Мәмілеге негізделген азаматтық құқықтық қатынастар
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.......................... 4
1 АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТАҒЫ МӘМІЛЕ ТҮСІНІГІ...... 6
1.1 Мәміленің түсінігі және түрлері............... 6
1.2 Жарамды және жарамсыз мәмілелер.............. 10
1.3 Сыртқы экономикалық мәмілелер және оларды жасау тәртібі...
2 АЗАМАТТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ШАРТТАР МӘМІЛЕНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЫСАНЫ РЕТІНДЕ.............26
2.1 Шарт ұғымы және оның маңызы.............. 26
2.2 Азаматтық – құқықтық шарттардың түрлері.......... 29
2.3 Шарттарды жасасу тәртібі.................. 33
3 ҚАЗІРГІ АЗАМАТТЫҚ – ҚҰҚЫҚТЫҚ ШАРТТАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ТАБИҒАТЫ...................
ҚОРЫТЫНДЫ........................ 58
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ............ 60
КІРІСПЕ
Азаматтық-құқықтық қатынастардың басым көпшілігі мәмілелер (келісім-шарттар) арқылы туындайтыны
Мәміле (шарт) негізінен бұдан бірнеше ғасыр бұрынғы ежелгі
Мәмілелерді оның субъектілері бойынша жіктеудің құндылығы қоғамның әлеуметтік
Одан берігеректе тарап кеткен Кеңес Одағы кезеңіне келсек,
Қазіргі уақытта нарықтық экономикаға және даму сатысына байланысты
Қоғамымыздың қазіргі сатыдағы дамуы азаматтық-шарттық қатынастардың кең түрде
Жұмыстың мақсаттары мен міндеттері. Азаматтық қатынастардың дамуы барысында
Жұмыстың объектісі. Мәмілеге негізделген азаматтық құқықтық қатынастар.
Азаматтық Кодексте мәмілелердің түрлерінің толық тізбесін көрсету мүмкін
Сондықтан кез-келген заңда көрсетілмеген мәмілені жасасуға болады, ең
Бұл диплом жұмысында мәміленің күнделікті қарым-қатынастар барысындағы маңыздылығына
1 ТАРАУ.АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТАҒЫ МӘМІЛЕ ТҮСІНІГІ
Мәміленің түсінігі және түрлері
Мәміле – азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеуге, өзгертуге
Мәміленің ең көп тараған түрі – шарт, яғни
Мәміленің өзіне тән бірқатар белгілері бар. Мәміле –
Мәмлемелерде азаматтық құқық қатнастары қатысушыларының еркі көрінеді
Мәмілеге қатысушылардың ішкі еркін және оның сыртқа байқалғандығын
Азаматтық құқықтық мәмілелер ауызша, жазбаша нысанда жасалады.Жасалған кезд
Жазбаша нысан жәй және нотариалдық болып екіге бөлінеді.
Мынадай мәілелер:
- кәсіпкерлік үрдісінде жүзеге асырылатын;
- мәмілелерді жасау кезінің өзінде
- заңдарда немесе тараптардың келісімінде
Заң мәміленің қандай жағдайларында жазбаша түріде жасалатын
АК-ның 151- бабына сәйкес, мәміленің ауызша түрі ол
Қарыз беру шарты бойынша берілетін ақша, әдетте, борышқордың
Ауызша мәміле жасауға кең мүмкіндіктер беретін АК-ның
52 бапқа сәйкес мынадай мәмілелер жазбаша түрде
егер мәмілелердің жекелеген түрлері үшін заңдарда өзгеше жағдай
мәмілелердің жасалу кезінің өзінде орындалатындарынан басқа, 100 айлық
заңдарда немесе тараптардың келісімінде көзделген өзгеде реттерде.
Заң құжаттарында немесе тараптардың келісімінде тікелей көрсетілген реттерде
Мәміле жарамсыз деп танылған жағдайда тараптардың әрқайсысы екінші
Негізгі және қосымша (акцессорлық) мәмілелер (шарттар) арасындағы
Акцессорлық мәміле негізгі мәмілені толықтырады, қамтамасыз етеді
Заңдар кейбір мәмілелер үшін тараптар қол қоятын
Егер азамат дене кемістігіне, науқастығына немесе сауатсыздығына
Жазбаша түрде жасалған мәмілені орындаған тарап келесі
Заң құжаттарына немесе тараптардың келісімімен белгіленген реттерде
Мәмілелерді нотариалдық куәләндыру қажеттігі туралы талаптарды заң
Мәмілелердің түрлері.Мәмілелердің тараптардың санына, жасалды деп саналған уақытына,
Жасалуы үшін бір тараптың ерік білдіруі қажет және
Жасалуы үшін екі жақтың ерік білдіруі талап етілетін
Әрбір қатысушысы дербес тарап болып табылатын үш және
Осылармен қатар, белгілі бір себеп бойынша да бөлінеді.
Казуалдық мәмілеледің жарамдылығы оны жасау ушін негіз болған
Егер мәмілеге қатысушылардың шынайы еркі көрінбесе онда олар
1.2 Жарамды және жарамсыз мәмілелер
Мүліктік қатынастарда өкілдікті жүзеге асыру Азаматтық кодекстің 5
Өкілеттік деп басқа адамның атынан бір адамның сенімхатқа,
Өкілеттік өкілдің (бөлшек сауда жүйесіндегі сатушы, кассир) әрекет
Өкілдік институтының маңыздылығы сонда, ол тұлғаға бір мезгілде
Іс-әрекеттердің бәрін өкілет арқылы істеуге бола бермейді. Заң
Өкілдік институтының мазмұны субъектілер құрамы туралы ережемен айқындалады,
Өкілдіктің негізгі белгілері:
1. Өкілдіктің субъектілерінің құрамы үш адамнан-өкілдік беруші, өкіл
Ал азаматтық құқық субъектілерінің бәрі бірдей өкіл бола
Өкіл беруші кез-келген азаматтық құқық субъектісі бола алады.
Үшінші жақ - азамат немесе заңды тұлға. Өкілдік
2. Өкілдік шартсыз болуы мүмкін. Азаматтық кодекстің әрекет
Қамқоршылар өздерінің қамқоршылығындағы адамдардың өз бетінше жасауға құқығы
3. Өкілдіктің құқығы мен міндетінен туындайтын қандайда бір
4. Өкіл өкілеттік негізінде әрекет етеді. Өкілеттік бұл
Өкілдік негізі бір тұлғаның (өкілдік беруші, сенім беруші)
Өкілеттік туындауының негізі – заң фактісі болып табылады.
Өкілдік заңды және ерікті деп бөлінеді. Заңды өкілдік
Заңды өкілділік сот шешіміне немесе әкімшілік актіге негізделеді.
Азаматтық кодекске сәйкес әрекет қабілеті жоқ азаматтарға, әрекет
Өкілетсіз екінші бір тұлғаныңмүддесі үшін әрекет еткен тұлға
Рыноктық қатынасқа өту және мүліктік айналымның дамуы жағдайында
Егер мұндай шарттың тарабы кәсіпкерлік жүйеде шарт жасасқан
Өз атынан болу – заңды тұлға өкілді өз
Өз атынан өкіл болу сонымен қатар басқа да
Коммерциялық өкілдіктің екінші түрі-басқалардың мүдделері үшін болса да
Рыноктың қажеттілігіне сәйкес делдалдық қызметтің дамуын өкілдікті жүзеге
Қазақстан Республикасы Президентінің "Тауарлық биржа туралы” Жарлығында биржалық
Коммерциялық өкілдің өкілеттігі жазбаша шартта тікелей көрсетілуі тиіс
Кәсіпкерлік қызметтің жекелеген салаларындағы коммерциялық өкілдіктің ерекшеліктері заңмен
Коммерциялық өкілдіктедің ерекше сипаты төмендегі ережелерден көрінеді:
1) коммерциялық өкілдердің өкілеттігі сенімхаттарда жазбаша көрсетілуі тиіс;
2) коммерциялық өкілге өкілдік беруші атынан өз мүддесі
3) комерциялық өкіл өзара жасасқан шартта көрсетілген болса,
4) коммерциялық өкілге сауда мәмілелерін жаса кезінде мәлім
Коммерциялық өкілдіктің бір сферасы сақтандыру құқықтық қатынасы
1.3 Сыртқы экономикалық мәмілелер және оларды жасау
Қазақстан Республикасының Заңы экспорттық бақылау туралы.
Осы Заң халықаралық және ұлттық қауіпсіздік мүддесіне орай
1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар
Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) екіұдай қолданылатын (мақсаттағы) тауарлар мен технологиялар –
2) жаппай қырып-жоятын қару – химиялық, бактериологиялық (биологиялық),
3) жеткізу құралдары – жаппай қырып-жоятын қаруды жеткізуге
4) зияткерлік шығармашылық қызмет нәтижелеріне құқықтар – қару-жарақпен,
5) импорт – өнімді Қазақстан Республикасының кеден аумағына
6) импорттаушының (түпкі пайдаланушының) кепілдік
7) кепілдік міндеттеме (түпкі пайдаланушының сертификаты) – импортталатын
8) кері импорт – Қазақстан Республикасының кеден
9) кері экспорт – Қазақстан Республикасының кеден аумағынан
10) Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау жүйесінің мемлекеттік органдары
11) өнім – экспорттық бақылауға жататын тауарлар, технологиялар,
12) өнімді Қазақстан Республикасының кеден аумағынан тыс жерде
13) өнімнің номенклатурасы (тізімі) – экспорттық бақылауға жататын
14) сыртқы экономикалық қызметке қатысушы (мәлімдеуші) – өнімнің
15) транзит – өнімге кедендік бақылау жасай отырып
16) тұтастай қамтитын бақылау – өнімнің номенклатурасына (тізіміне)
17) уәкілетті орган – экспорттық бақылау саласында мемлекеттік
18) фирмаішілік экспорттық бақылау жүйесі – экспорттық бақылау
19) экспорт – өнімді Қазақстан Республикасының кеден аумағынан
20) экспорттық бақылау – өнім экспортының, кері экспортының,
21) ядролық және арнайы ядролық емес материалдар –
2-бап. Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау туралы заңнамасы
1. Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау туралы заңнамасы
2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы
3-бап. Осы Заңның қолданылу аясы
Осы Заңның күші осы Заңның 8-бабында көрсетілген өнімнің
4-бап. Экспорттық бақылаудың негізгі мақсаттары мен принциптері
1. Экспорттық бақылаудың негізгі мақсаттары:
1) ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
2) жаппай қырып-жоятын қаруды таратпау режимін нығайту;
3) халықаралық қатынастардың тұрақты және қауіпсіз жүйесін қалыптастыруға
4) халықаралық қауіпсіздік пен тұрақтылықты нығайту, жаппай қырып-жоятын
2. Экспорттық бақылаудың негізгі принциптері:
1) жаппай қырып-жоятын қаруды, жеткізу құралдарын және қару-жарақ
2) экспорттық бақылауды жүзеге асыруда саяси мүдделердің басымдылығы;
3) Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау туралы заңнамасы бойынша
4) халықаралық терроризм мен экстремизмді қолдауға жол бермеу;
5) экспорттық бақылау рәсімдері мен ережелерінің жалпыға бірдей
5-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің экспорттық бақылау саласындағы құзыреті
Қазақстан Республикасының Yкіметі экспорттық бақылау саласында:
1) экспорттық бақылау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын
2) Қазақстан Республикасында мемлекеттік экспорттық бақылау жүйесін қалыптастырады;
3) өнімнің экспорты мен импортын лицензиялаудың ережелерін бекітеді;
4) импорттаушылардың (түпкі пайдаланушылардың) кепілдік міндеттемелерін ресімдеу және
5) өнімнің транзитіне рұқсат беру ережелерін бекітеді;
6) өнімді Қазақстан Республикасының кеден аумағынан тыс жерде
7) сыртқы экономикалық қызметке қатысушылардың (мәлімдеушілердің) фирмаішілік экспорттық
8) өнімнің номенклатурасын (тізімін) бекітеді.
6-бап. Уәкілетті органның құзыреті
Уәкілетті орган:
1) экспорттық бақылау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды
2) экспорттық бақылау саласындағы нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді;
3) Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау жүйесінің мемлекеттік органдарымен
4) белгіленген құзыреті шегінде өнімнің экспортын, кері экспортын,
5) өнімнің экспорты мен импортын лицензиялауды жүзеге асырады;
6) шет мемлекеттермен және халықаралық ұйымдармен экспорттық бақылау
7) Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау жүйесінің мемлекеттік органдарымен
8) кепілдік міндеттеме (түпкі пайдаланушының сертификатын) береді;
9) өнімнің транзитіне рұқсат береді;
10) мәлімдеушілер мен мүдделі мемлекеттік органдарға тауарларды, технологияларды,
11) өнімді Қазақстан Республикасының кеден аумағынан тыс
7-бап. Қазақстан Республикасының
экспорттық бақылау жүйесі
мемлекеттік органдарының құзыреті
Қазақстан Республикасы экспорттық бақылау жүйесінің мемлекеттік органдары:
1) өнімнің Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы заңсыз
2) өз құзыреті шегінде өнімнің экспорты, кері экспорты,
8-бап. Экспорттық бақылауға жататын өнімнің түрлері
Экспорттық бақылануға тиіс өнімнің түрлеріне мыналар жатады:
1) жай қару-жарақ пен әскери техника, шикізат, материалдар,
2) ядролық және арнайы ядролық емес материалдар, жабдықтар,
3) экспорттық бақылаудың халықаралық режимдерінде белгіленетін тізімдер, тізбелер
4) бактериологиялық (биологиялық) және уытты қару жасау кезінде
5) зымырандық техника, қозғалтқыштар, олардың компоненттері, зымырандық техника
6) жаппай қырып-жоятын қару түрлері;
7) ғылыми-техникалық ақпарат, көрсетілетін қызметтер және әскери мақсаттағы
9-бап. Экспорттық бақылау және оны жүзеге асыру
1. Экспорттық бақылау Қазақстан Республикасының заңнамасына, Қазақстан Республикасы
2. Өнімнің экспорты мен импорты лицензиялар негізінде жүзеге
3. Өнімнің экспорты мен импортын лицензиялау Қазақстан Республикасының
4. Қазақстан Республикасынан шығарылатын өнімнің кері экспорты уәкілетті
5. Қазақстан Республикасының кеден аумағына әкелінген өнімнің кері
6. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері
7. Экспорттық бақылауға жататын шикізат не өнеркәсіп өнімі
8. Өнімнің Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілуіне
9. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше
10. Уәкілетті орган өнім шығарылған елдің құзыретті органы
10-бап. Тұтастай қамтитын бақылау
1. Тұтастай қамтитын бақылау талаптарын қамтамасыз ету мақсатында,
2. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар (мәлімдеушілер) Қазақстан Республикасының
1) оларды Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау жүйесінің уәкілетті
2) олардың аталған өнім мен зияткерлік шығармашылық
11-бап. Ұйымдардағы фирмаішілік экспорттық бақылау жүйесі
Осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік
12-бап. Өнімді тиеп жіберу алдындағы кезеңде және
1. Өнімді тиеп жіберу алдындағы кезеңде және (немесе)
1) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен сыртқы экономикалық
2) сыртқы экономикалық қызметке қатысушылардың (мәлімдеушілердің) жаппай қырып-жоятын
2. Тексеру уәкілетті орган берген тексеруді тағайындау туралы
Тексеруді тағайындау туралы акт уәкілетті орган белгілеген тәртіппен
Тексеруді тағайындау туралы акт Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген
3. Тексеруді жүргізудің басталуы тексеруші лауазымды тұлғаның (тұлғалардың)
Тексеруді өнімді тиеп жіберу алдындағы кезеңде және (немесе)
Өнімді тиеу алдындағы кезеңде және (немесе) оның түпкілікті
4. Тексеруді жүргізу мерзімі күнтізбелік отыз күннен аспауға
Тексеру мерзімін ұзартқан жағдайда уәкілетті орган тексерудің ұзартылғаны
5. Тексеруді тағайындау туралы акт сыртқы экономикалық қызметтің
6. Тексеру аяқталғаннан кейін оны жүзеге асырған уәкілетті
7. Сыртқы экономикалық қызметтің тексерілетін қатысушысына (мәлімдеушісіне) тексеру
Тексеру нәтижелері туралы акт тексеруді тағайындау туралы актіде
13-бап. Сыртқы экономикалық мәмілелердің есебі
1. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар (мәлімдеушілер) экспорттық бақылау
2. Өніммен, зияткерлік шығармашылық қызмет нәтижелерімен сыртқы экономикалық
3. Экспорттық бақылау мақсаттары үшін сыртқы экономикалық мәмілелер
14-бап. Қазақстан Республикасының экспорттық бақылауға байланысты халықаралық санкцияларға
Қазақстан Республикасының бір мемлекетке немесе бірқатар мемлекеттерге қатысты
15-бап. Өнімнің экспортын, импортын, транзитін және Қазақстан
1. Шет мемлекеттер Қазақстан Республикасы алдында алған міндеттемелерін
2. Қазақстан Республикасының Үкіметі ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
16-бап. Экспорттық бақылау саласындағы ақпаратты беру жөніндегі міндеттеме
1. Уәкілетті орган Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау жүйесінің
2. Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау жүйесінің мемлекеттік
3. Экспорттық бақылау саласындағы сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар
4. Мемлекеттік құпияларды, коммерциялық және өзге де заңмен
5. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар (мәлімдеушілер) уәкілетті органның
17-бап. Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау саласындағы халықаралық ынтымақтастығының
1. Қазақстан Республикасы экспорттық бақылау және жаппай қырып-жоятын
2. Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау саласындағы халықаралық ынтымақтастығы:
1) жаппай қырып-жоятын қаруды, жеткізу құралдарын, сондай-ақ оларды
2) халықаралық қатынастардың тұрақты және қауіпсіз жүйесін қалыптастыруға
3) Қазақстан Республикасының экономикасын әлемдік экономикаға тең құқықты
4) Қазақстан Республикасының өніммен, зияткерлік шығармашылық қызметтің нәтижелерімен,
5) экспорттық бақылаудың халықаралық және мемлекетішілік тетіктерін жетілдіру,
3. Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау саласындағы халықаралық ынтымақтастығы
4. Қазақстан Республикасының мем-лекеттік органдары экспорттық бақылау саласында
18-бап. Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау туралы заңнамасын бұзғаны
Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау туралы заңнамасын бұзу Қазақстан
19-бап. Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау жүйесінің
Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау жүйесінің уәкілетті органы мен
20-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі
2 ТАРАУ.АЗАМАТТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ШАРТТАР МӘМІЛЕНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЫСАНЫ РЕТІНДЕ
2.1 Шарт ұғымы және оның маңызы
Екі жақты мәмілелер шарт болып табылады. Шарт адамзат
Шарт дегеніміз – екі немесе одан да көп
Шарт еркіндігі – шарт жасаудың басты әрі айнымайтын
шартты жасау еркіндігі;
шартты жасауға итермелеуге жол бермеу еркіндігі;
жасалатын шарттың түрін таңдау еркіндігі;
тараптар өз қалауы бойынша шартқа әр түрлі жағдайларды
тараптар заңда көзделген және көзделмеген шарттарды да жасаса
Шарттар, негізінен, екі жақты жасалады, бірақ көп жақты
Шарттың мазмұны заңда көрсетілген реттерден басқа тараптардың ортақ
Тарптардың еріктері белгілі бір нысанда жүзеге асырылуы тиіс.
Шарттың жіктелуі
Шарттарды жіктеудің маңызы өтезор. Шарттың дұрыс анықталуы тараптардың
Консенсуалды шарт бойынша шарт жасаушы жақтардың келісімге келуі
Реалды шарт бойынша шартты жасасудың негізі – мүлікті
Жеткізіп беру шарты – бұл консенсуалды мәміле, құқықтық
Несие шарты – бұл реалды шарт, құқықтар мен
Шарттарды ақылы және ақысыз деп екіге бөліп қарауға
Шарттарды сонымен қатар, біржақты міндеттеуші және өзара келісілген
Мәселен, сатып алу – сату шарты бойынша сатушы
Жария шарт. Коммерциялық ұйыммен жасалған және өз қызметінің
Коммерциялық ұйымдардың шарт жасау немесе жария шартын жасау
Жария шартының талаптары барлық тұтынушыларға бірдей қойылады. Яғни,
Сенімхат – бір тұлғаның (сенім білдіруші) екінші тұлғаға
Сенімхаттың мынадай түрлері болады: негізгі, арнайы және бір
2.2 Азаматтық – құқықтық шарттардың түрлері
Шарттың ұғымына анықтама беретін болсақ азаматтық заңдарда белгіленгендей
Шарт термині азаматтық заңнамада әртүрлі мәнде қолданылады: өзінен
Шарт - құқықтық қатынастың туыңдауына, өзгеруіне немесе тоқтауына
Жалпы ҚР азаматтық кодексіне жүгінсек 148-баптың 1-тармағына сәйкес
Шарттардың басым көпшілігі екі жақты мәміле болып табылады,
Бірлескен қызмет туралы шарт көп жақты мәмілеге мысал
Бұл шарттың ерекшелігі сонда, оның тараптары ортақ шаруашылық
Көп жақты шарттарға, әдетте, шарт туралы жалпы ережені
"Шарттан міндеттемелік, заттық, авторлық немесе өзге құқықтық қатынастар
Азаматтық-құқықтық шартты, әдетте, міндеттемелік құқық қатынас-тарымен байланыстырады. Көбіне
Шарттан авторлық қатынастар (бірлескен авторлар арасында), өнертапқыштық қатынастар
Құқықтық қатынастар кешені (заттық және міндеттемелік) заңды тұлғаның
Шарттан туындайтын міңдеттемелерге міндеттемелер туралы жалпы ереже қолданылады
ҚР АК-ның 379-бабының 2-тармағы міндеттеме тек шарттан ғана
Мысалы, бірлескен қызмет туралы шарттың немесе құрылтай-шартының мәнінен
ҚР АК-ның 379-бабы заттық, авторлық немесе шарттан туындайтын
Шарт еркіндігі. Азаматтар мен заңды тұлғаларға шарт жасасуда
Шарт еркіндігі туралы норма ҚР АК-ның 8-бабының азаматтар
Шарт еркіндігі АК-да бекімін тапқан кәсіпкерлік қызмет еркіндігімен
Егер ҚР АК сүйенетін болсақ онда 380-баптың ережесі
Қазір шарт жасауға мәжбүрлеу айрықша жағдайларда ғана болуы
Шарт жасасу міндеті АК-да, егер мұндай шарт жария
Сатып алу-сату шартын жасасу міндеті жекешелендіру туралы жар-лықтың
Шарт жасасу міндеті еркімен қабылдаған міндеттемеден туындайтын жағдайларға
ҚР АК-ның 306-бабының 1-тармағына сәйкес, кепіл ұстаушыға оның
Шарт еркіндігі принципі тараптардың заңдарда көзделген шартты да,
Тараптар занда көзделмеген шарттарды да жасаса алады. Бұл
Бұл ереже азаматтық құқықтың жалпы бастауына негізделген, ол
Бұл қазіргі Қазақстан экономикасының өтпелі кезеңі үшін аса
Шарттың мазмұнын оны жасасқан кезде тараптар құрастырған ережелер
Шарт ережелерін, егер тиісті ереженің мазмұны заңнамамен міндеттелген
Шарт ережелерін анықтаудың жалпы принципі шарт еркіндігінен туындайды.
ҚР АК-ның баптарына жүгінсек 382-баптың 1-тармағыңда императивтік және
Тиісті ереженің мазмұны занда тікелей міндеттелген болса (императивтік
Шарт мазмұнына қатысты мысал келтіретін болсақ, АК 282-бапта
Егер шарт ережелерінде диспозитивтік норма көзделген болса тараптар
Мысал келтірейік, АК-ның 285-бабына сәйкес екі немесе бірнеше
Егер тараптар шартта осы ережеге қатысты ешнәрсе қарастырмаған
Азаматтық заңнамада императивтік нормалар көп емес. Негізінен алғанда
Қаңдай да бір ережені тараптардың өздері де, диспозитивтік
Дегенмен, мұндай жағдайлар өте сирек кездеседі және әрқашаңда
Шарттың елеулі ережелерін қарастырып өтейік. Шарт дегеніміз екі
Жалпы алғанда ҚР АК 393-бабы елеулі ережелердің тізбесін
Ережелердің елеулі больп табылатын үш тобын бөліп алуға
1) шарт нысаны туралы ережелер. Шарт нысаны анықталмайынша
2) заңнамада елеулі деп танылған ережелер. Олар брокер-диллер
а) шарт нысаны: номиналдық ұстаушы ретіңдегі клиенттің тапсырмасы
б) тараптардың, оның ішіңде брокер-диллердің, клиенттің есепшоты туралы
в) брокер-диллердің қызметін төлеудің мөлшері мен тәртібі;
г) брокер-диллердің клиент алдында есеп беруінің формасы мен
д) тараптардың шарт ережелерін бұзғандық үшін
е) бағалы қағаздар бойынша табыс алудың, және
3) шарттардың осы түрі үшін қажетті ережелер, мысалы,
4) тараптардың біреуінің арызы бойынша оған қатысты
Ондай елеулі ережелер болмағандықтан немесе ондағы ережелер бойынша
Елеуліден басқа шарттың дағдылы және кездейсоқ ережелерін бөліп
Оған мысалы, баға туралы ереже. Егер тараптар шартта
Ал, ақылы шартта баға қарастырылмаған болса және оны
Дағдылы ережелер, негізінен, дипозитивтік нормаларда көзделеді және ол
Кездейсоқ ережелер шарттың бұл түріне тән емес және
Дағдылы ережелерге шарттың үлгі ережелерін жатқызуға болады. Үлгі
Үлгі ережелерді тараптардың біреуі дайындаған шарттардың үлгілерінен бөліп
Үлгі ережелерінің мысалы ретінде Мұнай туралы заңның 26-бабында
Моделдік контракт Үкімет бекітетін үлгі контракт ретінде анықталған,
Үлгі ережелері қолданылуы үшін олар шартта көрсетілуі тиіс.
Шарт күшінде болған кезде оның ережелерін түсіндіру, яғни
Егер осы көрсетілген ережелермен шарт мазмұнын анықтау мүмкін
Біз ҚР АК-ның 392-бабына сай түсініктемені азаматтық заңнама
Шарттың қаңдай да бір ережесін түсінуде тараптар арасыңда
Шарт ережелерін әрқилы ұғынбау үшін көптеген ірі контрактыларда
Шарт формасы мәмілелер формасы туралы ережеге сәйкес анықталады,
Шарттың жазбаша формасының сақталғаны бір құжат жасау немесе
Егер заңға жүгінсек ҚР АК-ның 394-бабының 2-тармағына сәйкес,
Шарттардың түрлерінеде тоқталып талдау жасайық. Оларды атап өтетін
Азаматтық заңдарда шарттарды топтастыру әртүрлі негіздерде жүргізіледі.
Біз шарттардың заңнамада және заң әдебиетіңде қолданылатын негізгі
Нақты және консенсуальдық шарттар. Егер, заң актілеріне сәйкес
Азаматтық кодекстің 393-бабының 2-тармағында нақты шарттың жасалу кезі
Бірақ, кейбір шарттар (мысалы, сыйға тарту, сақтау, заем,
Шарттың консенсуальдық немесе нақты сипаты, әдетте, шарттың анықтамасының
Нақты шарттарда тараптардың міңдеттері басқаша анықталады. Оған мысал
Ақылы және ақысыз шарттар. Шарт бойынша тараптар өз
Ақылы және ақысыз шарттар арасындағы айырмашылық — шарт
Бір нәрсені ұсынуға (төлеуден басқа) материалдық құндылықтар беру
Бір нәрсені ұсыну ұғымы ағылшын-американ құқығында "considaration" деген
Шарттардың көпшілігі ақылы. АК-да бекімін тапқан ақысыз шарттардың
Кейбір шарттар заң бойынша ақылы да, ақысыз да
Азаматтық айналымда ақысыз шарттардың болуы елімізде қалыптасып келе
Бір жақты және өзара шарттар тараптардың құқықтары мен
Бір типті және аралас шарттар. Бір типті шарттар
АК-ның 381-бабының қағидалары 380-баптың тараптар заңнамада көзделген де,
2.3 Шарттарды жасасу тәртібі
Шарттың орындалуын қамтамасыз ету ұғымына анықтама беретін болсақ
Жалпы ережеге сәйкес шарт бойынша әрекет жасау міндетті
Заңнамада немесе шартта көзделген жағдайларда шарттың орындалуын қамтамасыз
Азаматтық құқықта шарттың орындалуын қамтамасыз ететін әдістерге заңда
Бұл шаралар, әдетте, мына мақсаттарды көздейді: борышкердің жауапкершілігінің
Бұл жерде айта кететін бір жағдай — шарттың
Шарттың орындалуын қамтамасыз ету әдістерінің акцессорлық сипатын қарастырайық.
Шарттың орындалуын қамтамасыз ету әдістерінің негізгі (басты) талаптарға
Біріншіден, тек заңды шарттық талаптар, яғни заңды негізде
Екіншіден, қамтамасыз етуші шарт талап ету құқығын беруге
Үшіншіден, негізгі шарттың тоқтауы, ол қандай негізде тоқтаса
Төртіншіден, негізгі шарттың заңсыз болуы оны қамтамасыз ететін
Негізгі шарттың тағы бір артықшылығы сонда, ол қамтамасыз
Кепілпұлды төлеу, жалпы ереже бойынша, шарттың орындалмағаны үшін
Шарттың орындалуын қамтамасыз етудің келесі әдісі тұрақсыздық айыбын
Шарттың орындалуын қамтамасыз етудің әдісі ретіңде тұрақсыздық айыбын
Шартты қамтамасыз етудің әдісі бола тұрып тұрақсыздық айыбының
Өсім немесе айыппұл деп аталатын тұрақсыздық айыбы шарт
Тұрақсыздық айыбы туралы келісімнің тараптары қамтамасыз етілген шарт
Тұрақсыздық айыбының мөлшері мен оны анықтау тәртібі тараптардың
Бұл ретте тұрақсыздық айыбы, не нақты сомада, көрсетіледі,
Заңнамамен анықталған тұрақсыздық айыбында оның мөлшерін көбейтпеуге болмайтындығы
Бұл ретте заңды айыпақының мөлшерін өсіруге тараптар өзара
Тұрақсыздық айыбының түрлерін қарастырайық. Тұрақсыздық айыбы, негізінен, оның
Шарттарды қамтамасыз ету шараларын қолдануды талқылап өтейік. Несие
Шартты қамтамасыз етудің кейбір әдістері (тұрақсыздық айыппұлы, кепілақы)
Зерттеп жатқан тақырыбымыздың өзегі шарттың орындалуын қамтамасыз ету
Шартты қамтамасыз етудің әдісі кепілпұл дегеніміз — шарт
Шарттың орындалуын қамтамасыз ету әдісі ретіндегі кепілпұлдың маңызы
Шартты орындамау оның орындалуына жауапты тарап үшін қолайсыз
Кепілпұл туралы келісімнің субъектілері олар ҚР АК-ның кепілпұл
Кепілпұл туралы келісімнің формасы ол кепілпұл туралы келісім,
"Кепілпұл" ұғымында бірнеше мәндік және заңдық мағына бар.
Тікелей келісімді кепілпұл туралы келісім деп, ал құқық
Кепілпұл туралы келісімге тоқталсақ. Жалпы кепілпұл айрықша келісім
Шартты қамтамасыз ету ретінде кепілпұл туралы келісім тараптардың
Кепілпұл берген адамда да қосымша міндеттемелер туындайды, кепілпұл
Екіншіден, кепілпұлмен тараптардың біреуінің ақшалай міндеттемесі көзделген шарттың
Үшіншіден, кепілпұл, шарттың орындалуын қамтамасыз етудің тәсілі бола
Төртіншіден, кепілпұл, сонымен қатар, оны беруші тарап үшін
Кепілпұлмен қамтамасыз етілген шартты тоқтатудың немесе орындамаудың не
Тараптар, кепілпұлмен қамтамасыз етілген шартты оны орындау басталғанға
Басқа реттерде кепілпұлдың тағдыры қамтамасыз етілетін міндеттеменің тоқтау
Кепілпұл, шарттың орындалуын қамтамасыз етудің әдісі болумен қатар
Егер міңдеттеменің орыңдалмағанына кепілпұл алған тарап жауапты болса,
Шартты бұзғандық үшін жауапқа тартылатындай жағдайлар болса кепілпұлмен
Кепілпұлды төлеу, жалпы ереже бойынша, шарттың орындалмағаны үшін
Шарттың орындалуын қамтамасыз етудің келесі әдісі тұрақсыздық айыбын
Шарттың орындалуын қамтамасыз етудің әдісі ретіңде тұрақсыздық айыбын
Шартты қамтамасыз етудің әдісі бола тұрып тұрақсыздық айыбының
Өсім немесе айыппұл деп аталатын тұрақсыздық айыбы шарт
Тұрақсыздық айыбы туралы келісімнің тараптары қамтамасыз етілген шарт
Тұрақсыздық айыбының мөлшері мен оны анықтау тәртібі тараптардың
Бұл ретте тұрақсыздық айыбы, не нақты сомада, көрсетіледі,
Заңнамамен анықталған тұрақсыздық айыбында оның мөлшерін көбейтпеуге болмайтындығы
Бұл ретте заңды айыпақының мөлшерін өсіруге тараптар өзара
Тұрақсыздық айыбының түрлерін қарастырайық. Тұрақсыздық айыбы, негізінен, оның
Тұрақсыздық айыбы өсім немесе айыппұл түрінде де болады.
Әдетте, "өсім" ұғымы ретінде міндеттемені белгілі бір уақыт
Өсім орындау мерзімі сақталмаған әрбір нақты кезең үшін
Ал, "айьппұл" ұғымы, әдетте, нақты сомадағы тұрақсыздық айыбы
Әрине, "айыппұл" және "өсім" терминдерін бұлай ұғынуда ресми
Тұрақсыздық айыбын өндіртіл алу құқығының залалды өндіртіп алу
Жалпы ереже бойынша түрақсыздық айыбымен заладдың етелмеген бөлігі
3ТАРАУ. ҚАЗІРГІ АЗАМАТТЫҚ – ҚҰҚЫҚТЫҚ ШАРТТАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ТАБИҒАТЫ
Жауапкершілік барлық құқық қатынастарына тән нәрсе. Азаматтық құқықтық
Жауапкершілікке тарту, азаматтық құқық бұзушылық жағдайында құқықтық нормаларға
Азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің өзіне тән қасиеттері:
А) борышқордың міндеттемені бұзғанынан туындаған мүліктік шығындарды несие
Ә) борышқордың міндеттемені тиісті дәрежеде орындауын қадағалау;
Б) борышқорды міндеттемесін орындамағаны немесе тиісті дәрежеде
В) белгілі бір дәрежеде несие берушінің міндеттемеге қатысуына
Г) борышқордың тәртіпсіздік фактілерін басқа тұлғалардың көзінше айғақтау
Ықпалы әр түрлі деңгейде бола тұрса да,
Азаматтық-құқықтық жауапкершілік – Азаматтық құқықтың Жалпы бөлімінің институты
Жауапкершілікті түсінуде көп жағдайда ретроспективті көзқарас белең алады,
Жауапкершілікті ретроспиктивті көзқарас ретінде түсінудің гносеологиялық себептері неде?
Құқық тек жарлық пен тиым салынғын тенденцияларға тән
Бірден және кездейсоқ пайда болмаған бұл сауалдарға жауапты
Біздің құқықтық жүйеміздің қазіргі реформалары ең алдымен оны
Заңдылықты нормативті-мәжбүрлеуді шектен тыс арттырудан сақ болған жөн.
Нақты алғанда құқық күрделі құбылыс. Оның мазмұнында адамдардың
Сонымен, заңдық жауапкершілік міндеттерді орындалмағаны үшін санкцияларды, айып
Қ. Мұздытаев атап көрсеткендей жауапкершілік ретроспиктивті бағыттан перспективті
Позитивті заңдық жауапкершілікті негіздеуге және оның табиғатын ашып
методологиялық маңызға ие жауапкершілік ұғымына жан-жақты тоқталып өтейік.
Бірден-ақ ашығын айтайық жауапкершілік ұғымы күштеу мен және
Әрине, мәжбүрлеудің мүмкіндігі заңдық жауапкершіліктен міндетті түрде
Профессор В.М. Хвостов құқұқтық мәжбүрлеуді дөрекі, механикалық мағынады
Екінші жағынан, мәжбүрлеуді мемлекеттік аппаратының араласуынсыз жүзеге асыруға
Қазіргі жағдайда міндетті белгілеу мен жазаны нақты орындаумен
Сонымен жауапкершілікті жазалау мен салыстыруға болмайды. Біздің зерттеулеріміз
П.А. Варул мен И.Н. Грязин заңдық жауапкершілік
Мысалы, еңбек тәртібін нығайту жөніндегі 1940 жылғы заңдарды,
Көріп отырғанымыздай адамдардың жеке бостандықтарына нұсқан келтірген жазалау
Осыған байланысты Е.В.Черныхтың «адамдардың жауапкершілігі мен жауапсыздығы соңынан
Бұл жерде оның салдарынан жазалау, жауапкершілікке тарту, тәртіп
Жауапкершілік пен жазалаудың арақатынасы жөніндегі мәселені қорытындылай келе
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен, мәміле-бұл тектік ұғым, ал шарт-түрлік ұғым. Кез
Азаматтық Кодекстың 150-бабы шартпен жасалған мәмілелерге, яғни
Егер тараптар өздерінің құқықтары мен міндеттерін жүзеге
Табиғат құбылысы, басқа адамдардың іс-әрекеттері, мәмілеге қатысушы
Өзінің сипаты жөнінен шарт оң болуы мүмкін
Соңғы жылдардың тәжірибесінде, әсіресе бір жолғы, қысқа
Мәмілелердің кейбір түрлерін жасау үшін олардың стандартты
Мұндай жағдайларда мәмілені білдіретін құжат стандартпен,
Мәміленің жазбаша түріне қойылатын талаптарды АК-ның 382,388
Қорытындылай келе, заңды тұлғалардың көптеп құрылуы елдің экономикасының
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
З.О. Ашитов, Б.З. Ашитов Қазақстан Республикасының құқық негіздері.,
Оспанов. Қ. И. Құқық негіздері Алматы, 2007.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі , Алматы:, 2008.
Қазақстан Республикасының азаматтық құкығы., Алматы, 2001
Сапарғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы: Академиялық
Мәмілелердің азаматтық құқықтық ретелуі
Азаматтық құқықтық қатынас
Жарамсыз мәмілелердің ұғымы
Азаматтық құқық
Азаматтық-құқықтық мәміле туралы жалпы
Азаматтық құқыққа, жеке меншікке қатысты сұрақтар
Мәміле түсінігі
Мәміле - азаматтық құқық субъектілерінің ерікті актісі
Халықаралық жеке құқықтың жүйесі
Азаматтық құқықтық қатнастағы шарттың түсінігі мен оның маңызы