Көтерме сауда кәсіпорындарда
ЖОСПАРЫ
Кіріспе.....................................................................................................................4
І. САУДА КӘСІПОРЫНДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП............................5
1.1 Сауда кәсіпорындарын лицензиялаудың жалпы тәртібі.....................6
тауарларды қабылдап алу тәртібі.....................................................7-16
ІІ.БӨЛШЕК САУДА КӘСІПОРЫНДАРЫНДАҒЫ ТАУАРЛАР ҚОЗҒАЛЫСЫНЫҢ ЕСЕБІ..................................................................................17
2.1 Бөлшек сауда дүкеніндегі
2.2 Саудадағы айналым шығындарын
Қорытынды........................................................................................................25
ПАЙДАЛАНҒАН әдебиеттер........................................................................26
.
КІРІСПЕ
Тауарлар нарығы тек саудамен шектелмейді. Сонымен қатар тауарлар
Көтерме сауда - бұл тауарларды ірі партиямен сауда-саттық
Бөлшек сауда - бұл тауарларды коммерциялық емес негізде
Бұлардың барлығын өндірушіден тұтынушыға тауарларды тасу әрекетінде тікелей
Тауар алмастыру операциясы ұдайы өндіріс процесіндегі бір тар
Тауар нарығын ұйымдастыруға алдын-ала бәсекелесушінің шарты бойынша қабылданған
Көтерме және ұсақ көтерме сауда кәсіпорындары нарықтың жаңа
Көтерме делдалдардың жаңа кешенді формалары көлік-өтімінің (транспортно-сбытовых) орталығы
Қызмет көрсететін кәсіпорындар қоймалары және көлік терминалы мен
Курстық жұмыстың мақсаты – сауда кәсіпорында бухгалтерлік есебін
Негізгі мақсатқа жету үшін алдыда келесі міндеттер
тауарлар қозғалысының есебі және тауарларды қабылдап алу тәртібі
бөлшек сауда дүкеніндегі бухгалтерлік есеп пен салық салу
тауарлық шығысын есепке алу, алдағы шығындар мен төлемдер
саудадағы айналым шығындарын талдау.
Қазіргі тауар нарығы құнды және оперативтік мәліметсіз болуы
І. САУДА КӘСІПОРЫНДАРЫНДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП.
1.1 Сауда кәсіпорындарын лицензиялаудың жалпы тәртібі
Көптеген халық қайта құру саясаты жүргізген кезде, сауданың
Лицензия мемлекеттік іс-әрекеттерді тәртіпке салушы жаңа шарттардың
Лицензия мемлекеттік ортадағы, сауданы тәртіпке салу жолындағы демократиялық
1.2. Саудадағы тауарлар мен ыдыстардың қозғалысының есебі және
Көтерме жабдықтау көптеген сан түрлі нарық операцияларының нәтижелері
Тауарларды көтерме баға бойынша сатып алу процессі 2
1-ші этапта көтерме кәсіпорындар сатып алушының сұранысын зерттеп,
2-ші этапта жабдықтаушылардан түскен тауарлар мен оларды қоймаға
Тауарлардың келіп түсуі жабдықтаушылардан қабылдап алу әдісімен анықталады.
Жабдықтаушылардың қоймасынан тауар сенім хат арқылы беріледі. Сенім
Келісім-шарт бойынша меншіктің өту уақыты мен сатып алушы
Сату-сатып алу келісім-шартында тауарларды жеткізу сатушының міндеті екені
Сатып алушы кәсіпорынның балансына сату-сатып алу келісім-шарты бойынша
Алынған тауарлардың кіріске алынған тауарлардың есебі бухгалтерлік есепте
Тауарларды алумен байланысты шаруашылық операциялар кіріс құжаттары негізінде,
Кесте 1. Тауарларды алумен байланысты шоттардың бухгалтерлік
операцияларында көрінуі
Операциялардың мазмұны Дебет Кредит
11 Тауар кіріске алынды
1420 3310
22 Жабдықтушының шоты төленді (ҚҚС-мен бірге) 3310 1040
33 Көтерме сауда кәсіпорындарда
1420
44 Жетіспеушілік анықталды 6280 1330
5 Келісім міндеттемелерінің жабдықдықтаушылардың сақтамағаны үшін өсім мен
3310
66 Жабдықтаушылардың өсімі мен
Кейбір жағдайларда тауарларды жеткі ретінде қосылған құнға салынатын
Бөлшек сауда кәсіпорындарда ҚҚС есептеу тәртібі өзгермейді. Ал,
Демек, берілген жағдайда, тауар өндіруші кәсіпорындар ҚҚС-нан босатылса,
Көтерме сауда кәсіпорындардың шоттар жоспарына сай бухгалтерлік есепте
Кесте 2. ҚҚС-сыз келіп түскен тауарлар жене
№
Операциялардың мазмұны
Дебет
Кредит
1 Жабдықтаушылардан келіп түскен
1420 3310
2 Жабдықтаушылардың шоты төленді (ҚҚС-сыз)
3310
1040
3 Есеп айырысу
4 Сату құны бойынша тауарларды
5 20% ставкамен жіберілген тауар үшін ҚҚС есептелді
3120
6 Сатып алушыға
Айдың соңында құны төленген, бірақ жолда қалып қойған
Қоймаға келіп түскен тауарлар мен ыдыстарды кіріске алу
Тауарларды қоймаға қабылдап алу жұмыстары.
Тауарлардың қоймаға келіп тусуі үлкен дайындық жұмыстарын талап
- сақтау қоймасына жақын орналасқан көлік
- тауарларды түсіру және орналастыру бойынша
- тауарларды түсіру бойынша жүк машиналарының
- алдын-ала орнын анықтау.
Тауарларды қабылдап алу, өткізу жұмыстары бойынша құжаттарды дайындау.
Әртүрлі көтерме компанияларда тауарларды қоймаға қабылдап алу әртүрлі
- тауарларды түсіру;
- тауарлар саны бойынша тексеру;
- қабылдап алынған тауарлар бос қоймаға
- тауарларды қаптау;
- тауарлар сапасы бойынша тексеру;
- тауарларды сақтау орнына жеткізу;
- қабылдап алу, өткізу құжаттарын толтыру;
- қабылдап алынған тауарларды тіркеу.
- тауарларды қабылдап алу және тексеру
Әдетте тауарлардың жолда жүруі мен олардың қабылдап алу-өткізу
Тауарларды тексеру әдістері
Бұл операциялардың негізі көтерме кәсіпорындарының тауарларға берген тапсырысы
Біздің практикамызда тауарларды тексерудің келесі әдістері қолданылады:
- накладной бойынша тексеру;
- соқыр тексеру әдісі;
- толық емес соқыр тексеру әдісі.
Наклодной бойынша тексеру әдісі - тексерудің нәтижелері жабдықтаушылардың
Соқыр тексеру әдісі наклодноймен жұмыс істемейді және тауар
Толық емес соқыр тексеру әдісі - наклодной арқылы
Накладной бойынша тексеру
Жабдықтаушы өз тауарларын жібермесе сатып алушыға накладнойының көшірмесін
Накладнойды жіберу кезінде ол жыртылып не оқуға мүмкін
Толық емес соқыр тексеру әдісі
Бұл әдіс алғы 2 әдісті қиыстырудан туындайды. Мұнда
Тауардың сақтау орнын анықтау және сақтау қоймасына
Әр тауар қабылдап алынып, тексеруден өткізіліп сақтау қоймасында
- тауардың көлемінің
- қойманың актив және резерв бөлімдерінде
- тауарды маркалары бойынша орналастыру;
- тауарды сақтау орнын анықтау;
- тауарды сақтау қоймасында белгіленген орынға
Тауардың сақталу орнын белгіленген кезде олардың саны мен
Қойма жұмысшылары тұтынушылардың тапсырысын жинақтай отырып тауардың әр
Тауарды қабылдап алу кезінде қолданылатын құжаттар.
Қабылдау бөліміне өтетін тауарлардың есебі мен бақылауын жүргізу
Бұл құжаттардың нақты бар болуы тауарларды қабылдап алу
- орауыш парағы;
- коносамент;
- транспорт накладнойы;
- жүк накладнойы;
- қабылдап алынған тауарларды тіркеу журналы;
- тауарларды қабылдап алу туралы квитанция;
- қайтарылған тауарларды тіркеу журналы;
- қайтарылған тауарларды қабылдап алғаны жөнінде
- накладной;
- тауарды сатып алу жөнінде тапсырыс.
Орауыш парағы. Бұл құжат жабдықтаушылармен құрастырылады.
Коносамент. Коносамент - жүкті жеткізу бойынша тасымалдау қызметінің
Транспорт накладнойы. Транспорт накладнойы тасымалдау қызметінің өкілімен толтырылады.
Жүк накладнойы. Бұл құжатта тасымалдау қызметінің өкілімен толтырылады.
Көтерме кәсіпорынның тауарды қабылдап алу бөлімі жүк накладнойының
Тауар бұзылған немесе жоғалған жағдайда бұл жүк накладнойының
Қабылдап алынған тауарларды тіркеу журналы. Тіркеу журналы қабылдау
Тауарды қабылдап алу туралы есеп беру. Бұл құжат
Қайтарылған тауарларды тіркеу журналы. Бұл журналда тұтынушылар мен
Қабылдау бөлімі осындай справкаға қол қойылған жағдайда ғана
Накладной. Накладнойда жабдықтаушының сатып алушының тапсырысының орындалуы бақыланады.
Накладнойда келесі мәліметтер жазылады: сатып алушының тауардың жеткізуге
Тауарды жеткізуге тапсырыс. Тапсырыстың бұл түрі сатып алушының
Ыдыстар операциясының есебі
Ыдыс - тауарды тасымалдауға, сақтауға және орауға арналған
- қатты (бөшке, бөтелке, жәшік);
- жартылай қатты (кәрзеңке, картон қораптар);
- жұмсақ, (қап, қағаз қапшық);
Ыдыстар бір рет және көп пайдаланатын болуы мүмкін.
Көп рет пайдаланатын ыдыстар жабдықтаушыларға мідетті түрде қайтарылады.
Ыдыстарды сатып алушыларға жіберу тауарларды босату құжаттарымен бірге
Шығындар - ол міндетті түрде жұмсалатын шығындар (тасымалдау,
Зияндар - ыдыстар ұқыпсыздықпен қараудан болған шығындар (жоғалтулар),
Ыдыстардың қозғалысы туралы есеп беру тауарлар бойынша есеп
Сауда кәсіпорын ыдыстардың қолдану түрі мен бағаларына тауарлы
Егер тауар бөлшек саудада сатып алынса, онда ыдыстарға
Шетел валютасына алынатын тауарлар есебінің ерекшеліктері.
Тауарларды шетел және ұлттық валютамен алып, оны сатуға
Шоттар жоспарына сәйкес шетел валютасына алынған тауарлар сол
Шетел валютасымен операциялар бойынша шыққан курстық айырмашылық баланс
Курстың өзгеруіне байланысты курстық айырмашылық жыл бойына счетына
Сатып алушылардан қайтарылған тауарлар есебі.
Сатып алушы сатып алынған тауарды ауыстыруға, ақау болған
Д. 3310 К. 1330
Егер ақау - жабдықтаушы кәсіпорынның кінәсінен болса, онда
Мысалы, "Төлеби" ЖШС фирмасы тауарларды Ресейден, Өзбекстаннан, Қырғызстаннан,
Жергілікті фирмалардан тауарды "Төлеби" ЖШС экспедиторлары жабдық алушының
Сонымен қатар фирма басшылары жеке тұлғалармен де келісім-шарт
Тауарлар қабылданған кезде олардың жетіспеушілігі, немесе құжаттары жазуларға
Тауарларды қойма меңгерушісі қабылданғаннан кейін ол әр тауарға
ІІ. БӨЛШЕК САУДА КӘСІПОРЫНДАРЫНДАҒЫ ТАУАРЛАР ҚОЗҒАЛЫСЫНЫҢ ЕСЕБІ
2.1 Бөлшек сауда дүкеніндегі бухгалтерлік есеп пен салық
Бөлшек сауда - тауарлардың өндіріс саласынан жеке адамның
Бөлшек сауда тауарлардың қозғалысын үш саты түрінде ажыратуға
төлеу жолда
(алдын ала төлеу)
консигнация қоймада
сауда залында
ұсақ көтермемен табиғи
кемуі
ұрлануы
Сауда кәсіпорындары сауданың (азық-түлік, көкөніс, өнеркәсіптік, маталар, құрылыс,
Тауарларды қоймаға немесе тікелей бөлшек сауда кәсіпорынның бөліміне
"Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
Өткізу кезінде заттар алушыға беріледі, яғни тауарды меншіктену
Тауарларды халыққа жеңілдікпен өткізу түрлерінің бірі кредитке сату
Тауарлардың шығарылуы олардың ысырапқа ұшырауына байланысты болуы мүмкін.
Тауарлар (қаптамалар) қозғалысын растайтын бастапқы құжаттар негізінде жауапты
Рыноктық қатынастар кезеңінде кәсіпорынның кіріс бөлімінің қалыптасуына сұраныс
Тауар бағасына үстемелердің қолдану қажеттілігі өткізуден түсімнің толық
Тауарлардың сатылу құнын қалыптастыруға қазіргі көзқарас тауарларға қайта
Тауарлардың негізгі айналымы қаптамамен жүргізілетін кәсіпорындарда оның есебін
2.1 Бөлшек сауда дүкеніндегі бухгалтерлік есеп пен салық
Бухгалтерлік есеп шоттарындағы тауарлар қозғалысын көрсету схемасын төмендегі
Меншік иесі құқығы жағдайында тауарды өткізу жөніндегі бухгалтерлік
Жеткізіп берушіде
1. Д-т 1210 К-т 6020
Босату бағалары бойынша дүкенге жөнелтілген тауар құны көрсетілген
2. Д-т 1210 К-т 3130
Салық шот-фактурасында бөлінген ҚҚС сомасына
3. Д-т 7100 К-т 1330
Өткізілген тауардың нақты өзіндік құны есептен шығарылған
4. Д-т 1040 К-т 1210
Дүкеннен сатылған тауар
Бөлшек сауда дүкенінде
Сату бағаларында ("Үстеме баға" шотын пайдаланып)
1. Д-т 1330 К-т 3310
Жеткізушінің бағасы (сатып алу) бойынша қоймаға кіріске алынған
2. Д-т 1420 К-т 3310
Салық шот-фактура бойынша ҚҚС сомасына
3. Д-т 1330 К-т 1330
Қоймадан бөлімге (ішкі алмастыру) берілген тауар
4. Д-т 1330 К-т 1330
Сауда кәсіпорынының үстеме бағасына
5. Д-т 1330 К-т 1330
Тауар бағасына ҚҚС сомасына
6. Д-т 3310 К-т 1040
Жеткізіп берушіге тауар үшін төленгені
7. Д-т 7100 К-т 1330
Есептеме құны (сатып алу) бойынша тауардың есептен шығарылған
8. Д-т 1330 К-т 1330
Есептелініп өткізілген үстеме (үстеме баға) сомасына
9. Д-т 1330 К-т 1330
Тауар бағасындағы ҚҚС сомасына
10.Д-т 1010 К-т 6020
Сатудан түскен түсім (кіріс)
11. Д-т 1010 К-т 3130
Өткізуден бюджетке төленуге тиісті ҚҚС сомасына
12.Д-т 1040 К-т 1010
Есеп айырысу шотына аударылған түсім
13. Д-т 3130 К-т 1260
Бұрын есепке алынған ҚҚС сомасына
14. Д-т 3130 К-т 1040
Бюджетке аударылған ҚҚС
15. Д-т 5410 К-т 7100
Жиынтық кіріске (жыл бойынша) есептен шығарылған өзіндік құны
16. Д-т 6020 К-т 5410
Тауарларды сатудан болған кіріс жиынтық кіріске (жыл бойынша)
17. К-т 5410 шоты бойынша
Сатудан алынған жиынтық кіріс
Сату бағаларында (сату үстемесін бөлмегенде)
1. Д-т 1330 К-т 3310
Жеткізушінің бағасы бойынша қоймаға кіріске алынған тауар
2. Д-т 1260 К-т 3310
Есепке алуға қабылданған ҚҚС сомасы
3. Д-т 1330 К-т 1330
Қойдан бөлімге (ішкі алмастыру) берілген тауар
4. Д-т 7100 К-т 1330
Есептеме құны бойынша тауардың есептен шығарылған
5. Д-т 1010 К-т 6020
Есептен шығарылған тауарды өткізуден кассаға түскен түсім (кіріс)
6. Д-т 1010 К-т 3130
Өткізуден ҚҚС сомасына
7. Д-т 1040 К-т 1010
Есеп айырысу шотына аударылған түсім
8. Д-т 3130 К-т 1260
Бұрын есепке алуға қабылданған ҚҚС сомасы
9. Д-т 3130 К-т 1040
ҚҚС аударылған қалдығы
10. Д-т 3310 К-т 1040
Тауар үшін жеткізуші шотына төленгені
11. Д-т 5410 К-т 7100
Өткізілген тауарлардың өзіндік құны жиынтық кіріске (жыл бойынша)
12. Д-т 6020 К-т 5410
Сатудан болған кіріс жиынтығына (жыл бойынша) есептен шығарылды
13. К-т 5410
Өткізуден алынған жиынтық кіріс
Қызметтің негізгі сәттерінің бірі бөлшек сауда дүкенінде салық
Тауарлардың бекітілген тізбесі бойынша ҚҚС-тың әртүрлі ставкалары
Бюджетке салықтың дұрыс есептелінуі мен толық аударылуы үшін
2.2 Саудадағы айналым шығындарын талдау
Айналым шығындары - тауар өндірушілер мен тұтынушылардың оны
1. Жалпы айналым шығындарына және
2. Халыққа қызмет
3. Өнімсіз шығындарды анықтап, оларды жою немесе
Айналым шығындарына әсерін тигізетін негізгі факторлар: тауар айналымының
Тауар айналымының көлемі айналым шығындарының сомасына да деңгейіне
1) ауыспалы;
2) шартты-тұрақты.
Ауыспалы айналым шығындары: транспорттық шығындар, тауар айналымының көлеміне
Шартты-тұрақты айналым шығындары: тұрақты оклад түрінде төленетін еңбек
Айналым шығындарының жалпы деңгейіне тауар айналым көлемінің өзгеруінің
У'ж = Uж.ш-т * 100 / Т1
У'ж — шартты-тұрақты айналым шығындарының қайта есептелінген
жоспарланған деңгейі;
Uж.ш-т - шартты-тұрақты айналым шығындарының жоспарланған
сомасы;
Т1 — нақты тауар айналымы.
Қайта есептелінген шығындар деңгейімен жоспарланған деңгейі арасындағы айырма
Δ У'ж = У'ж.ш-т - Уж.ш-т
Δ У'ж — айналым шығындарының деңгейінің өзгеру мөлшері;
У'ж.ш-т — шартты-тұрақты
мөлшері.
Айналым шығындарының сомасына тауар айналымы көлемінің өзгеруінің әсерін
И'ж.аус = Тл * Уж.аус /100
И'ж.аус - нақты тауар айналымын есепке
ауыспалы шығындардың жоспарлы сомасы;
Уж.аус - ауыспалы айналым шығындардың жоспарлы деңгейі.
Қайта есептелген сомамен жоспарланған сома арасындағы айырма тауар
ΔИ = И'ж - Иж.аус
"Төлеби" ЖШС-ң айналым шығындары жоспармен салыстырғанда 1,3 мың
Жоспарлы және нақты айналым шығындарының арасыпдағы ауытқумен соларға
Айналым шығындарын талдау үшін оның абсолюттік және қатысты
Қорытынды
Сауда қызметінің негізгі объектісі болып тауар есептелетін болғандықтан,
Қазіргі жұмыссыздық кезеңде кейбір кәсіпорын басшылары өз қол
Серіктестік өз дүкендері аркылы тұтынушыларға қымбат жиһаздар мен
"Төлеби" ЖШС-ң өз халыққа қызмет көрсету жұмысын жоғары
1. Өзінің заң бөлімінің жұмысына көңіл бөліп, деңгейін
2. Халықты өз дүкендеріне тарту үшін оларға сапалы
3. Материалды-жауапты адамдардың еңбек ақысын жоғарылату.
4. Табиғи шығындар сметаға қосылғандықтан және олардың нормативі
5. Тауарларды несиеге беру қызметін ұйымдастыру қажет.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Сауда бағасы шегрімдерінің есебі Бухгалтер бюллетені, 1998 N34
Бөлшек кәсіпорындарындағы тауар қозғалысының есебі Бухгалтер бюллетені, 1999
Алдағы шығындар мен төлемдер резервтерінің саудадағы есебі Бухгалтер
Саудадағы тауарлық шығасын есепке алу. Бухгалтер бюллетені, 1998
Саудалық үстеме бағасының есебі. Бухгалтер бюллетені, 1998 N18,19
Основы бух.учета в торговле. Зернов Л.С. и др.
Бухгалтерский учет в торговле. Ивашкин Б.Н., 1998г.
Учет торговых операций. Влаксова В.Н.
Бухгалтерский учет в торговле. Мачнев И.Ф.
Бухгалтерский учет в торговле. Слепак.
Бухгалтерский учет на предприятиях малого и среднего бизнеса.Волков
Организаңия, техника и бухгалтерский учет товарных операций (оптовая
Руководство по бухгалтерскому учету на предприятиях. Волков
Учет, анализ и аудит на предприятиях. Шишкин
Основные правила розничной торговли. Бюллетень нормативных актов министерств
Лицензирование в торговле. Павлов И. Босс (журнал), 1998
Учет ТМЗ. Бюллетень бухгалтера., 1998 N7,
ТМҚ есебі Жакипбеков С.Ж.
26
- 2 -
1
Түсуі
2
Запаста болуы
3
Тауарлардың шығарылуы
сатылуы
басқа да
Сауда кәсіпорнындағы бухгалтерлік есеп
Баспа өнімдері саласындағы кәсіпорындағы маркетингтік қызметті ұйымдастырудың теориялық негіздері
Сертификаттаудың мақсаттары
Кәсіпорын бөлмелерінің тізімі
Өнімді өткізуді жоспарлау
Тауар қозғалысы процестерін ұйымдастырудың теориялық аспектілер
Қоймалар, қоймалардың түрлері және оларды пайдалану
Қазақстан Республикасында кәсіпорындардың бәсеке қабілеттілігін қамтамасыз етудің ұйымдастырушылық–экономикалық механизмін қалыптастыру жолдары
Бағаның нарықтық экономикадағы рөлі. Баға белгілеу факторлары
Бөлшек сауда және сервистік қызметтің маркетингтің шешілімі