Құқық нормаларын талқылау түрлері

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..............................3-4
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1.Құқық нормалары және олардың жіктелуі.................5-8
2.2.Құқық нормаларын талқылау түрлері...........9-12
2.3.Әкімшілік-құқықтық нормалардың түсінігі мен түрлері..............13-16
2.4.Халықаралық құқық нормаларын қалыптастырудағы халықаралық ұйымдардың орны мен рөлі
2.5. Қылмыстық-атқару құқығының нормаларының түсінігі, мазмұны, түрлері мен құрылымы...............24-25
ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ.......................26-27
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.................28
КІРІСПЕ
Құқық нормалары мемлекеттің бекіткен әмірі ретінде құқықтық қатынас субъектілерінің
Ойлау барысында талқылаушы субъект алдына мынандай сұрақтар қояды:
1. Құқық нормасының мазмұны не?
2. Оның мақсаты не, кандай талаптарды іс жүзіне асыруға
3. Құқықтық норманы іс жүзіне асыруда мемлекет қандай мақсат
4. Құқық нормасы дұрыс қолданыла ма, жоқ па?
Түсінік беруші субъекі аталмыш сұрақтарға жауап беру үшін заң
Құқық нормаларын талқылау деп заң шығарушы органның қуқық нормаларында
Талқылау құқық колданудыңең маңызды және жауапты сатыларының бірі болып
Ұғыну — субъектінің ойлау процесінің жемісі, құқық нормасын түсінудегі
Түсіндіру — интерпретатордың құқық нормасын дұрыс қолданудың мазмұнын айқындап,
2.1.Құқық нормалары және олардың жіктелуі
Құқық жалпы ұғым болып табылса , құқықтық нормалар
Құқықтық нормалардың ерекшеліктері :
1) Құқықтық нормалар бекіткен үлгі ,
2) Құқықтық норма халықтың ,
3) Құқықтық норма қажет болған жағдайда
Құқықтық норма дегеніміз – мемлекет бекіткен , бәріне
Құқық нормаларының жіктелуі
Құқық нормаларының негізгі функциялары қоғамдық қатынастарды
1) Міндеттейтін норма – бұл субъектіге
2) Тыйым салушы норма – бұл субъектіге
3) Құқық беруші норма – бұл
4) Дефинитивті норма – нормада заң ғылымдарының жетістіктерінің
Мысалы , Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің
«Неке және отбасы туралы заңның» 1-бабында некенің ұғымын
5) Декларативтік норма – негізігі құқықтық идеялар
6) Құқықтық реттеу тәсілі бойынша
а) Диспозитивтік норма – субъектілерге өз
ә) Импиративтік норма – қатаң сақталуды,и орындалуы талап
б) Мадақтайтын норма – құқықтық қатынастарға түскен субъектілердің мінез
в) Ұсыныстық нормалар – мемлекет және құқық теориясында
7) Құқықтық нормалар функциялары бойынша реттейтін және құқық
а) Реттейтін нормалар – бұл субъектілердің субъектілік құқықтары мен
б) Құқық қорғайтын норма – құқық бұзушылыққа барған
2.2.Құқық нормаларын талқылау түрлері
Құқық нормаларын талқылаудың бірнеше түрлері бар.
1. Субъектілері бойынша құқық нормаларын талқылау ресми және ресми
1.Ресми талқылау арнайы құзыры бар мемлекеттік органдар мен субъектілермен
2. Нормативтік талқылауда құқықтық норманы талқылаған түсініктің өзі бәріне
3. Казуальдық талқылау нақтылы қаралған іс бойынша қолданылатын құқық
II. Ресми емес талқылау заң күші жоқ, құқық нормаларын
1. Кәдімгі талқылау кез келген субъекттің өзінің білімі, деңгейі
2. Кәсіби талкылау құқық қорғау органдарының қолданылатын құқық нормалары
3. Доктриналдық талқылау заңгер ғалымдар мен ғылыми мекемелер жазылған
«Біріншіден, доктриналдық талқылаудың субъектілеріне негізгі қызмет саласы ғылыми зерттеу
Екіншіден, доктриналдық талқылаудын жеке субъекті ретінде ғылыми доктрина жасап,
Үшіншіден, доктриналдык талқылаудың жеке субъектілеріне ғылыми кызметтері өздерінің заң
Төртіншіден, кұқық нормаларын доктриналдық талқылау субъектілері болып практика қызметкерлері
III. Тәсілдері бойынша құқық нормаларын талқылау тарихи-саяси, логикалық, арнайы-зандық,
1. Тарихи-саяси талқылау нормативтік құқықтық кесімдердің қабылдануының тарихи жағдайларын
2. Логикалық талқылау логиканың зандарын пайдалана оты-
рып, заң мәтінінде қолданылған ұғымдар мен категориялардың,
құбылыстардың, бір бірімен байланыстарына, арақатынастарына
талдау жасау арқылы түсінік беру.
3. Арнайы-заңдық (терминологиялық) заңнама шығарушы органның заң техникасын қолдану
4. Жүйелілік - кұқық нормаларының институт, құқық салаларымен байланыстарын,
5. Граматикалық талқылауда құқық нормаларының мәтініне, сөз құрылыстарына талдау
IV. Көлемі бойынша құқық нормаларын талқылау сөзбе-сөз, кеңейтілген және
1. Сөзбе-сөз талқылауда қүкық норманың мәтіні оның мазмұнын дәлме-дәл
Кеңейтілген талқылауда құқық норманың толық мазмүны онын создік мағынасынан
Шектелген талқылауда кұқық нормасының толық мазмұны оның сөздік мәтінінен
«Қазақстан Республикасын корғау - оның әрбір азаматының қажетті борышы
2.3.Әкімшілік-құқықтық нормалардың түсінігі мен түрлері
Әкімшілік-құқық, кез келген құқық саласы сияқты, заңды нормалардың жиынтығынан
Әкімшілік - құқықтық нормалар – бұл мемлекеттік, қоғамдық басқару
Әкімшілік - құқықтық нормалардың негізгі міндеттері:
1)Мемлекет басқару жүйелерінің әртүрлі құрамдас бөліктерін ретке келтіру;
2)Басқарушы мен басқарылатын жүйелердің арасындағы тиімді арақатынасты нығайту;
3)Әртүрлі басқару салаларындағы байланыстарды, мемлекет органдардың кәсіпорындармен, мекемелермен, ұйымдармен,
Әкімшілік реттеудің мәні - басқару қатынастарын ретке келтіру, әкімшілік
Әкімшілік құқық нормаларының мән -маңызы мыналарға бағытталған:
1) мемлекеттік басқару сферасында қалыптасқан қатынастарды ұйымдастыруға, ретке келтіруге
2) құқықпен реттелген басқару қатынастарын қорғау.
3) біздің қоғамымызды дамытатын объективті заңдардың талаптарына сай жаңа
4)қазіргі уақыт талабына сай емес қоғамдық қатынастарды басқару сферасынан
Әкімшілік - құқықтық нормалар көптеген басқару органдарының құқықтық жағдайы
Әкімшілік құқықтың нормалары, сондай-ақ, кәсіпорындардың, мекемелердің, ұйымдардың мемлекеттік және
Әкімшілік заңнамада әкімшілік қатынастарды әртүрлі бұзушылықтан қорғайтын нормаларда
Құқықтық мәртебе жалпы, арнайы және жеке болып бөлінеді. Мемлекет
Әкімшілік нормалардың көпшілігі имперактивті сипатты. Оларды бұзғаны үшін заңды
Әкімшілік-құқықтық нормалардың құрылымы – дегеніміз нормалардың ішкі құрылысы, норма
Әкімшілік -құқықтық нормалар мына элементтерден тұрады:
1)гипотеза;
2)диспозиция;
3)санкция.
Гипотеза – бұл құқық нормаларын қолдану жағдайлары. Норманың гипотезасымен
Гипотезаның мынадай түрлері болады:
- абсолютті - анықталған - бұл құқық нормасы қолданылатын
- салыстырмалы - анықталған - бұл кезде құқық нормасы
Диспозиция -бұл мінез-құлық ережелері, бұнда субъектілердің құқықтары мен міндеттері
Санкция – бұл мінез - құлық ережелерін бұзғаны
Әкімшілік – мәжбүрлеу шаралары (шекараны жабу, жер сілкінісі болған
Құқық нормасының түсінігі. Құқық нормасы - үлгі, ереже, шара,
Құкықтың(қайнар көздерінің) формаларының түсінігі. Санкциялы дәстүр. Әдет-ғұрпы құқығы. Сот
Нормативтік құқықтық актілердің түсінігі және жалпы ситапттамасы. Нормативтік
Қағида шығармашылығының, құқықшығармашылықтың заңшығарушылықтың түсінігі. Халықтың бірден-бір құқықшығармашылығы. Референдум
Құқық жүйесінің түсінігі. Құқықтың құрылымы. ҚҰҚЫҚТЫҚ институттар және олардың
Құқықтық қатынастардың түсінігі.Құқықтық қатынастардың құрамы. Құқықтық қатынастардың мазмұны. Құқықты
Құқықты қолдану - құқықтық жүйе асырудың ерекше формасы (әдісі).
Нормативтік құқықтық актілерді талқылаудың түсінігі. Құқық нормаларының мазмұмын түсіндіру
Құқықтық сана - қоғамдық сананың түрі. Құқықтық сананың басқа
Құқықтағы кемтіктің түсінігі. Құқықтағы аналогия институты. Заңның аналогиясы және
3аңды мінезқұлық заң нормаларының нұсқауларына сәйкес мінез құлық ретінде.3аңды
Құқық бұзушылықтың түсінігі, түрлері. Қылмыстылықтық себептері және басқа
2.4.Халықаралық құқық нормаларын қалыптастырудағы халықаралық ұйымдардың орны мен рөлі
Жалпы тұрғыдан қарастыратын болсақ, халықаралық ұйымдардың халықаралық құқық нормаларын
Оған қоса екінші мәселе – яғни халықаралық ұйымдармен қалыптасқан
e) . . . . .. . Мемлекет,
Мемлекеттер халықаралық құқықтың негізгі субъектілері. Халықаралық құқықтың кейбір ерекшеліктеріне
Құқық субъектілік мәселелері халықаралық құқық ғылымында әрқашан іргелі орын
Бейбітшілікті жақтайтын кез келген мемлекеттің адам құқықтары мен бостандықтарын
Сонымен, халықаралық құқықтағы мемлекет ұғымына егеменді мемлекеттің барлық белгілеріне
Мемлекеттің халықаралық-құқықтық белгілерін кодификация жүргізудің тұңғыш рет 1933 жылғы
Австриялық халықаралық құқық маманы А. Фердросс мемлекеттің келесі беліглерін
Мемлекеттің ең басты және маңызды белгілері егемендік, аумақ, тұрғын
Егемендік мемлекеттің ерекше саяси-құқықтық сипаты. Мемлекеттік егемендік – мемлекетке
Егемендікті кез келген мемлекет өзінің пайда болған уақыттан бастап
Халықаралық құқықтағы басқа субъектілеріне қарағанда мемлекет әмбебап құқық субъектілігіне
БҰҰ-ның жарғысына сәйкес мемлекеттер тек егемендікке ғана ие болмай,
Аумақ мемлекеттің бөлінбес белгісі. Ол халықаралық құқықтың жалпы танылған
Қорытынды актісінің қатысушы мемлекеттер өздерінің шекараларын өзаралық қағидаға сәйкес
Тұрғын халық. Атақты грек ойшылы белгілегендей, “кездейсоқ жағдайының нәтижесінде
Халықаралық құқық қағидалары туралы Декларацияға сәйкес халықтардың теңдік және
Билік. Жария және ресми билік мемлекеттің негізгі белгілерінің бірі.
Халықаралық қарым-қатынастарда мемлекеттер егеменді құрылыстар ретінде қарастырылады, яғни олар
Халықаралық құқықтың субъектісі ретінде өзінің құрылысы бойынша әр түрлі
Германия Федеративті Республикасының негізгі заңында мынадай норма бекітілген –
Жалпы көрсететін болсақ, бүгінгі таңда қалыптасқан осындай федеративті мемлекеттер
Федерациямен қатар, дүние жүзілік тарихта орын алған тағы бір
Кез келген үкімет аралық (мемлекет аралық) ұйым шын мінінде
Үкімет аралық ұйымының халықаралық құқық субъектілігі оның мемлекеттер халықаралық
Үкімет аралық ұйымдардың халықаралық құқықтың субъектісі болуының тағы бір
2.5. Қылмыстық-атқару құқығының нормаларының түсінігі, мазмұны, түрлері мен құрылымы
Құқық құрылымының бастапқы бөлімі қылмыстық-атқару нормасы болып табылады. Норма
Қылмыстық-атқару құқығының нормалары ішінде де құқық саласының жалпы ережелері
Қылмыстық-атқару құқығы нормалары қоғамдық қатынастар процесінде және жазаны атқарудың
Қылмыстық-атқару құқығын материалдық және процессуалдық түрлерге жіктеуге болады. Материалдық
Қылмыстық-атқару құқығы нормаларын белгілейтін тәртіп ережесін өзіндік ерекшелігіне байланысты
а) Реттеуші нормалар субъектілердің құқығы мен міндеттерін және басқа
ә) Қылмыстық-атқару құқығының мадақтаушы нормалары сотталғандардың заң қабылдайтын мінез-құлқына
б) Қорғаушы нормалар – қылмыстық жазаны атқару процесінде пайда
Қылмыстық-атқару нормаларының құрылымы – гипотезадан, диспозициядан және санкциядан тұрады.
Қылмыстық-атқару құқығы нормаларының ерекшелігі – олар негізінен императивтік сипатта
ҚОРЫТЫНДЫ
Жалпы жоғарыда айтқандарымды қорытындылай келе, қандай да болмасын ғылымның
Неге менің бұл жұмысымда “құқық” түсінігі төңірегінде осыншама ой
Демек, менің айтар ойым мынада: жоғарыдағы тарауларда белгілі болғандай
Құқықтың құқықтық норма тудыратыны белгілі болды. Енді құқықтық норма
Біріншіден, құқықтың қай негізден бастау алғандығы құқықтық норманың белгісін
Екіншіден, жылдар бұрын, тіпті ғасырлар бұрын, өзге саяси режим
Міне, осындайлық тығыз байланысты аша келе мен оқырман қауымға
1995 жылы қабылданған Қазақстан Республикасы Конституциясының 1 бабында біздің
Сондай- ақ , Ел Президентінің «Қазақстан – 2030» атты
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Жоламан Қ. Д., Мұхтарова А. Қ., Тәукелев А.Н.
Мемлекет және құқық теориясы. –Алматы, ҚазМу баспа орталығы.
2. Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы»
3. Булгакова Д.А. «Мемлекет және құқық теориясы». Оқу құралы.
4. Ағдарбеков Т. «Мемлекет және құқық теориясы» Оқулық. –
5. Қазақстан Республикасының «Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі
6. Қазақстан Республикасының Конституциясы. –Алматы, «Жеті жарғы».
2000ж. 48б.
7. «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы.
8. Қазақстан Республикасының соттарының қысқаша тарихи кезеңдері. Зерттеу нәтижесі.
9. Амандықов С.К. «Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы». Оқу құралы.
10. Мемлекет және құқық негіздері. Оқулық. Алматы. 574б.
11. Қазақстан Республикасының «Соттар және судьялардың құқықтық жағдайы туралы»
3

Ұқсас жұмыстар

Құқықты қолдану. Құқық нормаларын талқылау

Құқық нормаларын талқылау

Құқықты түсіндіру мәні

Құқықты түсіндірудің түрлері

Құқықты түсіндірудің маңызы

Құқық нормасын талқылаудың түрлері

Құқықты түсіндіру мазмұны

Құқық нормасын талқылау

Қатынастың субъектілерінің екі жақты құқықтары мен міндеттерінің толық көрсету