АҚШ сот билігі
«АҚШ Конституциясындағы «Құқық туралы Билль» және оның тәжірибеде қолданылуы»
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ......................................................................................................................3
І «АҚШ КОНСТИТУЦИЯСЫНДАҒЫ «ҚҰҚЫҚ ТУРАЛЫ БИЛЛЬ» ЖӘНЕ ОНЫҢ ТӘЖІРИБЕДЕ
1.1 ХVІІІ ғасырдағы АҚШ – ғы тәуелсіздік үшін соғыс.........................................5
1.2 1776 жылғы Тәуелсіздік декларациясы..............................................................6
1.3 АҚШ Конституциясындағы «Құқық туралы Билль»........................................7
1.4 АҚШ-тың бірінші Конституциясының халықаралық құқықтық жағдайы…10
1.5 «Конституцияның негізін салушылар».............................................................13
ІІ АҚШ КОНСТИТУЦИЯСЫНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЛАРЫ
2.1 1787 жылы 17 қазан күні Конвент Конституция жобасы................................15
2.2 Атқару билігі........................................................................................................17
2.3 Cот жүйесі............................................................................................................20
ҚОРЫТЫНДЫ .......................................................................................................23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР..................................................................26
КІРІСПЕ
Курстық өзектілігі. Америка Құрама Штаттары XVIII ғ. аяғында құрылған,
Жаңадан құрылған мемлекеттің басшылары әр түрлі ұлттарды біріктіру мақсатымен
АҚШ басшылары ұсынған либералдық - демократиялық идеология феодалдық тәртіптен
АҚШ-тың өз халқына қатысты ұстанған идеологиялық қондырғыларындағы екі жақты
АКШ-тың құрылғаннан кейінгі экономикалық дамуына тарихта бұрын-соңды болмаған либералдық
АҚШ-тың экспансионистік амбициясы мен географиялық орналасуымен белгіленген геостратегиясы мемлекеттің
Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеттері. 72-АҚШ Конституциясындағы «Билль құқығы
Міндеттері:
- АҚШ Констиуцияларының дамуын, тарихи маңызын зерттеу;
- АҚШ Конституциясындағы «Билль құқығы туралы» және оны қолдану
І «АҚШ КОНСТИТУЦИЯСЫНДАҒЫ «БИЛЛЬ ҚҰҚЫҒЫ ТУРАЛЫ» ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОЛДАНУ
1.1 ХVІІІ ғасырдағы АҚШ – ғы тәуелсіздік үшін соғыс
ХVІІ ғасырдың басында атлант жағалаунда орналасқан Солтүстік Америка
Отар мемлекеттердің басқарылуы біртекті болған жоқ. Олардың кейбіреуі
1774 жылы Филадельфия қаласында 55 делегаттан тұратын отар мемлекет
1775 жылы мамыр айында Екінші континентальды конгресс мәжілісі шақырылды.
1.2 1776 жылғы Тәуелсіздік декларациясы
1776 жылы 4 шілде айында Вирджиния штатында қабылданған құқық
1781 жылғы Конфедерацияның құрылуы. Тәуелсіздік Декларациясы штаттарда заң шығару
1787 жылғы АҚШ конституциясы бойынша үкімет органдарының жүйесі. 1787
1.3 АҚШ Конституциясындағы «Құқық туралы Билль"
Конституцияның алғашқы бөлігі Ньютонның физикасы сияқты әрі ғылыми, әрі
Преамбуласында Конституцияның мақсаты анықталған-штаттың одақтары құрылды. Конституция 7 баптан
1-АҚШ Конгресі;
2-АҚШ Президенті;
3-АҚШ сот билігі;
4-штатпен федерацияның өзара қарым-қатынастары;
5-түзетулерді енгізу реті;
6-конституцияның жоғарғы приициптерін тағайындау;
7-Конституцияны бекіту реті.
АҚШ Конституциясы негізгі үш принципті бекітеді. Ең алдымен АҚШ
Әртүрлі міндеттерді іске асыру барысында үшеуіне де, түрлі басқарма
Конгресс президенттің заң ұсыныстарын кейінге қалдыруға, федералдық лауазымды қабылдауға,
Президентке берілген құкық-тыйым салу. Жоғарғы соттың сот қызметкерлері Президент
Конституцияның негізгі екінші принципі-федерализм, яғни, биліктің жоғарыдан төмен қарай
Конституцияның негізгі үшінші принципі Конституцияның үстемдігі. Конституция «елдің жоғарғы
АҚШ президенті атқарушы билікті басқарады, төрт жылға сайланады. Президент
Конституцияның бірінші бөлімінде барлық заң шығарушы құқықтар АҚШ Конгресіне
Конгресс баж салығын жинауға, төлеуге, акциз кеңілдікті төлеу, шетел
Конгресс кіріс салығын тағайындай алады.
Президент төрт жылға сайланады, ол атқарушы билікті басқарады. Президент
Сот органдары жергілікті және федералдық сот болып бөлінеді. Конфедерация
Конституцияға қабылданған түзетулерді үш топқа болуге болады: бірінші 12-түзету
1.4 АҚШ-тың бірінші Конституциясының халықаралық құқықтық жағдайы
АҚШ Конституциясы-буржуазиялық мемлекеттің бірінші жазылған Конституциясы, ол 1787 жылы
АҚШ-тың бірінші Коиституциясы-халықаралық құқықты қамтитын федеративтік республиканы бекітті. Қабылданған
Жергілікті халықтың қоғамдық көзқарасы мемлекеттің жас қорғаушылары мемлекеттің бірлігін
55 делегаттың ішінде Джордж Вашингтон, Гамильтон, Франклин, Мэдисон, Вильсон
Конституцияның бағасы меп маңызы жөнінде ағылшын әдебиетінде екі түрлі
Бұл конституцияда бірнеше негізгі принциптер бекітілген, олардың бірі-республикалық принципі.
Меншік пен бостандықты қорғау. Конвент делегаттары бостандық пен меншіксіз
Қоғамдық шарт.
Г. Гроций, Дидро, Ж. Ж. Руссо идеяларын Конвенттің делегаттары
Бикамерализм.
Тәуелсіздік жарияланғаннан кейін Пенсильвания мен Джорджия штаттарынан басқаларында екі
Конституция жасаушылардың саяси түсінігіне әсер еткен ағылшын мемлекеттік палатасы.
Олар Конгреске аксүйектерді енгізу дұрыс деп есептеді. Бикамерализм кіріспе
Федерализм. АҚШ мемлекеттік құрылысының ерекшеліктеріне федерализм принципі жатады. Американың
Екінші жағынан конфедерация арыауының бостығын бәрі түсінді, әсіресе салық
Мемлекеттік құрылыстағы федеративтік нысан буржуазия мен құл иеленушілік таптың
Бір орталыққа бағынған өте табанды мемлекеттік ақпараттың өз жағдайын
13 штатты біріктіру мемлекеттік жағдайда үлкен тарихи маңызы бар
1.5 «Конституцияның негізін салушылар»
«Конституция негізін салушылар» бір уақытта мемлекеттің біртұтастығы мен тиімділігін
Одақтағы федералды үкіметке штаттардан сыртқы және ішкі саяси өкілді
Жоғарыдағыларға қосымша Конституция мынандай жағдайды қамтиды:
1. Кейбір мәселелерді бірнеше өкілдер қосылып шешеді.
2. Конституция жарлықты қамтамасыз етеді, сондай-ақ белгілі бір іске
3. Конституция Одақтың барлық іске араласуына қарсы.
4. Штаттардың Одаққа кіруіне, федералдық заңды орындамауға федералды Конституцияны
Конституцияның қатаңдығы. «Конституция негізін салушылар» Конституцияның қатаңдығын, тұрақтылығын 5-бапта
Өкіметтің бөлігінің бөлінуі бұрыннан келе жатқан принциптерінің бірі. XVII
Конституцияны жасаушылар мемлекеттік жоғарғы органдарының Конгресс, Президент, Жоғарғы Сот
Бір ағаштың үш бұтағы сияқты, басқарудың да үш түрі
Мемлекет өкімет мүшелерінің қызметші әртүрлі мерзімде 2-4 жыл аралығында
Биліктің үш бұтағы бір-бірін шектейді: Конгрестің заңдарына Президент колын
Азаматтардың бостандық пен құқықты қорғауы. Конституцияға қосымша 1791 жылы
ІІ АҚШ КОНСТИТУЦИЯСЫНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЛАРЫ
2.1 1787 жылы 17 қазан күні Конвент Конституция жобасы
Бірінші он түзету.
І.Конгресс белгілі бір дінді орнатуға немесе оған кедергі келтіруге
ІІ.Егер мемлекеттің қауіпсіздігі үшін милиция керек болса, онда халықтың
ІІІ. Бейбіт кезде ешбір жауынгер кез келген үйдың иесінің
ІV.Халықтың жеке меншігін, үйін, құжатын мүлкін себепсіз тексеруден, тұтқынға
V.Ешкім үлкен жюриден шығатын адамды қылмыс істегені үшін жауапқа
VІ. Әрбір қылмыстық тергеуге айыпкер жедел сот сұрауға болады.
VІІ. Егер жасаған қылмыс жиырма доллардан асса, онда ол
VШ. Үлкен мерзімді жаза қолданылмайды және ауыр жаза да
IX. Конституцияда айтылатын заңдар басқа заңдарды кемітіп немесе жоққа
X. АҚШ-пеп берілген өкілдік халық пен штаттардың қолында
Сонымен, 1787 жылы 17 қазан күні Конвент Конституция жобасын
Ең жоғарғы жалпы феодалдық заң билігі Конгреске беріледі. Конгресс
Конституцияға 1913 жылы қабылдаған түзету сенаторларды штаттардың халқымен тікелей
Тек Сенаттың келісімімен Президент халықаралық келісімдерді жасайды, еншілерді, жоғарғы
2.2 Атқару билігі
Оларға заң шығару, сыртқы, ішкі сауданы бақылау, ақша шығару,
Атқару билігі АҚШ-тың Президентінің қолында болады. Ол екі сатылы
Сенаттың келісімі бойынша ол АҚШ-тың жоғарғы сот пен федералдық
Президент Конгрестің қарауына кез келген істі ұсына алады. Әрбір
Конституция өте қатал деп саналады. Оған түзетулер штаттардың бірден
Заң туралы билльдерді қабылдау үш үлкен прогрессивтік рөльге ие
Халық азаматтык құқығын сақтауга және қару-жарақ ұстауға құқықты. Осы
Төртінші түзету Еуропа құрлығына белгісіз. Ол үлкен қылмыстардың болмауын
Ашық сот құқығы маңызды құқықтарға жатады. Айыптаушының құқығын, оны
АҚШ заң жүйссінің негізгі 7 принципі бар. Заңның билігі.
Биліктің бөлінуі. Заң шығару билігі халық сайлаған депутаттардан тұрады
Тәуелсіз сот.
Соттың қайта қарауы. Сот істі қарап отырған жағдайда атқару
Жарысу процесі.
Тиісті процесс. Үкіметтің қызметінен немесе заңның қатесінен зиян көрген
2.3 Cот жүйесі
Сот билігі, заң шығару және атқару биліктері бір-бірінен ажыратылады,
Соттың тәуелсіздігіне кепілдік беретін институциялық кепілдіктер. Сот қызметкерлерін сот
АҚШ-та екі сот жүйесІ бар: федеративтік және штаттық. Федеративтік
Апелляциялық соттар. Олардың саны 12, қарайтындары алелляциялық істер. Округтік
Штаттардың соттары. Әрбір штаттағы сот жүйесінің ерекшеліктері бар. Бірінші
Сот әкімшілігі қаржы, басқару, бюджет, сот қызметкерін оқыту мәселелерімен
Жоғарғы Соттың мүшелерін Президент өзі тағайындайды. Импичмент жүргізіп, оларды
Прокурорлар Заң министрлігіне бағынышты. Олар сот емес, атқару билігіне
Әрбір штатта бас прокурор бар, көбіне оны штаттың азаматтары
Адвокаттар. Сотқа қатысқан адамдар сотга өздерін өзі қорғауына болады
ҚОРЫТЫНДЫ
І – бөлімінде мынадай мәселелер қарастырылды:
АҚШ Конституциясы негізгі үш принципті бекітеді. Ең алдымен АҚШ
АҚШ-тың құрылғаннан кейінгі экономикалық дамуына тарихта бұрын-соңды болмаған либералдық
АҚШ-тың бірінші Коиституциясы-халықаралық құқықты қамтитын федеративтік республиканы бекітті. Қабылданған
55 делегаттың ішінде Джордж Вашингтон, Гамильтон, Франклин, Мэдисон, Вильсон
ІІ – тарауында: Сонымен, 1787 жылы 17 қазан күні
Конституцияға 1913 жылы қабылдаған түзету сенаторларды штаттардың халқымен тікелей
Сонымен «Америка Құрама Штаттары Конституциясы» курстық жұмысымды қорыта келе
Мәселен, Америка Құрама Штаттарының пайда болуымен бір мезгілде туындаған
Яғни қорыта келе, американдық түрдегі ұлттық идея мынадай мәдени
мақсаттан бас тартуға болмайды:
күрестен жалтаруға болмайды;
өз мақсатыңды кішірейтуге болмайды.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Мұхтарова А.Қ. Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы, Алматы- 1999
АҚШ құқығы, Саясат - 2001
Америка Құрама Штаттарының Конституциясы, Заң - 2002
Дмитриев Е. Европейский Союз.МЭМО. 2002 №8 б-44
Дәдібаев Ж. «АҚШ-ың алғашқы геостратегиялық тәжірибелері»
Заявление Комиссии. Обзор мер ЕС в ответ на события
Государство и право зарубежных стран, М., 2001
Ұлттық идея: талқыға ұсынылады, Қоғам және дәуір, 2005- N
Абдулпаттаев С. Америка-Халықаралық қатынастар жүйесінде, Ақиқат - N 9.
Конституция Соединенных Штатов Америки. Ст.2. Раздел 2.- Конституции 16
Жоламан- Мемлекет және құқық негіздері, Алматы - 2001
Қосымша әдебиеттер:
Аптекер Г. Американская революция 1763-1783гг. Москва, Иностранная лит. 1962
Бельсон Я.М. Ливанцев К.Е. История государства и право США.
Болховитинов Н.Н. США: проблемы и истории: Москва, Наука,
Зубок Л.И. Очерки истории США: Москва, Наука, 1956
Карри Д. Конституция США: Алматы, Казахстан, 1994
Конституция США: История и современность. Под.ред. Мишина А.А. Москва,
Фостер У. Очерки политической истории Америки: Москва, Иностранная литература
Севостьянов Г.Н. Очерки новой и новейшей истории США:
Черняк Е.Б. Государственный строй и политические партии США: Москва,
Ширяев Б.А. Политическая борьба в США (1783-1801):Ленинград, ЛГУ, 1981
Согрин В.В. Основатели США: исторические портреты: Москва, Наука, 1983
Политические партии США в новое время: Под.
США: Под.ред. Петрова Ф.М. Москва, Наука, 1982
22
АҚШ сот билігі
АҚШ Конституциясы туралы
АҚШ құрылымы
Тәуелсіздік үшін күрес
Оны тапсыз күрес деп атайтын
АҚШ конституциялық құқығының негіздері
Шет елдердің конституциялық құқығын. Дәрістер жинағы
Қазақстан Республикасындағы сот билігінің жүйесі
Солтүстік пен Оңтүстік арасындағы соғыс, оның салдары
Қазақстан Республикасындағы сот реформаларын талдау