Паскаль тілінің негізгі операторлары

Паскаль программалау тілі. 3
Turbo Pascal 7.0 интегралдық программалау
Паскаль тіліндегі программаны теру және
Программаны компиляциялау және компиляция қателерін
Паскаль тілінің алфавиті және сөздігі.
Паскаль тілінің негізгі операторлары. 23
Массив типінің сипатталуы. 25
Мәліметтердің жол типін сипаттау. 26
Мәліметтердің жиын типін сипаттау. 29
Мәліметтердің жазба типін сипаттау. 31
Файл туралы жалпы түсінік. 33
Файлдар. 33
Файлдарды баяндау. 34
Файлдармен жұмыс жасау. 34
Паскаль программалау тілі.
Программалау дегенді біз бүгінгі күннің,
Ең бірінші программалау тілі болып
1-сурет. Паскаль тілінің құрылуының қысқаша
1970ж. программалау әлемінде кемінде
Кейіннен осы тілдің бірталай түрлері
Сонымен қатар Turbo Pascal тілі
Бүл тілдің программистер арасында кеңінен
Паскаль тілі өзінің икемді сипатталуына
Алгоритмдердегі концепцияныпрограмма түрінде бейнелеуге түрлі
Программада пайдаланатын айнымалылардың алдын ала
Паскальда қарапайым және икемді басқару
Паскаль тілінің құрушысы Н. Вирттің
Паскаль тілінің маңызды ерекшелігі болып
Трансляторлар. Паскаль тілінде жазылған программа
Трансляторлар үш түрлі болады, олар:
Интерпретатор деп берілген программаның әр
Компилятор – берілген программаны толығымен
Ассемблерлер автокодтар (ассемблер) тілінде жазылған
Кез- келген транслятор келесі мәселелерді
Трансляция жасылып жатқан программаның синтаксистік
Объекттік немесе қарапайым деп аталатын,
Компьютерлік жадының тиімді пайдалануын қадағалап
Turbo Pascal 7.0 интегралдық программалау
ортасын пайдалану
Паскаль тілінде программа құрастыру келесі
Әр кезеңде орындалатын әрекеттерге сай
Турбо Паскаль программалау жүйесі интегралды
Турбо Паскаль 6.0 және 7.0
экранға бірінің үстіне бірі қабатталып
менюді, диалогтық терезелерді, компьютерлік тышқанды
көпфайлды редактор (көлемі 1 байтқа
программаның орындалуын жөнге салуда (түзеуде)
Турбо Паскаль пакетінің негізгі файлдары.
TURBO.EXE – интегралдық программалау орта;
TURBO.HLP – жедел жәрдем мәліметтерін
TURBO.TP – жүйенің кофигурациясын сақтайтын
TURBO.TPL – Турбо Паскальдің стандарттық
Ал C:\BORLAND\BP\BGI каталогында графикалық режимде
Турбо Паскаль интегралдық программалау ортасын
Турбо Паскаль программалау ортасын іске
Осы әрекетті орындаған соң экранға
2.-сурет. Турбо Паскаль 7.0 терезесі.
Экранда программалау ортасының негізгі үш
Меню жолы – менюдің барлық
File
Edit
Search
Run
Compiler
Debug
Tools
Options
Window
Help
Экранның төменгі жағында функционалдық клавишалар
Негізгі менюдің керекті нұсқауын таңдау
Егер де меню нұсқауларының жазылуы
Ал орындалып жатқан әрекетті тоқтату
Турбо Паскаль программалау ортасында көрініп,
жабу батырмасы;
скролинг жолы;
масштаб батырмасы;
терезе нөмірі;
терезенің мөлшерін өзгертетін бұрыш.
Бұл элементтердің терезеде орналасуын 2-суреттен
1-кесте
Клавиша Меню элементі Функция
F1 Help Жәрдем терезесін экранға
F2 File/Save Ағымдық терезедегі
F3 File/Open Файл ашу диалогтық
F4 Run/Go to Cursor Курсор
F5 Window/Zoom Ағымдық терезені масштабтау
F6 Window/Next Келесі ашық терезеге
F7 Run/Trace Into Программаның орындалуын
F8 Run/Step Over Процедуралардың орындалуын
F9 Compile/Make Ағымдық терезедегі программаны
F10 (none) Меню жолына қайту
Статус жолында клавишалардың негізгі қисындасуы
әрекеттің ең тиімді орындалу жолын
қандай функция орындалып жатқаны туралы
таңдалған команда немесе диалогтық терезе
ағымдық терезеде, осы мезгілде рұқсат
Паскаль тіліндегі программаны теру және
Программаны теріп оны редакциялауды Турбо
Жаңа программаны жазу үшін File
2-кесте.
клавишалардыңарнайы қисындасуы
Клавишалар функциялар
Ctrl+ K және W
Ctrl+ K және R
Ctrl+ K және кез
Ctrl+ K және Т
Ctrl+ K және В
Ctrl+ K және К
Ctrl+ Q және кез
Ctrl+ Q және А
Ctrl+ Q және Р
Ctrl+ Q және L
Ctrl+ Q және Ү
Ctrl+ Q және W
Ctrl+ Q және [
Ctrl+ Q және ]
Ctrl+ Y Тізбекті жою
Ctrl+ Home (немесе Ctrl+ End)
Ctrl+ PgUp Файлдың басына өту
Ctrl+ PgDn Файлдың соңына өту
Shift+ курсоды басқару клавишалары Блокты
Программаның текстін терген кезде әр
Енді осы текстік редактордың жүйелі
Егер Edit командасының менюін ашып
3-сурет Edit командасының менюі
Edit менюінің нұсқауларын орындау алдында
Бұл тізімде көрсетілген нұсқаулар аса
aлдыңғы орындалған әрекетті жою (Undo),
aлдыңғы орындалған әрекетті қайта тұрғызу
жойылған информацияны буферге орналастыру (Cut),
белгіленген информацияның көшірмесін буферге сақтау
буфердегі информацияны экранда курсормен белгіленген
белгіленген информацияны жою (Clear).
Функциялдың оң жағында осы функциялармен
Егер программаныредакциялау кезінде алдыңғы
Соңғы Show clipboard функциясы буферде
Турбо Паскальдағы текстік редакторының негізгі
3-кесте
Клавишалар Меню нұсқаулары Функциялары
Ctrl + Del Edit► Clear
Ctrl + Ins Edit► Copy
Shift + Del Edit► Cut
Shift + Ins Edit ►Paste
Ctrl + L Search► Search
F2 File► Save Терезедегі файлды
F3 File► Open Файлды ашу
Редакциялаумен байланысты болатын негізгі жүйелі
4-сурет Search нұсқауының менюі
Search нұсқауы бойынша орындалатын іс-
Find
Replace
Search again
Go to line number
Show last compiler
error
Find error
Find procedure
Іздеу процедурасын орындау үшін алдымен
Өте маңызды жай: Tab және
Run (іске қосу) менюі. Бұл
Run нұсқауы (немесе Ctrl+ F2)
Program reset (Ctrl+ F2) нұсқауы
Go to cursor (немесе F4)
Trace into (немесе F7)
Step over (немесе F8) нұсқау
Программаны компиляциялау және компиляция қателерін
Программаны теріп болғаннан кейін оны
Сонымен қатар компиляция кезінде программадағы
Хабарламада аталған қателерді жою үшін
5-сурет Компиляция нәтижесі туралы
Турбо Паскаль программалау ортасының анықтама
“Compile successful” деген хабарламаға жауап
Егер де программаны атқарушы файл
6-сурет. Compile
Сонан соң Compile нұсқауының менюінде
Егер де Destination опциясы
Терілген программаны іске қосу және
Нәтижелер терезесін Alt+ F5 клавишалар
Осы кезге дейін программаныңтексті әлә
Содан соң 7- суреттегі көрсетілген
7- сурет.
Save as… Диалог
терезесі.
Файл атын енгізетін өріске жаңа
Тақырыптың соңында айтып кететін жағдай
Осы тарауда келтірілген материалды игеру
Турбо Паскаль программасын іске қосу
Турбо Паскаль тіліндегі программаны
Турбо Паскаль тіліндегі программаны копиляциялау,
Терілген программаны іске қосу және
Программаның дұрыс орындалуын ұйымдастыруға арналған
Бұл тақырыптың тапсырмаларын толық игеру
С: дискісінде Мысалдар атты Папка
Ол үшін Windows операциялық жүйесінде
С:дискісін белгілеңіз;
Файл→ Создать→ Папку; бұл әрекет
Жаңа Папкаға Мысалдар деген атау
Турбо Паскаль программалау ортасын іске
Кез келген математикалық есептің шартын
Бастапқы мәліметтер қай түрінде жадыға
Мәліметтерді жадыда қалай сақтау керек
Мәліметтерді өңдеуге арналған қолайлы командаларды
Мәліметтер программадан пайдаланушыға қай түрінде
Мәліметтерді өңдеуде көптеген командалар пайдаланылады.
Кез келген тілді игерудегі программалау
Идентификатор - әріптерден, цифрлардан және
Сандар – бүтін және нақты
Текстер – символдар тізбегі (белгілі
Операциялардың белгілері және бөлгіштер –
Егер де тіл алфавиті, қызметші
Паскаль тілінің алфавиті және сөздігі.
Тіл деп пайдаланушы мен ЭЕМ-ң
Алфавит – программаны жазудағы пайдаланылатын
Сөздік – осы тілде пайдаланатын
Тіл грамматикасы – машинаның іс
Әдетте программа белгілі бір объектілірмен
Паскаль тілінің алфавитіне кіретін символдарды
Әріптер ретінде латын алфавитінің бас,
A,B,C,D,E,F,G,H,I,J,K,L,M,N,O,P,Q,R,S,T,U,V,W,X,Y,Z,a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u,v,w,x,y,z, және ‘_’
Төменгі сызықша белгісі ‘_’ әріп
Циырлар – белгілі 10 араб
Цифрлар сандарды, идентификаторларды жазу үшін
16 – разрядты цифрлар: олардың
Арнайы символдар:
+ Қосу, > Үлкен
- Азайту, < Кіші
* Көбейту [ ]
/ Бөлу ( )
= Теңдік { }
, Үтір $ Валюта (доллар)
‘ Дәйекше (апостров) @ Амперсенд
. Нүкте ^ Тильда
; Нүктелі үтір #
: Қос нүкте Белгісі жоқ
Алфавит символдары Паскаль – программасының
Тілдің минималдық бірлігі лексема деп
Қызметші (резервтелінген) сөздер. Әріптерден тұратын,
Паскаль тіліндегі резервтелінген сөздер
Abslute Абсолюттік Label Белгі
And Логикалық және Library Кітапхана
Array Массив Mod Бөлуден қалдық
Asm Ассемблер Nil Жоқтық
Begin Блок басы Not Логикалық
Case Вариант Or әлде, яки
Const Тұрақы Of дан,-ден,-тан,-тен
Constructor Құрастырғыш object Объект
Div Бүтін бөлу Packed Тығыздап
Go to өту, көшу Procedure
Do Орындау Program Программа
Downto ... дейін кішірейту Record
Destructor Қирату, бұзу Repeat Қайталану
Else әйтпесе Set Жиын
End Блок соңы Shl Солға
Exports Экспорт Shr Оңға байт
External Сыртқы String Жол
File Файл Then онда
For үшін To Үлкейте бере
Forward Озу, алына шығу Type
Function Функция Unit модуль
If Егер Until Дейін
Implementation Іске асыру Uses Пайдалану
In Тиісті Var Айнымалы
Inline негізгі While әзір
Interrupt Тоқтату With - мен
Interface Интерфейс Xor OR болғызбауы
Interited мұрагерлік
2. Идентификаторлар (атаулар). Алгоритмге қойылатын
Идентификатор әріптер мен цифрлардан құралған
Программа жазу барысында идентификаторларды құрастырудың
Идентификатор әрқашанда әріп немесе ‘_’
Оның құрамында әріптер, цифрлар және
Идентификатор ұзындығы 255 символдан тұруы
Идентификатордың “бос орынның” символын немесе
Идентификатор құрылымы схема тұрінде 8
8-сурет. Идентификатор
құрылымы
3. Бейнелер. Тілдің бұл құрылымы
4. Операциялар белгілері. Бір немесе
5. Бөлгіштер арнайы символдардан құралады
Тұрақтылар мен айнымалылар
Басқа да программалау тілдеріндегідей Паскаль
Программа орындалу барысында көрсетілген қалпынан
Паскаль тілінде түрлі тұрақтылар қарастырылады,
Бүтін тұрақтылар нүктесіз, нақты түрақтылар
Нақты сандарды бейнелеуде ондық белгісі
Математикалық жазылуы
145
-0,32564
3,14•105
-17•10-2
16 – разрядты сандар. 16
Логикалық тұрақтылар - бұл
Символдық тұрақтылар – бұл екі
Мысалы: ‘z’~ z не болмаса
Символдық тізбек – бұл екі
Мысалы: ‘My Book’ не болмаса
Жиын құрылысшы – екі жағынан
Мысалы: [1,2,3,4,…15,16]
[blue, red] [ ] [tru]
Барлық тұрақтылар программаның const деген
Программа орындалу барысында мәндер өзгеретін
Айнымалылар сипаттамасының жалпы түрі:
Var
: ;
мысалы:
var
X,Y,Z: integer;
Max, min: real;
Өрнектер. Паскаль тілінің негізгі элементтерін
Амалдар. Паскаль тілінде келесі операциялар
унарлық операциялар: not, @;
мультипликативтік операциялар:
*, /,div, mod,and,shl,shr
аддитивтік операциялар: +, -, or,
қатынастар: =, , ,
Стандартты функциялар мен процедуралар. Стандартты
5 – кесте
Амалдар әрекет Операндтардың типтері. Нәтиженің
+
*
- Қосу
Көбейту
Алу Real, integer
Real, integer
Real, integer Integer, егер екі
/ Бөлу Real, integer Real
Div Бүтіндей бөлу Integer
Mod Қалдық бөлу
Логикалық және қатнастар операциялары
Not Мойындамау
Boolean
Boolean
Or әлде
And Және
= Тең Тұрақты айнымалылардың кез
Boolean
< > Тең емес
>
<
>=
{[параметрлері]}

End;
Бұл тарауда бұрынырақ сипатталған таңба,
Begin
;
…
;
end.
Түсініктеме (коментарийлер)
Түсініктемелердің негізінен атқаратын қызметі программа
Паскаль тілінің негізгі операторлары.
Меншіктеу операторы. Кез келген программалау
Жазылу жалпы түрі:
Енгізу – шығару операторлары.
Компьютерде ең қарапайым есепті шығарғанда
Жазылуы: Read ();
Readln операторы Read операторындай, бірақ
Жазу операторы Write программадағы өрнекткрдің,
Жазылу жалпы түрі: Write ();
Writeln операторы Write операторы тәрізді,
Егер де есептеу процесінің орындалу
Тармақталу операторы көрсетілген шартқа байланысты
Жазылуы: if then
Мұндағы: - 1 оператор, 2
- шарт – кез келген
Бұл оператордың жұмысы төменгі суретте
12-сурет. Шартты тармақталу
Циклдік өңдеу операциялары.
Математикада, экономикада көптеген есептерді шығару
Паскаль тілінде цикл ұйымдастыру операторларының
While (әзір),
Repeat (дейін),
For (параметрлі цикл).
While, Repeat операторлары қайталану саны
While – Do операторы, Паскаль
Жазылуы: While
Repeat – Until. Бұл оператор
Жазылуы: Repeat Until
Repeat пен Until қызметші сөздернің
For – Do, For –
Жазылуы: 1. For
For := =) амалы.
[1,2,3,4] >= [2,3,4] →True
[‘a’, ‘z’] >= [‘c’, ‘b’,
[‘a’.. ‘s’] >= [‘b’.. ‘t’]
“Кіші немесе тең” (

Ұқсас жұмыстар

Паскаль тілінің алғашқы түсініктері

Turbo Pascal тілінің операторлары

Паскаль тілінде сызықтық программалармен жұмыс

Turbo Pascal тілінің операторлары жайлы

Программалау тілі командаларының ортасы

Алгоритм, программа ұғымдары

ТИПТІҢ АТЫ ТИП

Есептеу техникасынан дәрістер

Turbo Pascal 7.0 интегралдық программалау ортасын пайдалану