Зейнетақы қорлары

 Қазақстан Республикасы білім және ғылым
«____________________________________» университеті
«___________________________» пәні
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының жинақтау ісін ұйымдастыру және оның
Орындаған:____________
Қабылдаған:____________
Астана 2008
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ......................................................................................................................................................3
І. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫ
ҚЫЗМЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Жинақтаушы зейнетақы қоры қызметінің мазмұны мен мәні
1.2 Жинақтаушы зейнетақы қорының міндеттері...........................................................................6
1.3 ҚР–ның жинақтаушы зейнетақы қоры қызметінің даму
ІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫ
ҚЫЗМЕТІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ҚЫЗМЕТ ЕТУІН
2.1 Қазақстан Республикасында жинақтаушы зейнетақы жүйесін басқарудың
ерекшеліктері..........................................................................................................19
2.2 Қазақстан Республикасының«Халық Банк ЖЗҚ-ның» даму кезеңдері және
қаржылық көрсеткішіне талдау..................................................................................................26
2.3 Қазақстан Республикасының «Халық Банк ЖЗҚ» қызметімен байланысты
п роблемалары...................................................................................................................................31
ІІІ. ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫ ҚЫЗМЕТІНІҢ ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕСІ...........37
ҚОРТЫНДЫ.....................................................................................................................................46
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ..................................................................................48
ҚОСЫМША........................................................................................................................................49
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы Қазақстан
Қазақстандықтардың, Қазақстан қоғамының барлық жіктері мен әлеуметтік топтарының
Мемлекеттің әлеуметтік саясаты жұмыс орындарын ашуға және еңбекке
Қазақстан Республикасының әлеуметтік – экономикалық дамуындағы маңызды рөлді
Халықты зейнетақымен қамтамасыз ету мәселесі әр кезде әр
Курыстық жұмыстың мақсаты зейнетақы қорларын ары қарай дамытуды
Осы курыстық жұмыстың мақсатына жету үшін мынадай міндеттерді
Зерттеу объектісі «Қазақстан Халық Банкі» акционерлік қоғамының жинақы
Курыстық жұмыстың құрылымы, кіріспе, үш тараудан және қорытындыдан
І. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫ
ҚЫЗМЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
Жинақтаушы зейнетақы қоры қызметінің мазмұны мен мәні және
құрлымы
Жинақтаушы зейнетақылық қордың мәні - бұл нақты өндіріске
Еңбекке қабілеттігі жоқ азаматтарды әлеуметтік қамсыздандырудың кажеттігін теориялық
Азаматтарды әлеуметтік қорғаудың нысанын білдіретін «әлеуметтік қамсыздандыру» түсінігі
Еңбек зейнетақыларын зейнетақылық жасқа жеткен және қажетті енбек
Әлеуметтік зейнетақылар еңбек зейнетақыларына құқықты иеленбеген, көмекке мұқтаж
Сипатталып отырған зейнетақылық жүйе толыққанды сипатқа ие болды,
Бірақ, Қазақстанда 90-жылдары тіпті өзгеше жағдай орын алды.
Сондықтан, 1991 жылы тәуелсіздікке қол жеткізгеннен бастап зейнетақылық
1991 жылғы 15 маусымда тәуелсіз Қазақстанның тарихында зейнетақы
Алайда, аталған заң басты мәселені - зейнетақылық жүйені
Қазақстан Республикасының зейнетақылық жүйесінің дамуындағы келесі кезең болып
Жеке зейнетақылық жинақ қорларын қалыптастыру үшін жинақтаушы зейнетақы
1998 жылғы 1 қаңтардағы жағдайы бойынша кем дегенде
1.2 Жинақтаушы зейнетақы қоры қызметін міндеттері
Қордың негізгі міндеті – әрбір салымшының қаржылай байлығына
Енді мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы қорларының міндеттеріне тоқталсақ,
Қазақстан Республикасы Үкіметінің белгілеуі бойынша зейнетақы
активтерінің төлемдерін жүзеге асыруға;
жеке зейнетақы активтерінің қорының есебін жүргізуге;
зейнетақы алушы мен салымшылардың қорлары туралы өздеріне мәлімет
зейнетақы қорының жағдайының мәліметтерін құпияда сақтауға;
зейнетақы қоры заңға сәйкес жүргізілуіне;
зейнетақы алушының өтініші бойынша оның зейнетақы қорын басқа
аударуға;
зейнетақы активтерін инвестициялық бақылау үшін зейнетақы активтерін
басқаратын компаниялармен келісімге тұру (мемлекеттік жинақтаушы қорынан басқа);
мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы қорымен келісімге тұрған
азаматтарға бірдей қызмет көрсетуге және т.б. міндетті.
Зейнетақымен қамсыздандырудың қазіргі кезгі жүйесінің ерекшеліктері болып мыналар
зейнетақылық төлемдер бұрынғыдай ұрпақтар арасында емес, бір ұрпақтың
зейнетақы қоры жинақ қорларына, инвестицияларға және зейнетақы төлемдеріне
мемлекет әлеуметтік көмек көрсетуге мұқтаж тұлғаларға тек әлеуметтік
Қазақстан Республикасында зейнетақының негізгі түрлері болып жасына, мүгедектігіне,
Қазақстандық зейнетақы реформасының негізгі параметрлері болып мыналар табылады:
барлық артықшылықты зейнетақылар жойылды. Зейнетақыны алуға қойылатын талаптар
зейнетке шығу жасы еркектер үшін 63 жасқа дейін,
жинақтаушы зейнетақы қорында әрбір қызметкерге жеке зейнетақы шот
мемлекеттік емес зейнетақы қорлары жабық түрдегі акционерлік
Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 20 маусымдағы «Қазақстан Республикасында
Бұл әлеуметтік зейнетақы - зейнетақымен қамсыздандырудың бірінші деңгейі.
Зейнетақымен қамсыздандырудың екінші деңгейі - ҚР «Қазақстан Республикасында
Зейнетақымен қамсыздандырудың толыққанды жүйесінің қалдықтары елімізде осыған дейін
Үшінші деңгей - бұл азаматтардың өздерінің міндетті және
Осылай, Қазақстан Республикасының тұрғындары 3 түрлі зейнетақыны иеленуі
1.3 ҚР-ның жинақтаушы зейнетақы қоры қызметінің даму
2002 жылдың соңында Қазақстандық азаматтарды зейнетақымен қамтамасыз етудің
2002 жылғы 29 желтоқсандағы № 369-11 заң екі
Жаңартылған зейнетақымен қамтамасыз ету туралы заңы зейнетақы активтерін
Зейнетақымен қамтамасыз ету туралы заңның ескі баспасы бойынша
Бұл жаңа енгізілген өзгерістен мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры
Жақын арада кейбір жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін
Біріншіден, өкілетті орган – лицензиялар тарапынан қатаң нормативтік
Екіншіден, зейнетақы активтерін инвестициялық басқаруды жүзеге асыратын
Тағы да бір зейнетақы заңдылығына енгізілген маңыздырақ өзгерістердің
Егер 2007 жылға дейін зейнетақы жарнасының жүйесі екі
Зейнетақы заңдылығы негізгі өзгеріс ретінде зейнетақылық қызмет көрсету
2003 жылдың басынан бастап зейнетақы заңында 2002 жылдың
Зейнетақы заңындағы жаңа өзгерістерге сәйкес қызмет етуші зейнетақы
Сақтандыру компанияларының басқа зейнетақы заңдағы өзгеріске сәйкес нарықта
Агент ретінде Қазақстанда өздерінің тұрақты мекемесі, филиалы мен
Жалпы алғанда зейнетақы заңына жаңа түзетулер жинақтаушы зейнетақы
Қазақстанның зейнетақы мен қызмет көрсету нарығында, бүгінгі күні,
Жинақтаушы зейнетақы қорлары арасында ең көп жинақталған зейнетақы
Салымшылардың алушылардың жеке зейнетақы шоттарына бөлінген таза инвестициялық
Ұлттық банктің мәліметтері бойынша 2006 жылдың басында
Егерде алдағы уақыттарда зейнетақы активтерінің өсуі осындай қарқынмен
Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы жүйесіндегі негізгі айтулы жағдай ретінде
Кесте 1 - 2006 жылдың 1 қаңтарындағы жағдайға
Зейнетақы қорының атауы
Зейнетақы активтері
млн. тг. Зейнетақы активтерінің таза сомасы Нарықтық үлесі
%
млн. тг. млн. долл.
МЖЗҚ 75773,8 75649,5 485,4 28,05
"Қазақстан халық банкі" ЖЗҚ 60831,9 60797,4 390,1 22,52
Ұлар Үміт 46504,5 46349,9 297,4 17,21
ABN AMRO-КАЗПИЙ МУНАЙ ГАЗ
18 922,7 18906,7 121,3 7,00
Сенім 12757,1 12740,9 81,8 4,72
Құрмет 11169, 11165,3 71,6 4,13
Қазақмыс 8 857,5 8841,2 56,7 3,28
Қазақстан 7 342,4 7332,3 40,0 2,72
Нефте-Газ-Дем 6 433,4 6423,8 41,2 2,38
Халық зейнетақы қоры 5 072,3 5063,4 32,5 1,88
Қорғау 3 916,1 3914,2 25,1 1,45
Отан 2 595,7 2,595,3 16,7 0,96
Қонаев атындағы МеЖЗҚ 820,9 820,7 5,3 0,30
Филип Моррис Қазақстан 649,0 648,2 4,2 0,24
Капитал 624,1 623,8 4,0 0,23
Барлығы 270159,2 269752,5 1730,8 100,00
Ескерту: №3 РЦБ Казахстана
2006 жылдың басында Қазақстанда 16 жинақтаушы зейнетақы қоры,
10 жылдың қорытындысы бойынша зейнетақы мен қызмет көрсету
Зейнетақы активтерінің мөлшері 100 млн. доллардан асатын 4
Олардың зейнетақы активтерінің мөлшері 20-дан 100 млн долларды
2006 жылдың қорытындысы бойынша зейнетақы активтерінің көлемі жағынан
2006 жылдың ішінде ол 4,3%–ға дейін төмендеді. Ал
Өзінің нарықтағы үлесін төмендетіп алғандарда кездеседі: "Сенім"
Кесте 2 - 2006 жылғы Қазақстанның жинақтаушы
Зейнетақы қорының атауы Зейнетақы активтерінің сомасы Зейнетақы активтерінің
Басына 2002ж. аяғына 2002ж. млн.тг. %
1 2 3 4 5
МЖЗҚ 58 998,6 75773,8 16 775,2 28,4
"Қазақстан халық банкі" ЖЗҚ 39 058,1
2 60 831,9
3 21 773,8
4 55,7
5
1
Ұлар Үміт 31 452,2 46 504,5 15 052,3
ABN AMRO-КАЗПИЙ МУНАЙ ГАЗ 12 127,0 18 922,7
Сенім 9 035,3 12 757,1 3 721,9 41,2
Құрмет 6 507,8 11 169,3 4 661,5 71,6
Қазақмыс 6 482,5 8 857,5 2 375,0 36,6
Қазақстан 4 700,1 7 342,4 2 642,3 56,2
Нефте-Газ-Дем 3 982,7 6 433,4 2 450,7 61,5
Халық зейнетақы қоры 2 971,3 5 072,3 2
Қорғау 2285,1 3916,1 1631,0 71,4
Отан 114,0 225,95 2481,7 2177,5
Қонаев атындағы МеЖЗҚ 514,7 820,9 306,2 59,5
Филип Моррис Қазақстан 420,6 649,0 228,4 53,4
Капитал 0,0 624,1 624,1 -
Барлығы 82669,7 270159,2 87489,5 47,9
Ескерту: №1 2003 РЦБ Казахстана
Жоғары да айтып өткендей 2006 жылы жиынтық зейнетақы
2007 жылдың қорытындысы бойынша мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы
2007 жылдың соңына қарай зейнетақы активтерін басқаруға лицензияны
Кесте 3 - 2007 жылдың 1 қаңтарындағы жағдайға
ЗАБК атаулары Зейнетақы активтерінің барлығы, млн. тг. Зейнетақы
Нарықтық үлесі
%
Млн тг
млн долл
МЖЗҚ 75 773,8 75 649,5 485,4 28,05
Қазақстан Халық банкінің ЗАБК
63 427,6
63 392,7
406,8
23,48
Жетысу 61 795,4 61 614,9 395,3 22,87
ABN AMRO Asset Management
25 268,1
25 247,1
162,0
9,35
BTA Asset Management
18 511,7
18 497,6
118,7
6,85
BESTІNVEST 12 757,1 12 740,9 81,8 4,72
Актив-Инвест 7 888,5 7 879,9 50,6 2,92
Ақ ниет 4 737,0 4 734,9 30,4 1,75
Нұр-Траст
0,00
Барлығы 270 159,2 269 752,5 1 730,8 100,00
Ескерту: №2 2003 РЦБ Казахстана
Өкілетті органның бекітілген ережесіне сәйкес номиналды (К2) және
Кесте 4 - Жинақтаушы зейнетақы қорының 2007 жылға
ЖЗҚ атауы 01.2005ж.-01.2006ж. 12.2006ж.-12.2006ж. 2007 ж.
ауытқуы
К2 К3 К2 К3 К2 К3
1 2 3 4 5 6 7
МЖЗҚ 15,29 8,76 14,80 7,69 -0,49 -0,07
Қазақстан 16,22 9,65 13,27 6,26 -2,95 -3,39
Құрмет 16,57 9,97 13,27 6,26 -3,30 -3,71
Нефте-Газ-Дем 16,15
2 9,58
3 13,2
4 6,12
5 -3,03
6 -3,46
7
1
Қазақмыс 14,89 8,39 13,01 6,02 -1,88 -2,37
Ұлар Үміт 14,34 7,87 12,97 5,98 -1,37 -1,89
Сенім 15,16 8,64 12,91 5,92 -2,25 -2,72
"Қазақстан халық банкі" ЖЗҚ 14,01 7,56 12,71 5,73
ABN AMRO-КАСПИЙ МУНАЙ ГАЗ 14,69 8,20 12,64 5,67
Халық зейнетақы қоры 15,93 9,37 12,46 5,50 -3,47
Қонаев атындағы МеЖЗҚ 14,42 7,94 11,87 4,94 -2,55
Филип Моррис Қазақстан
11,42 4,52
Қорғау 15,29 8,76 11,36 4,47 -3,93 4,29
Отан
9,87 3,07
Орташа алғанда
8,45
5,83
-2,62
Ескерту: №2 РЦБ Казахстана 2003ж.
Кестеден көріп отырғанымыздай 2007 жылдың қорытындысы бойынша барлық
2007 жылы зейнетақы активтерінің жиынтық инвестициялық портфелінің құрылымы
2007 жылдың қорытындысы бойынша жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық
Кесте 5 - 2007 жылдың қорытындысы бойынша агретталған
Қаржы құрылымының атауы Жыл басына % Жыл соңына
Мемлекеттік бағалы қағаздары, барлығы
Оның ішінде:
1) айналу мерзімі 1 жылдан төмен, тг-мен белгіленген
5,16 48,17
12,43 12,64
7,27
2) Қаржы министрлігінің айналу мерзімі 1ж. асатын, тг-де
10,95
12,54
1,59
3) Қазақстанның егемендік қарызының еврооблигациясы
44,05
22,76
21,29
4) Қазақстанның жергілікті атқарушы органдарының АҚШ долларында белгіленген
0,65
0,44
0,21
Қазақстандың эмитенттердің мемлекеттік емес қаржылық инструменттері, барлығы
оның ішінде:
1) теңгемен номиналданған қазақстандық эмитенттерінің акциясы 32,47
3,64 37,04
3,85 4,59
0,21
2) теңгемен және АҚШ долларымен номиналданған қазақстандық эмитенттерінің
20,17
24,33
4,16
3) теңгемен номиналданған депозиттер және депозиттік сертификаттар
0,87
4,99
4,12
4) АҚШ долларымен номиналданған депозиттер және депозиттік сертификаттар
7,79
0,87
-6,92
Шетел валютасымен номиналданған
Шетелдік эмитенттердің бағалы қағаздары
Оның ішінде:
1) шетел эмитентерінің мемлекеттік бағалы қағаздары 6,71
- 14,80
4,92 8,09
-
2) шетел эмитенттерінің мемлекеттік емес бағалы қағаздары 3,06
0,07
3) халықаралық қаржылық ұйымдардың бағалы қағаздары 3,65 6,75
Портфелдегі барлығы 100,00 100,00
Ескерту: №2 РЦБ Казахстана 2007г.
5-ші кестеде көріп отырғанымызды Қазақстанның егемендік қарызының еврооблигациясы
Бұл жалпы алғанда мемлекеттік бағалы қағаздардың жиынтық портфелінің
2007 жылы жалпы алғанда зейнетақы активтерін инвестициялаудың құралдары
Зейнетақылық қызмет көрсету нарығында, зейнетақы активтерін инвестициялау үшін
ІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ
ҚЫЗМЕТІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ҚЫЗМЕТ ЕТУІН
2.1 Қазақстан Республикасындағы жинақтаушы зейнетақы жүйесін басқару ерекшеліктері
Жинақтаушы зейнетақы қорлары қалыптасып жұмыс жасағаннан бері соңғы
Мемлекеттік бағалы қағаздарға салынған зейнетақы активтері зейнетақы қорларының
Зейнетақы активтерін басқаруды зейнетақы активтерін басқару бойынша компанияға
Жинақтаушы зейнетақы жарналарының жиналу мәселелері туралы да айта
Зейнетақы қорларының өмірде кезекті ретін және алдын ала
Тәжірибеде банкроттық кезеңде ұсталынған және өз уақытында аударылмаған
Мемлекеттік реттеуші органның басшылары жинақтаушы зейнетақы қорының қызметін
құқықтық инфрақұрылым жағдайы мен байланысты;
жұмыс берушілермен міндетті зейнетақы жарналарын төлемеуі және өз
өмірлік төлем сызбасын ендірумен байланысты;
зейнетақы активтерін орналастыру үшін қаржы құралдарының жеткіліксіздігімен байланысты
Осы мәселелерді шешу мен байланысты мынадай ұсыныстар қарастырылған.
Жарналардың аударылуын кешіктіру үшін айыппұлдар санкция түріндегі жауапкершілік
Зейнетақы қорларының инвестициялық қызметі жөнінде айтқан кезде мынандай
Жинақтаушы зейнетақы жүйесі туралы халықтың төмен мәлімет алмауы
Төлемейтін кәсіпорындар мәселесін шешуге мынадай ұсыныстар жасауға болады:
зейнетақы қорларын аударуды міндетті төлемдер қатарына жатқызу керек;
салық органдарына төлемейтін кәсіпорындардан зейнетақы қорларын уақтылы аудармағаны
Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы жүйесінің дами бастауынан-ақ салымшының жинақтаушы
Бұдан әрбір салымшының жарнасы сәйкесінше зейнетақы қорына түседі.
Зейнетақы активтерін тиімді басқару негізгі 2 элементтен –
Қол жеткізілген нәтижелермен қатар, жаңа зейнетақымен қамтамасыз етуге
Біздің елдегі зейнетақы мөлшері халықаралық стандарттар бойынша
Алатын зейнетақы мөлшері зейнеткерлердің ең төменгі өмір сүру
Зейнетақы қорларының тиімділігі төмендігі, ол өндірістердің құлдырауынан, көлеңкелі
Зейнетақымен қамтамасыз етуде мемлекеттің алатын ролі халықтың еңбекақы
Қазақстандық салымшылардың зейнетақыларды сақтау үшін үш сатылы
реттеуші мемлекеттік органдардың көмегімен жинақтаушы зейнетақы жүйесіне
функцияларды нақты заңнамалық шектеу және негізгі үш топ
заңнамалық пруденциялдық нормаларды орнату және пенсиялық активтерді
Зейнетақы жүйесінің құрылған уақытынан бастап олардың саны өзгеріп
Талдау көрсеткендей, жинақтаушы зейнетақы қорының аймақтық желісі
Кесте 11 - Жинақтаушы зейнетақы жүйесіне еңбеккке жарамды
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
8715.0 8846.5 8999.7 9140.2 9318,4 9488,8
Еңбекке жарамды халық, мың адам. 7055,4 7107,4 7479,1
Экономикалық белсенділіктің деңгейі, % 66.0 66.0 70.2 70.1
ЖЗҚ салымшыларының саны, мың адам 2990.0 3715,5 4630,2
Еңбекке жарамды халықты қамту деңгейі, % 34 42
Жинақтаушы зейнетақы жүйесі қызмет атқарғаннан уақытында 2000 жылдан
Жинақтаушы зейнетақы жүйесі сандық көрсеткштердің: салымдардың саны, міндетті
Кесте 12 - Жинақтаушы зейнетақы қоры, аймақтық желінің,
1999 ж. 2007 ж. Өсу қарқыны
Жинақтаушы зейнетақы салымдары, дана. 6 14 2,3
Аймақтық жүйе, дана 46 151 3,3
Міндетті зейнетақылық салымдар бойынша салымшылар 1622,5 8573,1 5,3
Зейнетақылық салымдар, млрд тенге 22,3 698,9 31,3
Сондықтан жинақтаушы зейнетақылық қамтамасыз етудің маңызды айырмашылығы инвестициялық
Зейнетақылық активтердің инвестициялағаннан таза инвестициялық кірістің сомасы, салымшылардың
Кесте 13 - Зейнетақылық активтердің инвестициялағаннан таза инвестициялық
Күні Таза инвестициялық кірістің сомасы Өсім (%) Өсу
01.01.2002 ж. 49,5 17,1 52,78 27,14
01.01.2003 ж. 77,9 28,4 57,37 28,87
01.01.2004 ж. 99,2 21,3 27,34 26,93
01.01.2005 ж. 114,7 15,5 15,63 23,7
01.01.2006 ж. 155,1 40,4 35,22 23,91
01.01.2007 ж. 255,7 100,6 64,86 28,11
2007 жылдың қаңтарына 2006 жылдың 1 қаңтарына салыстырғанда
ЖЗҚ кірістілігін сипаттайтын одан да нақты көрсеткіштер
Кесте 14 - Жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы активтері
ЖЗҚ атауы 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2005-2006
К3 К2 К3 К2 К3 К2 К2
1
Грантум ЖЗҚ 5,67 12,64 0,56 7,40 -1,88 4,70
Филипп Морис 4,52 11,42 0,34 7,16 - -
2 Капитал
-0,26 6,52 -1,56 5,03 13,87
3 МЖЗҚ 7,69 14,80 1,87 8,80 -4,92 1,45
4 Ұлар Үміт 5,98 12,97 -0,88 5,86 -1,83
5 Ұлттық Банк ЖЗҚ 5,73 12,71 0,54 7,38
6 Отан 3,07 9,87 0,10 6,91 0,18 6,89
7 Құрмет Қазақстан БТА Қазақстан 6,26
6,26 13,27
13,27 -1,50
-1,36 5,19
5,36 -1,83
0,33 4,75
7,05
39,93
8 Валю –транзит қор 5,42 12,38 -0,53 6,23
9 Сенім 5,92 12,91 -0,01 6,79 -2,40 4,14
10 НефтеГаз-деп 6,12 13,12 -1,16 5,56 -1,60 4,99
11 Қонаев атындағы 4,94 11,87 -2,05 4-61 -1,75
12 Қорғау 4,47 11,36 -1,05 5,67 -3,73 2,72
13 Атамекен 5,50 12,46 0,69 7,54 -0,03 6,67
14 Казахмыс 6,02 13,01 -0,23 7,04 -2,94 3,57
Орта өлшенген мәндері 5,83 13,34 -0,23 7,24 -2,94
Инфляция деңгейі 6,6
6,8
6,7
8,4
2002 МЖЗҚ басқаларға қарағанда жоғары номинальды кірістілікті көрсетті
2003 жылдың нәтижесі бойынша он бір ЖЗҚ
2005 жылдың желтоқсанынан 2006 жылдың желтоқсаны бойынша номиналды
2.2 Қазақстан Республикасының «Халық Банк жинақтаушы зейнетақы
Еліміздің қаржы саласында жетекші банктердің бірі болып табылатын
Қазақстан Халық Банкінің ЖЗҚ” АҚ
Қордың пайда болуы
1997 жылғы желтоқсан - ұйымдастырушылардың “Қазақстан Халық Банкінің
1998 жылғы қаңтар - “Қазақстан Халық Банкінің ЖЗҚ”
1998 жылғы ақпан – зейнетақы жарналарын тарту және
1999 жылғы ақпан - зейнетақы жарналарын тарту және
2003 жылғы қараша – Қорға “ Халық Банкінің
Филиалдар жүйесі
17 филиал және облыс орталықтарындағы және ірі қалалардағы
Дамудың негізгі кезеңдері:
2000 жылғы мамыр : салымшылар саны – 500
2001 жылғы шілде : салымшылар саны – 700
2003 жылғы тамыз : салымшылар саны – 1
2004 жылғы маусым: зейнетақы активтері – 100 000
2005 жылғы сәуір: зейнетақы активтері – 1 000
2008 жылғы сәуір: зейнетақы активтері – 3 000
Қызмет саласының кеңеюі
2003 жылғы шілде - зейнетақы активтерін инвестициялық басқару
2003 жылғы қараша - Қорға “ Халық Банкінің
2003 жылғы желтоқсан – бағалы қағаздар рыногында брокер
Қордың қысқа- және орташа жылдамдық мақсаттарына жетуі
2002 жылғы қыркүйек – республика зейнетақы жарналарының жалпы
2003 жылғы мамыр - республика зейнетақы жарналарының жалпы
2004 жылғы ақпан - зейнетақы активтері көлемі бойынша
2005 жылғы сәуір – салымшылар жинақтарының көлемі 1
2008 жылғы сәуір – салымшылар жинақтарының көлемі 3
Қор наградтары
2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007
2001 жылғы мамыр - қор жетістіктерін рынокты зерттеу
2006 жылғы маусым - Францияның Эвиан, Швейцарияның Женева
2008 жылғы 1 қантардығы жағдай бойынша "Қазақстан Халық
АҚ-ң табыстары мен шығыстары туралы есебі
(қазақстандық мың теңгемен)
Баптар атауы Ескерту есепті жылдың соңына
1 Комиссиялық сыйақы 6 497 267 7
2 Ағымдағы шоттар мен орналастырылған салымдар бойынша сыйақы
3 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түріндегі
4 Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан табыстар (шығындар) (нетто)
5 Сату үшін қолда бар саударлық бағалы қағаздар
6 "Кері РЕПО" операциясы бойынша табыстар 23 963
Шетелдік валютаны қайта бағалаудан табыстар (шығындар) (нетто) -6
Қаржылық емес активтерді сатудан және активтер алудан табыстар
Басқа табыстар 3 886 2 397
Табыстардың барлығы 6 758 546 7 212
Комиссиялық шығыстар
оның ішінде:
зейнетақы активтерін инвестициялық басқаруды жүзеге асыратын ұйымдарға сыйақы
кастодиан-банктерге сыйақы
51 154 38 012
51 154 38 012
Салып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түріндегі шығыстар
"РЕПО" операциясы бойынша шығыстар
Алынған займдар мен қаржылық жал бойынша сыйақы түріндегі
Жалпы әкімшілік шығыстар 2 167 513 1
Қаржылық емес активтерді сатудан және активтерді беруден шығыстар
Басқа шығыстар 763 732 521 904
Шығыстардың барлығы 2 985 662 2 372
Резервке аударылғанға дейінгі пайда (шығын) (провизия) 3 772
ҚР-ның «Халық банк Жинақтаушы Зейнетақы Қоры» зейнетақымен қамсыдандырудың
Қазіргі таңда зейнетақы қорары отандық өндірісті дамытуға үлес
Жоғарыда айтылған, зейнетақы активтерін инвестициялау пруденциалды нормативтерге сәйкес
Инвестициялық портфельдегі стандартты құрылымы болашақ зейнеткерлердің мүддесіне сай
Әрине, әлі де шешілмеген мәселелер «Халық банк Жинақтаушы
2006 жылы нарық қатысушыларының сандық құрамы мен жинақтаушы
Біраз жылдың қорытындысы бойынша зейнетақы мен қызмет көрсету
Зейнетақы активтерінің мөлшері 100 млн. доллардан асатын 4
Жинақтаушы зейнетақы қорлары арасында ең көп жинақталған зейнетақы
Халық Банкінің “Жинақтаушы Зейнетақы Қорының” - активтерінің бірлескен
2007 жылдың қорытындысы бойынша мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы
Абсолюттік шамасы бойынша 2007 жылы активтерінің өсуінен
2007 жылы жалпы алғанда "Қазақстан Халық банкі"ЖЗҚ зейнетақы
"Қазақстан Халық банкі"ЖЗҚ зейнетақылық қызмет көрсету нарығында, зейнетақы
«Қазақстан Халық Банкі Жинақтаушы зейнетақы қорының» қызмет
Бұл жерде тағыда бір маңыздырақ факторлардың ретінде тұрғындардың
Өкілетті органның бекітілген ережесіне сәйкес номиналды (К2) және
2.3 Қазақстан Республикасының «Халық Банк Жинақтаушы Зейнетақы
Бүгіндері, құрылғанына он жылдан астам уақыт өткен соң
Зейнетақы нарығының инфрақұрылымы жасалды: зейнетақы қорлары, зейнетақы активтерін
Қазір біз зейнетақы жүйесінің бизнес-процестерді оңтайландыруға көшкен дамудың
Инвестициялық басқару жайына кесек, 2007 жылға дейін
«Халық банк Жинақтаушы Зейнетақы Қоры» мульти қоржындық сызбасына
«Халық банк Жинақтаушы Зейнетақы Қоры» мен басқа
- «Халық банк Жинақтаушы Зейнетақы Қоры» жинақтаушы жүйесінің
- «Халық банк Жинақтаушы Зейнетақы Қоры» салымшыларының инвестициялық
Ал, құралдардың кірістілігі жөніндегі жағдайды түзету үшін, халықаралық
Алайда мұның бәрі кәсіби басқарушылар мен білікті құрылған
- «Халық банк Жинақтаушы Зейнетақы Қоры» нарығын дамыту
2007 жылдың қорытындысы «Халық банк Жинақтаушы Зейнетақы Қоры»-ның
Осы мәселені шешу үшін төмендегідей ұсыныстар жасалынды:
1 Банк олигархтарының меншігіндегі жинақталған зейнетақы қорларлар капиталының
2. «Халық банк Жинақтаушы Зейнетақы Қоры»-ның қорына жиналған
3. «Халық банк Жинақтаушы Зейнетақы Қоры»-да жинақталған қаражатты
4. «Халық банк Жинақтаушы Зейнетақы Қоры»-да инвестициялық қоржын
ЖЗҚ капиталы мемлекет рұқсат етпеген нысандарға жұмсалмауы
5. Ешқашан да ипотекалық жүйеге ЖЗҚ капиталын
6.Халықты жинақтаушы зейнетақы жүйесімен қамтуды кеңейту;
7.Зейнетақы салымдарын сақтандырудың қосымша түрлерін кезең-кезеңімен дамыту;
ІІІ. ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫ ҚЫЗМЕТІНІҢ ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕСІ
Зейнетақымен қамсыздандырудың қазақстандық моделі ашық және түсінікті болуы
Зейнетақымен қамсыздандырудың деңгейі мен сапасы- бұл ел халқының
Дамыған мемлекеттердің көбінде әлеуметтік және зейнетақымен қамсыздандырудың негізгі
1.Мемлекеттік зейнетақы жүйесі (әлеуметтік сақтандыру шеңберінде);
2. Зейнетақы қорлары;
3. Сақтандыру компаниялары және басқа да қаржы ұйымдары.
Мемлекеттік зейнетақымен қамсыздандыру жүйесі елдің барлық халқына немесе
Бір елегі жекеменшік зейнетақы қорлары мен зейнетақыны сақтандырудың
Қазіргі уақытта зейнетақымен қамсыздандыру жүйелерін реформалау тек қана
Кесте 6 - Зейнетақы төлеміне бөлінетін ЖІӨ үлесі
№ Елдер ЖІӨ үлесі, %
1 Австрия 15,0
2 Бельгия 9,7
3 Дания 8,1
4 Италия 15,8
5 Жаңа Зеландия 6,7
6 Испания 7,9
7 Ұлыбритания 10,3
8 АҚШ 5,8
9 Жапония 5,0
Дамыған елдердегі зейнетақы төлеміне бөлінетін қаржының мөлшері орта
Қазіргі таңда жинақтаушы зейнетақы жүйесіне негізделген реформалар Латвияда,
Латын Америкасының ескі зейнетақы жүйелерінің мынандай ортақ сипаттамалары
Зейнетақы бағдарламалары тарату режимінде қызмет етті.
Жүйелердің принципті әмбебаптығына қарамастан, зейнетақы бағдарламалары
Мемлекеттік реттеу көптеген ведомстволар мен субжүйелер арқылы жүзеге
асты. Олардың әрқайсысына арналған заңдар болды және өздерінің
Сексенінші жылдардағы экономикалық дағдарыс нәтижесінде жұмыссыздық
пен ресми емес еңбек нарығының өсуі;
Активті және пассивті еңбек етушілердің қатынасының күрт азды
(жұмыскерлер/зейнеткерлер), нашар демографиялық жағдай;
Салық түсімдері азайып, үкіметтің әлеуметтік міндеттемелері көбейді;
Зейнетақы төмен болды;
Төленген жарналар мен зейнетақының сәйкес болмауы;
Әкімшілік басқарудың әлсіздігі мен қабілетсіздігі, бюрократизмнің өсуі,
қызмет көрсетудің сапасыздығы;
Әлеуметтік жүйенің қаржылық перспективасының болмауы.
Осы және басқа да факторлардың нәтижесінде Латын Америкасының
Жоғарыда айтылғанның барлығының нәтижесінде Латын Америкасы елдерінде зейнетақы
Латын Америка елдеріндегі зейнетақы қорларының жалпы капиталы 134
Бразилия -60,29%,
Аргентина-8,61%
Колумбия -1,58%
Уругвай- 0,28%
Коста-Рика-0,05%
Зейнетақы реформасы барлық елдерде бір уақытта басталған жоқ.
Кесте 7 - Латын Америкасы елдеріндегі зейнетақы жүйесінің
Көрсеткіш-тер Чили Перу Колум-бия Арген-тина Боливия Мексика Сальвадор
ЖЗҚ саны 9 5 8 15 2 14
Салымшылырдың саны (млн.адам) 5,97 1,98 2,91 7,07 0,47
Қорлардың жалпы капиталы, млрд USD 31,14 1,74 2,11
Қорлар ретабельділігі (%)/ ЖҰӨ (%) 11,340 5,14
1,61 12,30
Қызмет ету мерзімі (жыл) 22 10 9 9
Кесте 8 - Зейнетақы активтері / ЖҰӨ (%)
Ел 1997 ж. 2000ж. 2015ж.
Аргентина 2,8 6,0 26,1
Боливия 39,8 43,8 32,0
Бразилия 10,0 11,5 24,4
Колумбия 1,5 3,6 26,3
Мексика 0,2 6,2 28,5
Перу 2,3 4,1 18,5
Уругвай 0,7 2,3 7,8
Чили 41,8 44,3 52,9
Зейнетақы қорларының қызметін сипаттайтын негізгі көрсеткіштердің бірі елдің
Инвестициялық саясат зейнетақы қорларының қызметінде өте маңызды мәселе
Тұтынушы өз салымының құнсызданбауына көзі жететіндей (құнсыздану қаупі
Европа елдерінің зейнетақы жүйесі. Зейнетақының абсолюттік шамасы евромен
Австрия
ЖЗҚ түрі- міндетті зейнетақылық сақтандыру. Зейнетақыға құқығы барлар-
-жұмысшылардан -10,25)% салыққа дейін
-жұмыс берушіден -12,55% салыққа дейін
Зейнетке шығу жасы-65, минималды зейнетақы (айына)- жалғызбастыларға 1100
Бельгия
ЖЗҚ түрі - міндетті зейнетақылық сақтандыру.
Зейнетақыға құқығы барлар- барлық жұмысшылар. Қаржы көздері:
-жұмысшылардан -7,7% салыққа дейін
-жұмыс берушіден -8,86% салыққа дейін
-мемлекеттен -20 % зейнетақы сақтандыру қоры.
Зейнетке шығу жасы- 60-65. Минималды зейнетақы (айына)-
Германия
ЖЗҚ түрі - міндетті зейнетақылық сақтандыру.
Зейнетақыға құқығы барлар- барлық жұмысшылар. Қаржы көздері:
-жұмысшылардан -9,6 % салыққа дейін
-жұмыс берушіден -9,6 % салыққа дейін
-зейнетақының -20 % мемлекет жабады.
Зейнетке шығу жасы- 65. Минималды зейнетақы бекітілмеген. Зейнетке
Греция
ЖЗҚ түрі - міндетті зейнетақылық сақтандыру.
Зейнетақыға құқығы барлар- барлық жұмысшылар. Қаржы көздері:
-жұмысшылардан -6,67 % салыққа дейін
-жұмыс берушіден -13,13% салыққа дейін
Зейнетке шығу әйелдерге-60 жас, ерлерге -65 жас. Зейнетақы
Дания
ЖЗҚ түрі - міндетті зейнетақылық + қосымша
Зейнетақыға құқығы барлар- мемлекеттік барлық тұрғындар, ал қосымша
Мемлекеттік бюджеттен, ал қосымша зейнетақы жұмысшы төлемдерінен қаржыландырылады
-жұмысшылардан -17 евро айына
-жұмыс берушіден -34 евро айына
Зейнетке шығу жасы- 67 жаста. Минималды зейнетақы
Кесте 9 - Европалық экономикалық одақтың кейбір елдеріндегі
Ел 1995 2000 2030 болжам-
мен Мемлекеттік зейнетақылық шығынының
ЖІӨ-дегі үлесі.
Ұлыбритания 24 25,8 38,7 14,5
Германия 21,7 30,3 49,2 11,1
Испания 19,8 25,9 41,0 10,0
Италия 21,6 31,6 48,3 13,3
Ранция 20,8 24,6 39,1 10,6
Орташа ЕЭО бойынша 21,7 27,5 43,3 11,9
Халықтың жекеменшік зейнетақы бағдарламаларына өз бетімен қатысуы
(жеке адам мемлекеттік зейнетақы бағдарламасының шегінде қалып, жекеменшік
Жекеменшік зейнетақы бағдарламалары мемлекеттік зейнетақының тек
бір бөлігін ғана игеріп, көмекші рөлді атқарады.
Бағдарламасы екі фактормен ғана шектеледі: тұтынушының жеке таңдауының
Барлық жекеменшік зейнетақы бағдарламалары маңызды салық жеңілдіктері
Европалық экономикалық одақтың кейбір елдеріндегі 65 жастан үлкендердің
Шығыс Еуропа елдерінің зейнетақы жүйесі.
Енді Қазақстан сияқты экономиканы қайта жаңартуға, социализмнен қалған
Шығыс еуропа елдерінің ішінде Польша, Венгрия, Чехия, Словакия
Келесі кестеде Шығыс Еуропа елдерінің зейнетақы жүйесіне сипаттама
Сөз болып отырған төрт ел зейнеткерлерді қоғам тарапынан
Бұл елдердің үкіметі «мемлекеттік зейнетақы» жүйесі күндердің күнінде
Венгрия 1994 жылы зейнетақы реформасы үшін заң шығару
Кесте 10 - Шығыс Еуропаның кейбір елдеріндегі зейнетақы
№
Польша Венгрия Чехия Словакия
1 Ерлердің зейнеткерлікке шығу жасы 65 60 60
2 Әйелдердің зейнеткерлікке шығу жасы 60 55 53-57
3 Жалпы елдегі 60-жастан жоғарылардың үлесі 12,5% 19%
4 Еңбекке жарамды халықтың санына байланысты зейнет-керлер саны
5 Орташа еңбекақы мөлшеріне байланысты орташа зейнетақы мөлшері
6 Жалпы еңбекақыға қатысты зейнетақы бөлімінің жалпы мөлшері
7 ЖІӨ зейнетақы үлесі 15,8% 11,5% 9% 9,4%
Чехия Шығыс Еуропа елдерінің ішінде алғашқы болып зейнетақы
Чехияда жекеменшік зейнетақы қорлары 1994 жылы мемлекеттік жүйенің
Чехтық жүйенің кемшіліктері де аз емес. Мемлекет ақпарат
Зейнетақымен қамсыздандырудың чехтық жүйесі Шығыс Еуропа елдерінің ішінде
Зейнетақы жүйесінің болашақта реформалануына орын алатын кедергілер- жекеменшік
Азия елдерінде зейнетақы жүйесі мүлдем басқаша. Гонконгте кімнің
Сингапурда бір ғана қор бар. Ол орталық сақтау
Осылайша Азия еліндегі зейнетақы жүйесінің ерекшелігі сол мемлекет
Әртүрлі инвестициялық стратегияға мақсат етілген инвестициялық портфельдерді жинақтаушы
Соған орай, Қазақстандық жинақтаушы зейнетақы қорлары
ҚОРТЫНДЫ
Біз өте күрделі тақырыпқа біршама бойлап ендік. Соның
Сонымен, қорыта айтар болсақ Қазақстандағы экономиканың тұрақтала бастаған
Алғашқы тарауда жинақтаушы зейнетақы қорының мәні, мақсаты ,
Сонымен бірге ҚР жеке зейнетақылық жинақ қорларын қалыптастыру
Зейнетақымен қамсыздандырудың қазіргі кезгі жүйесінің ерекшеліктері болып мыналар
зейнетақылық төлемдер бұрынғыдай ұрпақтар арасында емес, бір ұрпақтың
зейнетақы қоры жинақ қорларына, инвестицияларға және зейнетақы төлемдеріне
мемлекет әлеуметтік көмек көрсетуге мұқтаж тұлғаларға тек әлеуметтік
Зейнетақымен қамсыздандырудың екінші деңгейі - ҚР «Қазақстан Республикасында
Үшінші деңгей - бұл азаматтардың өздерінің міндетті және
Осылай, Қазақстан Республикасының тұрғындары 3 түрлі зейнетақыны иеленуі
Тағы да бір зейнетақы заңдылығына енгізілген маңыздырақ өзгерістердің
Жалпы алғанда зейнетақы заңына жаңа түзетулер жинақтаушы зейнетақы
Ал енді екінші тарауда Жинақтаушы Халық Банкі
«Қазақстан Халық Банкі» акционерлік қоғамы бұрынғы Қазақстан Республикасы
Жинақтаушы зейнетақы қорлары арасында ең көп жинақталған зейнетақы
2007 жылдың қорытындысы бойынша мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы
Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы қорының қызметтік перспективалары,Қазақстан Республикасындағы жинақтаушы
«Халық банкінің Жинақтаушы Зейнетақы Қоры» тәжірибесі біздің елімізде
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. Қазақстан
Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы: Қазақстан Республикасының Заңы;
№125-ІІІ, 2006 ж. 5 мамырдағы № 139-ІІІ, Заңдарымен
өзгертулер мен толықтырулармен берілген.- Алматы: Юрист, 2006.-
Айтуған, А. Жинақтаушы зейнетақы
Пенсионное законодательство: Сборник нормативных актов.- Алматы: Юрист, 2006.-140
Жұмағұлов, Ғ. Б. ж.б.
Мұхамедханова, Алма. Жинақтаушы зейнетақы қоры қарттық шақты
Жолдасбеков А. "Возможный сценарий инвестирования пенсионных активов" РЦБК
Карабалаева, Г. Теоретические обоснования
Дайырова, Д. Басты міндет-халық сенімінен шығу [Мәтін]//
Есали, Айнаш. Үздіктердің үздігі
Алибаев А. "Накопительная пенсионная система Казахстана: итоги, проблемы,
Әбдіхалықова, Г. Зейнетақы қорлары отандық
Медетбеков, Дабыр. Қор таңдау-салымшының
Бах, Евгений. Накопительный Пенсионный Фонд - ивестиции
Нурмуханбетов Е. "Пенсионная система в действии Казахстанская и
Умбетов А. "Накопительная пенсионная система: проблемы и перспективы"
Қосымша
1-кесте.
2001-2007 жылдары ЖЗҚ-ның активтерінің өсу динамикасы (кезең
2001ж. 2002ж. 2003ж. 2004ж. 2005ж. 2006ж. 2007ж.
Жинақтаушы зейнетақы қорлары
қатысушылар саны 15 15 16 16 16 14
Зейнетақы жинақтары (млн.теңге) 12.6
49 182.
383 269.
752 368.
348 483.
990 648.
581 830.
496
-%өзгерістер +74,6 +61,9 +47,9 +36,6 +31,4 +34,0 +28,0
Дереккөзі: қаржылық қадағалау агенттігінің статистикалық мәліметтері
2-кесте.
2004-2007 жылдардағы жинақтаушы зейнетақы қорлары активтерінің өсу динамикасы
2004ж. (болж.) 2004ж.
(нақты) 2005ж. (болж.) 2005ж.
(нақты) 2006ж. (болж.) 2006ж.
(нақты) 2007ж.
(болж)
Зейнетақы жинақтары (млн.теңге) 480.000 483.990 618.000 648.581 773.000
Жылдық өсім (млн.теңге) +112.000 +115.642 +138.000 +164.591 +155.000
000
Айлық орташа жарна (млн.теңге) 10.000 9.637 11.500 13.716
Зенетақы жинақтарының жылдық өсу қарқыны (%) +30 +31
Дереккөзі: 2005-2007жж арналған жинақтаушы зейнетақы жүйесінің даму бағдарламасы.
2




Ұқсас жұмыстар

---

Зейнетақы қорлары

---

Қр-да жинақтаушы зейнетақы қорының қаржылық ресурстарын басқару

---

ЖИНАҚТЫҚ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫНЫҢ ҚАЗІРГІ КЕЗЕҢДЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ

---

Жинақтаушы зейнетақы қорларында қаржылық басқару мәселелері

---

Зейнетақы қорының нарығы

---

Қазақстан Републикасының зейнетақы нарығына экономикалық талдау

---

Зейнетақы жүйесі туралы

---

Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің теориялық негіздері

---

Мемлекеттің ұлттық экономикасын модернизациялау барысында зейнетақы жүйесін қалыптасу деңгейін бағалау және зейнетақы активтерін экономикалық нақты секторларына инвестициялау механизмдерін жетілдіру

---

Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің түсінігі және оның кызмет ету механизімі

---