Төлем құралы
Мазмұны
Кіріспе..................................................................................................3
І. Қазіргі Қазақстан Республикасындағы ақшаның ролі
1.1 Ақша туралы түсінік............................................................5
1.2 Құн және айырбас................................................................9
ІІ. Қазіргі қоғамдағы айырбас
2.1 Қазіргі қоғамдағы өндіріске шолу жасау.........................17
2.2 Айырбас пайдалану себептері..........................................22 ІІІ. Қорытынды..............................................................................28
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер...................................................31
Кіріспе
Ақша тауардан дами отырып, тауар болып қала бередi,
Ақша – жалпы бiрдей эквивалент, ерекше тауар, онда
Бiрiншiден, тек ақшаға айырбастау арқылы ғана тауарлар
Екiншiден, әр адамның еңбектегi, яғни қоғамдық өнiмдегi үлесiн
Үшiншiден, айырбас процесiнде ақшаның делдалдық етуiмен тауардың iшкi
Тауарлар дүниесiнiң тауар және ақша болып екiге бөлiнуi
І. Қазіргі Қазақстан Республикасының экономикадағы ақшаның ролі
1.1 Ақша туралы түсінік
Ақша дегеніміз – тауардың тауары,
Ол нақты бір заттың, қоғамдық
Онда абстракты еңбек болатындығын
Тауар өндірушінің жеке еңбегі
Тауар мен ақша арасындағы
Өйткені ол тұтыну құны
Егер жеке қажеттілікті қанағаттандырса
Құн өлшеуші - ақшаның ең
Мұнда ол жалпы эквивалент
2. Ақшаның пайда болуымен
Мұндай қызметті атқару үшін
3. Әсіресе, халықаралық еңбек бөлінісінің
1. халықаралық төлем құралы.
2. халықаралық сатып алу, сату құралы.
3. қоғамның байлығын сипаттаушы құрал.
Қағаз ақшалар өте ертеде
Монетаның номиналды және нақты мазмұнының
1.2. Құн және айырбас.
Құн – бұл тауарға сіңген қоғамдық еңбектің айырбас
Заттардың пайдалылығы оладың адамдардың анау-мынау сұранымын қанғаттандыру қасиеті
Құн айырбас құнымен тығыз байланысты. Құн – тауарлардың
Құн мен ақша ұғымы жүрген жерде әрқашан да
Оның тауарлық дүниесіндегі ерекшелігі: ақша жалпы эквивалент ролін
Ақша техникалық құрал емес, ол экономикалық катагория. Адамдар
Тауар өндірісі капиталдық өндіріс әдісіне өздерінің дамуының жоғары
Өндірісті ұйымдастырудың натуралды түрі қазіргі жағдайда да орын
Қазіргі қоғамдық өндіріс – бұл дамыған тауар өндірісіндегі
Тарихи тағлымның көрсеткеніндей, таур өндірісінің пайда болуы төмендегі
Ең ірі қоғамдық еңбек бөлінісінің болуы;
Алғашқы тұрмыстың қауымдық қойнауында және меншіктің пайда
Тауар өндірушінің экономикалық оқшаулануы;
Тауар өндірісінің екі түрі бар: жай және капиталдық.
Сөйтіп, қазіргі нарықтық қатынастар тек қана кәсіпорын, шаруапшылықтың
Экономикалық санат ретінде ақша,
натуралдық шаруашылықтан тауарлы шаруашылыққа
Бара-бара өндіріс құралдарының жетілуіне байланысты, ал кейде
Осымен байланысты жоғарыда көрсетілген қозғаушы күштердің
Сонымен қатар бір тауарды, екінші тауарға тікелей ауыстырудың
бір тауарды екінші тауарға ауыстыру үшін, қолында осы
Бір тауарды екінші тауарға ауыстыру процесінде олардың
Міне, сондықтан да бара-бара тауар өндіру молайған сайын,
Ақшаның пайда болуы айырбастау процесіне де бірқатар өзгерістер
Біріншіден, ақша шыққаннан кейін тікелей тауар айырбастаудың тар
Екіншіден, ақша пайдаланудың арқасында бір ғана әрекетпен бітетін
бірінші әрекет, тауарды ақшаға сату ( Т-Д )
екінші әрекет, алған ақшаға басқа жерде, басқа уақытта,
Үшіншіден, тауар өндірушілер сатқан тауардан алған ақшасын ендіреді,
Осында өзгерістердің нәтижесінде ақшаның қозғалыс жолы тауардың қозғалыс
Ақшаның осылай дербес айналуы өзіндік құны бар ақшаны
ІІ. Қазіргі қоғамдағы айырбас.
2.1. Қазіргі қоғамдағы өндіріске шолу жасау
Жоғарыда айтылғандай, бір тауарды екінші тауарға айырбастау мүмкін
Ақша-ерекше тауар, жалпыға бірдей балама,яғни,басқа тауарларың жалпыға бірдей
Ақшаның мәнін көрсетуші оның атқарымы болып есептеледі.Эканомиканың кез-келген
1)Ақша құнды өлшеуші ретінде:
2)Ақша,айналым құралы ретінде:
3)Ақша төлем құралы ретінде:
4)Ақша қорлану құралы ретінде:
5)Дүниежүзілік ақша атқарымы ретінде:
Айта кететін нәрсе,көрсетілген атқарымдады тек ақша ғана
1. Ақша құн өлшемі ретінде.
Жоғарыдағы кестеде көрсетілгендей бірінші тауар өндіруші осы тауарды
-тауардың тұтыну құны қандай? Яғни, бұл тауар сатып
-Өндірілген тауардың орнына пайдалануға болатын басқа тауар бар
-Бұл тауарды сатып алушылардың төлеу қабілеті қандай? Егер,
2.Ақша,айналым құралы ретінде. Барлық тауарлар,қай жерде шығарылғанына қарамастан,қандай
Бұл атқарымның өзіне тән бір ерекшелігі,ақша мен тауардың
Айта кететін бір жәй,осы айналымның құралы ретінде
3.Ақша төлем құралы ретінде.
Бұл атқарымға тауардың қозғалысы мен ақшаның қозғалысындағы айырмашылық
Тарих тұрғысынан қарағанда,ақша мен төлем құралы ретіндегі атқарымда
Ақшаның бұл атқарымы, несие беріп және оны қайтарғанда,қаржы
Ақшаның осы атқарымында,қолма-қол ақшасыз есептесетін жеке тұлғалардың үлесі
2.2 Айырбасты пайдалану себептері.
Бұл атқарымды,айналыс құралы, болмаса,төлем құралы ретінде айналыста жүрген
Осының арқасында шаруашылықтардың, жеке тұлғалардың уақытша арнайы (бос)ақшасы,
несиеге берілген ақша кедергісіз іске пайдаланылады :
несиенің уақытында қайтарылуына күмән жоқ:
несиеге берген ақшадан жоғары деңгейде пайда түседі:
5.Дүние жүзілік ақша атқарымы. 1976 жылы,ақшаның алтын
1.2 Ақша, пайда болғаннан бері бірнеше рет өзгеріске
Ең бірінші метал ақша,заманымыздан бұрынғы ,үшінші ғасырда
Дегенмен, алтын ақшаны пайдаланудың бірқатар қиындықтары бар. Біріншіден,
Қағаз ақша. Ең бірінші қағаз ақша
19-ғасырдың басында Англияда шығарылған .Ресейде 1769 жылы
Қағаз ақшалар алтынға,не күміске айырбасталынбайды және оны тек
Дегенмен,бұндай жағдайды ,несиелік ақша көмегімен,оқшандыруға (босаңдатуға )болады.
Несиелік ақша (банк билеттері). Несиелік ақшаны
Банктер, әсіресе екінші дәрежедегі, өздерінің клиенттеріне әртүрлі
Несиелік мультипликаторы несие беріп,оны қайтарудағы операциялардың
Ақшалай есеп айырысу қолма-қол ақшамен немесе қолма-қол ақшасыз
Қазіргі ақша айналымының ерекшелігі – айналымның құнсыздық түрі
Қорытынды.
Сөйтiп, ақшалар ертеден адамзаттың пайда болуымен қатар өмiр
Оның құны белгiсiз, ол тек тауарды ақшаға теңгергенде
Ғасырлар бойы ақша өзгерiп отырған және бүгiнде олардың
Тауар айналысының тарихи дамуы процесiнде жалпыға бiрдей эквивалент
Ақша - өндiру мен бөлу процестерiнде адамдар арасындағы
Экономикалықкатегория ретiнде ақшаның мәнi оның үш қасиетiнiң бiрiгуiмен
Сонымен қатар қазiргi кезде кәсiпорындарды жекеменшiктендiру де, мемлекеттiк
Экономикалық категория ретiнде ақшалар өндiрiс және бөлу процесiнде
Құн өлшемi;
Айналыс құралы;
Төлем құралы;
Қазына жинау және қорлану;
Дүниежүзiлiк ақшалар;
Ақшаның өзiнде, сондай – ақ олардың қызметтерiнде жылдар
Электронды техниканың жетiстiктерiнiң, банк операцияларын автоматтандыруды мен жетiлдiрудiң
Қазақстанда электронды ақшалар жүйесi қалыптасу сатысында.
Бiрiншi пластикалық “ақшалар“ шектелген көлемде 1989 ж. Сыртқы
Пайдаланылған әдебиеттер:
“Ақша, несие,банк” Ғ.С.Сейтқасымов. Алматы.1998.
“ Эволюция денег “ 3 том. Р.Р. Сапин.
“Задача и свойства денег” В.П.Воронин, Г.В.Кандракова. Москва. 2005.
“ Ақша, несие, банк ” Г.Б. Бахаев. Алматы.
“ Денги и прогрес “ А.С. Марш. Москва.
“ Ақша, несие, банк” Г.И. Исаев, А.Б. Зейнелғабдар.
“Экономикалық теория негiздерi“ Ы.Ә. Әмiров. 1994.
Интернет сайд: w.w.w. national bank. kz.
31
Төлем құралы
Ақшаның маңызы мен қажеттілігі, шығуы
Ақша нарығы туралы
Ақша өндіріс элементінің дамытудың теориялық және практикалық негіздері, Қазақстан Республикасында қазіргі ақша айналымын тұрақтандыру мәселелері
Дүниежүзілік ақша қызметі
Толыққұнды емес ақша - сатып алушылық құны ақша қатынастарының тасымалдаушысы ретіндегі тауар құнынан асатын ақша
Ақша айналысы және Қазақстан Республикасындағы ақша айналысының тәртібін талдау
Ақша теориясы туралы ақпарат
Айналыс құралы
Ақшаның атқаратын қызметтерi және олардың қазiргi жағдайдағы дамуы