Дене шынықтыру сабақтары
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
ОҚУШЫЛАРДЫҢ САЛАУАТТЫ ӨМІР СҮРУ САЛТЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 6
Оқушылардың салауатты өмір сүру салтын қалыптастырудың мәні 6
ҚОРЫТЫНДЫ 29
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: 30
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі: Салауатты өмір салтын насихаттауда және сәбилердің, жасөспірімдердің,
Егемен Қазақстанда адамдардың денсаулығын сақтау мен қамқорлық жасау мемлекет
«Салауатты өмір салты» мәселесі сонау замандардағы Гиппократтың, Сократ пен
Салауатты өмір салтының негізі мектептегі оқу-тәрбие процесінде, яғни салауатты
Біздер шешімін іздестіріп отырған проблеманың кездейсоқ еместігін К.И.Адамбеков, Г.Д.Алимжанова,
Алайда, проблеманың ауқымдылығы, көп деңгейлігі әлі де болса толығымен
Зерттеу мақсаты: Оқушылардың салауатты өмір салтын қалыптастыруды теориялық тұрғыдан
Зертту нысаны: Оқушылардың салауатты өмір салтын қалыптастыру үрдісі.
Зерттеу пәні: Оқушылардың салауатты өмір салтын қалыптастырудағы сынып жетекшісінің
Зерттеу міндеттері:
1. Оқушылардың салауатты өмір салтын қалыптастыру» ұғымының мәнін нақтылау;
2 Оқушылардың салауатты өмір салтын қалыптастыру бағытындағы сынып
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері: С.Е. Успенскийдің, Н.В.Васильеваның, Н.Б.Каратаева,
Зерттеу әдістері. Философиялық, психологиялық, әлеуметтік, педагогикалық әдебиеттерге талдау
Зерттеу жұмысының құрылымы: Курстық жұмыс кіріспеден,
Кіріспеде зерттеу жұмысының көкейкестілігі, зерттеу
«Оқушылардың салауатты өмір салтын қалаптастырудың педагогикалық негіздері» атты
Оқушылардың салауатты өмір салтын қалыптастыру бағытындағы сынып жетекшісінің
Қорытындыда қоғамның алдында тұрған міндет –оқушылардың бойында салауатты өмір
ОҚУШЫЛАРДЫҢ САЛАУАТТЫ ӨМІР СҮРУ САЛТЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Оқушылардың салауатты өмір сүру салтын қалыптастырудың мәні
Ел басшысы Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан 2030» стратегиялық даму бағдарламасында «Салауатты
Салауатты өмір салтын қалыптастыру мен ел тұрғындарының ауруын ескерту
«Денсаулық–зор байлық, адам бақытының бастауы»-дейді халқымыз. Ата бабаларымыздың бұл
Салауатты өмір салты мәселесін анықтау проблемасындағы негізгі категория болып
Денсаулыққа зиянын тигізетін жат әдеттерден арылу туралы түсініктер алғашқы
Ертедегі Гиппократтың трактаттарында «Салауатты өмір салты» бірқатар денсаулық сақтау
Грекия философы Сократ табиғи жаратылыстағы ерекшеліктерге аса назар аудара
Аристотель «Этика, саясат, поэтика» деп аталатын еңбегінде адамның жекелей
Ертедегі Грециядағы шынықтыру тәсілдері, дене жаттығуларымен шұғылдануға арналған гимназиялар,
Адамзат денсаулықты сақтау мен нығайту проблемасын тануға әрқашан да
Француз философы мен ағартушысы М.Монтень денсаулықтың құндылығын нақты анықтап
Ертеден денсаулық пен салауатты өмір салтын сақтау туралы ғылымның
Салауатты өмір салтын тәрбиелеу мәселелерін Шығыс елдерінде де қолдау
1) Жанның ара салмағы (гармониялық дене пішімді сақтау);
2) Тамақты таңдау (тамақтану мерзімі);
3) Денені тазалау (шлактан, зиянды заттардан тазалау);
4) Дене пішімін сақтау;
5) Дұрыс дем алу;
6) Киім тазалығы;
7) Дене және рухани қозғалыстың теңдесуі.
Сонымен, Ибн-Сина гигиеналық ғылымның негізін салушы болып табылады. Еңбектері
Әл-Фараби дене және ой-сананы тәрбиелеу тәсілдерінің ұқсастықтарына аса назар
Орта ғасырда өмір сүрген Өтей Бойдақ Тілеуқабылұлы, Мұхаммед
Ө. Тілеуқабылұлы дене мен рухани дүние тұрғысында жас буынның
Ө. Тілеуқабылұлы адамның сыртқы пішініне, көрінісіне аса назар аударған,
XV ғ. белгілі оқымыстысы М.Х. Дулатидің өсиетінде тәрбиелеудегі
Белгілі қазақ жырауы, философы Асан Қайғы өзінің поэтикалық шығармаларында,
Адамгершілік
Шынайылық
Шыншылдық
Қарапайымдылық
Намысқойлық
Тұрақтылық
Асан Қайғының пікірінше, қоғамдық шарттар тұлғаның қалыптасуына, оның саналы
Қ.Ж. Қожахметова «Қазақ этнопедагогикасы: әдістемесі, теория және практика» деп
Жас сәбидің дүниеге келген күнінен бастап салауатты өмір салтына
У. Жәнібеков, К.С. Әбішев, К.Д. Ордабаев, А.К. Айтпаев, К.Б.
А.С. Иманғалиевтің пікірінше «салауатты өмір салты» адам организмінің резервтік
Г.Д. Әлімжановтың ойынша салауатты өмір салты «білім, ептілік, дағдыланумен
Ж.З. Торыбаеваның пікірінше мектеп оқушысының салауатты өмір салты, жан
Ал психология ғылымы – салауаттылыққа жан-дүниенің қалыптасу ерекшеліктерін зерттесе,
Әлеуметтанушы Т.Ж.Нақыпбеков «Өмір салты субьектінің әлеуметтік ортамен өзара әрекеттесу
А.Н.Леонтьев «салауатты өмір сүру» - өмірдегі өз орнын білу,
Сонымен, денсаулық өмір салтымен байланысты. Салауатты өмір салты –
Дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) анықтамасы бойынша,
Денсаулық- физикалық, рухани және әлеуметтік болып бөлінеді.
Физикалық саулық дегеніміз- адам организімінде функциялардың өздігінен реттелуі, функциялық
Психикалық саулық дегеніміз- ауруды болдырмау, қайтсе де одан арылу
Әлеуметтік саулық дегеніміз- адамның әлеуметтік белсенділігінің, яғни жеке адамның
Дене жаттығуларының әсерінен бұлшық еттерде едәуір өзгерістер болады. Егер
Дене жаттығуларымен айналысқан кезде көптеген капиллярлар кеңейіп қана қоймайды,
Жаттығу кезінде оттегін тұтыну деңгейі бірден көтеріледі, өйткені
Дене жаттығулары өкпенің тіршілік сыйымдылығын кеңейтеді, қабырға шеміршектерінің икемділігін
Дене шынықтырумен айналысу, зат алмасудың бар үрдістеріне және зәр
Дене жаттығулары жамбас қуысында қанның іркіліп қалуын, қатпаны, гемаройды
Қандай болмасын дене жүктемесі – склероздық өзгерістерді болдырмайды. Дене
Дене шынықтыру мен айналысуды бастайтындар үшін көптеген әр түрлі
Дене тәрбиесі- тұлғаны жан-жақты үйлесімді қалыптастырып, дамыту процесінің негізгі
Дене тәрбиесі- адамның денсаулығын нығайтып, оңтайлы қимыл - әрекеттерін
Сондай-ақ, дене тәрбиесі – ерік-жігері мықты, тәртіпті, батыл
Дене тәрбиесінің көздейтін мақсаты – балалардың дене мәдениеті
Дене тәрбиесінің негізгі мазмұны дене шынықтыру жөніндегі оқу
Дене тәрбиесінің мазмұны – бұл баланың жеке басы және
Дене тәрбиесінің мазмұнында оқушыларды дене шынықтыру және спорт
Сурет-1 Дене тәрбиесінің қызмет ету жүйесі
Кеңестік дәуірге дейін дене тәрбиесінің ғылыми негізін қалаған аса
Адам ағзасының негізгі қызметінің қалыптасып жетілуі баланың жастық
Бүгінде мектеп қабырғасында дене тәрбиесін ұйымдастыру жүйесіне мыналар:
Дене шынықтыру сабақтары;
Факультативті сабақтар;
Дене шынықтыру және сауықтыру жұмыстары;
Сабақтан және мектептен тыс дене тәрбиесі мен
Білім беру саласында дене тәрбиесін ұйымдастыру жүйесіне дене
Дене тәрбиесі жүйесінің негізгі міндеттері:
Қимыл-қозғалыстың жалпы бір кешенді түрлерін жасауға дағдыландыру;
Оқушылар әрбір қимыл-қозғалыстың жылдамдығын, ырғақтығын қамтамасыз етіп, оның
Оқушылардың денсаулығын нығайту және дене тәрбиесінің басқа да
Сыныптан тыс дене тәрбиесінің негізгі міндеттері:
Оқушыларды дене тәрбиесі жұмыстары мен спорттың әр түрімен
Спорттың әр түрлі бағыттарында олардың ұйымдастыру қабілеттерін шыңдау;
Олардың жалпы дене күштерін жетілдіріп және спортқа даярлығын арттыру
Оқушылардың дене шынықтыру жаттығуларымен өз бетінше айналысуын тәрбиелеу;
Сондықтан дене тәрбиесінің сабақтан тыс жұмыстарының жүйесі оқыту
Сыныптан тыс дене тәрбиесі жүйесінің бағыттары:
Оқушылардың санитарлық-гигиеналық білімдері мен түсініктерін тереңдету, оған
Оқушылардың денсаулығы мен дене күштерін шынықтыруда табиғаттың мүмкіндіктерін
Сыныптан тыс дене тәрбиесі жүйесінде оқушылардың спорттық жарыстарын, әртүрлі
Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан – 2030» жолдауында (1997) және «Слауатты өмір
Қорыта айтқанда, оқушылардың дене тәрбиесінің нәтижесін арттыруда оқу және
1.2. Оқушылардың салауатты өмір салтын қалыптастыру бағытындағы сынып
Қазіргі қоғамымызда халықтың табиғи өсімі төмендеп, сырқаттанушылық және өлім–жітім
Жуырда ғана өткен дәрігерлер мен провизорлардың съезінде сөйлеген сөзінде
Бірінші: балалар мен жасөспірімдердің денсаулығына айрықша көңіл бөлу.
Екінші: халықты қол жетерлік және саналы медициналық көмекпен қамтамасыз
Үшінші: отандық медицина ғылымын дамыту.
Осы бағыттама аясында ел басқарған ағалармен біріге отырып, түрлі
Жастар – болашағымыздың алтын тірегі. Жастар арасындағы нашақорлық пен
Жасыратыны жоқ бүгіндері елімізде осынау қауіпті нашақорлықпен айналысатындар саны
Тағы да айтарым, өкінішке орай көптеген азаматтарымыз өз денсаулығын
Балаларды жасынан салауатты өмір салтына қалыптастыруға күш салып, зиянды
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына кіруі жөнінде
Салауаттылық - ішкіліктен, есірткі, темекіден аулақ болу, дене және
Жасөспірімдердің салауаттылық өмірге ұмтылысы, зиянды әдеттерді жек көрушілігі олардың
Бала тәрбиесі әсіресе, мектептен тыс уақыттағы сыныптан тыс жүргізілетін
Жастары әлсіз, денсаулығы нашар, білімсіз, зиянды әдеттерге әуес, жалқау,
Салауатты өмір салты - адам үшін аса маңызды, денсаулықпен
байланысты құнды форма. Ол адам мәдинетінің бір бөлігі. Ал
адам бақытының негізгі бөлігі. Қоғамның болашағы әрбір адам денсаулығына
Сондықтан адам денсаулығының жағдайы тек қоғамдық дамудың ғана көрсеткіші
Салауатты өмір салтын қалыптастырудың мазмұны мен ұйымдастыру формалары мынаны
Жауапкершілік, өз денсаулығына жауапкершілікпен қарау;
Табиғи сезімталдық, оқушылардың жас ерекшелігін ескеру
Ғылымилық, тек тексерілген ғылыми дәлелденген деректерге ғана
сүйену;
Экологияландыру адам организміне қоршаған орта факторларының
әсерін білу;
Ұлттық аймақтық ерекшеліктерді ескеру, салауатты өмір салты
туралы ұлттық салт-дәстүрлерімен танысып оны ұстана білу
Үздіксіз оқыту,салауатты өмір салты дағдыларын үздіксіз
қалыптастырып үнемі пайдалану;
Әлеуметтендіру, салауатты өмір салтын ұстанған қоғам мүшесін
дайындау.
Осы ұстанымдарды негіздеп жасөспірімдерді салауатты өмірге тәрбиелеу барысында мұғалімнің
Қазіргі кезде мектептегі кешенді бағдарламалардың жеті саласын және «Атамекен»
Қазақстан Республикасының «Білім заңында» мектеп оқушылары бойында адамгершілік және
Денсаулық адам бақытының бірінші байлығы.Әрбір жасөспірімді сол бақытты уысынан
Рухани бай адам дегеніміз - өз тілін,өз тарихын,салт-дәстүрін жоғары
Ал рухани қажеттілік деген ұғым - рухани жетілуі,яғни жанның
Білім – қоғамды тұрақтандыратын, рухани мұраны сақтайтын, ұрпақты ұрпаққа
Әр оқушының білім деңгейін, қабілетін, мүмкіншілігін түсіну;
Оқушының бойындағы жетістіктері мен кемшіліктерін қабылдау;
Оқушыларға қиындықтарды жеңуге, кемшіліктерден арылуға көмектесу;
Дене шынықтыру пәнінің басқа пәндерге қарағанда көптеген ерекшеліктері бар.
Барлық оқушылар өз қабілетін ең төменгі жеңіл тапсырмаларды орындаудан
Нәтижесінде оқушылардың білім сапасы артып, оқу тоқсандарында жоғары
Бұл сабақ 5 сыныптарға арналғасын ба әлде жарыс түрінде
Салауатты өмір тұғыры – имандылық. Сыныпта «Шапағат - Нұр»,
Ұлттық теле арнада салауатты өмір салтын насихаттау мақсатында өтіп
«Дарабоз», «Толағай» атты спорттық,ұлттық ойындар сайысын сыныбымда және сынып
Бәсекеге қабілетті елдің болашағы тек жалаң адамдар тобынан ғана
Қазақстан азаматтарының өз өмірінің аяғына дейін сау болуы, және
Адам мен табиғат әрқашан егіз, табиғатты аялау,одан алар сый-сыяпатты
Адам экологиясы туралы білім және тәрбие беру
Салауатты өмір салты - ең әуелі денсаулықты сақтауға және
Дені сау адамның көңіл-күйі көтеріңкі өмірге құштар,қандай іске болсын
Ал, ауру - адамның мүмкіндігін шектейді,көңіл күйі жабырқаулы адам
Сонымен қатар «Адам өзінің дені сау ,бақытты сезіну үшін
Салауатты өмір салты –ол адам экологиясының таза болуы. Осы
Оқушылар ЖҚТБ-ға қарсы жаңа ақпараттармен кітапханашылар арқылы танысып білді.
Оқушыларды салауаттылыққа тәрбиелеуде кітапханамен тығыз байланысуды жоспарға қойдым. Салауатты
Салауаттану білімі мен тәрбиенің бірлескен жүйесі оқушының денсаулығын сақтауға
Суға жүгіріп келіп,қарғып яки секіріп түспе, суға кетесің.
Жуынғанда тұла бойыңдағы кірің кетеді. Теріңдегі бітеліп қалған тесіктері
Қара жұмыс істегенде ауыстыратын екі киімің болсын.Күндіз кигеніңді түнде
Өзіңді, тамағыңды таза ұста, ішкен-жеген сайын және ертеңінде, кешінде
Таза ауада (сыртта) көбірек қимылда (серуенде, ойна, жүгір, тағысын
Өте жылы киінбе, басың жеңілдеу нәрсе ки, мойныңды ашық
Дененді тар киіммен, белбеумен, түрлі баумен байлап қыспа.
Аяқ киіміңнің (етігіңнің) ұлтаны табаныңа лайық болсын. Өкшесі жалпақ,
Киімің әсіресе шұлғауың байпашің (шұлығың) суланса шапшаң шешіп таста,
Бөгделердің киімдерін, әсіресе бет орамалын, қол орамалын пайдаланба, бөркін,
Өте көп ішіп-жеме. Бұзылған астан, сіңімсіз тамақтан, әсіресе тәттіден
Арақ, боза секілді есірткі ішімдіктерге жолама. Наша шекпе,
Тамаққа отырар алдында қолыңды жу. Тамақты қазақша, қолмен
Ауру, саулығы күмәнділеу адаммен табақтас болма. Ешкімнің де сарқытын
Аяқ-табақ, қасық-аяқ, пышақ-шанышқы секілді ас ішетін аспаптарыңды таза ұста.
Жуып-тазаламай тұрьш, басқалар колданған аяқ-табақты, шанышкы-пышақты, ожауды, кесені, тағы
Ерте жат, ерте тұр, оянған соң төсекте еріншектеп жатып
Кешке ұйқтардын алдында ауыр жұмыс істеп өзіңді-өзің шаршатпа. Болдырсаң,
Ұйқы адамға күш жинап, қуат береді. Адамға пайдалы ұйқы
Ұйқының ұзақтығы жасқа карай түрліше болады. Тәулігіне емшектегі балаға
Еш уақытта біреумен қойындасып жатпа, жеке жатып үйрен. Басқа
ІІ. Сабақ үстінде денсаулығыңды ойласаң…
Жазу жұмысына отырғанда жарық (терезе, шам) сол жағыңда бол
Жазу үшін отырғаныңда астыңдағы орындығыңның алдыңғы шеті үстелдін астына
Жазғанда тік отыр. Көкірегіңмен үстелдің шетін кидірмелеме.
Үстелге отырғанда екі білегіңді шынтағыңа дейін үстелдің үстіне салып
Үстелге отырғанда табаныңды жерге — еденге тегіс тигізіп тіреп
Үстелге отырғанда аяғыңды орындықтың астына қарай бүкпе, не болмаса
Орындықтың үстінде тік отыр. Арқаңды орындықтың арқалығына таяп, сүйеніп
Жазғанда екі білегің шынтаққа дейін тегіс үстелдің үстінде жатсын.
Жазатын қағазыңды оң жаққа таман, қарсы алдыңа қой.
Оқығанда орындығыңды үстелден аз-кем кейіндеу қойып, кітабыңды екі қолыңмен
Орындыққа отырғанда криімің астында бүктетіліп жатпасын. Сондықтан еркек балалар
Салауатты өмір салтын насихаттауда және сәбилердің, жасөспірімдердің, жастардың өмір
Адам баласы өзін қоршаған ортаның құбылыстарын, оның пайда болуы
Жан және тән саулығы адамның жалпы жеке денсаулығының ажырамас
Жан саулығы - бұл біздің ақыл-ойдың, тәніміздің, денеміздің саулығы.
Ақыл-ой - бұл қоршаған әлем мен өзіңді тану қабілеті,
Дүниетанымның қалыптасуы ұзақ және күрделі үрдіс. Сондықтан да ол
Дүниетаным тек оқу процесінде немесе тәрбие процесінде ғана дамып
Шәкірттердің дүниетанымын қалыптастыруда сол дүниетанымның өзіндік атқаратын қызметін білгеніміз
Оқушылар дүниетанымының қалыптасуда мектептің іс-әрекетінің басты бағыты зерттеу. Қоғам
Барлығымыз біретінде әр адам өмірде белгілі принциптерді ұстанып өмір
мен психологиялық қасиеттеріне байланысты.
Өмір сүру стилі менімше бұл, мысалға алсақ адам белгілі
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі таңда еліміздің күн тәртібінде тұрған әлеуметтік-экономикалық маңызы зор
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша халықтың денсаулығы 49-53%
Қазіргі уақытта халықтың денсаулығының нашарлауы, аурулардың көбеюі адамдардың өздеріне,
Салауатты өмір сүрудің негізгі қағидасы – еш ауруға шалдықпай,
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңының 37-бабында былай делінген: «Білім
Осы бапқа сәйкес Д. Серікбаев атындағы Шығыс-Қазақстан мемлекеттік техникалық
Өткізілетін спорттық-сауықтыру және көпшілік шараларды ұйымдастырудың түрлері: оқу үрдісі
Білім алумен қатар, сабақтан тыс уақытта өзі таңдап алған
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейiнгi Стратегиялық даму жоспары туралы,Қазақстан
2008-2016 жылдарға арналған «Салауатты өмір салты» бағдарламасы
Әбенбаев.С. Тәрбие теориясы мен әдістемесі.-Алматы,2005.
Қалиев С, Оразбаев М., Смаилова М. Қазақ халқьның салт-дәстүрлері,
Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. -Астана, 2000.
Қоянбаев Р.М. Дуниетанымды қалыптастыру. — Алматы,1991.
Муқанов.И.Салауатты өмір салтын қалыптастыру.-Қазақстан мектебі,№6,2008.
Оқушыларға салауатты өмір салтын қалыптастыру бағдарламасы.-Қазақстан мұғалімі,14 қазан,2006
Жалғасбек Т. «Спорт –салауатты өмір салтының кепілі» Спорт, 2001.
Ботабаев К., Бекенов Т., Мырзабеков М. «Ден қойғанға –ем
Республикалық әдеби-көркем әлеуметтік журнал,«Жалын» №9,2007жыл 2-8бет
«Отбасы және денсаулық» журналы
«Қазақстан мектебі» журналы,2007жыл.№8,9
«Биология және география» журналы,2002жыл
Республикалық педагогикалық журнал «Мектептегі сыныптан тыс
жұмыстар»,2005жыл,№3,2
«Алтын орда» газеті,2009жыл,16қыркүйек,10-бет
«Атырау» газеті,2009жыл,8қыркүйек,10-бет
Қазақстан мектебі 1. 2009жыл 10;11;12-бет
Жалпы білім беретін мектептің 1-11сыныптырына арналған дене
тәрбиесінің бағдарламасы. Алматы. Рауан, 1993, 99-бет
«Шапағат - Нұр» журнал, 2008жыл
3
«Салауатты өмір салты» түсінігін былайша бөліп көрсетуге болады:
Салауатты өмір салты – адамның өзінің шығармашылық деңгейін сол
Салауатты өмір салты – бұл денсаулық проблемасына адамның алдына
Салауатты өмір салты - адамның күнделікті өмір сүруінің түрлі
Салауатты өмір салты - денсаулық туралы белгілі бір әлеуметтік
және тарихи көзқарас, сондай-ақ , өмірдегі тәжірибеге оны
интеграциялау құралдары мен әдістері;
Міндеттері
1. Мектептердегі дене тәрбиесінен білім беру міндеттері- қимылдың ептілігі
2. Мектептердегі оқушыларға дене тәрбиесін беру міндеттері- адамгершілік
- дене жаттығулары,
- жаттығу,
- түсіндіру,
- баяндау,
- нұсқау беру,
- үлгі,
- жарыстар
Әдістері
Құралдары
Гимнастика, ойындар,туризм, спорт, табиғи күштер (күн, ауа, су), гигиеналық
Формалары
Дене тәрбиесі сабақтары, факультативтік сабақтар, сыныптан тыс спорттық
Дене тәрбиесі туралы ақпарат
Жоғары сынып мектеп оқушылары бойындағы қимыл-қозғалыс белсенділігін дене шынықтыру құралы ретінде пайдалану арқылы қалыптастыру
Дене шынықтыру жаттығулары
Дене әдістемесінің теориясы мен әдістемесі, пәні
Дене тәрбиесінің маңызы мен міндеттері
Дене тәрбиесі жүйесінің принциптері
Мектепке дейінгі балалардың дене тәрбиесі
Дене тәрбиесі теориясы және әдістемесі пәні
Дене шынықтыру сабағының міндеттері
Дене тәрбиесі теориясының жалпы мәселелері