Салық салынатын табыс

ЖОСПАР
КIРIСПЕ ...................................................................................................................3
I САЛЫҚ ЖҮЙЕСIН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ....4
Салық жүйесінің мәні және оның даму сатылары ............................4
Салық жүйесі, оның құрылымы мен құрамы, атқаратын
қызметтері ...................................................................................................7
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ОРТАЛЫҚТАНДЫРЫЛҒАН ҚАРЖЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ САЛЫҚ
Салық комитеті және оның қызметтері ............................................15
Салықтан жалтару фактілерін жоюдағы салық комитетінің рөлі ..21
ҚОРЫТЫНДЫ ......................................................................................................24
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР .......................................................................26
КIРIСПЕ
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы егемендік алып, дербес мемлекет
Салықтар біздің өмірімізде бұрыннан үйреншікті жағдайға айналған. Олар
Салық – нарықтық қатынастардың құрамды бөлiгi және мемлекеттiк
Сондықтан мен курстық жұмысымның тақырыбын “Қазақстан Республикасының салық
Осы мемлекеттiң қаржы ресурстарының бастапқы категориясы және мемлекеттiк
Бұл тақырыпты орындаудағы мiндеттерiм келесiдей:
Салықтың жалпы экономикалық мәнiн ашу;
Салық салудың негiзгi элементтерi мен оның құрылымдарын талдау;
Салықтың экономикадағы атқаратын қызметтерiн көрсету;
Салық салу қағидаларын жан-жақты қарастыру;
Қазақстан Республикасының салық жүйесiнiң қалыптасуы мен дамуын және
2002 жылғы жаңа Салық Кодексi бойынша енгiзiлген салықтар
ҚР-ның Салық комитетінің қызметтерін, салықтан жалтару кезіндегі салық
I САЛЫҚ ЖҮЙЕСIН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Салық жүйесінің мәні және оның даму сатылары
Салықтар мемлекеттер пайда болуымен бiрге пайда болды. Мемлекет
“Салық” ұғымы әр түрлi экономикалық әдебиеттерде әр түрлi
Салықтар дегенiмiз мемлекеттiк бюджетке заңды және жеке тұлғалардан
Бiрiншiден, салықтар шаруашылық жүргiзушi субъектiлер мен халық табысының
Екiншiден, шаруашылық жүргiзушi субъектiлер мен халық табысының белгiлi
Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңiнде салық салу саясатының негiзгi
Салық салудың әдiстерi мен жолдары, салық салудың негiзгi
Қандай да бiр механизмнiң құрамына бiрнеше тетiктерi мен
Субъект;
Объект;
Салық көзi:
Салық ставкасы;
Салық өлшем бiрлiгi;
Салық оклады;
Салық жеңiлдiктерi;
Салық төлеу мерзiмi мен тәртiбi;
Салық төлеушiнiң және салық қызметi органдрының құқықтары мен
Салық төлеуiн бақылау;
Салықтық жазалау шаралары.
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы егемендік алып, дербес мемлекет
Салық ұғымы мен салық жүйесi ұғымы тығыз байланысты.
Салық жүйесiн мемлекет пен заңды тұлғалар арасындағы қаржы
Қазақстан Республикасының салықтық қатынастардың дамып, салық жүйесiнiң дамуын
1 кезең, (1992 1995 жж.) – жаңа салық
2 кезең, (1996-1998 жж.) – жаңа нарықтық экономика
3-кезең, (1998-2000 жж.) – барлық қағидалардың ескерiлуi арқылы
4-кезең, (2001-2004 жж.) Жаңа салық кодексi қабылданып,
Қазақстан Рсепубликасының 1991 жылдың 25 желтоқсанында қабылданған Қазақстан
жалпы мемлекеттiк салықтар – 10;
мiндеттi түрде төленетiн жергiлiктi салықтар мен алымдар –
жергiлiктi салықтар мен алымдардың 18 түрi.
Бұл салықтардың негiзiн табыс салығы, пайдаға салынатын салық,
Салық iсiн тиiмдi ұйымдстыру мақсатында салықтарды белгiлi топтарға
Салық салу объектiсiне байланысты;
Қолданылуына қарай;
Салық салу органына байланысты;
Экономикалық ерекшелiгiне байланысты;
Салық салу объектiсiн бағалау дәрежесiне қарай;
Салық салу объектiсiне қарай салықтар тiкелей және жанама
Тiкелей салықтар тiкелей табысқа немесе мүлiкке салынады. Тiкелей
корпорациялық табыс салығы;
жеке табыс салығы;
жер салығы;
көлiк құралдарына салынатын салық және т.б.
Жанама салықтарды тұтынушы төлейдi. Тауар немесе қызмет бағасына
Қосылған құнға салынатын салық;
Акциздер;
Аталмыш концепцияны iске асырудағы негiзгi кезең болып Қазақстан
1999 жылы салық жүйесi 5 рет қайта күрделi
4-шi кезеңде, яғни 2001 жылдың 12 маусымында Жаңа
Салық жүйесі, оның құрылымы мен құрамы, атқаратын қызметтері
Жаңа Салық Кодексi 2002 жылдың 1-шi қаңтарынан Қазақстанда
корпорациялық табыс салығы;
жеке табыс салығы;
қосылған құн салығы;
акциздер;
жер қойнауын пайдаланушылардың салықтар мен арнайы төлемдерi;
әлеуметтiк салық;
жер салығы;
көлiк құралдары салығы;
мүлiк салығы.
Мұндағы қосылған құнға салық пен акциздер жанама салықтарға
Корпорациялық табыс салығы. Бұл салықты Ұлттық банк
Корпорациялық табыс салығын салу механизмi заңды тұлғалар салықты
Негiзгi шектерде бұл механизм заңдамаға сәйкес мынаған саяды.
Корпорациялық табыс салығын салудың көрiнiсi келесi суреттегiдей көрiнiс
Мыналар – салық салынатын табыс, төлем көзiнен салық
Салық салынатын жылдық жиынтық табыс пен Салық кодексiне
Резидент-заңды тұлғаның жиынтық жылдық табысы салық кезеңi iшiнде
Салық кодексiне сәйкес жылдық жиынтық табысқа мына
тауарларды (жұмысты, қызметтер көрсетудi) өткiзуден түсетiн табыс;
үй-жайларды, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтердi өткiзу
мiндеттемелердi есептеп шығарудан түсетiн табыс;
күмәндi мiндеттемелер бойынша түсетiн табыс;
мүлiктi жалға беруден түсетiн табыс;
борышты талап етудi басқаға беруден түсетiн табыстар;
кәсiпкерлiк қызметтi шектеуге немесе тоқтатуға келiсiм үшiн алынған
шығып қалған тiркелген активтер құнының iшкi топтың құн
кен орындарын игеру зардаптарын жою жөнiндегi нақты шығыстар
ортақ үлестiк меншiктен түсетiн табысты бөлу кезiнде алынатын
бұрын негiзсiз ұсталып, бюджеттен қайрылған айыппұлдардың басқа борышкерлерге
дивидендтер;
сыйақылар;
ұтыстар;
роялти;
әлеуметтiк сал объектiлерiн пайдалану кезiнде алынған табыстардың шығыстардан
Корпорациялық табыс салығын салудың көрiнiсi 1-шi суреттегiдей көрiнiс
Мыналар – салық салынатын табыс, төлем көзiнен салық
Салық салынатын жылдық жиынтық табыс пен Салық кодексiне
30% 20%
Сурет-1 – Корпорациялық табыс салығын есептеу және өндiрiп
Корпорациялық табыс салығында салық төлеушiлер болып Қазақстан Республикасының
Жалпы табыс салығының мөлшерлемесi 30% болып белгiленген. Негiзгi
Төлем көзiнен салық салынатын табыстар – дивидендтер, депозитер
Бейрезиденттердiң Қазақстан Республикасындағы тұрақты мекемеге байланысты емес көздерден
дивидендтер, қатысу үлесiнен түскен табыстар және сыйақылар –
тәуекелдердi сақтандыру шарттары бойынша төленетiн сақтық сыйақылары –
тәуекелдердi қайта сақтандыру шарттары бойынша төленетiн сақтық сыйлықақылар
халықаралық тасымалдарда көлiк қызметтерiн көрсетуден түскен табыстар –
жоғарыдағы 1-4 тармақшаларда көрсетiлген табыстарды қоспағанда, бейрезиденттердiң Қазақстан
Корпорациялық табыс салығына қосымша бейрезидент-заңды тұлғаның Қазақстан Республикасында
Ендi Қазақстан Республикасындағы соңғы бiрнеше жылдағы корпорация
Кесте 1
ҚР-ның мемлекеттiк бюджетiндегi корпорациялық салықтардың үлесi
Көрсеткiш мөлшерi 1999ж 2000ж 2001ж 2002ж
Млн.тн % Млн.тн % Млн.тн % Млн.тн %
Корпорациялық табыс салығы 38271 17,7 54759 16,6 163529
Жеке табыс салығы мемлекеттiк бюджеттiң кiрiстерiiнң басты көздерiнiң
Осы табыс салығын төлеушi болып салық жылы iшiнде
төлем көзiнен салық салынатын табыстар;
төлем көзiнен салық салынбайтын табыстар;
Салық төлеушiнiң төлем көзiнен салық салынатын табыстарына мынала
Қызметкерлердiң табысы – қызметкердiң жұмыс берушi есептеегн салық
Бiр жолғы төлемдерден алынатын табыстарға салық салу;
Жинақтаушы зейнетақы қорларына берiлетiн зейнетақы төлемдерi негiзiнде орын
Дивидендтер, сыйақылар, ұтыстар түрiндегi табыстардан;
Стипендиялар – бiлiм беру ұйымдарында оқып жүргендерге арналған
Салық төлеушiнiң төлем кезiндегi салық салынбайтын табыстарына келесiлер
Мүлiктiк табыс;
Жеке кәсiпкерлердiң салық салынатын табысы;
Адвокаттар мен жеке нотариустардың – заңдық көмек, нотариалдық
Басқа да табыстар – Қазақстан Республикасының шегiнен тыс
Қазақстан Республикасының салық жүйесiнде табиғи ресурстарды, пайдалы қазбаларды,
Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдерi мыналарды
Үстеме пайдаға салынатын салық;
Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдерi;
бонустар (қол қойылатын, коммерциялық табу)
роялти;
өнiмдi бөлу бойынша Қазақстан Ресупбликасының үлесi.
Бонустар – жер қойнауын пайдаланушының тiркелген төлемдерi болып
Роялти - пайдалы қазбаларды өндiру және техногендiк
Жер қойнауын пайдаланушылардың үстеме пайдаға салынатын салығы –
Әлеуметтiк салық – мемлекетте алынатын салықтардың бiрi. Ол
Әлеуметтiк салықтан түсетiн түсiмдер мемлекеттiк бюджеттегi үлесi шамамен
Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары шетелдiк заңды тұлғалардың
Жер салығы. Республикадағы жер қатынастары саласындағы өзгерiстер
Жер салығы толығымен жергiлiктi бюджетке түседi, сондықтан бұл
Жер салығын төлеушiлер – меншiгiнде немесе тұрақты пайдалануында
Жер салығының мөлшерi жер учаскесiнiң саласына, құнарлығына, орналасу
Жерге салық салудың объектiлерiн атап өтетiн болсақ:
Ауыл шаруашылығы мақсатында пайдаланылатын жерлер;
Елдi мекендi жерлер;
Өнеркәсiп, көлiк, байланыс және қорғаныс және өзге мақсаттағы
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтағы жерлер;
Орман қоры жерлерi;
Су қоры жерлерi;
Қордағы (запастағы) жерлер.
Салық салу объектiсiне қарай мүлiкке салынатын салық тiкелей
Қазақстан Республикасының аумағында меншiк, шаруашылық жүргiзу немесе оралымды
Ендi елiмiздегi 2000 және 2003 жылғы мемлекеттiк бюджеттiң
Кесте 3
Мемлекеттiк бюджеттегi жер салығы мен мүлiк салығының үлесi
Көрсеткiштер 2001 2002 2003 2004
Жер салығы 5013 4644 5506 5855
Мүлiк салығы 1465 15210 14763 20944
Көлiк құралдарына салынатын салықты меншiк құқығында салық
Уәкiлеттi органдарда мемлекеттiк тiркеуге жататын және есепте тұрған
Мұнда салық мөлшерлемесi көлiк құралдары двигателiнiң көлемiне, қуатына
Жанама салықтардың iшiндегi ең маңыздысы 1992 жылы енгiзiлген
Демек, бұл салықтың ерекшелiгi – оның салық салынатын
Акциздер – бағаға қосылатын және сатып алушы төлейтiн
Акциз ставкаларын Үкiмет бекiтедi және тауар құнына пайызбен
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ОРТАЛЫҚТАНДЫРЫЛҒАН ҚАРЖЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ САЛЫҚ
2.1 Салық комитеті және оның қызметтері
Қазақстан Республикасы Мемлекеттік кiрiс министрлігінің облыстар, Астана және
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгiнiң Салық комитетi өз
Комитеттің басты мiндеттерi мыналар болып табылады:
салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндетті төлемдердiң
"Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер
Қазақстан Республикасының экономикалық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету; этил спиртi
халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру.
Салық комитетiнің заңды тұлғалар болып табылатын аумақтық органдары
Комитет өз қызметiн Қазақстан Республикасының Конституциясына және
Комитеттiң, егер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес уәкiлеттік берiлсе,
Комитет кәсiпкерлiк субъектiлерiмен Комитеттің функциялары болып табылатын мiндеттердi
Комитет заңнамада белгiленген тәртiппен келесі қызметтерді жүзеге асырады:
1) мемлекеттiк саясатты iске асыруды қамтамасыз ететiн функциялар:
Қазақстан Республикасы салық төлеушiлерiнiң мемлекеттік тiзiлiмiн жүргізу;
салық төлеушiлердi, салық салу объектілерiн және салық салуға
салық заңнамасының орындалуын бақылауды жүзеге асыру бойынша орталық
этил спиртiнiң, алкоголь өнiмдерiнiң және темекi өнiмдерiнiң өндiрiлуi
этил спиртiнiң, алкоголь өнiмдерiнiң және темекi өнiмдерiнiң өндiрiлуi
салық төлеушiлердiң қаржы-шаруашылық қызметiне, мұнай өнiмдерiн өндірушілердiң, мұнайды
мұнай өнiмдерiнің жекелеген түрлерiн өндiру және олардың айналымы
өз құзыретi шегiнде салық және бюджетке төленетiн басқа
салық берешегiн мәжбүрлеп өндiрiп алу жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру
"Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндетті төлемдер
салық мiндеттемелерiнiң туындау, орындалу және тоқтатылу мәселелерiн жеке
этил спиртi мен алкоголь өнiмiн өндiру және импорттауды,
өзге мемлекеттiк органдардың мұнай өнiмдерiн өндiрудiң және (немесе)
өз құзыретi шегінде этил спиртiн, алкоголь өнiмiн және
салықтық құқық бұзушылықтарға қарсы күрес мәселелерi бойынша Қазақстан
2) бақылау-қадағалаушылық функцияларды:
салық және бюджетке төленетін басқа да мiндетті төлемдердiң
нормативтiк құқықтық кесiмдерде белгiленген құзыретi шегінде салықтық емес
трансферттік бағаларды қолдану кезiнде мемлекеттiк бақылауды;
мемлекеттiк бюджетке бөлiнетiн мiндеттi төлемдердi есептеудi және (немесе)
қолданылып жүрген заңнамаға сәйкес таңбалауға жататын акцизделетiн өнiмдер
акцизделетiн тауарларды өндiрудi жүзеге асыратын ұйымдардағы акциз бекеттерiнің
бақылауды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес этил спиртiнің,
өз құзыретi шегінде нормативтiк құқықтық кесiмдердiң сақталуын бақылауды;
мұнай өнiмдерiнiң айналымына мұнай өнiмдерiнің өндiрiсi және айналымы
Салық комитетінің келесілерге құқықтары бар:
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігiне мемлекеттiк бюджетке төленетін мiндетті
салық және басқа да міндетті төлемдердi әкiмшiлiктендiру әдiстемесiн
салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер
салық салу саласындағы заңнаманы қолдану тәжiрибесiн талдау және
ынтымақтастықтың экономикалық аспектiлерi бар халықаралық шарттар мен келісiмдердiң
Комитеттiң негiзгi мiндеттерi мен функцияларын iске асыру үшiн
Қазақстан Республикасының заңнамалық кесiмдерiнде белгiленген талаптарды сақтай отырып,
салық төлеушіден белгілеген нысандар бойынша салық және бюджетке
салықтық тексерудi жүзеге асыру барысында Қазақстан Республикасының заңнамалық
олардың орналасқан жерiне қарамастан, кiрiстер алу үшін пайдаланылатын
өз құзыретi шегiнде бақыланатын объектілерде дайын этил спиртiн
этил спиртi мен алкоголь өнiмдерiн және темекi өнiмдерiн
өз құзыретi шегiнде мемлекеттiк медициналық кәсiпорындардың, сондай-ақ дәрілік
темекi өнiмдерінің қалдықтары мен айналымы туралы декларацияларды қабылдауға,
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес темекi өнiмдерiн өндiрудiң паспорттарын
акцизделетiн өнiмнің өндiрiсi мен айналымынан акциздер түсiмінің толықтығы
тексерілетін салық төлеушi - заңды тұлға немесе жеке
"Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндетті төлемдер
өз құзыретi шегінде бюджеттік төленетiн өзге де міндетті
Комитеттiң аумақтық органдарына орындауға мiндеттi нұсқаулар беруге; өз
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес салықтарды төлеу бойынша салық
"Салық және бюджетке төленетін басқа да мiндеттi төлемдер
Қазақстан Республикасының заңнамалық кесiмдерiне сәйкес әкiмшілiк жаза қолдануға;
сотқа, оның iшiнде салық және бюджетке төленетін басқа
2.2 Салықтан жалтару фактілерін жоюдағы салық комитетінің рөлі
Салық төлеуден жалтару – салық төлемдерін толық немесе
Салық төлеуден жалтарудың себептері әр түрлі болуы мүмкін:
шаруашылық, кәсіпкерлік немесе өзге де қызметті қалыпты жүргізуге
салық заңнамасының күрделілігі, сонымен қатар оның анық еместігі,
салық службасын ұйымдастырудағы кемшіліктер: қызметкерлердің төмен біліктілігі мен
салық сомаларын баю немесе көлеңкелі бизнестегі инвестициялау мақсатымен
«Көлеңкелі экономиканың» орасан зор ауқымы басқа мемлекеттердің банк
Бүгінгі таңда кейбір мәліметтер бойынша Қазақстан астыртын экономика
Белгіленген тәртіппен әр түрлі ауытқулар кезінде немесе есептеу
Салық төлеушінің белгіленген мерзімде орындалмаған салықтық міндеттемесін орындау
Өсімпұл сомасы мен салық берешегін өтеу бойынша салықтық
Салық органдары немесе салық комитеті салық төлеушіге
Алайда аталған шаралардың бәрі салықтан жалтарудың мәселелерін жоймайды.
Салық салудан жалтарудың әр түрлі әдістері бар.
Табыстарға салық салу бойынша жалтарудың неғұрлым сипатты әдіс
Салық салынатын табысты азайтуға сондай-ақ төлемгердің қарамағына қалдырылатын
Табысқа салық салудан жалтарудың тараған әдісі кәсіпкерлік қызметтен
Салықтан жалтарудың мүмкіндіктері халықаралық қаржы-экономикалық қатынастарында да ашылып
Осы аталған салық төлеуден жалтару кезінде Қаржы министрлігінің
ҚОРЫТЫНДЫ
Қораты келе, салықтар маңызды экономикалық категория болып табылады.
Салықтар дегенiмiз мемлекеттiк бюджетке заңды және жеке тұлғалардан
Бiрiншiден, салықтар шаруашылық жүргiзушi субъектiлер мен халық табысының
Екiншiден, шаруашылық жүргiзушi субъектiлер мен халық табысының белгiлi
Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңiнде салық салу саясатының негiзгi
Салық салудың әдiстерi мен жолдары, салық салудың негiзгi
Салық ұғымы мен салық жүйесi ұғымы тығыз байланысты.
Салық жүйесi мемлекеттiң заңдылық актiлерiне негiзделедi. Салық жүйесiн
Жаңа Салық Кодексi 2002 жылдың 1-шi қаңтарынан Қазақстанда
корпорациялық табыс салығы;
жеке табыс салығы;
қосылған құн салығы;
акциздер;
жер қойнауын пайдаланушылардың салықтар мен арнайы төлемдерi;
әлеуметтiк салық;
жер салығы;
көлiк құралдары салығы;
мүлiк салығы.
Осы аталған салық түрлерiнiң тиiмдi iске асуы мен
Елiмiздегi қабылданған жаңа салық Кодексi 2002 жылдың 1-шi
Осы аталған салық жүйесінің құрылымының жан-жақты толық қандықызмет
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгiнiң Салық комитетi өз
Жалпы мен курстық жұмысты орындау барысында алдыма қойған
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақстан Республикасының “Салық және бюджетке төленетiн басқа
Черник Д.Г. Починок А.П. Основы налоговой системы: Учебное
Ермекбаева Б.Ж. Салықтар және салық салу:
Ермекбаева Б.Ж. Жалпы мемлекеттiк салықтар. Алматы,
Iлиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Қаржы: Оқулық. –
Ильясов К.К., Зейнелғабдин А.Б., Ермекбаева Б.Ж. Налоги
Худяков А.И., Наурызбаева Н.Е. Налог: понятие, элементы, установление,
Мельников В.Д. Ли В.Д. Общий курс финансов.
А.Исаева «Мемлекеттің дамуына әсер ету тұрғысындағы Қазақстанның қазіргі
Финансы Республики Казахстан. Статистический ежегодник. Алматы, 2004г.
26
Салық салынатын табыс
Залаларды ауыстыру (-)
Салық салынатын табысты түзету
Салық салынғаннан кейiнгi табыс
Салық сомалары
Мемлекеттiк бюджетке
Төлеушiде қалады
Салық салынатын табыс
Шегерiмдер (заңнамамен реттемеленген шектерде ЖЖТ-ты алумен байланысты шығыстар
ЖЖТ-ны түзету
Жылдық жиынтық табыс

Ұқсас жұмыстар

Қытайдың салық жүйесі

Салықтың түрлері

ҚР Салық кодексі, оның құрылымы және мазмұны

Тікелей салықтар: корпорациялық табыс салығы

Жеке табыс салығы жайлы

Жеке табыс салығының міндеттері

Қазақстан Республикасында жеке табыс салығының қызмет ету механизмі

Қазақстан Республикасындағы жеке тұлғалардың табысына салық салу мен өндіріп алу

Салық және салық салудың есебі