Каталогтар бұтағы
Курстық жұмысты орындауға тапсырма
Студент: Жумадилова А. Н.
Тақырыбы: UNIX операциялық жүйесі
Аяқталған жұмысты тапсыру уақыты: “ ”
Жұмыс барысында қолданылатын бастапқы мәліметтер ( мазмұны, жұмысты
Сызба материалдар саны: 13
Жұмыс жетекшісі: Шайқұлова А. Ә.
Тапсырманы орындауға қабылдаған студент:
“ ” “
Кіріспе
Компьютерлік технологияның қарқынды даму барысында компьютерлерге арналған
Операциялық жүйелердің түрлері көп. Олардың әрбіреуі өзінің мүмкіндіктерімен
Дегенмен,мен өз курстық жұмысымның мақсаты ретінде осы Windows
1 UNIX операциялық жүйесінің қысқаша тарихы.
Сіздің компьютерде қандай операциялық жүйе (AIX, BSD, HP/UX,
UNIX- тің бірінші версиясын 1969 жылы Ритчи мен
1970 жылдың соңына дейін UNIX-тің барлық жүйелерін AT&T
AT&T компаниясы Interactive Systems, Whitesmith және т.б. компанияларға
2 Файлдар мен каталогтармен жұмыс
Кейбір программалар ақпаратты файлдар түрінде сақтайды. Бұл файлдар
А) Каталогтарды қалай құраймыз.
CD → Enter
Poems каталогының құрылғанын көру үшін ls командасын теріңіз.
Ә) Каталогтар бұтағы.
Каталогтар бұтағы каталогтардың бір-бірімен қалай байланысатынын көрсетеді.
(
home
spike
workpoems
apps
errors
sec3
sec1
sec2
Каталогтың ішінде орналасатын каталог ішкі каталог деп аталады.
Мысалы: sec1,sec2, sec3-errors каталогының ішкі каталогтары.
Б) Қандай файлдар қайда орналасқанын қалай білуге болады?
/ bin - /usr/bin каталогына сілтеме. Негізгі қолданушы
/ dev – мұнда құрылғыларфайлдары сақталады. Бұл файлдар
/ etc - UNIX-ті жүктеу үшін ақпараттың
/ home – қолданушылардың барлық каталогтары сақталады.
/ lib - / usr /lib каталогтарына сілтеме.
/ sbin –UNIX ішкі қолданудың барлық программаларды құрайды.
/ stand – мұнда UNIX-тің ядросы сақталады. Ядро
/ tmp – уақытша файлдардың сақталынатын орны. Өз
/ usr – басқа каталогтарда жоқ нәрсе. Бұл
10./ var – spood (баспа кезінде пайдалынылатын) және
В) Файлдар мен каталогтарды жою
mypoem – файлын жою үшін rm командасын қолданамыз:
rm mypoem
DOS-қа қарағанда (файлдар UNDELETE командасы арқылы қайта құрылады)
UNIX-те файл өшірілгеннен кейін қайта құра алмайды.
Utils каталогын жою үшін rmdir командасын қолданамыз:
rmdir utils
Каталогты жою үшін ең алдымен осы каталогта орналасқан
UX:rmdir: ЕRROR: Directory is not empty
Бұл баяндама каталогта көрінбейтін файл бар екенін көрсетеді.
2.1 Толық және салыстырмалы жолдар
Әрбір файл UNIX-тің белгілі бір орында орналасқан. Бұл
Толық жолды көрсету. Файлдың орны каталогтар тізімінің көрсетуімен
Файл құрайтын каталогқа дейін жүреді. Мысалы, егер spike
/home/spike/work/errors/sec3/errors301
Бұл әдіс файлдың толық жолын көрсетеді.
Егер сіз команданы мынадай түрде берсеңіз:
[s/home/spike/work/errors/sec3/errors301
Сіз қайда болсаңызда файлды таба аласыз.
Салыстырмалы жол. Сіз errors каталогында делік. Егер сіз
Ls sec3/errprs301.
Ls командасы ағымдағы каталогта sec3 каталогын іздейді. Содан
Мұнда сіз салыстырмалы жолды көрсетесіз, өйткені сіз қазір
Енді келесі әрекетті орындаңыз. /usr каталогына кіріңіз. (cd/usr-ді
/usr/lib каталогының ішіндегісін өзінің жеке каталогынан шықпай көре
2.2 ls командасының опциялары
1. ls –а – каталогының барлық файлдарын көру
2. –F – файл типінің ақпаратын береді. Мысалы,
3. ls-l- файлдар мен каталогтар туралы толық ақпаратты
4. ls-t- мерзім бойынша файлдарды сұрыптау.
Man ls команданы теріңіз, сіз ls-тің барлық опцияларын
2.3 Шаблондар арқылы тізімдерді көріп шығу
Кейбір жағдайларда каталогтың жек файлдар тобын көруді талап
Жұлдызша қандай да бір символдар тобын ауыстырады. Мысалы,
ls e* теріңіз. Жұлдызша файл атының қандай да
“?” шаблоны қандай да бір оңашаланған символды ауыстырады.
ls ? командасы аттары бір символдан тұратын файлдарды
ls ?? командасы атары 2 символдан тұратын файлдарды
2.4 Cat, pg және more командалары арқылы файлдарды
Cat командасы арқылы кіші файлдардың ішіндегісін көріп шығу
Cat /etc/ group-ті теріңіз. Бұл кіші файл UNIX
Cat /etc/myfile-командасын теріңіз. Бұл команда myfile файлының ішіндегісін
Pg және more командалары үлкен файлдар үшін пайдалынылады.
Мore /tmp/myfile-ды теріңіз. Бұл коианда бір экранда юолатын
Pg командасы Мore командасы сияқты экран
Файл бойынша бүкіл экран артқа қарай жылжыту
2.5 Өңдеудің негізгі элементтері – vi редакторын пайдалану
Vi редакторы - UNIX операциялық
Vi редакторын іске қосу үшін vi-ды
Тильда экранда жол бос екенін көрсетеді. Егер сіз
Сіз vi-ды файл атымен тере аласыз. Мысалы,
“mypoem” [Newfile]
Ескерту: Vi-да мәтінді енгізгенде, ол жедел жадыда сақталынады.
Енді vi-редакторы іске қосылады, бірақ сіз бірден жаңа
команда
әрекеті
a Курсордан кейін мәтінді қосып енгізеді (append -
А Жолдың соңына мәтінді қосып енгізеді. Егер А
i Курсордың орнына мәтінді қояды (insert). Егер i
I Мәтінді жолдың басына орналастырады. Курсор жолдың бірінші
o Ағымдағы жолдың астында жаңа жолды құрастырады және
O Ағымдағы жолдың үстіне жаңа жолды құрастырады. Курсор
Енгізу режимінен командалық режимге өту үшін Esc
2.5.1 Курсорды өңдеу және орын ауыстыру командалары
Команда Әрекеті
j Курсорды бір жолға төмен қарай жылжытады. (↓
k Курсорды бір жолға жоғары қарай жылжытады.
(↑ - белгісін қолдануға болады).
h Курсорды бір символға солға қарай жылжытады.
(← - белгіні қолдануға болады).
I Курсорды бір символға оңға қарай жылжытады.
(→ - белгісін қолдануға болады)
H Курсорды экранның сол жақ жоғары юұрышына орналастырады.
G Курсорды құжаттың соңына орналастырады (соңғы жолдың бірінші
lG Курсорды құжаттың басына орналастырады (соңғы бірінші символы).
Ctrl+f Курсорды бір экранға алға қарай жылжытады.
Ctrl+b Курсорды бір экранға артқа қарай жылжытады.
$ Курсорды ағымдық жолдың соңына орналастырады.
O Курсорды ағымдық жолдың басына орналастырады.
W Курсорды бір сөзге алға қарай жылжытады (келесі
B Курсорды бір сөзге алға қарай жылжытады.
е Курсорды ағымдағы сөздің соңғы символына орналастырады.
r Курсор белгілеген символды алмастырады.
R Esc-ді басқанша шейін алдында терілген мәтінді алмастырады.
U Соңғы өзгертуді бұзады. U-ды қайталап бассаңыз бұрынғы
х Курсор белгіленген символды жояды.
dw Ағымдық сөзді өшіреді.
dd Ағымдық жолды жояды.
Cw Ағымдық сөзді өзгертеді.
C Курсордан бастап жолдың соңына дейін жолдың бір
D Курсордан бастап жолдың соңына дейін барлық символдарды
/ Мәтінді іздеуді іске асырады.
ZZ Барлық өзгертулерді жадыда сақтайды және vi-дан шығады.
2.6 Vi-редакторында мәтінді теру
Құжатты құрайық, vi myfile-ды теріңіз. Енді сіз тильдалары
This is my first document in vi.
I`m going to learn about input and command
I`ll be a vi wizard in no time
Мәтінді енгізгеннен кейін → командалық режимге өту үшін
2.6.1 Мәтінмен жұмыс
Егер сіз қайтадан мәтінді оқысаңыз, “document” сөзінде “о”
Енді а-ны, содан соң о-ны басыңыз. (мұндағы “a”
Енді “all” сөзді 2-ші жолдың “about” сөзінің алдына
Енді бұл жолда “and” сөзі екі рет жазылғанын
Енді соңғы жолда жазылған “wizard” (сиқыршы) сөзін “expert”
Соңғы жолда нүкте қалып қойғанын көреміз. Бұл қатені
2.6.2 Vi – редакторынан шығу
Бұл файлды сақтау үшін zz-ті басыңыз. Сіздің мәтініңіз
Vi-дан шығу үшін басқа да әдістер бар. Мысалы,
2.7 Файлды баспаға шығару
lp-командасы vi редакторында құрылған файлды баспаға шығару үшін
Егер сіз lp командасы арқылы файлды баспаға шығарсаңыз,
2.7.1 UNIX-те баспаны ұйымдастыру
UNIX-те бірнеше бір-біріне тіркелген баспа құрылғылары бар. Әрбір
Кеңес: Ipstat-t – командасы арқылы сіздің жүйеңізде қандай
Сіз баспа құрылғысының түрін білуіңіз керек. Мысалы, бұл
Сіз файлдың екі түрін баспаға шығара аласыз. Олар:
Егер myfile атты файлын баспаға шығарғыңыз келсе, онда
2.8 Pr – командасы арқылы форматтау
Құжатты форматтау үшін pr-командасы қолданылады. Pr –командасын lp
Pr phone.list | lp – dpsdos
Енді сіздің тізіміңіз файлдың атымен, уақытымен, мерзімімен және
3 Торапта жұмыс
Торапта жұмыс істеу сізге компьютердің шектен тыс өтіп
UNIX – тораптармен жұмыс істеу үшін ең күшті
Тораппен жұмыс істеудің маңызы – басқа компьютерден ақпаратты
3.1 Басқа компьютерден файлды қалай алуға болады?
Файлды басқа компьтерден алу үшін көптеген әдістер бар.
Алыстан көшіру командасы Қай кезде бұл команданы қолдану
Rcp Файлдарды көшіру үшін TCP/IP тораптарында
Uusp Файлдарды көшіру үшін UUCP тораптарында
Uuto Файлдарды көшіру үшін UUCP тораптарында. Бұл команда
3.1.1 Көшіруге қажет файлды қалай табу керек?
Келесі кестеде интерактивтік алыстан көшіру үшін қолданылатын командалардың
Файлдарды интерактивті көшіру командасы Қай кезде бұл команданы
ftp UNIX жүйелері арасында және Internet жүйелерінің басқа
Cu Интерактивтік файлдарды айырбастауды орындау және тізімге жазу
3.2 TCP/IP немесе UUCP-UNIX-тегі екі байланыс орнату әдістері
Торап жұмысының программалары қолданбалы программалар және торапқа өту
Жергілікті есептеуіш тораптарда байланыс жасау үшін TCP/IP-ді қолдану
UUCP ең ескі пакет болып саналады. Ол тізбекті
Сізге неге UNIX жүйесінде қандай пакет орнатылғанын (UUCP
3.3 Практикалық әрекеттерді орындайық
Торапта компьютерлер адрестер деп аталатын сандармен аттармен идентификацияланады.
uname-a
Бұл команда компьютеріңіздің атын шығарады. Мәселен, компьютеріңіздің аты
UNIX_SV snowbird 4.2 MP 2.01
Компьютердің IP-адресі /etc/hosts файлында сақталынады. Егер сіздің
grep-i snowbird /etc/hosts
Нәтижесінде келесі мәлімет шығады:
148.84.92.123 snowbird
Өзіңіз көргеніңіздей, IP-адресі бір-бірінен нүктелермен ажыратылған төрт сандардан
3.4 Торапта қандай компьютерлерге қол жеткізуге болады?
UUCP торабында компьютерлермен байланыс
UUCP арқылы байланыс жасайтын компьютерлердің тізімін экранға шығару
uuname/pg
Егер сізде UUCP торабы орнатылған болса, онда экранда
cu mars
login:
3.4.1 TCP/IP торабында компьютерлермен байланыс
TCP/IP торабында қандай компьютерлер байланыс жасай алатынын білу
Hostname
Егер hostname командасы орындалмаса, келесі түрдегі команданы теріңіз:
pg/etc/hosts
Сіздің жүйеңіз білетін компьютерлердің аттарын және IP-адрестерінің тізімін
3.5 Электрондық пошта (mail және mailx командалары)
Электрондық пошта арқылы сіз әлемнің түрлі елдеріне баяндаманы
UNIX операциялық жүйесінде поштаның көп таралған командалары -
3.5.1 Поштаны тексеріңіз
Поштаны тексеру үшін, яғни сізге кімдер поштаны жібергенін
Mailx
Нәтижесінде сіз үшін пошта жіберілмегені туралы баяндама жазылады
Біздің поштамызды көрейік. Nick атты пайдаланушы 12 баяндаманы
Баяндамаларды оқып шығу үшін әрбір баяндамаға берілген нөмірді
Егер баяндамаңыз экранға сыймаса, онда vi редакторының е
е 5 (5-баяндаманың нөмірі)
Егер сіз кейбір баяндамаларды жойғыңыз келсе, онда баяндаманың
d 1-3
Кейбір баяндамалардыфайлға сақтауыңызға болады. Ол үшін баяндаманың нөмірі
s 4 mail
жауабы ретінде келесі баяндама экранға шығады:
“myfile” [Newfile] 29/1339
Бұл баяндамада mymail атты жаңа файл ашылғаны туралы
s 5 mymail
Жауабы ретінде келесі баяндама шығады:
“mymail”[Append] 43/1943
3.5.2 Поштадан шығу
Мына командалар арқылы сіз поштадан шыға аласыз:
• х командасы арқылы сеанс кезінде
• q командасы арқылы сеанс кезінде
q командасын пайдаланғаннан кейін қашықтағы баяндамалар тізімнен жойылады,
Mailx –f mbox командасы арқылы mbox
Егер сіз q командасын қолданғанға дейін кейбір оқылған
Мысалы, келесі команданы теріңіз:
pre*
Бұл команда пошталық қорапта барлық оқылған баяндамаларды сақтайды.
3.6 Пошта арқылы баяндаманы жіберу
Пошта арқылы жіберуге арналған өз баяндамасын құру үшін
Пошта redline.ru компьютерінде kolya - адресіне жіберілген.
Баяндаманың соңында “ ”,“.” Белгілерін
3.6.1 Баяндамада жіберген қателерді түзету
Егер сіз ағымдық жолда қатені жіберсеңіз, онда бұл
-v
Баяндаманы өңдеген соң zz немесе wd командалары
Егер сіз баяндаманы жібергіңіз келмесе, онда delete немесе
(Interrupt – one more to kill letter)
Енді delete немесе break батырмаларын тағы да басыңыз.
3.6.2 Баяндамаларды алушыларды өзгерту немесе қосу
Баяндамаңыз терілгеннен кейін сіз баяндамаңызды алушылардың адресін немесе
˜h команданы тергеннен кейін mailx командасы баяндаманы алушының
Соңынан mailx командасы бяндаманың тақырыбын өзгерту қажет пе,
Алғашқыда құрылған баяндаманы немесе файлды жіберу үшін mailx
Mailx-s “Sales Memo” john
Norton Commander сервистік қаптама бағдарламасының функциялары мен қызметі
ФАЙЛДАРМЕН ЖӘНЕ ҚАЛТАЛАРМЕН ТИІМДІ Ж¥МЫС ІСТЕУ
Unix операциялық жүйесі
Файл. Файлдар мен қалталар түсінігі
Көптапсырмалы операциялық жүйе
Sys conf каталогында файл конфигурациясын құру
Linux Red Hat операциялық жүйесі туралы
“КОМПЬЮТЕРЛІК САУАТТЫЛЫҚ” ДЕГЕН НЕ?
Norton Commander (NC) программа-қабықшасы, Windows-Commander программасы.
Операциялык жүйелер курсы