Ауыл шаруашылықтарды жекешелендірудің мәні
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
І. ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУДІҢ МӘНІ, МАҚСАТЫ МЕН НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ 6
1.1 Жекешелендірудің мақсаты 6
1.2 Жекешелендірудің негізгі бағыттары 7
ІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУ 14
2.1 Ауыл шаруашылықтарды жекешелендірудің мәні 14
2.2 Қазақстан Республикасындағы жекешелендірудің жетістіктері мен кемшіліктері 15
ІІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚТЫ ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ШЕТЕЛДІК
3.1 Қазақстандағы ауыл шаруашылықты жекешелендірудің ерекшеліктері 21
3.2 Жекешелендірудің шетелдік тәжірибесі 25
ҚОРЫТЫНДЫ 29
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 31
КІРІСПЕ
Тәуелсіз Қазақстан жағдайында дамуымыздың он жылдан астам тарихымыз
Тарихи дамудың сабақтастығы және өзектілігі және өркениеттің қандай
Қоғам дамуында құбылыстардың себеп-салдарлы байланысы негізгі қатынастары мен
Мемлекеттік соцализм өз дамуында аса ірі жетістіктеріне жеткеніне
Мәселен, жекешелендіру құбылысы әлеуметтік жағдайларды түбірінен қайта құруға
І. ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУДІҢ МӘНІ, МАҚСАТЫ МЕН НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ
1.1 Жекешелендірудің мақсаты
Жекешелендірудің негізгі мақсаты орталық жоспардан нарықты экономикаға ауысуына
Ұлттық мүліктің Республика халқына мемлекеттен қайтару процесінде меншік
Бұл мақсатқа жету келесі негізгі мәселелерді шешуді болжайды:
- көптеген мемлекеттік кәсіпорындардың акционерленуі мен шаруашылық құрылымның
- тиімді шаруашылық субъектісі ретінде жеке иелену қабатының
- бәсекелестік орта құру және
- шағын және орта бизнестің дамуы;
- ірі және теңдессіз
- шетел инвесторларын тарту мен жеке бизнестің басым
- бағалы қағаздар нарығының субъектісі
Бұл бағдарлама мемлекет иелігінен алу және жекешелендіруді әр
Мемлекет иелігінен алу және жекешелендіруге жататын объектілер тізбегі
Мемлекеттік меншік объектілері 2 классификациялық топтарға бөлінеді:
- мемлекет иелігінен алу және жекешелендіруге жатқызылатын объектілер;
- жекешелендіруге тыйым салынған объектілер.
І Қазақстан Республикасының меншігінен шығарылып тастаған, жекешелендіруге жатпайтын
жер, су, әуе кеңістігі, жануар және өсімдік әлемі,
1.2 Жекешелендірудің негізгі бағыттары
Жекешелендірудің негізгі бағыттарында жекешелінген әдістері мен нысаналар кешені
Критерийлер барысында кәсіпорындарды жекешелендірудің негізгі бағыттарына төмендегілерді жатқызуға
- объектінің халық шаруашылық мағынасы;
- салаға қатыстылығы;
- қызметкерлер саны;
- негізгі қорлардың құны. Кәсіпорынның және ұйымдардьң жұмыс
- жұмыс істеушілердің саны 20
-жұмыс істеушілердің саны 200-ден 5000 адамға дейінгі орта
-жұмыс істеушілер саны 5000 адамнан астам ірі кәсіпорындар.
Осы топтарға жатқызуға байланысты бағдарлама мемлекеттік иелігінен алу
- жеке жобалар бойынша ірі және бірегей мүлікті
- орта кәсіпорындардың бірақ жекешелендірілуі;
- кіші кәсіпорындардың аукцион және конкурстық сауда, коммуналдық
Жекешелендірудің жеке жобалары халық шаруашылығының шешуші саласы базалық
Жеке жобаларға ерекше әлеуметтік өнім немесе қызмет түрі
- істің таңдаулылығы жан-жақты және объектінің бәсекелес бола
- ұйымдастыру құрылымдық мәселеге сай технология, монополиясыздандыру бойынша
- жекешелендіру нысаналарын және әдістерін таңдау. Жеке жобалардың
- қосымша түсінік жағдайындағы белгілі бір инвестицияларды сату;
аукцион немесе конкурс арқылы өткізу;
басқаруда келісім-шарт жасау;
- акциялардың ашық сатылуы.
Басқаруға келісім-шарт занды немесе жеке тұлғаларға қолдануға құқық
Көпшілік жекешелендіру республиканың көп тұрғындарына өз меншігі құқығының
Сондай-ақ көпшілік жекешелендіру өз қатысушыларына таңдау еркіндігін, бәсекелестік,
Барлық тұрғындардың көптеген қатысуына меншікті тиімді бөлуге мүмкіндік
Көпшілік жекешелендіруді басқару мақсатты шаралар көмегімен калыптасады:
- Республика тұрғындарына жекешелендірілген инвестициялық купондарды бөліп беру;
- коммерциялық негізінде жұмыс істейтін инвестициялық жекешелендірілген
Кіші жекешелендіру тұтыну нарығын тауар және қызметпен қамтамасыз
Осы бағыт айналасында жекешелендірілген объектілердің негізгісі көтерме
Кіші жекешелендіру процесі 3 кезеңнен тұрады:
бірінші кезеңде, объектілерді таңдау және опардың жекешелендіру мерзімін
екінші кезеңде, объектінің аукциондарда немесе конкурста сатылуын дайындау;
үшінші кезеңде, объектінің сатылуы.
Бұл процесс ашық сипатта болу керек, ал меншік
Кіші жекешелендірудің негізгі ерекшелігі болып ұлттық бағдарлама
Президенттің осы Жарлығына байланысты жекешелендірудің нақты элементтері анықталған.
Жекешелендірудің субъектілері болып саналатындар:
- сатушы, мемлекеттік орган, жекешелендіруді іске асыратын уәкіл.
Жекешелендіру процесінде мүлікті сатып алушы жеке тұлға, мемлекетгік
Жекешелендіруді жүргізетін негізгі қағидалары ретінде жариялылық, бәсекелестік, құқықтық
Жекешелендірудің объектілері болып мемлекеттік мүліктің келесі түрлері болады:
-өндірісті және өндірісті емес бөлімшелер және кәсіпорынның мүліктік
- кәсіпорынның мүлкі, кәсіпорынның құрамына жекешелендіруге жататын, оның
- шаруашылық серіктестіктерде жарғылық қордың
Жекешелендіру - саудадағы сатулар, тікелей адресті сатулар түрінде
Республикада жекешелендіру процестерінің тездетілуі және оның құрылымының өзгертуі
Қазақстан тәуелсіз мемлекет ретінде өзіндік әлеуметтік-экономикалық саясатын жүргізіп
Меншік қатынастарын түбірінен өзгерту жүзеге асты, жаңа мемлекеттік
Мемлекеттік макроэкономикалық саясатының тұрақтылығын қамтамасыз ете отырып, әлеуметтік
Мемлекеттік меншік жүйесін түбегейлі өзгерту үрдісі кешенді әлеуметтік
Жекешелендіру-меншікті мемлекет иелігінен алу (ішкі мәні жекешелендіру үрдісі)
Ал, Қазақстан заң бағдарламасы жекешелендіру және мемлекет иелігінен
Яғни, арендаға беру идеясы тумай жатып, көктей солды.
ІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУ
2.1 Ауыл шаруашылықтарды жекешелендірудің мәні
Ұсақ буржуазиялық жекешелендіру психологиясы. Мақсаты, жеке меншіктің «прогрессивті
Үшінші бағдар, тоталитарлық, мемлекеттік социализм жүйесін демонтаждауға байланысты
Жекешелендіру, мемлекеттің экономикалық қызметін шектеу үрдісі ТМД елдері
Мәселен, мемлекеттік, акционерлік, жеке меншікті кәсіпорындар жүйесі шаруашылық
2.2 Қазақстан Республикасындағы жекешелендірудің жетістіктері мен кемшіліктері
Мемлекеттік меншікті және мемлекеттік шаруашылық жүйесінің монополиясы, жеке-дара
Нарықтық экономикаға өту кезкңінде жалпы жекешелендірудің кешенді стратегиялық
Қазақстанда жекешелендіруді жүргізудің ең үлкен кемшілігінің бірі -
Бәсеке мен кәсіпкерлікті дамыту үшін салалық басқару ұйымдарын
Әлеуметтік экономия мен әлеуметтік саясаттың өзара ұқсастығы мен
Қазақстан жағдайында жекешелендіру процесі, негізінен, өндіріс пен кәсіпорындарды
Жекешелендіру процесі антимонополиялық комитеттің және парламенттің тікелей бақылыуымен
А) Негізгі блок. Қоғамдық реформалардың саси, әлеуметтік, экономикалық
Бұл қоғамдық өндіріс тиімділігін арттыру нәтижесінде әлеуметтік топтардың
Сонда, жекешелендіру дегеніміз белгілі мақсатқа жетудің құралы,
Б) Мемлекеттік меншікті жекешелендіру процесінде онің мақсаты мен
Аймақтық үкімет орындарының, кәсіпорын кадрларының жекешелендіру құбылысына қатысуы,
Ал, бұл үшін жоғары дамыған банк, финанс жүйесі
Осыған сәйкес, жекешелендіру процесі өзінің әлеуметтік бағдарларынан біршама
Келесі бөгет болып отырған құбылыстар тобы – бағаның
Жекешелендіру құбылысын қолдауға қажетті резервтік қорлар жетімсіздігі, Ұлттық
ІІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚТЫ ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ШЕТЕЛДІК
3.1 Қазақстандағы ауыл шаруашылықты жекешелендірудің ерекшеліктері
Бүкіл әлемде маңызды мәселелердің бірі қазіргі және болашақ
Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер ауыл шаруашылығында ерекше қызмет
Қазіргі кезде, Қазақстанның жер заңдары бойынша бұл жерлердің
Осы жерлерге шектеулерді алу мен жеке меншікті енгізу
Қазіргі кезде батыста жер пайдалану үрдісінде мемлекеттің кең
Қазақстан үшін жер көлемінің иесі ретінде, қоғам дамуының
Ауыл шарушылығын дамытудың жетістіктерінің негізіне ешкімнің тиісуіне болмайтын
Американың, Азияның, Еуропаның көптеген мемлекеттері жерге жеке меншіктен
Онда шаруашылық жүргізудің екі сатылы жүйесі орын алған:
АҚШ тәжірбиесі бойынша ауылшаруашылық жерлерін мақсатқа сай пайдалану
Барлық шектеулерге қарамастан оны пайдалану үшін пайда табуға
Тұрғын үй және құрылыс, саяжай т.б. пайдаланылатын жер
Жер көлеміне байланысты жеңілдік түрінде берілгеннің бәрі мемлекетпен
Шетелдерде жерге жеке меншік қатынастарын құқықтық реттеу меншік
Жеке меншік қатынастарын реттеу ауыл шаруашылық құрылымын нәтижелі
Жеке меншік құқығын шектеу ауыл шаруашылық өндірісінің құрылымын,
Қазіргі уақытта жер пайдалануды басқару жүйесіне байланысты мемлекеттің
Шет елдерде жерге жеке меншік қатынастарын заңмен реттеудің
Қазақстанда жер жарлығын мемлекеттік реттеу, мәселесі «Жер туралы»
Бүгінгі күні ҚР-дың азаматтары жер учаскелерін жеке меншікке
Қазақстан Республикасының Президентінің заң күші бар «Жер туралы»
8-бап «Инвестицияны мемлекеттік қолдау туралы» заңға сәйкес жер
3.2 Жекешелендірудің шетелдік тәжірибесі
Жекешелендіру процесі және оны басқару нарықтық экономикада орын
Қытайда басталған мемлекеттің иелігінен алу процесінің нәтижесі
Біріншіден - меншік жүйесіндегі құрылымдық өзгерістер барысында
Ұжымдық кәсіпорындар өндіріс көлемін мемлекетке қарағанда тез өсіреді,
1978-1989 жж. арасында мемлекеттік өндіріс көлемі 3,81 есе,
Бірншіден - кәсіпорынның шаруашылық дербестігі көтеріледі шаруашылық құқығында
Қытай Халық Республикасының Мемлекеттік Кеңесімен қабылданған (5 желтоқсан
Қытайда мемлекеттік меншікті басқару жүйесі істейді. Осы жүйенің
Қытайдағы мемлекеттің иелігінен алу кезеңі төмендегідей:
1) кәсіпорынның аяқталуынан дербес шаруашылыққа ауысады,
2) екіншінің аяқталуынан мемлекеттік меншікте инфрақұрылым объектілерінің тек
Еуропалық елдерде жекешелендіру процесі әр түрлі формаларда қабылдаған:
Ұлыбританиядағы жекешелендіру процесін хронологиялық 3 кезеңде бөлуге болады.
1-кезең (1979—1984 жж.) нақты салалардағы кәсіпорындарды сатумен сипатталады.
2-кезең (1984 ж. жазы - 1987 ж.
Жекешелендірудің осы формалары ретінде Британ телефон корпорациясы
3-кезең (1987 ж. қазіргі кезге
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай айтқанда жеке меншік институттары жерге деген құқықтың,
Жекешелендіру құбылысы меншік қатынастарын түбірінен өзгертудің бір қырын
Меншік қатынастарының реформасы да одан әрі жалғастырылып келеді.
Жеке меншік институты да барған сайын өзінің нақтылы
Еліміздің заңдары да нарықтық экономика мен демократия принциптерін
Кәсіпорындарды жекешелендіру негізінен аяқталды. Енді оны, ең алдымен
Жекешелендіру құбылысының теріс әлеуметтік салдары - тұрғын үй,
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Арынов.Е.М. «Қазақстандағы экономикалық реформалардың стратегиясы». Алматы,1994. 51.56.б.б.
Байжұмаев.Б.Б. «Купондық үлесті есептеу методикасы» //Алматы, ҚазМУ хабаршысы.
Жатқанбаев.Е.Б. «Аралас экономика қалыптасу кезеңдері». Алматы: Қазақ университеті,
Қошанов.А.Қ. және т.б. «Меншік және меншік иелері». Панорама,
ҚХР шаруашылық жүйесін реформалау. М,1989, 196-202 б.б.
Қазақстанның 2030 ж. дейінгі стратегиялық дамуы. Алматы; Қазақ
1996-1998 жж. Экономикалық құрылымдарды жетілдіру бағдарламасы 1.2 ж.
Н.А.Назарбаев. «Реформаларды түбегейлендіру, жалпыұлттық келісім арқылы жаңарған Қазақстанға.
Приватизация туралы//Экономика и жизнь, 1992 .3.33 стр.
Қожахметова.А.А «Ауыл шаруашылық жерлеріне жеке меншік құқығының кейбір
Қошанов.А.Қ. және т.б. «Меншік және меншік иелері». Панорама,
1996-1998 жж. Экономикалық құрылымдарды жетілдіру бағдарламасы 1.2 ж.
Жатқанбаев.Е.Б. «Аралас экономика қалыптасу кезеңдері». Алматы: Қазақ университеті,
Арынов.Е.М. «Қазақстандағы экономикалық реформалардың стратегиясы». Алматы,1994. 51.56.б.б.
3
Қазақстандағы ауыл шаруашылықты жекешелендірудің ерекшеліктері
Кеңестік дәуір кезіндегі ауыл ахуалы
Меншік кәсіпорындарын мемлекеттік бақылау және жекешелендіру
Мемлекеттік жекешелендіру – нарықтық қатынасқа өтудің түбірлі мәселесі
ҚР жекешелендіру мәні, кезеңдері және оны жүргізу
Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны
Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны туралы
Қазақстан ауыл шаруашылығында меншік түрлерінің дамуы
Дағдарыс жағдайындағы әлемдік экономиканың кезеңдері
Агроөнеркәсіптік кешенін несиелендіру мәселелерінің теориялық негізі