Әлемдік мұхит
Жоспар
Судың ластану мәселесі.
Суды ластаушы заттар.
Су тіршіліктің қажетті шарты, тіршілік
Жердегі су қоры.
Судың сандық мөлшерінің сарқылуы мен ластану
Судың эвтрофикациясы.
Табиғи эвтрофикация.
Антропогенді эвтрофикацияға.
Су тапшылығы мәселесін шешу.
Судың ластану мәселесі.
Ластануға судың барлық категориялары: мұхит, континенттік,
Судың, әсіресе аузы судың сапасы халықтың
Барлық сулардың құрамында еріген заттар болады.
Судағы химиялық элементтердің жиынтығы жануарлар мен
Судың тұздылығы әдетте онда еріген химиялық
Химиялық элемент
Еріген заттардың жиынтығынан (
Мұхит суы Адам қаны
Хлор 49,3 55,0
Натрий 30,0 30,6
Оттегі 9,9 5,6
Калий 1,8 1,1
Кальций 0,8 1,2
Тұщы су – 1 г/л дейін;
Тұздылау – 1-3 г/л;
Аз тұзды – 3-10 г/л;
Тұзды және өте тұзды – 10-50
Рапа - 50 г/л артық.
Теңіз суында шамамен 35 г/л тұз
Адам суды оны пайдалану мақсатына байланысты
Судың сапасын бағалау үшін шекті рұқсат
Ауыз судың сапасын бағалауда химиялық
Судың бактериялық жағдайы төмендегідей анықталады:1) судағы
Органолептикалық көрсеткіштерге судың иісі, түсі, дәмі,
Судың сапасының маңызды көрсеткіші – ондағы
Судың оттегімен қамтамасыз етілуі оттегін биологиялық
Суларда биологиялық ыдырауға төзімді заттар көбейіп
Әдетте, шайынды суларды ОХПК 100 мг/л
ОБПК мен ОХПК көрсеткіштерінің қатынасы
Суды ластаушы заттар.
Сулардың ластануы ең бірінші рет су
Ластаушы заттардың басым бөлігі атмосфералық жауын
Су жүйелеріне жылулық ластану айтарлықтай
Атақты француздың мұхит зерттеушісі Жак Кусто
Ал оның әр тоннасы 12 км
Мұнайлы қабықша су бетінің шағылыстыру қабілетін
Мұнайлы қабықша су бетінің шағылыстыру қабілеті
Егіншілікпен айналысатын аудандарда ауыл шаруашылығы судың
Мал шаруашылық кешендері кейбір аймақтарда негізгі
Судың жылулық ластануын да атап өтуге
Сулардың негізгі ластануы көбінесе олардың су
Суды пайдалануға оны қалдықтар мен қоқыстардан,
Орманды тасымалдауда пайдаланылатын өзендер, әсіресе солтүстік,
Айтарлықтай теріс экологиялық нәтижелер су қоймаларына
Мұнан да ауқымды мәселелер су қоймасы
Су экожүйелеріне екінші ретті ластану да
Су – тіршіліктің қажетті шарты, тіршілік
Жердегі барлық су біртұтас. Олар атмосферамен,литосферамен
Судың қасиеттері. Биосферадағы маңызы процестерге әсерін
Табиғат ресурсы және зат ретіндегі сарқылмайтыны.
Суға қату кезінде көлемінің артуы және
Ең жоғарғы тығыздығы +4(С-да байқалады. Табиғи
Жылу сыйымдылығының және жылу өткізгіштігінің
Тек оң ғана емес, теріс температурада
Булану мен еру кезінде жылу сіңіріледі
Дисперсті ортада, мысалы, ұзақ саңылаулы топырақтар
Әмбебап еріткіш. Сондықтан, табиғатта абсолютті таза
Су – атмосфераның оттегімен толығуының (фотосинтез
Қазіргі түсінік бойынша тіршілік суда пайда
Қазіргі күнде дейін денесіндегі судың мөлшері
Адам ағзасындағы судың үлесі 60(-ға жуық,
Адам денесіндегі судың мөлшері.
Заттар, ұлпалар Дене немесе ұлпа салмағына
Ағзада 60
Соның ішінде ұлпаларда:
Май 20
Сүйек 25
Бауыр 70
Бұлшық ет 75
Қан 79
Ми 85
Лимфа 95
Гомойогидрлі ағзалардың 10( - 12( суды
Судың көптеген биологиялық маңызды қасиеттері нашар
Оттексіз су тірі ағзалардың өліміне әкеледі.
Байланысқан күйге өткен су өзінің төменгі
Жылу сыйымдылығының жоғары болуы және булану
Табиғи экожүйелердің тіршілігіндегі судың маңызы
Бидайдың бір тоннасын алуға 2500 т
Су адам үшін тек биологиялық қана
Мәліметтерге қарағанда ертедегі өркениеттер су шаруашылығын
Су барлық дерлік технологиялық процесстердің бөлінбес
Қазір дүние жүзінде орташа шамамен
Жылдан – жылға судың бағасы артып
Қазірдің өзінде су халықаралық қатынастардың шиеленісу
Жердегі су қоры.
Жердегі судың әлемдік қоры орасан зор.
Жердегі судың басым көп бөлігі тұзды
Әлемдік мұхиттың деңгейінің өзгермелі жағдайында
Қазіргі кезде әлемдік су балансы мұхит
Құрлықтағы жауын – шашынның толық буланбауы
Әлемдік су қоры.
Судың түрі Көлемі мың км
Әлемдік қордағы үлес (
Жалпы қордан Тұщы су қорынан
1.Жалпы қоры он-ың ішінде:
2.Тұзды оның ішін-де:
Әлемдік мұхит
Жер асты
Көл
3.Тұщы оның ішін-де:
Мұздықтар мен
Жер асты
Жер асты мұздары
Көл
Топырақ
Атмосферадағы су
Ағзалардағы су
Батпақтағы су
Өзен суы 1353985
1350955
1338000
12870
85
350029
24064
10530
300
91
17
13
1
12
2 100
97,5
96,5
1,0
0,006
2,5
1,74
0,76
0,022
0,007
0,001
0,001
0,0001
0,0009
0,0002 -
-
-
-
-
100
68,7
30,1
0,86
0,26
0,05
0,04
0,003
0,003
0,006
Судың сандық мөлшерінің сарқылуы мен ластану
Қазір адам әр түрлі су көзднрінен
35 млн. км тұщы
Табиғи су көздерін пайдаланғанда су ресурстарының
3-кестедегі мәліметтер оның ең максималды шамасы
Гидросфераның әр түрлі категориялы суларының қалпына
Сулардың категориясы Қалнына келу жылдамдығы
Өзен 16 күн (басқа мәліметтер бойынша
Атмосфера 8 күні
Топырақ групты 1 жыл
Батпық 5 жыл
Көл 17 жыл
Әр түрлі горизонттардың жерасты сулары 1400
әлемдік мұхит 2500 жыл (араласу 63
Техникалық және экологиялық жағынан ең
Қазіргі дүние жүзі бойынша пайдаланылатын судың
Қайтымсыз суды қолдану негізінен суармалы егістікке
Судың жетіспеуі өзен ағыстарының біртекті болмауы
Ағыстың уақытында әртектілігін нейтралдау үшін су
Олай болса Жердегі тұщы су қорының
Судың эвтрофикациясы
Судың эвтрофикациясы деп- судың биогенді элементтермен,
Эвтрофикация мысалында экологияның маңызды құбылыстары, тізбекті
Эвтрофикацияның нәтижесі – балдырлар мен басқа
Сулы ортада аталған әсер судың маңызды
Эвтрофикацияны табиғи және антропогенді факторлар туғызады.
Табиғи Эвтрофикация
Табиғи Эвтрофикация баяу жүреді және
Мұндай су қоймасының мысалы – Байкал
Келіп түсетін су ағыстарынан қоректенетін шағын
Антропогенді эвтрофикацияға
Антропогенді эвтрофикацияға қазір барлық ішкі су
Эвтрофикацияны тұрмыстық және өнеркәсіптік шайынды сулар,
Қоректік заттарға кедей (олиготрофты) табиғи сулардағы
Эвтрофтанған суларда өсімдіктердің биогенді элементтерді тікелей
Эвтрофикация кезінде тек судың химизмі ғана
Су қоймаларының эвтрофикациясының нәтижесі.
Су тапшылығы мәселесін шешу.
Су қорының сандық сарқылуының алдын алуға
Суды аз пайдаланатын технологияларды қолдану;
өндірістік жағдайда суды бірнеше рет пайдалануға
өндірістік процестерде ауыз суға арналып берілетін
ауыз су, тамақ дайындау және санитарлық
судың ысырап болмауын және суды өлшеп
тұтынушыларға жеткізу кезінде және әкетуде судың
суға экономикалық тұрғыдан дәлелденген бағаны тағайындау.
Су қоймаларын жасау және оның бетінен
Қайтымсыз шығын болатын суды кеміту;
Суармалы егіншілікте суды тиімді пайдалануда жетілдірілген
Судың аймақтық тапшылығын оны басқа жүйелерде
Су ресурстарының сандық сарқылуы, көбінесе әр
Сулардың ластануын төментетуге бағытталған іс шаралар
Аэрация станцияларында биологиялық тазарту процестері ластанған
Суды тазартуға табиғи экожүйелерді де қолдануға
Судың сапасын жақсарту мақсатында озондау, ультракүлгін
Кез келген табиғи ресурсқа адамның әсерін
Биогенді заттардың келіп түсуі ((,( және
Эвтрофтану
Судың сапасының нашарлануы
Экожүйенің тұрақтылығының бұзылуы
Ортаның анаэробиозы
Гидробионттар құрамының өзгеруі
Адам денсаулығы
Әлемдік мұхит
Дүниежүзілік мұхитқа физикалық-географиялық сипаттама
Мұхитты экологиялық қорғау жолдары
Дүние жүзілік мұхитттарға физ-географиялық шолу
Мұхиттың әлемдегі алатын орны
Дүние жүзілік мұхиттың құрлықпен салыстырғандағы ауданы
Оқу-әдістемелік кешен “Сулы жүйелер географиясы” пәні бойынша
Су жүйелер экологиясы
Азия-тынық мұхиты аймағындағы қауіпсіздік мәселесі
Биосфераның ғаламдық экологиялық проблемалары: Әлемдік мұхиттың, атмосфераның, топырақтың ғаламдық ластануы. Экологиялық жағдайлар мен экологиялық дағдарыс