Ақша қаражаттары есебінің ұйымдастырылуы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 АҚША ҚАРАЖАТТАРЫ ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Ақша қаражаттары есебі мен аудитінің мәні мен міндеттері
1.2 Ақша қаражаттарының жалпы сипаттамасы
1.3 Касса мен ағымдық шоттағы қолма-қол ақшаның
2 КӘСІПОРЫННЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ ЖӘНЕ АҚША ҚАРАЖАТТАРЫ ЕСЕБІНІҢ
2.1 Кәсіпорынның экономикалық сипаттамасы
2.2 Ақша қаражаттарының қозғалысын талдау
2.3 Ақша қаражаттары есебінің ұйымдастырылуы
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Ақша қаражаттары кез-келген мемлекеттің қаржы жүйесінің ажырамас бөлігі. Ақша
Экономика мен экономикалық қатынастардың дамуы қаржы-несие жүйесінде, оның ішінде
Кез-келген шаруашылық субъектісі өзінің құқықтық-ұйымдастырушылық нысанына қарамастан ақша қаражаттарымен
Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп
Ақша қаражаттарын басқарудың кәсіпорын үшін маңызы зор. Айналыс капиталын
Ақша қаражаттарының жетіспеушілігі банктер алдындағы ұзартылған
несие сомасын өсіреді, жабдықтаушылар мен қызметкерлерге қарызды өсіреді, нәтижесінде
Ақша ағынының жетіспеушілігін ақша қаражаттарының келіп түсуін жылдамдататын ,
Капитал айналымдылығы – кәсiпорынның қаражаттарын пайдалану интенсивтiлiгiн және оның
Банк шоттарындағы ақша қаражаттары қалдығының көбеюі не азаюы ақша
Тақырыптың маңыздылығы келесіде: ақша қаражаттарының есебінің дұрыс ұйымдастырылуы
Курстық жұмыстың мақсаты – кәсіпорын мысалында ақша қаражаттарының есебі
- кәсіпорындағы ақша қаражаттары есебінің жүргізілуіне қойылатын талаптар мен
- кәсіпорын мысалында кассалық және банктік іс-әрекеттердің бухгалтерлік есебінің
-кәсіпорында ақша қаражаттарының есебінің жүргізілуіне аудит жүргізу;
- жүргізілген зерттеулер негізінде ақша қаражаттарының есебін жетілдіру бойынша
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі – «Астана» ЖШС.
1 АҚША ҚАРАЖАТТАРЫ ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Ақша қаражаттары есебі мен аудитінің мәні
Барлық шаруашылық субъектілері ақша қаражаттарымен жұмыс істейді. Кәсіпорын қызметінің
Кәсіпорындар арасындағы есеп айырысулар екі формада жүргізіледі: қолма-қол ақшасыз
Банк арқылы кассалық-есеп айырысулар жүргізу мемлекеттің кәсіпорындардың қаржы-шаруашылық қызметін
Ақша қаражаттарының есебі алдында келесідей міндеттер тұр:
шаруашылық субъектілерімен уақтылы есеп айырысулар жүргізуді қадағалау;
есеп регистрлерінде ақша қаражаттарының қозғалысын уақтылы және дұрыс бейнелеу;
ақша қаражаттарының белгіленген шектер негізінде дұрыс пайдаланылуын қадағалау;
ақша қаражаттарының мақсатты жұмсалуын қадағалау мақсатымен кезең сайын түгендеу
кассадағы және ағымдық шоттағы ақша қаражаттарының бар болуы мен
есеп айырысу тәртібінің орындалуын бақылау.
Ақша қаражаттарының бар болуы мен олар бойынша есеп
айырысуларды дұрыс ұйымдастыру есеп айырысу тәртібінің бекуіне, дебиторлық және
1.2 Ақша қаражаттарының жалпы сипаттамасы
Кез-келген шаруашылық субъектісі өзінің құқықтық-ұйымдастырушылық нысанына қарамастан ақша қаражаттарымен
Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп
Корреспонденттік шоттар – банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір
Ағымдағы және жинақ шоттары – бұл да банктік шоттар,
Шетелдік валютадағы қаражаттардың бары мен қозғалысын есептеу үшін субъектіге
Субъект шоттарындағы қаражат олардың бұйрығы бойынша есептен шығарылады. Субъектінің
Субъектілердің шоттарынан төлем жасау , егер заңдарда өзгеше көзделмесе
Қазақстан Республикасының аймағында ақшаны төлеу мен аударуды жүзеге асыруда
Ақшасыз есеп айырысулардың негізгі нысандары : төлем тапсырмасы; чек;
Төлем тапсырмаларымен есеп айырысу. Төлем тапсырмалары онда көрсетілген соманы
Төлем жасаушы банке белгіленген нысандағы бланкілердегі төлем тапсырманы ұсынады.
Төлем тапсырмасын толтыру кезінде келесі көрсеткіштер толтырылуы керек:
төлем тапсырмасының номері;
төлем тапсырмасының жазылған күні;
жеке код;
жіберуші мен банк бенефициардың шоттарының номері;
бенефициардың коды.
Бенефициар- аудару жасалған кездегі ақша қаражатын алушы.
Банк-алушы- банк атауы, аударылған ақшада оның мекен-жайы
көрсетіледі.
Бенефициар банкісі – жіберушімен жасалған келісім-шарттың негізінде
бенефициардың пайдасына келіп түскен ақша қаражатын қабылдайтын банк.
Төлем арналымының коды – ҚР ҰБ нормативтік-құқықтық актісімен белгіленген
Бюджеттік классификация коды – салықтарды кері қайтаруда қолданылатын код.
Төлем құжатына кез-келген түзету жасауға рұқсат етілмейді. Шаруашылық
Жедел мерзімді төлем мынандай нұсқалар бойынша жүзеге асырылады:аванстық төлем,
Мерзімінен бұрын немесе мерзімі кейінге қалдырылған төлемдер шарттық қатынастар
Чектермен есеп айырысу. Чек беру төлем жасаудың бір тәсілі
Чектер жарамсыз болып қалатындықтан чекте жазылғандарды өшіруге немес түзетуге
Чекті чек ұстаушы чек жазылған күні қабылдайды және төлеуге
Банк чек берушіден чекті келесі жағдайларда қабылдамауына болады:
- жазумен көрсетілген сома санмен көрсетілмесе;
- чектің мерзімі өтіп кетсе;
- төлем құжаттарында жасанды жазулардың белгілері байқалса;
- чек әртүрлі сиямен жазылса;
- чектің қорғалу деңгейі оның талабына сай болмаса;
- чекте көрсетілген реквизиттер қате болса;
-чектің басқа да кемшіліктері болса.
Кемшіліктері (дефект) бар чектер ұстаушыға қолхат жазылып қайтарылады. Чектердің
біріншісі- банкте қалады;
екіншісі –көшірмесімен бірге ішкі істер органдарына беріледі;
үшіншісі-Клирингтік палатаға беріледі;
төртіншісі-чекті беруші банкке беріледі.
Мерзімі өткен чек кітапшалары пайдаланбауына байланысты чекті беруші банкке
Вексель – біржақты сөзсіз орындалатын ақша міндеттемесін қамтитын қатаң
Жай вексель (соло-вексель) – талап етуі бойынша немесе белгіленген
Аударма вексель (тратта) – вексель берушінің (трансанттың) үшінші тұлғаға
Вексель құжат мәтінінен енгізілген , құжат қай тілде жазылса,
Жоғарыда көрсетілген талаптар құжатта толықтай орындалмаса, вексельдің күші болмайды.
Аударма вексель вексель берушінің бұйрығы бойынша ақы төлеуге жататын
Вексельде проценттік ставка көрсетілуі тиіс, мұндай нұсқау болмаған жағдайда
Төлем карточкаларының есебі. Төлем карточкалары инкассациялау шығындарын қысқарту, бухгалтерия
Төлем карточкалары – ақша қаражаттарына электрондық терминал немесе басқа
Төлем карточкалары дебеттік, кредиттік және корпоративтік болып бөлінеді.
Дебеттік карточкалар қаржы шотындағы ақша сомасының шегінде оның ұстаушысына
Кредиттік карточкалар өз ұстаушыларына банк берген қаржы көлемінде қарызын
Одан басқа кәсіпорын іс-сапар шығыстарын төлеуге, офистік, үстеме шығыстары
Корпоративтік карточкалар – бұл да төлем карточкалары, ол оны
Төлем карточкалары келесі көрсеткіштерден тұрады:
- төлем карточкаларын берудің жағдайы;
- төлем карточкаларымен жасалынатын төлем түрлері;
- төлем карточкаларын алған тұлғалардың тізімі;
- төлем карточкаларын қайтарып алудың және тоқтатудың жағдайы;
- төлем карточкаларының әрекет ету мерзімі;
- тараптардың құқықтары мен міндеттері;
-тараптардың жауапкершілігі.
Қазақстан Республикасында тауар мен қызметі төлеу үшін төлем карточкасының
Төлем құжаттары келесідей келесі көрсеткіштерден тұрады:
төлем құжатының номері және жазылған құны, айы, жылы;
операция жасаған ұйымның толық атауы;
карточка төлемінің реквизиті;
төлем сомасы;
төлем валютасы.
Сауда чегі – төлем карточкасын жүзеге асыру кезінде жасалады,
төлем жасалып біткен соң ұстаушыға беріледі және келесі міндетті
құжат номері, жазылған күні, айы, жылы;
операцияны жүзеге асырушы ұйымның атауы;
төлем сомасы;
төлем валютасы;
төлем карточкаларының реквизиттері.
Төлем талап тапсырмалары. Төлем талап тапсырмасы тауарларды
алғанда, жұмысты орындағанда, қызметті көрсеткенде бенефициарлардың ақшаны төлеушіге жіберген
Бенефициар төлем тапсырмасын банкке ұсынады және төлем талап тапсырмалары
Егер де бенефициарға қызмет көрсететін де, ақшаны жіберуші де
Егер де төлем талап-тапсырманы орындау үшін қажетті ақша қаражаты
Төлем талап-тапсырмаларына толық немесе ішінара ақы төлеуден бас тарту
Төлеушілердің келісімінсіз олардың шоттарынан қаражатты есептен шығару тек соттың
Салық төлеушілердің берген кепілхаттары мен салық органдарының инкассалық өкімдері
Инкассалық өкімде төлемнің мақсаты көрсетіледі және де осы төлемдерді
Борышкер мойындаған соманы есептен шығаруға берілген инкассалық өкімде борышкердің
Кәсіпорын таратылған немесе қайта құрылған (қосылған, бөлініп шыққан, біріккен,
1.3 Касса мен ағымдық шоттағы қолма-қол ақшаның есебі
Ақша қаражаттарын сақтау, қабылдау мен беру үшін әрбір шаруашылық
Кассир материалдық жауапты адам. Ол касса операцияларын жүргізу тәртібімен
Кассадағы операциялар есебі 45- «Кассадағы қолма-қол ақша» бөлімшесінің активті
451- «Кассадағы ұлттық валюта түріндегі қолма-қол ақша» және 452
«Кассадағы ұлттық валюта түріндегі қолма-қол ақшаның» есебі Қазақстан Республикасының
Кассаға ақша қабылдау кассаның кіріс ордерлері бойынша жүзеге асырылады,
Кассадан ақша беру кассаның шығыс ордерлерімен немесе басшы мен
Сенімхат бойынша берілген ақша жағдайында касса шығыс ордерінде ақшаны
Кіріс және шығыс касса ордерлері мен оның орнына жүретін
Банктен ақша алғаннан кейін үш күн өткен соң, кассир
Жазылған касса ордерлері немесе олардың орнына жүретін құжаттар кіріс
Касса ордерлері бойынша ақшаны қабылдау мен беру тек олардың
Касса кітабының әрбір парағы тең екі бөліктен тұрады. Олардың
Касса операциялары шағын болса, онда касса есебі 3-5 күнде
Кассирдің есебінде корреспонденцияланатын шоттарға белгі жасалады, содан соң оның
Шетелдік валютамен есеп айырысуды жүргізген кезде субъектілер 452 «Кассадағы
Валюталық касса үшін жеке касса кітабы ашылады.
ҚР Үкіметінің қаулысына сәйкес қолма-қол ақшамен есеп айырысатын барлық
Кассалық аппараттар міндетті түрде салық органдарынан тіркеуден өтуі тиіс.
Банкі шоттары теңгемен де, шетелдік валютасымен де ашылуы мүмкін.
Банк пен Қазақстан Республикасының президенті – заңды тұлға
Банкте жинақ шоттарын ашқан кезде, банктер салымдарды салушылардан қабылдауға
Егер де банкте шот иесінің пайдасына жаңылыс аударылып кеткен
Банктегі шоттардың көшірмесін беру келісім – шартқа сәйкес банктер
Жаңадан ашылатын заңды тұлғалар ҚР заңына сәйкес жарлық капиталын
Есеп айырысу және басқа да шоттарды рәсімдеу үшін банкте
Қолма-қол ақша жарнасына берілетін хабарлама. Шот иесінің банктегі шотына
Есеп айырысу шоты бойынша операциялардың есебі 441 «Ағымдық
Көшірме атқарушының қойған қолымен және банктің «көшірме үшін» мөрінің
Көшірмелердегі әрбір түзету атқарушы мен бас бухгалтердің немесе оның
Клиент өкілінің көшірмені алғаны жөнінде бет есепте немесе жеке
Банк көшірмелері оған қоса тіркелген құжаттармен тексеріледі. Банкінің қате
Банк шоттары оның иесінің өтініші бойынша жабылады.
Заңды тұлға- шот иесін тарату немесе қайта ұйымдастыру кезінде,
2 КӘСІПОРЫННЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ ЖӘНЕ АҚША ҚАРАЖАТТАРЫ ЕСЕБІНІҢ
2.1 Кәсіпорынның экономикалық сипаттамасы
«Астана» Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Астана қаласында орналасқан және қызметінің
Серіктестіктіњ ќазаќ тіліндегі атауы: "Астана" Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі. Ќысќаша
Серіктестіктіњ зањдыќ мєртебесі:
Серіктестік белгісіз мерзімге ќ±рылѓан. Серіктестік мемлекеттік тіркелген сєтінен бастап
Серіктестік Ќазаќстан Республикасыныњ аумаѓында жєне шетелдерде филиалдар жєне µкілдіктер
Серіктестік µзіне тиесілі барлыќ м‰лкімен µзініњ міндеттері бойынша жауапты.
Серіктестік ќатысушыларыныњ ќ±ќыќтары мен міндеттері:
Серіктестік ќатысушыларыныњ ќ±ќыќтары:
-жарғыда белгіленген тєртіппен серіктестіктіњ істерін басќаруѓа ќатысуѓа;
-серіктестіктіњ ќызметі туралы аќпарат алуѓа жєне осы жарѓыда белгіленген
-зањѓа, серіктестік жарѓысына жєне жалпы жиналыстыњ шешіміне сєйкес серіктестіктен
-серіктестік таратылѓан жаѓдайда несие берушілермен есеп айырысќаннан кейін барлыќ
-зањды белгіленген тєртіп бойынша µзініњ ‰лесін ала отырып серіктестіктіден
Серіктестік ќызметініњ маќсаты мен т‰рлері:
Серіктестік ќызметініњ негізгі маќсаты пайда табу болып табылады.
Аталѓан маќсатына ќол жеткізу ‰шін зањмен тиым салынбаѓан мына
-ішімдік µнімдерін жєне этил спиртін µндіру, саќтау жєне сыртќа
-халыќ т±тынатын тауарларды, таѓам µнімдерін µндіру, сатып алу,
-ќ±рылыс, ќ±рылыс-жµндеу, ќ±рылыс жобалау ж±мыстары, ќ±рылыс учаскілерін дайындау, ќ±рылыс
-жићаз техникасын, ќ±рылѓыларды, аѓаштан, металл µндеу, пластмасса, пенополистеролдан жасалѓан
-азаматтарѓа жєне кєсіпорындарѓа автокµлік ќызметін кµрсету, темір жол тасымалдары
-т±рѓындарѓа т±рмыстыќ, єлеуметтік, коммуналдыќ жєне медициналыќ ќызмет кµрсету, осы
-ќаѓаз өнімдерін, ќаѓаз жєне картонды µндіру, сату жєне сатып
-сыртќыэкономикалыќ, ѓылыми-зерттеу жєне мєдени-аѓарту ќызметі, кадрлар дайындау, осы маќсатта
-тау-кен µнеркєсібі, пайдалы ќазбаларды іздеу жєне баќылау, су ќайнаркомплексін
- Ќазаќстан Республикасыныњ зањдарымен тиым салынбаѓан басќа да ќызметтер.
Жарѓы капиталындаѓы барлыќ ќатысушылардыњ ‰лестері оѓан сєйкес серіктестік м‰лкіндегі
Серіктестік м‰лкіндегі ќатысушылар ‰лестері ќ±рылтай келісімі бойынша аныќталады. Серіктестікке
Зањдар арќылы немесе серіктестік жарѓысымен резерв капиталы жєне басќа
Кәсiпорынның қаржылық жағдайы мен оның тұрақтылығы белгiлi деңгейде кәсiпорынның
Баланс мәлiметтерi бойынша актив баптарының құрамы мен
орналасуын 1 - аналитикалық кестеден көруге болады
Мәлiметтер бойынша кәсiпорын активтерiнiң құны жыл iшiнде 86634 мың
Кесте 1– Кәсіпорынның баланс активтерiнiң құрамы мен
Мүлiк түрлерi 2004 жыл 2005 жыл өзгерiс (+,-)
мың тг % мың тг % мың тг %
Актив құны-барлығы
оның iшiнде: 130045
100
216679
100
+86634
+66.6
Х
ұзақ м.активтер
65722 50.5 61966 28.6 -3756 -5.7 -21.9
ағымдық активтер
64323
49.5
154713
71.4
+90390
+140.5
+21.9
Бизнестi қажеттi қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету кез-келген кәсiпорын қызметiнiң
Дегенмен, меншiктi және заемдық капиталдың қатынасынан кәсiпорынның қаржылық жағдайы
Кесте 2 - Кәсiпорының авансталған капиталының құрамы
Капитал көздерi Сомасы, мың тг Құрылымы, %
2004
жыл 2005
жыл өзгерiс 2004
жыл 2005
жыл өзгерiс
1.Меншiктi капитал 101260 103385 +2125 77.9 47.7
2.Заемдық капитал 28785 113294 +84509 21.1 52.3 +30.2
Барлығы 130045 216679 +86634 100 100 х
Кәсiпорынның авансталған капиталы 86634 мың тг немесе 66,6 %-ке
Талдаудың келесi кезеңiнде меншiктi және заемдық капиталдың динамикасы мен
Кесте 3 - Меншiктi капитал динамикасы
Капитал көздерi Сомасы, мың тг Құрылымы, %
2004
жыл 2005
жыл өзгерiс 2004
жыл 2005
жыл өзгерiс
1.Жарғылық капитал 7171 7171 - 7.1 6.9 -0.2
2.Қосымша капитал 3595 3595 - 3.6 3.5 -0.1
3.Резервтiк капитал 1626 5426 +3800 1.6 5.2 +3.6
4.Бөлiнбеген табыс 88867 87192 -1675 87.7 84.4 -3.3
Барлығы 101260 103385 +2125 100 100 х
Кезең аралығында меншiктi капитал сомасы 2125 мың тг немесе
Кәсiпорынның қаржылық жағдайы мен оның қаржылық тұрақтылығы негiзiнен
1 . Қаржылық тәуелсіздік (автономиялық) коэффициенті
2 . Қаржылық тәуелділік коэффициенті
3. Қаржыландыру (төлем қабілеттілік) коэффициенті
4. Қаржылық леверидж (қаржылық тәуекел) коэффициенті
5. Қаржылық тұрақтылық коэффициенті
6. Маневрлік коэффициенті
Бұл коэффициенттердің экономикалық мазмұны мен есептелу жолдары 4- кестеде
Банктер мен басқа кредиторлар үшiн клиенттiң меншiктi капиталының үлесi
Бiрақ қазiргi күнi меншiктi капиталдың үлкен үлесi кез-келген шаруашылық
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі оның қаржылық тұрақтылығын сипаттаушы негізгі критерийлердің
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі - бұл оның өз міндеттемелерін
Кесте 4 - Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының көрсеткіштері
Көрсеткіш Есептеу жолы Мәні Деңгей Шекті
мәні
2004
жыл 2005
жыл
1 . Қаржылық тәуелсіздік (автономиялық) коэффициенті Меншікті капитал
(((((((((
Жиынтық капитал Жиынтық капиталдағы меншікті капиталдың үлесі 0,778 0,477
2. Қаржылық тәуелділік коэффициенті Заемдық капитал
(((((((((
Жиынтық капитал Жиынтық капиталдағы заемдық капиталдың үлесі 0,222
3. Қаржыландыру (төлем қабілеттілік) коэффициенті Меншікті капитал
(((((((((
Заемдық капитал Заемдық капиталдың бірлігіне келетін меншікті капитал шамасы
4. Қаржылық леверидж (қаржылық тәуекел) коэффициенті Заемдық капитал
(((((((((
Меншікті капитал Меншікті капиталдың бірлігіне келетін заемдық капитал
5. Қаржылық тұрақтылық коэффициенті Меншікті капитал + ұзақ мерзімді
(((((((((
Жиынтық капитал Жиынтық капиталдағы меншікті капитал мен ұзақ мерзімді
6. Маневрлік коэффициенті Меншікті айналыс капиталы
(((((((((
Меншікті капитал Меншікті капиталдың қай бөлігі мобильді формада
Кәсіпорынның ағымдық және күтілетін төлем қабілеттілігі ажыратылады.
Кәсіпорынның болашақта күтілетін төлем қабілеттілігіне сипаттама беру үшін баланс
Активтердің өтімділігі - бұл активтердің ақша қаражаттарына айналу
Баланс өтімділігін талдау өтімділік дәрежесі бойынша топтастырылған актив
«Астана» ЖШС –де екі кезеңде де келесідей қатынас
А1 ( П1
А2 ( П2
А3 ( П3
А4 ( П4 , яғни абсолютті өтімді
Кесте 5 - Өтімділік дәрежесі бойынша
Актив сомасы, мың тг Пассив сомасы, мың тг төлем
(-), мың тг
2004
жыл 2005
жыл
2004
жыл 2005
жыл 2004
жыл 2005
жыл
А1 8441 7362 П1 21997 92656 -13556 +85294
А2 35372 76571 П2 6788 20638 +28584 +55933
А3 20510 70780 П3 - - +20510 +70780
А4 65722 61966 П4 101260 103385 -35538 -41419
∑ 130045 216679 ∑ 130045 216679 х х
Жоғарыдағы 5 – кесте негізінде кәсіпорынның төлем
1. Абсолютті өтімділік коэффициенті (Ка.ө.) :
Ақша қаражаттары + құнды қағаздар
Ка.ө. ( (((((((((((((((((( ( 0,2
Ағымдық міндеттемелер
Бұл көрсеткіш ағымдық міндеттемелердің қай бөлігі ақша қаражаттарымен бірден
2. Жылдам өтімділік коэффициенті (Кж.ө.) :
Ақша қаражаттары + құнды қағаздар + дебиторлық берешек
Кж.ө. (
Ағымдық міндеттемелер
Көрсеткіш деңгейіне белгіленген талап бойынша ағымдық міндеттемелердің 100 теңгесіне
3. Ағымдық өтімділік коэффициенті (Кағ.ө.) :
Ағымдық активтер
Кағ.ө. ( (((((((((((((((((( ( 2
Ағымдық міндеттемелер
Яғни, кәсіпорын төлем қабілетті болуы үшін ағымдық активтер сомасы
4. Жалпы өтімділік коэффициенті (Кж.ө.) - салыстырмалы
А1 + 0,5 А2 + 0,3 А3
Кж.ө. ( (((((((((((((((((( ( 0,9
П1 + 0,5 П2 + 0,3 П3
«Астана» ЖШС мысалында баланс өтімділігінің көрсеткіштері келесідей (кесте
Кесте 6 - Баланс өтімділігінің көрсеткіштері
Көрсеткіштер Мәні Өзгеріс (+,-) Шекті мәні
2004
жыл 2005
жыл
Абсолюттік өтімділік коэффициенті 0,30 0,07 -0,23 ( 0,2
Жылдам өтімділік коэффициенті 1,52 0,74 -0,78 ( 1
Ағымдық өтімділік коэффициенті 2,24 1,37 -0,87 ( 2
Жалпы өтімділік коэффициенті 1,27 0,65 -0,62 ( 0,9
«Астана» ЖШС-де 2004 жылы 4 көрсеткіштің мәні шекті
Кәсіпорынның айналысында ақша қаражаттарының жетіспеушілігі немесе артық болуы айналыс
өндірісті кеңейту жұмсау;
негізгі құралдарды жаңарту;
басқа кәсіпорындардың пайдалы жобаларына салу;
мүмкіндігінше банк несиелерін ерте өтеп тастауға тырысу.
Ақша қаражаттарының жетіспеушілігі банктер алдындағы ұзартылған
несие сомасын өсіреді, жабдықтаушылар мен қызметкерлерге қарызды өсіреді, нәтижесінде
Ақша ағынының жетіспеушілігін ақша қаражаттарының келіп түсуін жылдамдататын ,
сатып алушыларға өнім құнын толықтай не бір бөлігін алдын-ала
шартын қою;
тауарлық несие беру мерзімін қысқарту;
қолма –қол төлем үшін бағаны төмендету шараларын енгізу;
қолданылмайтын негізгі құралдарды жалға беру не сату;
акциялардың қосымша эмиссиясын шығару, т.б.
Ал төлемдердің мерзімін ұзарту үшін:
ұзақ мерзімді активтерді лизингке алу;
қысқа мерзімді несиелерді ұзақ мерзімдіге ауыстыру;
инвестициялық қызмет көлемін шектеу керек.
Капитал айналымдылығы – кәсiпорынның қаражаттарын пайдалану интенсивтiлiгiн және оның
Әрбір мүлік түрлері әртүрлі айналым жылдамдығына ие. Қаражаттың
- кәсіпорынның салалық ерекшелігі (экономиканың түрлі салаларында қаражат айналымдығы
- кәсіпорынның ауқымы (шағын кәсіпорындарда қаражат айналымы ірі кәсіпорындарға
- кәсіпорынның баға саясаты, тауар саясаты, маркетингтік стратегиясы, басқару
Ал қаражат айналымына әсер етуші сыртқы факторлар ретінде елдегі
Айналымдылық коэффициенттері өнім өткізуден түскен табыс (түсім) сомасын қажетті
Капитал айналымдылығының негізі көрсеткіштері 7 –кестеде келтірілген.
Кесте мәлiметтерi бойынша өткен жылмен салыстырғанда есептi жылы
Кесте 7 – Кәсiпорынның iскерлiк белсендiлiгiнiң көрсеткiштерi
Көрсеткiштер 2004 ж 2005ж өзгерiс
(+,-)
1.Өнiм өткiзуден түскен табыс ( түсiм) 148541 186515 +37974
2.Айналыс капиталының орташа жылдық құны:
тауарлы-материалдық запастар
дебиторлық берешек
ақша қаражаттары 50411
18612
24987
6812 109518
45645
55972
7901 +59107
+27033
+30985
+1089
Айналымдылық коэффициенттерi, рет
айналыс капиталы
тауарлы-материалдық қорлар
дебиторлық берешек
ақша қаражаттары 2.95
7.98
5.94
21.81 1.70
4.09
3.33
23.61 -1.25
-3.89
-2.61
+1.80
1 айналымның ұзақтығы, күн
айналыс капиталы, оның ішінде:
а.запастарда
б.дебиторлық берешекте
в.ақша қаражатында
122
45
61
16 212
88
109
15
+90
+43
+48
-1
Кез - келген кәсiпорынның қызметiнiң экономикалық негiзi – табыс
Кәсiпорынның табыстылығының өсуiне шаруашылық субъектiсiнiң өзi де, мемлекет те
1. Мемлекеттiк бюджеттiң кiрiсiнiң көзi.
2. Кәсiпорынның өндiрiстiк және әлеуметтiк дамуының көзi.
Кәсiпорын қызметінің табыстылығы абсолюттi және салыстырмалы көрсеткiштермен
- өнім (жұмыс, қызмет ) өткізуден табыс:
- жалпы табыс (маржиналдық табыс): өнім өткізуден түскен
- негізгі қызметтен табыс : жалпы табыс – кезең
- әдеттегі қызметтен салық төлегенге дейінгі табыс: негізгі қызметтен
- әдеттегі қызметтен салық төлегеннен кейінгі табыс : әдеттегі
- таза табыс: әдеттегі қызметтен салық төлегеннен кейінгі
Жоғарыда келтірілген табыстылықтың көрсеткіштерінің барлығын қаржылық есеп мәліметтері негізінде
Кесте 8 – Кәсiпорынның табыстылығының көрсеткiштерi
Көрсеткiштер 2004
жыл 2005
жыл Ауытқу(+;-)
абс. %
Көмекшi мәлiметтер, мың тг.
Активтердiң орташа жылдық құны
Ұзақ мерзiмдi активтердiң орташа жылдық құны.
Ағымдық активтердiң орташа жылдық құны
Авансталған капитал
Меншiктi капитал
Заемдық капитал
Табыстылықтың абсолюттi көрсеткiштерi, мың тг.
Өнiм (жұмыс, қызмет) өткiзуден табыс
Жалпы табыс
Негiзгi қызметтен табыс
Негiзгi емес қызметтен табыс
Әдеттегi қызметтен салық салғанға дейiнгi табыс
Таза табыс
Табыстылықтың салыстырмалы көрсеткiштерi,%.
Кәсiпорын активтерiнiң табыстылығы
Ағымдық активтердiң табыстылығы
Сатудың табыстылығы
Авансталған капиталдың табыстылығы
Меншiктi капиталдың табыстылығы
Заемдық капиталдың табыстылығы
106812
56401
50411
106812
84612
22200
148541
46109
21500
-6492
15008
10506
9.8
20.8
31.0
9.8
12.4
47.3
173362
63844
109518
173362
102322
71040
186515
78600
41406
-11403
30003
21002
12.1
19.2
42.1
12.1
20.5
29.6
+66550
+7443
+59107
+66550
+17710
+48840
+37974
+32491
+19906
-4911
+14995
+10496
+2.3
-1.6
+11.1
+2.3
+8.1
-17.7
+62.3
+13.2
+117.2
+62.3
+20.9
2,2 есе
+25.6
+70.5
+92.6
+75.6
+99.9
+99.9
Х
Х
Х
Х
Х
Х
Олар:
- еңбек өнімділігі (сағаттық, тәуліктік, жылдық );
- өнімнің еңбек сиымдылығы;
- қор қайтарымы;
- қор сиымдылығы;
- материал қайтарымы;
- материал сиымдылығы (отын, энергия сиымдылығы) , т.б.
Жоғарыда айтылғанындай кәсiпорынның табыстылығы абсолюттi және салыстырмалы
8 -кесте мәлiметтерi бойынша табыстылықтың абсолюттi көрсеткiштерi жоғары қарқынмен
Айналыс капиаталының айналымдылығының жылдамдауы әсерінен қаражаттың босауы(-Э) не
Есепті жылғы түсім
+- Э (
Кезең күндері
Талданып отырған кәсiпорында:
+-Э= 186515/360 * (212-122) =+46629 мың тг
Яғни, айналыс капиталының 1 айналымының ұзақтығының 90 күнге баяулауынан
Табыс сомасының өзгерiсiне айналымдылықтың әсерiн есептеу үшiн келесiдей
ROА=Т/А
Яғни, Т=А* Кайн.*Rайн.
Мұндағы:
Т- таза табыс
А- капиталдың орташа жылдық құны
ROА- жиынтық капиталдың табыстылығы
Кайн- капиталдың айналымдылығының коэффициентi
Rайн.- айналыстың рентабельдiлiгi
Кесте 9 –Табыс сомасының өзгерiсiне факторлардың
үшiн мәлiметтер
Көрсеткiштер 2004 ж 2005 ж Ауытқу
(+,-)
1.Активтердiң орташа жылдық құны,мың тг 106812 173362 +66550
2.Жиынтық капиталдың айналымдылығы, рет 1.38 1.07 -0.31
3.Айналыстың рентабельдiлiгi, коэф. 0.071 0.113 +0.042
4.Таза табыс, мың тг 10506 21002 +10496
Табыстың абсолюттi сомасының өзгерiсiне 3 фактордың әсерiн тiзбектi алмастыру
106812*1.38*0.071 =10506 мың тг
173362*1.38*0.071=16986 мың тг
173362*1.07*0.071=13170 мың тг
173362*1.07*0.113=21002 мың тг
Есептi жылы кәсiпорынның таза табыс сомасы өткен жылмен салыстырғанда
Кәсiпорын капиталдың айналымдылығының баяулауынан 3816 мың тг табысты жоғалтып
өндiрiстi интенсивтендiру негiзiнде өндiрiстiк циклдың ұзақтығын қысқарту:
тауарлы-материалдық қорлардың көлемiн оптималдау;
өнiмдi жөнелту, құжаттау процесiн жеделдету;
қаражаттың дебиторлық қарызда болу уақытын қысқартуға тырысу.
2.2 Ақша қаражаттарының қозғалысын талдау
Ақша қаражаттарын басқарудың кәсіпорын үшін маңызы зор. Айналыс капиталын
Банк шоттарындағы ақша қаражаттары қалдығының көбеюі не азаюы ақша
Кәсіпорында ақша ағынының кірісі келесі көздерден қалыптасады:
- акция шығару;
- заемдық капитал тарту;
- дебиторлық берешектің өтелуі;
- қолма-қол ақшаға тауар сату;
- мүлікті сату.
Ақша ағыны шығысының көздері:
- негізгі құралдар сатып алу;
- қаржылық инвестициялар;
- жалақы төлемдері;
- дивидендтер төлеу;
- кредиторлық қарызды өтеу;
- заемдарды өтеу;
-салықтар төлеу;
-қолма –қол есеп айырысулар.
Ақша қаражаттарының қозғалысын талдамас бұрын олардың құрамы мен құрылымына
Кесте 10 –Ағымдық активтердiң құрамы мен құрылымы,
Мүлік түрлері жыл басы жыл соңы өзгерiс (+,-)
мың тг % мың тг % мың тг %
Ағымдық активтер:
оның iшiнде: 64323 100 154713 100 +90390 +140,5 х
-тау.-материалдық қорлар
20510 31.9 70780 45.7 +50270 2.4 есе +13.8
- дебиторлық берешек 35372
55.0
76571
49.5
+41199
+116.5
-5.5
- ақша қаражаттары мен
7362 4.8 -1079 -12.8 -8.3
10 -кесте мәлiметтерi бойынша жыл iшiнде кәсiпорынның айналыс
Жалпы алғанда ТМҚ мен дебиторлық берешек сомасының өсуi оң
Келесі кестеде ақша қаражаттарының құрамы мен құрылымы келтірілген.
Кесте 11 – Ақша қаражаттарының құрамы мен құрылымы ,
Мүлік түрлері 2004 жыл 2005 жыл өзгерiс (+,-)
мың тг % мың тг % мың тг %
Ақша қаражаттары , оның ішінде: 8441 100,0 7362 100,0
Касса 640 7,6 241 3,3 -399 -62,3 -4,3
Ағымдық шот 3451 40,9 2154 29,2 -1297 -37,6 -11,7
Қаржылық салымдар 4350 51,5 4967 67,5 +617 +14,1 +16,0
Өткен жылмен салыстырғанда кәсіпорынның ақша қаражаттарының қалдығы 1079 мың
Кәсiпорынның серiктестерiн айналыс капиталының абсолюттi сомасы ғана емес ,
-Тәуекелi минималды ( ақша қаражаттары, қысқа мерзiмдi қаржылық салымдар);
- Тәуекелi төмен (күмәндi қарыздарсыз дебиторлық берешек, өтiмдiлiгi жоғары
- Тәуекелi жоғары ( күмәндi дебиторлық берешек, жатып қалған
Кәсіпорындағы 2005 жылғы ақша қаражаттарының қозғалысының есебі келесі
Тәжірибеде ақша қаражаттарының қозғалысының жоспары жасалынады, ол үшін зерттеліп
Ақша қаражаттарының қозғалысының есебі бойынша кәсіпорынның ақша ағынының негізгі
Кәсіпорынның инвестициялық қызметі тек ұзақ мерзімді активтерді сатумен байланысты
Кесте 12 –Ақша қаражаттарының қозғалысының есебі (тікелей әдіс)
Көрсеткіштер
Ағымдық
қызмет Инвестициялық
қызмет Қаржылық
қызмет
Жыл басындағы ақша қалдығы 8441
Ақшаның келіп түсуі - барлығы :
оның ішінде: 77510 65125 7525 4860
- өнім өткізуден 49560 49560 - -
- негізгі құралдарды сатудан
- 7000 -
- алынған аванстар 15225 15225 - -
- алынған несие 4860 - - 4860
дивидендтер 525 - 525 -
- басқалай кірістер 340 340 - -
Ақша қаражаттарының жұмсалуы –барлығы:
оның ішінде: 78589 77135 - 1454
- алынған тауарлар үшін 67525 67525 - -
- еңбекақы үшін 5648 5648 - -
- еңбекақыдан аударымдар 1150 1150 - -
-бюджетпен есеп айырысу 2456 2456 - -
-несие проценті мен сомасын қайтару 1454 - -
-басқа да төлемдер 356 356 - -
Ақша қаражатының жыл соңындағы қалдығы 7362
2.3 Ақша қаражаттары есебінің ұйымдастырылуы
«Астана» ЖШС – де кассадағы операциялар есебі 45- «Кассадағы
Кассаға ақша кірістелген кезде 451 – «Кассадағы ұлттық валюта
441-«Ағымдық шоттағы қолма-қол ақша» шоты – кассаға есеп
333- «Қызметкерлердің және басқа да адамдардың қарыздары» қызметкерлердің есебіндегі
701- «Дайын өнімдерді (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан түскен табыс»
Кассадан ақша берілген кезде 451-шоты кредиттеледі және мына төмендегі
681- «Персоналдармен еңбек ақысы бойынша есеп айырысу» шоты-кәсіпорын қызметкерлеріне
333- «Қызметкерлер мен басқа да адамдардың қарыздары» шоты-кәсіпорын қызметкерлерінің
441- «Есеп айырысу шотындағы нақты ақша» шоты-кәсіпорынның есеп айырысу
Кесте 13 - Кассалық іс-әрекеттер корреспонденциясы
Шаруашылық іс-әрекеттері Сомасы, тг Дебет Кредит
Дайын өнім қолма-қол ақшаға сатылды
Ағымдық шотқа өнім өткізуден түскен түсім аударылды 50000
Ағымдық шоттан кассаға ақша алынды 20000 451 441
Кассаға есеп беруі тиіс тұлғалардың қарызы өтелді 15000
Жалақы берілді
Есеп беруші тұлғаға іссапар шығындары берілді
Шетелдік валютамен есеп айырысуды жүргізу үшін кәсіпорында
Валюталық касса үшін жеке касса кітабы ашылған.
Валюта түскен кезде 452-шот дебеттеледі де , келесі шоттар
431 –«Ел ішіндегі валюталық шоттағы қолма-қол ақша» шоты –
301- «Алынуы тиіс қарыздар» шоты – кассаға алынған валюталық
725- «Бағам айырмашылығынан түскен табыс» шоты – тиісті шетел
333 –«Қызметкерлер мен басқа адамдардың қарыздары» шоты – есеп
Валюта кассасынан валюта берген кезде – 452-шот кредиттеледі де
333 –«Қызметкерлер мен басқа адамдардың қарыздары» шоты – есеп
431 – « Ел ішіндегі валюталық шоттағы қолма-қол ақша»
«Астана» ЖШС –гі негізінен көтерме және бөлшек саудамен айналысатындықтан
Есеп айырысу шоты бойынша операциялардың есебі 441 «Ағымдық
Есеп айырысу шоты бойынша мынадай шаруашылық операциялары көрініс табады:
441-“Ағымдық шоттағы қолма-қол ақша” - шоты дебеттеліп,
451-“Кассадағы ұлттың валюта түріндегі қолма-қол ақша” шоты- кассадан келіп
301-“Алынуға тиісті қарыздар” шоты- сатылған өнім, жұмыс пен қызмет
661-“Тауарлы-материалдық босалқылармен жабдықтау үшін алынған аванстар”;
662-“Орындалатын жұмыстар және көрсетілетін қызметтер үшін алынған аванстар” шоттары
441-“Ағымдық шоттағы қолма-қол ақша” шоты кредиттеледі де, мына
671-“Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу” шоты- алынған өндірістік қорлар,
451-“Кассадағы ұлттық валюта түріндегі қолма-қол ақша” шоты – еңбек
141-“Еншілес серіктестіктерге салынған инвестициялар” , 143-“ Бірлесіп бақыланатын заңды
401-“Акциялар”, 402-“Облигациялар”, 403-“Басқа да қаржылық инвестициялар” шоттары –сатылып алынған
351-“Тауарлы- материалдық құндылықтар мен жабдықтау үшін берілген аванстар”, 352-“Орындалатын
601-“Банктер несиелері”, 602-“Банктен тыс мекемелерден берілген несиелер” шоттары- есеп
641-“Еншілес серіктестіктерге қарыздар”, 642-“Тәуелді серіктестіктерге қарыздар”, 643-“Бірлесіп бақыланатын заңды
Кесте 14 – Ағымдық шот бойынша іс-әрекеттер корреспонденциясы
Шаруашылық іс-әрекеттері Сомасы, тг Дебет Кредит
Кассадан сатылған өнім үшін қаражат алынды 50000 441
Кассаға жалақы үшін ақша аударылды 73000 451
«Диона» ЖШС көрсетілген қызметтер құнын төледі
«Полимер» ЖШС-нен аванстық төлем алынды 40000
Мердігерлер шоты төленді 153000 671 441
Ақша қаражаттары депозитке салынды 450000 403 441
Коммуналдық төлемдер өтелді
Банк несиесі өтелді 1000000 601 441
Корпоративтік табыс салығы төленді
633-“Қосыған құн салығы”, 634-“Бютжетпен басқа да есеп айырысулар” шоттары-
651-“Жеке және мүліктерін сақтандыру бойынша есебі” –жеке және мүліктерін
631-“Төленетін ағымдағы табыс салық”- бюджетке корпоративтік табыс салығын төлегенде.
ҚОРЫТЫНДЫ
Кез-келген шаруашылық субъектісі өзінің құқықтық-ұйымдастырушылық нысанына қарамастан ақша қаражаттарымен
«Астана» Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Астана қаласында орналасқан және қызметінің
Кәсiпорын активтерiнiң құны жыл iшiнде 86634 мың тг не
Бизнестi қажеттi қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету кез-келген кәсiпорын қызметiнiң
Кәсiпорынның авансталған капиталы 86634 мың тг немесе 66,6 %-ке
Ақша қаражаттарын басқарудың кәсіпорын үшін маңызы зор. Айналыс капиталын
Банк шоттарындағы ақша қаражаттары қалдығының көбеюі не азаюы ақша
Кәсіпорында ақша ағынының кірісі келесі көздерден қалыптасады:
- акция шығару;
- заемдық капитал тарту;
- дебиторлық берешектің өтелуі;
- қолма-қол ақшаға тауар сату;
- мүлікті сату.
Жыл iшiнде кәсiпорынның айналыс қаражаттарының құны 90390 мың тг
Жалпы алғанда ТМҚ мен дебиторлық берешек сомасының өсуi оң
Өткен жылмен салыстырғанда кәсіпорынның ақша қаражаттарының қалдығы 1079 мың
Тәжірибеде ақша қаражаттарының қозғалысының жоспары жасалынады, ол үшін зерттеліп
Ақша қаражаттарының қозғалысының есебі бойынша кәсіпорынның ақша ағынының негізгі
Кәсіпорынның инвестициялық қызметі тек ұзақ мерзімді активтерді сатумен байланысты
Кәсіпорынның айналысында ақша қаражаттарының жетіспеушілігі немесе артық болуы айналыс
өндірісті кеңейту жұмсау;
негізгі құралдарды жаңарту;
басқа кәсіпорындардың пайдалы жобаларына салу;
мүмкіндігінше банк несиелерін ерте өтеп тастауға тырысу.
Ақша қаражаттарының жетіспеушілігі банктер алдындағы ұзартылған
несие сомасын өсіреді, жабдықтаушылар мен қызметкерлерге қарызды өсіреді, нәтижесінде
Ақша ағынының жетіспеушілігін ақша қаражаттарының келіп түсуін жылдамдататын ,
сатып алушыларға өнім құнын толықтай не бір бөлігін алдын-ала
шартын қою;
тауарлық несие беру мерзімін қысқарту;
қолма –қол төлем үшін бағаны төмендету шараларын енгізу;
қолданылмайтын негізгі құралдарды жалға беру не сату;
акциялардың қосымша эмиссиясын шығару, т.б.
Ал төлемдердің мерзімін ұзарту үшін:
ұзақ мерзімді активтерді лизингке алу;
қысқа мерзімді несиелерді ұзақ мерзімдіге ауыстыру;
инвестициялық қызмет көлемін шектеу керек.
Курстық жұмысты орындау барысында жүргізілген зерттеулер «Астана» ЖШС –де
Арифметикалық есептеулер мен экономикалық есептерді қолмен жүргізу ақша қаражаттары
Бірнеше құжатты толтыру барысында (кіріс-шығыс ордерлері, кассир есебі, шоттар
Жоғарыда айтылған себептер «Астана» ЖШС –де ақша қаражаттарының есебін
ақша қаражаттарының есебі бойынша құжаттарды жылдам дайындау;
құжаттарды дайындау кезінде жіберілетін қателіктерді минималдау;
қолмен толтырылатын міндетті реквизиттер санын азайту;
автоматты тексеру мен бақылауды орнату;
шаруашылық іс-әрекеттер туралы ақпараттарды жылдам алу;
іс-әрекеттердің еңбек сиымдылығын кеміту, техникалық жұмыстарға кететін уақытты ангалитикалық
бухгалтердің еңбек өнімділігінің жоғарылату мүмкіндігі туындайды.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Бугалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы //
Қазақстан Республикасы Бухгалтерлік есеп стандарттары.А.:ЮРИСТ,
2005
ҚР қаржы министрлігінің 18.09.2002жылғы № 438 бұйрығымен
Международные стандарты бухгалтерского учета. Алматы, 1998.
ҚР Конституциясы . – Алматы : Дауыр, 1995.,-40б.
Салина А.ГІ Принципы бухгалтерского учета: Учебное пособие. -
Алматы: «Экономика», 2003 -с.243
7. В.К.Радостовец, В.В.Радостовец, О.И.Шмидт. – Бухгалтерский учет на предприятии,
8. Назарова В.Л Бухгалтерский учет в хозяйствующих субъектах.
Экономика, 2003
9. Друри К. Введение в управленческий и производственный учет,
10. Мэтьюс М.Х.Б. Теория бухгалтерского учета , - М.:
11. Абленов Д.О. Основы аудита. А.: Экономика, 2003
12. Дюсембаев К.Ш., Егембердиева С.К., Дюсембаева З.К. Аудит и
13. Радостовец В.К. Финансовый и управленческий учет на предприятии
14. Попова А.К. Особенности аудита денежных средств
15. Сейдахметава Ф.С. Современный бухгалтерский учет, Алматы, Экономика, 2000,
16. Алтыбаева А.С. Особенности учета денежных средств //
17. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. М.: ИП
18. Управленческий учет. Под ред. В. Палия и Рэй
19. Хендрексен Э.С., Ван Бреда М. – Теория Бухгалтерского
20. Малявкина Г.И. Инвентаризация денежных средств
21. Аренс Э.А., Лоббек Дж.К. Аудит :/ перевод с
22. Балабанов И.Т. Финансовый анализ и планирование хозяйствующего субъекта.-
23. Карданская Л.Н. Принятие управленческого решения .-М, 1999г.397 с.
24. «Азамат» ЖШС –нің есеп саясаты
25. «Азамат» ЖШС –нің қаржылық есебі
47
36
Ақша қаражаттарын тексерудің бағдарламасы және және оларға түгендеу жүргізуді тексеру
Ақша қаражаттарының есебінің аудиті туралы
Төлем талап тапсырмалары
Ақша қаражаттарының есебінің аудиті
Бюджет табыстарының есебі
Ақша қаражаттары және есеп айырысу есебі
Зерттелген кәсіпорынның есеп саясаты
ХҚЕС ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ АКТИВТЕРДІҢ ЕСЕБІМЕН ТАДАУЫН ұЙЫМДАСТЫРУ
ҚР да ақша қаражатының өзекті мәселелері және оларды шешу жолдары
Қаржылық есептемені құру