндеттерді жүзеге асыру мақсатында
Кесте-4
Психологиялық әсердің кешенді әдістер принципі. Коррекциялық дамытушылық бағдарламаның
Коррекциялық бағдарламаға қатысуда әлеуметтік ортаның белсенділік принципі. Бұл
Психикалық процестерді ұйымдастырудың деңгейінің принципі. Коррекциялық бағдарламаны құрастыруда
Бағдарламалық оқыту принципі. Бірінші психологпен, одан кейін өзі
Қиындату принципі. әр тапсырма «қарапайымнан-күрделіге» өту этапына өтеді.
Материалдың әртүрлігінің деңгейі және көлемінің есебі.
Берілген материалды меңгергеннен кейін ғана жаңасына ауысу коррекциялық
Материалдың эмоционалдық күрделілігінің есебі. Өткізілітін ойындар, сабақтар, жаттығулардың
Коррекцияның әсер етудің белгілі модельдері бар: жалпы, типтік,
Жалпы-бұл жеке бастың жасына байланысты толық дамуының шартты.
Индивидуалды-клиенттің психологиялық дамуының индивидуалды мінездемесін, клиенттің проблемаға қызығушылығын,
Стандартты және еркін коррекциялық бағдарлама бар: Стандартты бағдарламада
Еркін бағдарламаны психолог психокоррекцияның келесі этаптарына өту үшін
Мектеп психологының оқушылармен жүргізетін жұмысының бағыты төменгі
Диагностикалық
Анықтаушылық
Коррекциялық
Коррекциялық әсер етудің бағасының нәтижелігінің блогы.
Диагностикалық блоктың мақсаты: психологиялық коррекцияның жалпы бағдарламасының құрылымы,
Анықтаушылық блоктың мақсаты: бірлесіп әрекеттесуде құштарлық, үрейден арылу,
Коррекциялық блоктың мақсаты: клиенттің даму кезіндегі белсенділік пен
Коррекциялық әсер етудің бағасының нәтижесінің және реакциясының динамикасын
Коррекциялық әсер етудің нәтижелігінің бағалануы:
А) Дамудың шынайы қиыншылықтарын шешу;
Б) Коррекциялық бағдарламалардың мақсатын жасау көрінеді.
Коррекциялық жұмыстың нәтижесі ұзақ уақыт ішінде анықталады: жұмыс
Коррекциялық жұмысқа әсер ететін жағдайлар мен факторлардың анализі
Коррекциялық сабақ аптасына бір рет 1-1,5 сағат арасында
Коррекциялық жұмыстың жетістігі коррекциялық әсер етуге байланысты. Коррекциялық
Коррекциялық бағдарламаның нәтижесі уақытқа да байланысты. Дамудағы кедергілерді
Коррекцияның нәтижесінің бағасы ауысып отыруы мүмкін, өйткені коррекциялық
Психолог үшін коррекциялық бағдарламаның ұйымдастырылуына және көзделген мақсатқа
Топтық коррекция да маңызды орынды психологтың тәртібі алады.
Топтық коррекцияны ұйымдастыратын негізгі міндеттері:
Топ мүшелерінің қарым-қатынасқа түсуін, тәртіп қағидаларын эмоциональді реакцияларды
Топты бірлескен түрде тапсырыс берушілердің өздерінің мәселелерін және
Топта әсер етудің директивті және директивті емес техникаларды
Топтық психолгтың пайдаланатын әсер ету құралдары екі түрге
Сабақтарды құрылымдық жүрісі психолог жұмысының маңызды қызыметтерінің бірі.
Ақпарат жинақтау. Психолог субъективті модульдіктің әр түрлі параметірлері
Ең белгілі көп таралған және сөзбен әсер етудің
Сендіру және сенімсіздікке әкелуге;
Ақпаратты ұсынуға
Тапсырмалардың қойылуына. Оларды тапсырыс берушілерге орындатуға міндетті.
Психологтың ұсыныстары қиын жағдайларда қарым-қатынастарды анықтайтын, олардың қатарына
Топтаға агрессивті тапсырыс беруші. Тиімді болып оның мәселесін
Психологтың доминатты боламын және бәсекеге түсем деуші тапсырыс
Топтағы пассивті тапсырыс берушілердің болуы. Мұндай топта әдетте
Тапсырыс берушінің өзі туралы айтқысы келмейтін тапсырыс берушілер
Бөлек тапсырыс берушілердің кіші топтарға бірігуі-топтық жұмыстан бас
Бір жағынан психолог әрбір тапсырыс берушіні эмоционалды қабылдайды,
Верьальды емес құралдарға: мимика, пантомимика, жестекуляция, интонация, проксемика.
Коррекциялық топ басқарушысының этикалық талаптарында маңызды сұрақтарға топ
Коррекциялық негіздерге және техникаларын оқу.
Тәжірбиелері маман басқаратын топтап тәжірбие өту.
Топтық процеске жеке қатысуы.
Топтық жұмыс тиімді болу үшін ең маңызды конфиденциальдік.
Коррекциялық топ басқарушының талаптары:
>Құрылатын топ типі, мақсаты жайлы нақты хабардың болуы;
>Топ мүшелерін таңдауға диагностикалық құралдарды игеру.
>Топқа психикалық ауруға басым немесе терең депрессияда жүрген
>Топтың жаңа мүшелерін бастап өтетін эмоциональді қиыншылықтар туралы
>Топ мүшелерін топты басқару кезіндегі негізгі ережелермен хабадлар
>Топ мүшелерінің топтағы олардың дайындығы мен тәжірбиесі жетпейтін
>Ең басындағы жұмыс басталғанда неге көңіл бөлінетінін жайлы
>Топ мүшелерінің құқықтарын қорғау. Топтық кез-келген қысымдарға
>Қандай да бір әдісті пайдаланылуы туралы қажеттілікті логикалық
>Теорияға негізделген өзінің қайталанбас стилін құру.
>Топтың бөлек қатысушылар тарапынан «идеялизімнен» мүмкіндігін пайдаланбау. Оқыту
>Конфиденциальділік принципінің маңыздылығын ескерту.
>Өзінің құндылықтары мен сенімдерін топқа қатысушыларға айтпауға.
>Топтың бөлек мүшелерінің психикалық шаршауына зейінді болу. Бұны
>Топ мүшелерін қоршағандар арасынан теріс реакция болуы мүмкін
>Топпен жұмыс біткенде қосымша кездесулерді жоспарлау. Басқарушы өзінің
>Топпен жұмыс біткенде көмекті қажет ететін мүшелермен индивидуальді
Супревизордың бақылауымен жүргізілген жұмыс психологтың топтық кейбір мәселелерді
Топтық басқарушының қарым-қатынас стилі реакция манерасы психокоррекцияда маңызды
Топтық басқарушылардың мүмкін болатын тәртіп типтері рөль бағдарлау
И.Я.Лом топтық басқарушының екі негізгі рөльдерін атады:
Техникалық эксперт
Эталонды қатысушы
Эксперт ретінде психолог жоспарлы және мақсатты түрде өз
Эталонды қатысушы ретінде екі түрлі мақсатты қарастыруы мүмкін,
әлеуметтік үйренуді жылдадататы. Бұл топтың жетістіктерін тәуелсіздік және
С.Кратохвил топтық басқарушының бес негізгі рөльдерін сипаттады.
Көшбасшы. Бұл рөлде психолог ашық түрде өз билігін
Аналитик. Психоаналитиктің бағдары бар топтарда психолог тапсырыс берушілердің
Коментатор. Бұл рөлде психолог топты басқармайды және оның
Эксперт. Басқарушы белсенділік танытпайды, өзінің сезімін жайлы айтпайды,
Аутентті тұлға. Басқарушы өзін топ мүшесі ретінде ұстайды.
Топпен жиі түрде екі тренер басқарады. Кейбір жағдайда
Тренер үшін психологтың қатысуы бәрінен бұрын өзінің тәртібіне
Бір психолог авторитарлы болуы мүмкін, басқасы қамқоршылық істермен
Тренерлердің екеулеп жұмыс істеу бірнеше сұрақтарды туғызады. Топ
Егер олар аутенті тұлға позициясын таңдаса, онда олар
2.2 Мектеп психологының қиын балалармен жүргізетін түзету-дамыту жұмыстары
Белинский «адамның тағдырын тәрбие шешеді» деп бала тәрбиесіне
Әдетте бала мектепке дейінгі және оқу кезеңдеріндегі өсу,
Мектеп психологының «Қиын» баламен жұмыс жүргізу дегеніміз- бұл
«Қиын» балаларды анықтап, білудің құрылымдары төмендегідей іске асырылуы
Оны мақсат етіп алу
Бақылау
Ортасын анықтау
Зерттеу
Алдын алу шараларын жүргізу, қандай «қиын» бала болсын,
жан-жақты бағыт-бағдар беру
түзету.
Балалардың ішкі тартыстарын шешу және мінез-құлқындағы аффективтік формалардың
Мектептегі оқу-тәрбие жұмысындағы кемшіліктер «қиын» баланың тууына әкеледі.
1.Тәртіп бұзуға бейім тұратын оқушыларды дер кезінде анықтап,
2.Мектеп ұжымының осы мәселеде ынтымақтастықта болмауы немесе жүйелі
3.Сыныптан тыс, мектептен тыс өтілетін іс-шараларға тартылмауы
4.Ата-ана, оқушы, мұғалім арасындағы қарым-қатынастың дұрыс жолға қойылмауы.
5.Оқушымен қарым-қатынаста баланың құқығын, жеке басының намысын сыйламау,
6.Кей мұғалімдердің сабақ беру әдісінің төмендігі, ол жағдай
7.Мұғалімнің оқушылардың жас, дербес ерекшеліктерін ескермеуі, оқу-танымдық түрткінің
8.Кей мұғалімдердің педагогикалық этиканы сақтамауынан ұстаз бен шәкірт
«Бала-өмірдің гүлі» деген сөз бар, бұдан басқа» әр
«Қиын» балармен жұмыс істеу:
Балаға ілтипатпен, ізгі тілектестікпен қарау.
Оның жағымды қасиеттеріне сүйену.
Оның адамгершілік күшіне, потенциалды мүмкіндіктеріне сену сияқты өте
«Қиын» оқушылармен жұмыстағы ұжымның міндеттері:
сабақта қазіргі педагогикалық технологиялар мен әдістерді қолдана отырып,
мектептегі эстетикалық мәдениет пен санитарлық-гигиеналық деңгейдің жоғары болуы
оқушылардың тәрбиелік мінез-құлық мәдениетінің бағдарламысына жазып, қолдану
«қиын» оқушыларды мектептегі және мектептен тыс шараларға тарту,
Жетістікке жету жағдаяттарын құру, соған бағыттау
«Қиын» оқушылармен жұмыста отбасымен өзара байланыс жасау
Сабақтан тыс, сабақ үстінде оқушыны сыйлау, құрметтеу.
Педагогикалық жағынан алғанда, бетімен жіберілген балармен-тәртіп бұзушы жеткіншектермен
Мұндай оқушыларға жеке жол таба білу қажет, алдымен
әрбір «қиын» баланы жан-жақты зерттеп, мінез-құлықтарының бағыт-бағдарын айқындау,
әрбір оқушының адамгершілік сынды тәжірибелерін құра біліп, соның
әрбір жеке тұлғаның ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін шығармашылық талап-тілектеріне
кейбір «қиын» оқушының оқу-тәрбие процесінде және ұжымдық өмір
Тәрбиені жүргізгенде дамыта отыру арқылы әдіс-тәсілдерді де оңтайлы
«Егер бала бұзақы бола бастаса, онда бұған бала
Қиын баланың жекеше- психологиялық ерекшеліктерін білу психологқа,оқытушыға тәрбиеленушімен
Қиын баланы жан-жақты зерттеу себеп- салдарлы байланыстарды ашу
Мектеп психологы қиын балалрмен жұмыс істеу барысында психодиагностика
Тұлға - адамның қызметтегі және қарым-қатынастағы мағызды әлеуметтік
Осылайша, психологиялық диагностика нақты тәжірибелік сипат пен
Қиын баларды анықтау барысында алынған мәліметтер жүргізілген диагностиканың
Қазіргі кезде қиын балалрды анықтау мақсатында бақылау әдісі
Психологиялық-педогогикалық бақылаудың ерекшелігі педогогтың тұлғалық мүмкіндіктерімен шектелуімен сипатталады.
Сонымен қатар, бақылаудың сапасы педогогтың психологиялық компетенциясына,оның
Бақылау дайындалу,орындалу, жалпылау кезеңдерінен тұрады. Психолог бірінші кезеңде
Бақылаудың кемшілігіне бақылаудағы субъектіге бағытталған түрлі зерттеулердегі нәтижені
Бақылаудың әр түрлігіне бағалау әдісі жатады, онда
Анкетаның сұраұтары жауаптардың мүмкін болатын сипатына қарай ашық
Жекелік сауалнамалар. Бұл сауалнамың түрі психикаллық қызметтің эмоционалды-жігерлі
Жекелік сауалнама қатысушы келісетін немесе келіспейтін ұсыныстардан тұратын
Тестілеу қиын баланы зерттеудегі психодиагностикалық әдіске жатады.Тест -
Құжаттарды талдау және еңбек өнімін зерттеу.
Құжаттарды талдау- қиын баланы зерттеудегі педогогтардың қолданысындағы кең
Психологиялық талдауда еңбек өнімін зерттеуіндегі қиын баланың түрлі
Жоғарыда берілген мәліметтер бойынша мектеп психолгы «қиын» бала
Психологиялық қызмет кестесі
Кесте-5
Нәтижесі
Жалпы мәдениет барысында өмірге икемді, алдағы атқаратын істерін
Әрбір адамға мақсаты айқын мәдени-өнімділік тұлға болуға әсер
Әрбір адамның өз мінез-құлқының мүмкіндіктерін ашуға көмектесу;
Ұжымда жағымды психологиялық хал-ахуалдың болуына әсер ету;
Жекелеген ауытқушылықтардың алдын алу;
Бәсекеге қабілетті маман даярлауға психологиялық әсер ету;
Жоғарыда көрсетілген бағдарлама арқылы мектеп психологы өз мектебінің
2.3 Мектеп психологының қиын балаларды болдырмау негізінде
Мектеп психологының коррекциялық жұмыс бағытының маңызды бөлімі –
Психологтың жоғары сынып оқушылары мен жеткіншектердің ата-аналарымен жүргізетін
Мұндай жұмыс басқа коррекциялық жұмыстар сияқты екі бағытта
индивидуалды
топтық.
Коррекциялық жұмыстарды өткізу түрлері:
консультативті немесе пситхотерапиялық әңгіме;
ата-аналар топтары;
барлық отбасы қатысатын отбасылық қатынастарды коррекциялау жұмыстары.
Индивидуалды жұмыстар консультативті немесе психотерапиялық әңгіме түрінде жүргізіледі.
Өзіндік позицияны дәлелдеудің керегі жоқ. Әңгіме психологтың дұрыстығын
Баланың жекелік қасиеттерін емес, нақты проблеманы қарастыру керек.
Ата-ананың жеке қызығушылықтарын ескеру керек. Ата-анаға баласын өздерінің
Кейде психологпен кездесуге мүлде ештеңемен айналыспайтын ата-аналар келуі
Генетиканың әсері. әрине баланың мінезінің қалыптасуына тұқым қуалаушылықтың
Психолог және ата-ана:бір-біріне қарсы емес, проблемаға бірге қарсы
олармен қарама-қайшылыққа түспеу
психолог пен ата-ана бір-бірін кінәламаса
тәрбие проблемасы дүрыс ұғындырылып, ата-ана оны түсініп қабылдаса
психолог пен ата-ана қойылған мәселені ортақтаса шешсе.
Индивидуалды жұмыстардан басқа ата-аналармен топтық түрлер де өткізіледі.
Өмірде психология саласында болатын мәселелермен және сұрақтармен жиі
Психологиялық мәдениет- бұл психологиялық саулықты сақтаудың тәсілін, өз
Өзіндік сана мен өзіне -өзі баға беру.
Басқаларды танып білу.
Өзінің әрекетін, эмоцияларын, қарым-қатынасын басқара білу.
Психологиялық мәдениетті өзіндік қалыптастыра білу үлкен психотерапевтикалық зарядты
Психологиялық көмек - психодиагностикадан,психокоррекциядан, психотерапиядан, психологиялық кеңестен, проформентациядан
Психолог-психологиялық білімі бар,психикалық құбылыстарға баға бере алатын және
Психотерапевт- білімі бойынша дәрігер, адамның психологиялық саулығымен
Қазіргі кезде психологиялық көмектің екі саласы - психологиялық
Ю.Е. Алешинаның ойынша, «психокоррекция» мен « психотерапия» терминнің
Р.С. Немовтың айтуынша «психотерапия» мен «психокоррекция» ұғымдары
Психотерапия- бұл дәрігердің әр түрлі ауруларды емдеуде қолданатын
Психокоррекция- бұл психологтың психикасы сау адамның іс-әрекетіндегі немесе
Коррекция- термині турасында «түзету» мағынасын білдірелді. Психокоррекция- бұл
Психокоррекция күнделікті өмірде психологиялық қиындықтарға, проблемаларға, невратикалық сипатқа
-Коррекция бұзылу деңгейіне қарамастан тұлғаның сау тарапына бағытталады.
-Психокоррекция әдетте орташа шұғыл көмекке бағытталады.
-Психокоррекциялық әсер етулер клиент тұлғасының дамуы мен әрекетінің
Психокоррекциялардың әсері негізгі айырмашылығы психокоррекция тұлғанық қасиеттерді қалыптасқан
Психотерапия мен психокоррекцияның айырмашылығы психотерапия әр түрлі соматикалық
Психокоррекциялық жұмыстың негізгі қағидалары, мақсаттары, құрылымы
Психокоррекциялық жұмыстың міндеттері мен принциптері мыналар:
1. Диагностика мен коррекцияның принципі.
2. Даму нормасының формасы.
3. Коррекция принципі « Жоғарыдан төменге қарай».
4. Коррекция принциптері « Төменнен жоғарыға қарай» .
5. Психикалық әрекеттің қағидалық жүйедегі даму принципі.
6. Әрекеттің қағидалық коррекциясы.
Диагностика мен коррекцияның белгілі принципі психологтың практикалық іс-
Аталған принцип 2 аспектіде жүзеге асады. [28]
Біріншіден, коррекциялық жұмыстың жүзеге асырылуы міндетті түрде
Екіншіден психологтың коррекциондық іс- әрекеттің жүзеге асырылуы тұлғаның
Дамудың әлеуметтік жағдайының ерекшелігі (мысалы, білім беру немесе
Берілген жастың дамудағы психологиялық жаңа құрулардыңқалыптасу деңгейі.
Баланың негізгііс- әрекетінің даму деңгейіоның оптимизациясы.
«Жастық норма» ұғымынан басқа психологке «индивидуалды норма» ұғымымен
Коррекциялық жұмыстағы дамудың жүйелік принципінің страстиясын анықтағанда жоғарыдан
«Әрекеттің қағидалық коррекциясы» принципі. Берілген принцип коррекциялық күштердің
Мектеп психологының коррекциондық жұмыс кезінде басты іс әрекет
Әрекеттің қағидалық коррекциясы принципі: біріншіден, коррекциондық күшердің өзіндік
Психокоррекциондық әрекеттерді белгілі бір критерийлерге байланысты топтастыруға болады.
Бағытталу сипаты бойынша коррекция түрлері:
симптоматикалық;
каузальды;
Симптоматикалық коррекция- ( симптомдар коррекциясы) әдетте каузельді коррекциялық
Аса қысқа психокоррекция минут немесе сағаттарға созылады және
Шешетін проблемаларды масштабы бойынша психокоррекция түрлері:
- жалпы;
- жеке;
- арнайы.
Жалпы мектеп психолының қиын оқушылармен жүргізетін түзету-дамыту жұмысы
Ал жеке психокоррекция деп - балалық және жеткіншектік
Әрбір әдіс психокоррекциялық әсер етудің бірнеше бағыттарына ие.
Арнайы психокоррекция – бұл кленттен немесе бір жастағы
Мектеп психологының коррекциондық жұмыстың мақсаттары мен міндеттері.
Толық коррекциондық іс әрекеттер дамудағы кемістіктерді жоюға бағытталған.
дамудағы ақуалдар ретінде нені түсіну керек?
психологиялық коррекцияның іске асырылуы үшін көрсеткіштер қандай?
коррекция міндеттерін анықтағанда оныңмақсаттылығымен ол үшін жауптылықты кім
коррекцияның нәтежиелігіне кім және қандай критерилер бойынша бағалайды?
Коррекциалық жұмыстағы дамудағы әртүрлі әр қиындықтардың себептерін түсіндірудің
Биологиялық модель – органикалық жетудің даму темпінің
Әлеуметтік ситуацианың даму оптимизациясы.
Бала іс-әрекеттерінің бала түрлерін.
Жас ерекшелік- психорлогиялық жаңа құрылымдарының қалыптасуы.
Шетелдік психологияда бала дамуындағы қиындықтардың себептерін жеке тұлғаның
Коррекциондық жұмыстардағы техникалар мен әдіс тәсілдерді таңдау, ең
Мектеп психологы ата-аналармен және мектеп мұғалімдерімен коррекциялық жұмыстың
Коррекция мақсаттары позитивтік тұрғыда, яғни негативтік тұрғыдан
Коррекция мақсаттарының анықтамалары «жоқ» сөзінен басталмауы керек рұқсат
Жеке тұлғаның дамуын шектеуіне және олардың белсенділігінің пайда
Коррекция мақсаттарының негативтік түрі іс-әрекет пен тәртібінің
Коррекциондық мақсаттардың позитивтік түрі керісінше тәртіппен іс-әрекеттің жеке
Коррекция мақсаттары реаалистік тұрпатта болуы шарт, әрі коррекциондық
Коррекцияның жалпы мақсаттарын қалыптастыру барысында, алыс және
Есте сақтайтын тағы бір жайт коррекциондық жұмыстардың
Мектеп психологының ата-аналармен жұмыс жасаудағы бағыттары
-
-
-
Сонымен ұлы жұмыстың нәтижелі қорытындысы аталған педагогикалық процеске
Мақсаты: Ары қарай коррекциялау және таным сферасы, жекелік
Мәселелері:
1.Білімге ата-аналарды,оқушыларды, педагогикалық ұжымды тарту.
2.Оқушылардың психикалық жекелік дамуына мүмкін болатын қолайсыздықты алдын-ала
3.Ата-аналарға, оқушыларға, педагогтарға мәселелерін шешуде консультативтік көмек көрсету.
4.Себепті оқушылардың ертенгі коррекциясы жайлы тұжырымдаманың және танымдық
5.Оқушылардың психикалық және жекелік дамуына аухытқуларды жою
Психологтың оқушылармен жұмыс жасаудағы бағыттары
-білім білігі мен дағдыларды менгеру;
-құрбылармен,мұғалімдермен,ата-аналармен өзара қатынаста, қиындықтарды жеңу;
-позитивті жекелік сапаларды дамыту;
-кәсіби және жекелік хабардар болу;
-өзін - өзі тәрбиелеудің, өзін - өзі
Психологтың мұғалімдермен жұмыс жасаудағы бағыттары
-оқушылардың тәртіпсіздік және үлгермеушілік себебін анықтау;
- «қиын сыныптармен» жұмыс жасауда кепілдеме құру;
-мектепті 1-ші сыныпқа қабылданар алдындағы балалардың оқуға деген
-отбасы нашар балаларымен жұмыс кезінде әдістермен құралдарды таңдауға
-оқушылармен және ата-аналармен шиеленіссіз өзара қарым-қатынас орнату;
-кәсіби білік пен дағдыны дамыту және оны игеруде
3 Тәжірибелік зерттеу жұмыстары
Диплом тақырыбына байланысты мектеп психологының қиын балалрмен атқаратын
Мектеп психологының қиын балалрмен жұмысының негізін анықтай отыра,
В.В.Бойконың қарым - қатынас толеранттылығын анықтау тесті.
Эмоционалды көңіл - күйді анықтауға арналған түстер тесті.
Қалыптастырушы кезеңде:
«Өзіңді - өзің қалай қабылдайсын» атты тренинг жүргізу.
Ата-аналарға профилактикалық жұмыс негізінде «Жасөспірімдердің ерекшеліктері-атты тақырыпта дәріснама
Сіздің сыныбыңызда қиын бала бар ма? (сауалнама)
В.В.Бойконың қарым - қатынас толеранттылығын анықтау тесті.
Бұл әдістеменің мақсаты – оқушының қоршаған ортаға
10 сынып оқушыларының тізімі
Кесте-6
№ Аты-жөні Жоғары Орташа Төмен
1. Арынов Айдос
+
2. Амиргазин Даулет +
3. Бердібаева Айжан +
4. Жандосұлы Жарқын +
5. Зияданова Арай
+
6. Закатаева Диляра
+
7. Карибаева Асем
+
8. Кайратова Жанар
+
9 Қалелов Ермек
+
10. Касымова Майгуль
+
11. Қасенова Айжан
+
12. Сабитова Асемгуль
+
13. Сагатбаева Қарлыгаш +
14. Сапина Адиля +
15. Тұлқбаева Жансая +
16. Топарбаев Талас
+
17. Шаликанова Дана +
Адамдармен қарым – қатынас барысындағы шыдамдылығы жоғары –
Адамдармен қарым – қатынас барысындағы шыдамдылығы орташа –
Адамдармен қарым – қатынас барысындағы шыдамдылығы төмен –
Сурет-1
Эмоционалды көңіл - күйді анықтауға арналған түстер тесті.
(М.Люшер бойынша).
Бұл түстер тестінің мақсаты - баланың өзін -
Тест жүргізу барысында,аты айтып тұрғандай, әр түрлі түстер
1.Эмоциялық көңіл -күй.
2.Эмоциялық өзін-өзі бағалау.
Біріншісінде, балалардың түстерді тізіп шығуына байланысты «+», «-»,
Қалелов Ермектің ұнататын түсі - жасыл, яғни ол
1.Эмоционалдық көңіл-күйі: жағымды қарым-қатынас, көтеріңкі көңіл- күй.
2.Эмоционалдық өзін-өзі бағалауы: позитивті өзін-өзі бағалау, жағымды
Топарбаев Талас таңдаған түсі - қоңыр, яғни, бала
сөйлеспейтін, өз-өзімен отыра беретін енжар болып көрінуі мүмкін.
(№2 қосымшада көрсетілген).
Тренинг: «Өзіңді - өзің қалай қабылдайсын».
Бұл тренингтің мақсаты - оқушылардың өз-өзіне деген және
Тренингті жүргізу барысында оқушылар қызығушылықтарын танытты.
Ал, енді Қалелов Ермектің 2 тур бойынша өзінің
(№3 қосымшада көрсетілген).
Тренинг тақырыбы:«Мен қандай адаммын?»
Мақсаты: жасөспірімдердің өзіндік анықталуын қалыптастыру.Өзіне баға беру,өз ерекшеліктерін
Міндеті:
оқушыларды өзіндік диогностикаға үйрету,рефлексияға үйрету;
өз мінез-құлқынын реакциясын,қатынасын,қажеттілігін түсіндіру;
өз кемшіліктері мен қателіктерін жете түсінуін қалыптастыру.
Ерекшелігі мен қолдануы.
Қиын оқушылардың өзіндік анықталуын қалыптастыру мектеп психологы әлеуметтік
Тренинкгтік бағдарламаны жүзеге асыруы үшін 12 жылдық білім
Тренинг алты бағыт бойынша өткізілді 10 сынып оқушылары
Тренинг жүргізуші ретінде мен жақсы әсер алдым, себебі
«Өзіңді - өзің қалай қабылдайсын» атты тренинг жүргізу.
Бұл тренингтің мақсаты - оқушылардың өз-өзіне деген және
Тренингті жүргізу барысында оқушылар қызығушылықтарын танытты.
Ал, енді Бекенов Серікті 2 тур бойынша өзінің
Жақсыбекұлы Арлан мен Адамбаев Еркебулан болса өзінің жағымды
Мақсаты: жасөспірімдердің өзіндік анықталуын қалыптастыру.Өзіне баға беру,өз ерекшеліктерін
Міндеті:
оқушыларды өзіндік диогностикаға үйрету,рефлексияға үйрету;
өз мінез-құлқынын реакциясын,қатынасын,қажеттілігін түсіндіру;
өз кемшіліктері мен қателіктерін жете түсінуін қалыптастыру.
Ерекшелігі мен қолдануы.
Қиын оқушылардың өзіндік анықталуын қалыптастыру мектеп психологы әлеуметтік
Тренинкгтік бағдарламаны жүзеге асыруы үшін 12 жылдық білім
Тренинг алты бағыт бойынша өткізілді 10 сынып оқушылары
Тренинг жүргізуші ретінде мен жақсы әсер алдым, себебі
Ата-аналарға профилактикалық жұмыс негізінде «Жеткіншектердің
ерекшеліктері - атты тақырыпта дәріснама оқу.
Мақсаты: Жеткіншек жастағы балалардың дамуының ерекшеліктері туралы мәлімет
Қазіргі таңда «қиын» оқушылар саны көбейіп бара жатыр.
Жиналыс барысында ата-аналарға балалардың уақыт өте келе қойылатын
Әрине, бала тәуелді болғысы келетінін өзі ешқашан мойындатпайды.
Кейбір жастар ата-анасының қойған талаптарымен санасқысы келеді, бірақ
Кейбір жеткіншектер өздерінің «мен» қасиетін іздегенде алаңдаушылық жағдайға
Сіздерге көңіл қойып тыңдағандарыңыз үшін рахмет! Сіздердің осындай
Ата - аналармен жүргізілген жиналыс кезінде көптеген мәселелер
Барлық жүргізілген әдістемелердің нәтижесіне сүйене отырып, мынандай қорытынды
Мектеп психологының міндеті ретінде қиын балалармен жүргізген жұмысымның
Саулнамаға қатысушы адам «ия»- 3 ұпай; «жоқ»-
Сауалнама нәтижесі бойынша жинақталған ұпай саны
10 - 14 – жоғары болған жағдайда топта
15 – 17 аралығында болған жағдайда топта «қиын»
Сіздің сыныбыңыздың тәртібі жақсы ма?
Сыныбыңызда «қиын» бала бар деп ойлайсызба?
Өз сыныбыңыздың оқушыларымен кекілжін жағдай жиі болып тұрады
Сынып оқушыларының бір – бірімен қарым қатынасы жақсы
Мектеп психологының қиын балалрмен жүргізетін жұмысына қанағаттанарлықсыз ба?
Сіздің сыныбыңызда ата – ана назарынан қалған бала
Сауалнама нәтижесі бойынша,сынып жетекші жауабын өңдеу барысында
Зерттеу жұмысымды қорытындылау кезінде мектеп психологы қызметкері ретінде
Қорытынды: Жалпы бұл жоғарыда көрсетілген зерттеулердің барлығы мектеп
Жалпы жоғарыда атқарылған жұмыстардың қорытынды нәтижесі жақсы деңгейде
Бұл орындалған жұмыстарды қорытындылай келе, жүргізілген жұмыстың нәтижесі
Мінез-құлқында қиындығы бар балалармен жүргізілетін коррекциялық жұмыс бағдарламасы
Кесте-6
№ Тақырыптары Сабақ мазмұны Формасы Сағ.
1 «Мен»бейнесін анықтау Оқушылардың өзіндік «мен» бейнесін қабылдауын
2 Менің ерекшеліктерім Оқушылардың жан-жақты жағымды (+),жағымсыз
(-)жақтарын анықтау. Жағымды және жағымсыз жақтарын таразылау,талдау.жағымсыз жақтарын
Жаттығы «таразы»
Жаттығыу «таразыны»талдау.
Дене сергіту жаттығу «арқаға жазу» жаттығу «менің құндылықтарым»жаттығу
3 Өзіндік бағалау Өзіндік бағалауды анықтау,
4 Болашаққа деген көзқарастарын анықтау Оқушының алдына қойған
Жаттығыу «болашақты жоспарлау» бойжазу жаттығуы «мен ең-ең...»
Жаттығыу «мен табысты адам» кері байланыс. 2
5 Оқу мотивациясын анықтау Оқушылардың оқуға деген көзқарастарын,
Жаттығыу «мектеп жолы»
Жаттығыу «күнделік», «жануарлар мектебі» жобалау әдістемесі, бойжазу жаттығу
6 Қорытынды Өзіндік анықтаудың маңызды, нені үйрендік,
«Қиын» балаларға арналған түрлі жан – жақты бағыттағы
«Қиын» балалармен жұмыс жүргізгенде құрылымдық коррекциялық психологиялық технология
Кесте-7
Тым қараусыз қалған қиын балалармен тәрбие көрсеткендей келесі
Жеке бастың айналадағы индивиттермен өзара қатынас жүйесінде позициялары
Ұжым немесе құрбылар тобының алдында жалған тырусыларын ашып
Қоғамдық пікірге сүйену кезінде жазалау.
Сынып жетекші жағынан қадағалауын күшейту.
Қиын балалардың бұқаралық дезатопциясының негізгі себептеріне
Кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен алдын алу және де
Жеткіншектер ұйымдарының әлсіздігі
«Қиындар» үшін уақытша жұмыс орындарына тек түсуі мүмкін
Қиын бала мәселесі жоғарыда аталып кеткендей қазіргі уақытта
Қазіргі кезде көптеген ұстаздарымыз тәрбие саласында қиын балалар
Қиын балалрдың психологиялық ерекшеліктері теориялық тұрғыда талқыланды. Зерттеу
Арнай психологиялық әдістемелердің көмегімен жүргізілген жұмыс өз мақсатына
Мектеп психологының қазіргі кездегі атқаратын міндеті өте үлкен
Болашағымыз айқын жарық болу үшін барлығымыз ат салыса
Қорытынды
Мектеп психологының мінез-құлқы қиын балалармен жүргізілетін коррекциялық жұмыстары
Диплом жұмысты жазу барсында шетел психологтарының ғылыми тұжырымдаған
Мектеп психологиясының іс - әрекетінің міндеттеріне баланың психикалық
Мектеп психологының қызметін атқара отыра мектепшілік құжаттармен таныстым
Жалпы диплом жұмыс мақсатына жеттім, қиын балалрды анықтай
Пайдаланған әдебиеттер
Ахметжанова Н. Мінез-құлқы қиын балаларға психологиялық мінездеме.
Абрамова Г.С. «Практическая психология» Екатиринбург:Деловая книга,1998г.
Аникеева Н.П. «Психологически климат в каллективе» - М:
Алферов А.Д. Психология развития школьника, Ростов-на-Дону, Феникс,
Бондаревская Е.В. Воспитание как встреча с личностью. Т
Блонский П.П. Трудные школьники. – М., 1930,
Битянова М. Организация психологической рвботы в школе.-М:Совершенство.1998г.
Буянов М.И. «Ребенок из неблагополучной семьи». М., 1988
Битянова М.Р. Организация психологической работы в школе. —
Бегалиев Т.Б. Жасөспірімдердің оқу-тәрбиесіне байланысты кейбір проблемалар, оны
Выготский Л. С. О природе эгоцентрической речи
Выготский Л. С., лурия А.Р. Этюды по истории
Волков Б.С. Акцентуации характера школьников и учителей. Учебное
Галеева Н.Л. Результативность личностно ориентированного образования //Журнал “Завуч”
Гринберг Д. Управления стрессом. СПб.: Питер, 2004.
Гулдинг М., Гулдинг Р. Психотерапия нового решения. М.:
Гальперин П.Я. Формирование умственных действий // Психология мышления:
Дорохов М. Б. Клинико – психологический анализ
Дементьева И. Работа школы с детьми группы риска
Захаров А.И. неврозы у детей и психотерапия. СПб.:
Ильина С.В. Влеяние перожитого в детстве насилия на
Кон И.С. Психология старше классников – М 1982
Копытин А.И. основы арттерапии. СПб.: Лань 1999
Колуцкая Е.В. Интервью в статье «Я не трус,
Комер Р. Патопсихология поведения. Нарушения и патология психики.
Кащенко В.П. «Педагогическая коррекция: исправление недостатков характера у
Кочетов А.Н. Перевоспитание подростка, М., 1972.
Кочетов А.Н., Н.Н.Верцинская Работа с трудными детьми, Лурия
Лэндрет Г.Л. Игровая терапия: Искусство отношении. М.: Междунар.
Линде Н.Д. Как избавиться от головной и сердечной
Линде Н.Д. Методика изменения эмоционального состояния через трансформацию
Линде Н.Д. Основы современной психотерапии. М.: Академия,
Линде Н.Д. Эмоционально образная терапия. Теория и практика.
Линде Н.Д. Телестность в эмоционально – образной терапии
Линде Н.Д. Мидитативная психотерапия. М.: Ин – т
Личко А.Е. Психопатии и акцентуации характера у подростков.
Лодкина Т.В. «Взаимодействие семьи и школы с трудными
Макаренко А.С. Соб. Соч. 5-том. – М.,
Мудрик А.В. «Социальная педагогика». М. Академия, 2000 г.
Невский И.А. «О трудных» школьниках. – 1969,
Лисина М.И. Общения личности – М 1997
«Общая психокоррекция» А.А.Осипова Москва 2001г
О.Н.Истратова, Т.В. Эксакусто «Справочник психолога средней школы»
Петорвский А.В. Трехфакторная модель значимого Другого // Вопр.
Пиаже Ж. Суждения и рассуждения ребенка. СПб.: Союз.
Росто-на-дону «Феникс» 2003г.
Романова Е.С.Психодиагностика : Учебное пособие СП-б: Питер 2005ж.
Рогов Е.Н.Настольная книга практического психолого: Учеб.пособие82-х
Раттер М. Помощь трудным детям. Пер. с англ.
Расчетина С.А. Индивидуальный подход к подростку, Ленинград, 1981.
Рожков М.И. «Воспитание трудного ребенка. Дети с девиантным
Степанов В.Г. Психология трудных школьников. – М., 2001г.
Трифонов В.В. Трудные подростки. – А., 2000,71бет.
Татаренко В.Я. «Семья и формирование личности» М., 1987
Фрейд А. Введение в детский психоанализ // Фрейд
Фрейд З. «Я» и «Оно». Труды разных лет:
Шутсенбергер А.А. Тяжелобольной пациент (15-летний опыт приминения психодрамы
Фартунатова Г.А. Трудные дети в семье и в
Франкл В. Человек в поисках смысла. М.: Прогресс
Хэзлем М.Т. Психиатрия. Львов: Инициатива, 1998.
Шутсенбергер А.А. Тяжелобольной пациент (15-летний опыт приминения психодрамы
Эфрусси П.П. Физиология подростка. – М.,
71
ПСИХОЛОГ
Құралды таңдау
Мұғалімдер-мен жұмыс
Оқушылармен
жұмыс
Ата-аналармен жұмыс
Психолог. Білім және кеңес беру
Психологиялық ағарту
Психологиялық диагностика
Психлогиялық түзету
БАҚЫЛАУ
ӘҢГІМЕЛЕУ
ШЫҒАРМА ЖАЗУ
САУАЛНАМАЛАР
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ
ӘДІСТЕРІ
СОЦИОМЕТРИЯ
ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТҰРМЫС ЖӘНЕ ТӘРБИЕ ЖАҒДАЙЫН ЗЕРТТЕУ
Жаңа нақты жағдаят
Нақты психологиялық жағдаят
Психологиялық жағдаятты талқылау
Коррекция мақсаты
Жеке басқа әсер ету логикасын таңдау
Дұрыс таңдау
Ұйымдастыру өрісі
Жағымсыз нәтиже
Дұрыс шешім
Құралды таңдау
Ұйымдастыру өрісі
Нәтиже
Нәтиже
Жаңа нақты жағдаят
42%
47%
11%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
1
Жоғары
Орташа
Төмен
Қиын бала кім
Қазіргі мектеп психологінің кәсіби сапасын анықтау
Мектеп психолыгының мектеп оқушыларымен жүргізетін жұмыстары
Психологтың құқықтары
Психологиялық оқыту
Психодиагностика туралы
Мектеп логопедінің жұмысын ұйымдастыру
Мектеп психологының отбасымен жұмыс түрлері
Қиын балалардың психологиялық-педагогикалық жағдайлары және оларға көмек көрсету жолдары
Жеткіншектер қылмысының алдын алудың теориялық негіздері