Қазақ қыз ұлттық киім сән үлгілерінің конструктивті ерекшеліктері

Мазмұны
Кіріспе............................................................................................................ 3-6
2-бөлім. Қазақ ұлттық киім сән үлгілерінің теориялық негіздері.
2.1. Ұлттық қазақ қыз киім тарихы және жаңаша сипаттау.....................
2.2. Сәндік қолданбалы өнер....................................................................... 18-19
2.3. Ою-өрнек шығу тарихы........................................................................ 20-23
2.4. Қазақ ұлттық сәндік қолданбалы өнердегі педагогикалық шақтар.. 24-25
3-бөлім. Ұлттық киім сән өнерінің практикалық негіздері.
3.1. Техника қауіпсіздігі............................................................................... 26
3.2. Қазақ қыз ұлттық киім сән үлгілерінің конструктивті
ерекшеліктері................................................................................................. 27-38
3.3. Технологиялық ережелер....................................................................... 39-41
3.4. Материалтану.......................................................................................... 42-43
Қорытынды..................................................................................................... 44-45
Пайдаланылған әдебиеттер........................................................................... 46
Кіріспе
Өркениетті қоғам мен құқықтық мемлекеттің гүлдене түсуі өскелең
Сондай қажеттіліктің бірі – халықтың қолөнері, оның ішінде «Сәндік
16 – 18 ғасырларда қолөнерге жататын жазба деректерде әрбір
Қазақстандағы бірегей «Сымбат» сән академиясының президенті Сабыргүл Асанованың «Қазақтың
Әрбір ұлттық киімдердің өз ұлтына байланысты айғақтап тұратын белгілер
Тәуелсіздік тұрғының бір қыры – сән өнері «Киімге қарап
Сәулет өнері мен сөз өнерінен басқа да ортамыздан орын
Қазақ совет бейнелеу өнері, оның ішінде графика саласының қалыптасуымен
«Бейнелеу өнері және сызу» мамандығы бес топқа бөлінеді.
Графика
Кескіндеме
Сәндік қолданбалы өнер
Мүсін өнері
Сәулет өнері
Қазақтың «шеше көрген тон пішер»,- деген сөзінің айна қатесіз
Өз ұлтымыз қазақ қыз киімдерін жаңарту мақсатында шеберлердің өнерлілердің
Жақсы киім – жетілген қоғам белгісі. Бұл –
Адам әрдайым қоғамда, ортада өмір сүреді, сондықтанда тек өндірісшілерге
«Мода» - деген сөз біздің тілімізге шет тілден енген
Бұл ойды әрі сабақтай түсетін болсақ сән үлгілерінің басты
Ел ішіндегі қазақ қыз ұлттық киім сипатын табу және
Аты әлемге мәшһүр француздың Жан Контонның «модаға немқұрайлы емес,
Киім – жетілген қоғамның белгісі деп есептейтін болсақ, еңбектеген
2 бөлім. Қазақ ұлттық киім сән үлгілерінің теориялық негізі.
2-1. Ұлттық қазақ қыз киім тарихы және жаңаша сипаттау
Орта Азия және Қытаймен арадағы сауда саттық нәтижесінде қымбат
Қоршаған орта мен климат жағдайлары, кәсіби шаруашылық негіздері мен
Ойланып ойға кеттім жүз жылғы өткен,
Тон қабаттап кигеніме шиден шекпен.
Жейде дамбал ақ саннан, жарғақ шалбар,
Жырым балақ, матамен әдіптеген.
Мықшима аяғымда былғары етік,
Киіз байпақ тоңдырмас ызғар өтіп.
Үлкен кісебелімде жез салдырған,
Шақпағым, дәдәпуіп жарқ – жұрқ етіп.
Күлпәрә басымда пұшпақ тұмақ
Ішкі бауын өткізген тесік құлақ
Тобылғыдан кесіп ап жіппен қадап
Артын белге қыстырған бар құрысқақ
Қазақ киімдерінің түрлі үлгісі көп. Кейбірінің сырт көріністері мен
Біріншісі арзан, бірақ шаруа жұмысына берік материалдардан қарапайым үлгіде
Қазіргі өркениетті заманда ұлттық нышандарымызды айқындай түсетін егделерімізге де,
Композициялық сәулелер
Қазақта қайсы бір түстердің символдық мәні бар
Көк түс – аспанның символы.
Қызыл түс – оттың, күн көзінің символы.
Ақ түс – ақиқаттың, қуаныштың символы.
Сары түс – ақыл парасаттың, қайғы – мұңның символы.
Қара түс – жер символы.
Жасыл түс – жастықтың, көктемнің символы.
Демек бояу мен түсті таңдап орналастыру тарихында әрбір елдің
Қазақта қазақ қыз киімдері әшекей, ажар жағынан ел салты
«Қос етек бұраң бел
Қуалай соғар самал жел», - деген өлең шумақтары қыз
Мысалы: ақ шәлі жібек, ақ ләкүнгі, ақ торғын, ақ
Қос етек көйлек әдетте ұзын, кең, оның жеңінің ұшы
Қазіргі өлшеммен алғанда бір қос етек көйлекке 6 –
Қазақ халқының ұлттық киімі ілгілері көшпелі тұрмыс пен құбылмалы
«Үкілі камшап, бүрмелі көйлек
Тұрғандай өзі қимылсыз билеп
Иықтан шамың төгіліп жерге
Күмістен шашбау жарасып белге
Қиылған қасың қарақат көзің
Жүректі баурап астар сезім
Тал, бойы нәзік қызғалдақ гүлдей
Жүрегің нұрлы шуақты күндей» -
деген өлең шумақтарында да қазақ қызының бейнесі көркем суреттелген.
Ұлттық киім ұлағаты
Енді міне тәуелсіз мемлекет атанып, көк аспанымызда көк байрағымыз
Осы орайда қазақтың ұлттық киімдерін бүгінгі ұрпаққа қайта жаңғыртуға
Жалпы, біздің бәрімізге де Қазақстанның әрбір аймақтарында, тіптен әрбір
Көненің көзіндей болып бізге сонау ғасырлардан жеткен ұлттық киімдеріміздің
Өзімнің киім саласындағы ұзақ жылдар бойы жинаған тәжірибеме сүйене
Ықылым заманнан адамдар алғаш аң терісін алып, өздеріне жамылуды,
Әуел баста тек суықтан қорғану, бойды жылыту үшін керек
Талай тарихымыз жыр кестесіне төгілген қазақтың «Батырлар жырын» қарасаңыз,
Алдымен суықтан кейін дұшпаннан қорғану үшін қажет баған киімдер
Жұмыр жер дөңгелеп жүр десек, оның алып төсін мыңдаған
Қаншама ұлт болса, соншама ұлттық киім үлгілері қалыптасқан. Өйткені,
Жылдар көші жылжыған сайын ұлттық киімдер дами түскен, үнемі
Қазақтың ұлттық киімдері де өзінің сипатымен, сырымен, сұлулығымен, сәнімен
Этнографиялық ассортиментімізді түгел қамти отырып бүгінгі күні енді, осы
Көйлек - «Гүл жердің көркі, қыз елдің көркі» деп
Тұтастай тігіліп мығыннна тобыққа дейін төгіліп тұратын көйлектер әдетте
Көйлектерді сыртынан біз бұған дейін толық сипаттап кеткен камзолдар
Ойын – сауыққа, той – думанға арналған бір киер
Жиын – тойларда киілетін көйлектердің ұзындықтары да ерекше болған.
Міне, ежелгі қазақ қыздары мен әйелдерінің ұлттық көйлегі тігілетін
Қазіргі мода талаптары мен ұлттың дәстүрлері сәтті ұштастырғанымды мақтаныш
Мен енді талғампаз тұтынушы қауымына ұсынатын көйлектермен жақынырақ таныстырсам
• Көргенде көгілдір түрі көз тартатын, көктемгі қырдың үлбіреген
Бұл комплекстінің көйлегі ақ атластан тігіледі. Ол мықыннан қосылатындай
Көйлек тізеден төмен және қос етек болып тігіледі. Олардың
Кәжекей түкті велюр матадан тігіледі. Оның астары міндетті түрде
Кәжекейді толық әшекейлеу керек. Әсіресе ою - өрнекпен алдыңғы
Кәжекейдің (бешпеттің) барлық жиектері ақ паршамен көмкеріледі. Тура жаурын
Бұл үлгіні бойжеткен қыздың бас киімі толықтырып тұр. Оның
Мың құбылған бишіге немесе домбыраны қолға алып топ алдына
Көйлек мықыннан тігіледі. Көйлектің мықын тұсы шыжымдалып жиналған, ал
Жеңі тік, жең ұшы бөлек манжетпен безендірілген. Артынан
Камзолдың астары бар. Ал өзі үшін пүліш пайдаланылады. Ортасынан
Камзолдың алды тегіс «Y» әрпі тәріздес оюлармен безендірілген. Ол
Бұл кешенді тақия толықтырылады. Ол да камзолдың пүлішінен. Сол
Кәжекей – жеңі жоқ, жағасы кеңірек ойылған, белден төменірек
Бас киімдер -қазақтың соңғы жетпіс жылға дейінгі ұлт ретіндегі
Қазақ халқының ұлттық киімі үлгілерінің көшпелі тұрмыс пен құбылмалы
Жалаңбас жүрмеудің эстетикалық, экологиялық негіздері бар. Мың жылдық тарихында
Осы киімдер ғана қазақтың басын күн өтуден немесе аязға
Оның үстіне ұлттық этикалық нормаларында бас киімдерге де өзіндік
Табиғатпен етене өскен халық бас киімге де өзінің ежелгі
Бас киімге қарап сол кездегі адамдардың қоғамдағы орнын тануға
Қоғамдағы орынды айтқанда әркімнің өз кәсібіне қарай әр түрлі
Мәселен, елді жаудан қорғайтын батырлар ұрыста қаны кетпес үшін
Қыздар тақиясы. Оның біз жаңа сипаттама беріп кеткен ер
Қыздар тақиясының жоғары жағы не дөңгелек кону, не қырлы
Қазақтың «үкідей үлбіреген», не болмаса «тотыдай таранған» деген қыздарға
Жалпы әйел затының ұлттық бас киімдерінің атаулары: тақия, бөрік,
Аяқ киімдер. Қазақ халқының ұлттық киімдерінің бір тобы –
Әрине ол кезде ауыл – ауылда ойнап жатып, арнайы
Қазақ әсіресе, қызын ұзатарда оның жүгін жылдап жинап, қалыңдықтың
Ұлттық аяқ киімдердің түрлері: етік, кебіс, мәсі.
Кебіс. Қазіргі әйелдер туфли сияқты аяқ киімді атамыз қазақ
Қазақ жатқа жалаң аяғын көрсетпейтін болғандықтан, бұл кебістің үсті
Жалпы аяқ киімдердің сәнді болуы бүкіл кастюмнің ажарын ашады.
«Етігің тар болса – дүниенің кеңдігінен не пайда» демекші,
Сәндік қолданбалы өнер
Сәндік қолданбалы өнер деп тек қана практикалық жағынан емес,
Сәндік қолданбалы өнердің түрлері: керамика (терракота, майолика, фаянс, фарфор),
Сәндік қолданбалы өнер технологиясы:
Нұсқалы ою немесе ойма (гравировка);
Оймалық немесе тереңдітілген ою;
Биік рельефті ою;
Жазық рельефті ою;
Жарма, қиық немесе селдір ою;
Көлемді ою немесе мүсіндеу.
Қазіргі заманғы сәндік өнері:
Қазақ халқының аса құнды сәндік, көркемдік мұралары – талантты
Халықтың қолданбалы өнерінен үйренуіміз көп, ол әмбебап, өзіндік ерекше
Қазақтың халықтық қолөнер шеберлері әрбір қазақ қызы мен әйелі
Қазіргі кезге дейін сақталып келген, басқа халықтар да пайдаланған
Ою-өрнек шығу тарихы
Ою дегеніміз не?
Әрине, ою - өрнектің бір түрі. Қазақтың ою және
Ғалымдар зерттеуіне сүйенсек, бұл өнер бізге ежелгі көшпенділерден жеткен.
Оюдың мән – мағынасы. Оюдың әрбір элементінде, көркем өрісі
Демек ою-өрнектердік шығу тарихы олардың сюжеттік мазмүны мен атаулары
Қазақтың ою-өрнектерінің түрлері де, атаулары да көп. Біз сол
Ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа, бір шебердің ұсталық, іскерлік мәнерінен
Қазақтын ұлттық ою-өрнектерінің түпкі негізін іздестіру ісінде Т. К.
Түрлері Мысалдар Суреттері
1. Зоомофтық қощқармүйіз, құсқанат
2. Өсімдік тектес арпабас, сегіз жапырақ т.б.
3. Геометриялық ирек, сызық т.б.
4. Космогониялық айшық, жұлдызша т.б.
Ертеде қазақтар ою-өрнектерді адам ойын бейнелі жеткізу үшін де
«Сыңарөкше». Жоғарыдағы "сыңармүйіз" оюында айтылғандай, мүйіздің бір сыңары етіктің
Шығыс Қазақстан облысының Таврия ауданында түратын Сертпен деген қарт
Қазақтың осы күнгі ою-өрнектерін қарт шеберлер екіге қарайды. Біріншісі,
Өю-өрІІектсрдің өрбу тарихы (Т. К. Бәсеновтын мәліметі).
Қазақ ұлттық сәндік қолданбалы өнердегі педагогикалық шақтар.
Педагогикадағы дидактикалық тәсіл. Ол ақпараттың дәрістің үгіт – насихаттың,
Бұл дидактиканың басты қағидаларының бірі болып саналады. К –
Осыған орай оқу барысында кинопроекторлар, кинофильмдер, теледидар, оптик, аспаптар
Ұлттық мектептерде білім беру үрдісін шартты түрде бірінші –
Осы тұрғыдағы ұлттық мектептің мәдени біріктіруші және мәдени түлетуші
Екінші: ұлттық құндылықтар жүйесін сақтау.
Үшінші: жас ұрпаққа білім беру барысында бір жағынан, бүгінгі
Нағыз ұлттық білім деп – белгілі бір этностық ұйытқысы
3-бөлім. Ұлттық киім сән өнерінің практикалық негіздері.
3.1. Техника қауіпсіздігі
Тігін өндірісіндегі қауіпсіздік ереже
I. Қол жұмыстары
1. Жұмыс орны таза болу керек және қажет құралдардан
2. Міндетті түрде оймақ қолдану керек.
3. Инені арнайы ине түйрегішке түйреу керек, ауызға салуға
II. Машина жұмысындаға қауіпсіздің ереже
Жұмыс бастар алдында машинаның жөнді екенін тексеріп, ақауы болса
Жұмыс кезінде қолды дұрыс ұстамаудан саусақты инемен шаншып алуы
Кәсіптік үстелдің аяқ басар жерінде резеңке төсеніш бекітілу керек.
Машинаның айналып тұрған бөлігі жанына қайшы және басқа жаттарды
Электродвигательді өшірмей тұрып машинаны тазалауға және майлауға болмайды. Сондай
Жұмыс істер алдында бірінші жұмыс киімін ретке келтіріп алу
Тоқ үтігімен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ереже
Жұмысты бастамас бұрын үтіктің үтік тұғырын тексеру керек.
Ысып тұрған үтіктің суға немесе су бүркіп суытіға болмайды,
Үтікті электр бауының үстіне қойуға болмайды. Электр бауының сырты
Ауызбен су бүркуге болмайды, арнайы кисточка қолдану керек.
Аяқ астында резенка төсеніш болу керек.
3.2. Қазақ қыз ұлттық киім сән үлгілерінің конструктивті ерекшеліктері.
Модельдеу саласында әртүрлі жобаларды іске асыру үшін ең алдымен
«Модель» дегеніміз латын тілінен аударғанда үлгі, өрнек деген ұғымды
Киімнің функциялары. Қазіргі заманғы киімнің конструкциясының әр түрлілігінің
Қазіргі заманғы киімге көп талаптар қойылады. Ол көптеген функцияларды
Қазіргі заманғы киімнің классификациясы. Киімнің қорғаушы функциясы қазіргі заманғы
Тұрмыстық киімдер класына ағзаны қолайсыз климат жағдайларынан қорғайтын киімдер
Спорттық үлгідегі киімдер спортпен шұғылдануға арналған бұйымдарды біріктіреді.
Өндірістік киім ағзаның сыртқы ортаның және өндірістік ортаның қолайсыз
Подкластарға-эксплутация шарттары бойынша сыртқы жеңіл киімдер және баскиімдер жатады.
Подгруппаға (бөлімше) жынысына және жас мөлшеріне қарай мысалы, ерлер,
Киім түрлері маусымдық белгілеріне қарай қысқы-жазғы барлық мезгілге болып
Киімге қойылатын талаптар және оның сапасының көрсеткіштері.
Киімнің өзгеруімен қатар оған қойылатын талаптар да өсті. Қазіргі
Қазіргі талаптарды өңдеуге өндірістік тауарға қойылатын талаптарда мамандар классификацияны
Бұл талаптардың талаптарға жиі-жиі бір-бірімен қарама-қайшы келіп қалады. Сондықтан
Қазіргі өндірістік өнеркәсіпте ең басты көрсеткіш тауардың сапалы болып
Тұтынушылық талаптар.Тұтынушылық талаптар негізінде жасалған көрсеткіштер 40 балдың 27-сін
Киім өзінің өлшемімен, пішінімен, конструкциясымен, материалымен ең алдымен, негізгі
Сонымен, бірге киім тұтынушының эстетикалық талаптарын қанағаттандыру керек, суретшінің
Киімге қойылатын эксплуатациялық талаптар. Сапаның қазіргі заманғы түсінігі көп
Киімге қойылатын техникалық талаптардың ең бастыларының бірі эксплуатация процесі
Өндірістік талаптар. Киімге қойылатын өндірістік талаптар бұл унификацияның стандартизациясы,
Стандартизация нәтижесінде өнім жауап беретін анықталған міндеттер бекітіледі. Бұл
Өндірістік киімнің ерекшелігі, оның түрлілігі, пішіндерінің өзгеріп тұруы, қабаты
-------------- (унификацияда) пішіні мен бөлшектерінің өлшемі біртұтастыққа келтіріледі.
Барлық санаулы шаралар көп бейнесі типтер мен киім конструкция
Конструктивтік талаптар – жалпы киімге байланысты талаптардан қазіргі заманға
Жаңа үлгідегі киімдерді өнеркәсіпте жобалау – Егер өнеркәсіп бұйымдардың
Киімді жобалау 5 сатыдан тұрады:
Техникалық тапсырма.
Техникалық ұсыныс.
Эскиздік жоба.
Техникалық жоба.
Жұмыс құжаттарын зерттеу.
1 – саты техникалық тапсырма негізгі жұмыстары киім конструкциясының
2 – сатыда келесі жұмыстар жүргізіледі: ұқсас үлгілердің таңдамалылығын
3 – сатыда жобаланатын бұйымның әртүрлі варианттарын композициялық және
4 – сатыда макетті дайындау, техникалық есепті шешу, киім
5 – сатыда техникалық бейнелеуді құрастыру негізгі және қосымша
Б – 174.
См – 37 – 18,5
СкΙ – 88 – 44
СкΙІ – 90 – 45
Сб – 78. – 39.
См – 89. – 44,5
Ек – 51. - 20 ?
От – 17. – 8,5.
Ұкб – 55 – 53
Ұкб1 – 45 – 42.
Бк – 24 – 24,3
Еа – 46 – 23 – 18
Ұаб1 – 44 – 39,3
Ұаб – 40 -
Бк1о – 21, 23 -
Бк1а – 39 - 42,1
Ұм m - -
Еи – 12 – 13
Аи – 31 – 30,5.
Көйлек құрастыру
Негізгі торының ені
Аа1 = СІІІ + Пк = 45 + 6
Арқаның енін табу.
Аа = Еа + Пеа = 18 + 1,5
Кеуденің ені.
а1 а2 = Е4 + Пек + (СкΙІ
Қолтық ойындысының ені.
аа2 = Аа1 – (Аа + а1а2
Кеуде сызығын табу.
АК = Бк1оІІ + П к1 бос + 0,5
Бел сызығы.
АБ = Ұ аб + П ұаб =
Мықын сызығы
Бм = =
АЕ = Ұмт + М = 120
ААо = 0,5 см оңға
Артқы бойдың құрасты.
АЖ = 0,4 · Ұаб = 0,4 ·
Қынама силуэт.
Бб1 = 1,5 см.
Мойын ойын құрас.
АоА1 = ( + Пме) =
Мойын ойын. терең
А1А2 = + Пм биік
А2И = Е4 + П бүк = 13 +
доға
б2 И = Б к 4 + П4 ж
Е4 = - бүкпенің орта сызығы.
белде Б2.
Алдыңғы бой
К1К6=От+(0,5÷1)=8,5+0,=9 см
Б1А3=Ұкб1 + Пұқб=42+1=43
А3А4=А0А1=7
А3А5=А3А4+(1÷2 см)=7+2=9
А4К7=Б725 доға жүргізеді.
Қиылыстырады А6 нүктесіне
Бүкпенің ені
А6И7=2*(СКII – CKI) + 1 = 2* (46 –
Алдыңғы бой қолтық ойындысы, иық қиығы
К3К4=К2И2 – (1-2)см = 21 – 2 = 19
К3И5= 0,3 * К3И4 + (1 + 2)см =
К3 бис жүрг.
К34 = 0,2 * Ек0 = 0,2 * 10,7
А4*И6= Еп=13 доға
И5 нүктесі И4 арқылы солға қарай жағы доға жүргізіледі.
И7К7 = К7А7
А7 нүктесі және А4 нүктесін қосады. Иық қиығы келесі
А4; А7; И7;И6
И6 нүктесі және И5 нүктесін қосады, ортасын табады.
И62 = 0,5 * И6И5 – 6
Бүйір қиығының құрастырылуы
М1М4 = (Смқ + ПмқҚ – М2М3= (50+4) –
Етек сызығы бойынша бүйір қиығының орналастырады.
Е1Е4=М1М4 + (1+6) см = 32
Қондырма тік жағаның құрастырылуы
О нүктесі тік бұрыш құрады. О нүктесін жоғары қарай
1) ОВ = 3÷5.
О нүктесін оңға жағаның ұзындығын белгілейді. Ол алдыңғы жағын
Ұж=Ұжең+Ұм.орт
В нүктеден ОА сызығына параллель.
А нүктесінен ОА – ға перпендикуляр.
Қиылысқан нүктеден А1 нүктесін белгілейді.
В нүктесінен ОА паралелль.
А нүктесі ОА – ға перпендикуляр.
АА2 = 2 – 3 см.
О нүктесі А2 нүктесіне қос.
А1 нүктесі перпендикуляр ОА2
В нүктесі ОА2 – ге параллель А3 нүктесіне.
Жең құрастыру
О1О2 = ОО1 – 2,5 см.
О1О2 =
Е жең = Ап + ПАп/2
О1О2 = ОО1 – 2,5 = 20 – 2,5
Жең ұзындығы
Жең доғасы
И611= 1 см оңға
< О2О51 – О52 = 2; 2,5 биссектриса жүрг.
< О2О6И34 – О63 = 1; 2 см биссек.
Жеңнің төменгі доғасын өндеу.
И34; 3; О2; 2; 1.
И611 = 1 см солға
И31 И311 = 1 см оңға.
Ра6 = 2,5 см алд. бытд.
РаК4 = 0,5 · К2 К3 = 0,5 ·
К4 (·) ж (О31 (·) қос
4 – 5 (·) бисс < И6 РаК4,
Ра (·) бисс жүргізіледі оңға < И61 Ра Р1
Ра61 = Ра6 = 2,2.
Р1 Р11 = 0,5 – 1
Ұ3Ұ4 = =
Иықтың тұсы.
И31Ш =
Жең құрасты.
Ұ11 = Ұ2Ұ21 = 1 – 1,5 төмен.
Ұ4, Ұ21, Ұ, Ұ11, Ұ3.
3.3. Технологиялық ережелер
Тігін өндірісінде киімдер негізінен екіге бөлінеді: өндірістік және тұрмыстық.
Осы технологияны пайдалана отырып «Ұлттық нақышта қазақ қыз көйлегін»
Матаны тегіс стол бетіне жайып, киім бөлшектерінің дайын үлгісін
1 – ші өлшемге дайындау деп – киім адам
Сонымен қатар, қол тігістеріне көктеп тігуден басқа, қиғаш тігіс,
Машина тігістері. Машина тігістерін бастамас бұрын «ұлттың нақышта қазақ
Жұқа атлас матадан тігілген.
Селуэті қынама.
Бел сызығы бойынша бөлек қиылған.
Жағасы тік.
Қондырма жең.
Етегі трапеция. Сырты төрт бөлек қиғаш бөлшектер (желбіршек).
Жоғарғы бөлік алдыңғы бет тұтас, артқы бет екі бөлшек.
Жеңі ұзын манжетпен өңделген. Кәжекейді сыртқы түрде сипаттау.
Артқы бет тұтас бір бөлшектеу.
Алдыңғы бет екі бөлшектен қаусырма артқы бойда түймеленеді.
Қынама селуэтті.
Жеңі жоқ.
Етегі мықыннға дейін.
Ұлттық нақышта қазақ киімін өңдеу.
Қиықтардың өңделуі. Бөлшектердің қиықарының шеттерін созылудан сетінеуден сақтау үшін
Қиықтарды ең кең тараған өңдеу арнайы машинада торлау. Табиғи
Бүкпелерді өңдеу.Бүкпе бұйымға адам тұлғасына сәйкес форма беру үшін
Тік жағаны мойын ойындысына қондыру
Жағаның және мойын ойындысының бақылау белгілерін анықтайды.
Бұйымның теріс жағын жағаның ішкі бөлігін оң жақтарын беттестіріп,
Тігістің әдебін жағаға қарай қайырып үтіктейді.
Жағаның сыртқы бөлігінің төменгі иығын 0,5 – 0,7 см
Қондырма жең. Қондырма жең модельге байланысты ұзын және ұзына
Жеңді қолтық ойындысына оң жақтарын беттестіріп айналдырыа тігіп шығады.
Ылғалды жылумен өңдеу
Киім бөлшектеріне тиісті форма беру үшін, уақытша тігістердің ізі
3.4. Материалтану
Материалтану деп – материал талшықтардан құрастырылады. Талшықтар деп ұзындығы
Талшықтар қарапайым және құрама деп екіге бөлінеді.
Кәсіпорындарда өндіріледі.
Жаңа маталар одақтың немесе республикалаық министрліктер бекітетін техникалық жағдайларға
Маталардың сыртын анықтау.
Маталардың сыртын оның сапасымен сипатталады. Маталардың сорттылығы стандарт нормаларына
Мақта және штапель маталар үшін
Жүн маталар
Жібек маталар
Зығыр маталар.
Осы маталардың ішінде көйлектік маталар ең көп таралған.
Көйлекутік маталар – жібек маталар сияқты жылтыр баспалың. Негізі
Маталардың түрін ажырата білу үшін оның созылғыштығын қолмен ұстау
«Ұлттық нақышта қазақ көйлегі»
Осы аталған материалдардың жібек мата тобының ішінде жібек талшықтары
Атлас матасы ауа өткізгіш мата. Адам денесін ульта күлгін
Маталардың ассортементі өте көп және әр түрлі тоқыма өнеркәсіпте,
Артикула дегеніміз техниканың жағдайымен жасалынатын мата түрі. Артикуланың сандық
Матаның аты біреу болуы мүмкін бірақ артикулы әр түрлі.
Жібек матасы талшықтың құрамы бойынша 8 топқа бөлінеді. Біз
Атлас матасының жаккордты түру артикулы 33001.
Атлас матасы жұқа әрі тығыз таңылғандықтан, машина тігісінде №100-110
Қазақ қызының кеудесі жабық әрі ауа – райының қолайсыз
Түкті маталарды тігу күрделі. Қиғанда түктерінің бағытын ескеру керек.
Ы.Ж.Ө- де арнайы кадро лента қолданылады.
Жиделік матала басқа талшықтар араласқан синтетикалықтар жіптерден тқылған маталар.
Артикулы 30001 – 37991 аралығы.
Ұлттық киімдерімізде жаға, манжеттер формаларын сақтау үшін қосымша желімді
Қорытынды
«Қолөнері – мол өнер» дейді халық. Қазіргі жас шеберлеріміз
Адамдар молшылықты – дария, теңізге, бәйтерекке теңесе, батырды –
Осындай ұзақ та, күрделі дамудың нәтижесінде қоғамдық еңбектің түрлі
Қай халықта және қашан да болса мұқтаждықты жою, баршылықты
Халық шеберлі байлыққа байлық қосып, молшылық жасаумен қатар, сол
Ұлттық нақышта қазақ қыз – көйлегі атты тақырымды қорытындылаймын.
Пайдаланылған әдебиеттер
Абай. Екі томдық шығармалар жинағы. А, «Жазушы», 1986
Аганов М, Қадырбаев М, Сокровища древнею Казахстана. А, Жалын
С.Асанова Сымбат «Қазақстан ұлттық киімдері» Атамұра Алматы 1995
Ұ. Әбдіғапбарова «Қазақтың ұлттық ою - өрнектері» «Өнер баспасы»
Дмитриева Н. А. Краткая история искусств Вып ІІ Северное
К.Джонс Инженерное и художественное конструирование М.Мир, 1976
«burda» Журнал. М., 12. 2006
С. Қасиманов Қазақ халқының қолөнері Алматы «Қазақстан» 1995
«Шаңырақ. Үй тұрмыс энциклопедиясы» Алматы 1990 ж.
«Бейнелеу өнері» оқулықтары. Алматы. «Атамұра».
Қазақ халқының дәстүрлі өнері. Өмірбекова М. Ш. – 2004
3
11
127
41

Ұқсас жұмыстар

«Ай-ару» ұлттық киім үлгілері зерттеулері

«SHARQONA» АТТЫ ЭТНО СТИЛЬДЕГІ БОЙЖЕТКЕН КИІМ ҮЛГІЛЕРІНІҢ ЖИЫНТЫҒЫН ЖОБАЛАУ

Сән үлгілерінің теориясын анықтап, шығармашылық іс–әрекетін тәжірбиеден өткізіп, ұтымдылығымен анықтау

Киімде болған киізден

Костюм өнеріндегі қазақ халқының ою-өрнегін насихаттау

Костюм композициясының түсі, декоры және фактурасы

Қазақ ұлтты киімінің тарихы

Оқушыларды еңбекке баулу арқылы технология сабағында оқушыға ұлттық киімде ою-өрнектердің орналасу тәсілдерін үйрету жолдары

«Ақ-жүніс» атты Прет-а-порте стиліндегі қыз келіншектерге арналған киім жиынтығын жобалау