Заңсыз кәсіпкерлік
vvМАЗМҰНЫ
Кіріспе ..........................................................................................................
1 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстарға құқықтық сипаттама...
1.1 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар түсінігі және
1.2 Кәсіпкерлік және басқа
саласындағы қылмыстар ..............................................................................
1.3 Ақша-несие саласындағы кейбір қылмыстар
2 Заңсыз кәсіпкерлік үшін қылмыстық жауаптылық
2.1 Заңсыз кәсіпкерліктің тарихы мен бүгінгі күні
2.2 Кәсіпкерлік туралы түсінік және оның құқықтық
2.3 Заңсыз кәсіпкерліктің қылмыстық-құқықтық сипаттамасы
Қорытынды. .............................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ..........................................................
Кіріспе
Тақырыптың өзектiлiгi. Қазақ мемлекетi тарихы тұсында
Бүкiл халықтық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясы
Қазақстан халқына 2012 жылдың 27 қаңтарында ел
Осыған орай қоғамымыздағы өзгерiстерге сәйкес мемлекеттiк таразаланған
Қазақстан Республикасында құқық бұзушылықтардың қылмыстардан тұрақты өсу
Соңғы жылдары республикамыздағы қылмыстардың жалпы саны төмендегiдей
2004 ж. – 150790, 2005 ж. –
Жоғарыда келтiрiлген нақты тiркелген көрсеткiштерден қылмыстылық санының
Берілген көрсеткіштерден экономикалық қылмыстардың соңғы жылдары азайғандығы
Экономикалық қылмыстарың ерекше «ядросы» банктiк қылмыстар болып
Банктiк қылмыстардың қауiптiлiгi ұлттық байлықтың шетелге кетуiмен
Кейбiр ғалымдардың пiкiрiнше, экономикалық қылмыстардың өсу себебiне
Бүгiнгi таңда экономикалық қызметтегі қылмыстылықтың алдын алу
Осы дипломдық жұмыстың объектісі ретінде экономикалық қылмыстар
Дипломдық жұмыстың мақсаты – заңсыз кәсіпкерліктің қылмыстық-құқықтық
Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу
- заңсыз кәсіпкерліктің тарихы мен бүгінгі күні;
- заңсыз кәсіпкерліктің қылмыстық-құқықтық сипаттамасы: оның
- кәсіпкерлік туралы түсінік;
- заңсыз кәсіпкерліктің алдын алу шараларының кешенін
Осы дипломдық жұмыстың теориялық негізі болып қылмыстық
Жұмыс үрдісінде жалпы – логикалық, заңды, статистикалық,
Дипломдық жұмыстың нормативтiк базасын Қазақстан Республикасы
Жұмыс нәтижелерiн экономикалық қылмыстармен күрес шараларын әрi
Зерттеу жұмысының құрылымы мен көлемі. Дипломдық жұмыс
1 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстарға қылмыстық
1.1 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар түсінігі және
Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар материалдық және басқа
Экономикалық қызмет саласындағы бірқатар қылмыстардың міндетті түрдегі
Қарастырылатын қылмыстың көбісінің обьективтік жағы қылмыстың жасалуымен
Экономикалық қызмет саласындағы кейбір қылмыстардың міндетті түрдегі
ҚК-тің осы, қарастылырып отырған қылмыстардың бірқатар баптарында
Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың барлығы, субьективтік жағынан,
Экономикалық кызмет саласындағы қылмыстардың субьектісі қылмыс жасаған
Тікелей субьектісі бойынша экономикалық қызмет саласындағы қылмыстарды
1) кәсіпкерлік саладағы және экономикалық қызметтің басқа
2) ақша-несие саласындағы қылмыстар: несиені заңсыз алу
мақсатсыз пайдалану (ҚК-тің 194-бабы), несиелік
3) қаржылық қызмет саласындағы қылмыстары: акциздік алым
маркаларын қолдан жасау және пайдалану (208-бап), экономикалық
4) экономикалық қызмет саласындағы басқа да қылмыстар:
1.2 Кәсіпкерлік және басқа да экономикалық қызмет
Заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау жөніндегі қылмыстың
Бұл қылмыста екі обьектіге қол сүғылады. Бұл
Заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау обьективтік жаққа
Кәсіпкерлік-меншік түрлеріне қарамастан, азаматтар мен занды тұлғалардың,
АК-тің 34-бабының 2-бөлігіне сәйкес коммерциялық ұйым мемлекеттік
Жеке кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның құқықтарымен заңды
Жеке кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның қызметіне заңсыз
Бұл қарастырылған қылмыста формальдық құрам бар, түсініктеме-берілген
Субьективтік жағы ондағы ниетпен сипатталады. Адам өз
Қылмыс субьектісі-лауазымды адам болып табылады (ҚК-тің 307-бабының
190-бап. Заңсыз кәсіпкерлік. Заңсыз кәсіпкерлік қоғамға қауіптілігі
Бұл әрекеттің обьектісі-қалыпты экономикалық қызмет.
Азаматтар мен занды тұлғалардың кәсіпкерлік қызметі міндетті
Кәсіпкердің лицензия алуды қажет ететін қызметпен айналысу
Кәсіпкерлік қызметтің кейбір түрін лицензиялау-тұтынушы мүддесін қорғауды
тіркелмеген болса;
арнайы рұқсат (лицензия) қажет болып, бірақ ол
лицензиялау шарты бұзылса кәсіпкерлік заңсыз деп танылады.
Бұл қылмыстың ұғымы болуы үшін заңсыз кәсіпкерлік
Азаматқа айлық көрсеткіштен жүз есе асатын сомаға
Субьективтік жағынан қылмыс қасақана жасалынады. Айыпты адам
Бұл қарастырылып отырған қылмыстың субьектісі жасы 16-ға
Заңсыз кәсіпкерлік-қылмыстың сараланған түрі деп сараланады, егер
Айлық есептік көрсеткіштен екі мың есе асатын
Егер адам бұрын ҚК-тің 190 немесе 191-бабымен
191-бап. Заңсыз банктік қызмет
191-бапта келтірілген қылмыстық-құқықтық норма заңсыз кәсіпкерлік (190-бап)
Заңсыз банктік қызметтің (191-бап) құрамы заңсыз кәсіпкерліктің
Азаматтар мен заңды тұлғалардың банктік қызметі міндетті
Банктік қызмет мына актілермен реттеледі: ҚР Президентінің
Банктік қызметтің (банктік операциялардың) кейбір түрлерін лицензиялау
Егер, мына нышандардың біреуі болса:
тіркелмеген;
арнаулы рұқсат (лицензия) қажет болып, бірақ ол
3) лицензиялау шарты бұзылған болса банктік
Бұл қылмыстың құрамы болуы үшін заңсыз банктік
Қылмыс жасалған кезде Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген
Бұл қарастырылып отырған қылмыстың субьектісі жасы 16-ға
Заңсыз банктік қызмет қылмыстың сараланған түрі деп
Ұйымдасқан топ-қылмыс жасау үшін жақсы ұйымдасқан, қылмыстың
Айлық есептік көрсеткіштен екі мың есе асатын
Егер адам бұрын ҚК-тің 190 немесе 191-бабымен
192-бап. Жалған кәсіпкерлік
Бұл қылмыстың обьектісі-заңға негізделген кәсіпкерлік қызметті жүзеге
Қылмыстың обьективтік жағы-кәсіпкерлік немесе банктік қызметті жүзеге
Коммерциялық ұйым құру дегеніміз-пайда түсіруші мақсат тұтып
Азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі зиян келтірген
Қылмыс жасаған кезде Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген
Бұл қылмыстың обьективтік жағының міндетті түрдегі нышаны
Бұл қылмыс тікелей ниетпен жасалынады және оны
Қылмыс обьектісі-жасы 16-ға толған, есі дұрыс адам.
193-бап. Заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе
Заңсыз жолмен тапқан ақшаны заңдастыру, яғни «лас
«Ақшаны тазартқана» қылмыскер өз әрекетіне заңдылық кейіп
Ұйымдасқан қылмыстың мақсаты-алынған табыстың негізгі бөлігін сыбайластық
Сарапшылардың болжамы бойынша халықаралық қылмыстық ұйымның ақшасы-әр
Ұйымдасқан қылмыстың табысы болуы оның «ақшаны тазарту»
Заңсыз қаржыландырылатын кәсіпорындар бәсекені тұншықтырады.
Қоғамға түсетін салық салмағы артады.
Тікелей банктік құрылымдар арқылы қылмыстық жолмен табылған
Банк операциялары мен бақылау жасау практикасының ережелері
Бірқатар елдер жасырын банк есептеріне тыйым салу
Капиталдың түсуін бақылауды Швейцария қатайтты. 25 мың
Уругвайда орнаған жаңа тәртіп бойынша, шыққан тегі
Бұл елде бұрын орын алған салым құпиясы
АКДІ-та банк құпиясы туралы Заң жұмыс істейді,
АКДІ-тың «Жасырын ақша қаражатын инвестициялау жөніндегі операциялар
Ақша қаражаты түсінігіне ұлттық та, шетелдік те
Баю, порнография, жезөкшелік мақсатында сексті пайдалануға, балалар
Обьективтік жағы:
1) біле тұра заңсыз жолмен алынған ақша
Мысалы, бағалы қағаздарды шығармен байланысты қаржылық операциялар
2) басқа мәмілелер жасау.
кодексінің 147-бабына сәйкес азаматтар
3) ақша қаражатын немесе басқа
экономикалық қызметті жүзеге асыру үшін пайдалану.
Кәсіпкерлік -өз меншігіндегі, қарызға алған және басқа
Басқадай экономикалық қызмет дегеніміз, мүлікті, оның ішінде,
Білгілі бір экономикалық міндетті орындау мақсатында ақша
Субьективтік жағы. Кінәнің формасы-қасақана жасағандық. Ең басты
ҚК-тің 193-бабының 2-бөлігі мынадай ауырлататын мән-жайларды қарастырады:
егер қылмысты:
адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша;
әлденеше рет;
адам өзінің қызмет бабын пайдаланып жасаған болса.
Қызмет бабын пайдалану дегеніміз-мемлекеттік билік органдарының лауазымды
Қылмыстың субьектісі-жасы 16-ға толған, есі дұрыс адам.
Заңсыз жолмен табылған ақша қаражаты немесе басқадай
Оңдай мүлікті зандастыруға біле-тұра көмек көрсетуші адамдар,
193-баптың 3-бөлігі ұйымдасқан топ, қылмысты сыбайластық (қылмыстық
Ұйымдасқан топ, қылмыстық сыбайластық (қылмыстық ұйым) түсінігі
Ірі мөлшер түсінігі ҚК-тің 193-бабаның ескертуінде анықталған.
196-бап. Монополистік іс-әрекеттер және бәсекені шектеу
Нарықтық қатынастың болуының міндетті шарттарының бірі-бәсекелестік күрес,
Қазіргі рынок өте күрделі құрылым, оны жаңа
Алғашқы мүмкіндіктің, меншіктің барлық формаларының тең болуы,
Өнеркәсіптік меншікті қорғау жөніндегі 1988 жылғы 20
Атап айтқанда, мыналарға тыйым салынуы керек:
-бәсекелестің кәсіпорнының, өнімдерінің немесе өнеркәсіптік не сауда
-бәсекелестің кәсіп орнының, өнімдерінің немесе өнеркәсіптік не
-коммерциялық қызметті жүзеге асыру барыснда пайдалану тауарлардың
Қазақстан Республикасының 1988 жылғы 9 маусымдағы «Арам
Арам ниетті бәсекелестік дегеніміз-заңды және (немесе) жеке
Қазақ ССР-нің 1991 жылғы 11 маусымдағы «Бәсекені
Қазіргі уақытта батыс және жапон фирмалары тек
Қарастырылып отырған қылмыстың тікелей обьектісі-шаруашылықпен айналысатын субьектілердің
Қылмыстың обьективтік жағы мынада:
Монопольді жоғары немесе монопольді төмен бағаны, бірыңғай
белгілеу және қолдау. Тауардың монопольді жоғары
Рынокты бөлу арқылы бәсекені шектеу, рынокқа шығу
шектеу, одан экономикалық қызметтің басқа субьектілерін шектеу.
(көлденең) субьектілерінің бірігуіне жол
Келісім дегеніміз-бәсекелікті шектеуге немесе жоюға, кәсіпкерлік қызметте
Рыноққа шығу мүмкінігін шектейтін келісілген әрекеттер-сауда жасау
Экономикалық қызметтің басқа субьектілерін рыноктан шығу-тауарларды жою
Қылмыстың бұл қарастырылып оытрған құрамы материалдық болып
Субьективтік жағы-ниет формасындағы кінәмен анықталады.
Қылмыстың субьектісі-жеке адамдар. Олар экономикалық қызметтің субьектілері
Бұл қылмыс үшін жауаптылық-16 жастан басталады.
196-баптың 2-бөлігі бірнеше рет, не адамдар тобының
Бірнеше рет түсінігі ҚК-тің 11-бабында баяндалған.
Алдын ала сөз байласу және ұйымдасқан топ
Қызмет бабы пайдаланылғанда монопольдік әрекеттің қоғамдық қауіптілігі
196-баптың 3-бөлігі күш қолданып немесе күш қолданамын
Күш қолдану дегеніміз-жәбірленушіні ұрып-соғу, оның денсаулығына әдейі
198-бап. Көрінеу жалған жарнама беру
Бұл қылмыстың тікелей обьектісі-кәсіпкерлік қызмет саласында, атап
Қосымша обьект-тауарларды, жұмысты және қызметті тұтынушылардың, өндірушілердің,
Зат-жарнама, ягни тауар, қызмет жайында ашық хабарлау,
Бұл қылмыстың субьективтік жағы-жарнама берушінің тауарларға, жұмысқа
Шындыққа жанаспайтын және тұтынушыны шатастыратын ақпарат-жалған ақпарат
Қазақстан Республикасының 1991 жылғы 5 маусымдағы «Тұтынушылар
Жалған ақпарат тауар, жұмыс немесе қызмет жайында
Өндіруші (жасаушы) дегеніміз-сату үшін тауар шығарушы кәсіпорын,
Орындаушы дегеніміз-жұмыс орындайтын немесе қызмет көрсететін кәсіпорын,
Сатушы дегеніміз - сатып алу-сату шарты бойынша
Бұл қылмыстың құрамы-материалдық. Бұл қылмыс көрсетілген әрекеттер
Бұл қылмыстың субьективтік жағы-тіке ниет түріндегі кінә.
Бұл қылмыстың субьективтік жағының міндетті нышаны-бас пайданы
Қылмыс субьектісі-арнаулы-жарнама беруші болып табылатын, жасы 16-ға
199-бап. Тауарлық белгіні заңсыз пайдалану
Адам ниетті бәсекеліктің бір формасы-бөтеннің тауарлық белгісін
Қылмыстың тікелей обьектісі-әділ бәсекелік құқығын және тауарлық
Тұтынушы құқығын қорғау-бұл барлық өркениетті елдердегі маңызды
Өнеркәсіптік меншік сақтау жөніндегі 1988 жылғы 20
Өкілетті органдардың рұқсатынсыз тауарлық белгі ретінде немесе
Тауарлық белгіні беру заңды деп есептелінуі үшін
Мына жағдайларда тауарлық белгі заңсыз деп танылады:
-егер белгі қорғау талап ететін елде үшінші
-егер белгіде қандай да бір өзгешелік болмаса
-егер белгі өнегелікке, қоғамдық тәртіпке қайшы келсе,
Таурлық белгімен немесе фирмалық атаумен заңсыз жабдықгалған
Өнімнің шыққан орны ретінде жалған көрсетілген жерде,
Қазақстан Республикасының 1993 жылғы 18 қаңтарындағы «Тауарлық
ҚК-тің 199- бабының 1-бөлімі бойынша мыналар қылмыс
Бір кәсіпорынның өнімін екінші кәсіпорынның өнімінен ажырату
үшін қолданылатын тауарлық белгі. Тауарлық белгінің иесі,
Қызмет көрсету белгісі-қандай да бір кәсіпорьшның көрсеткен
қызметін басқа барлық кәсіпорындардың
пайдаланыталын белгі.
Фирмалық атау-бұған әр елдің заңы
Әдетте, бұл белгілі бір жеке немесе заңды
Шыққан орынның атауы-бұл елгілі бір өнімнің (немесе
белгілі бір елде немесе бірнеше елде, нақты
шығарылғандығын көрсету үшін пайдаланыталын барлық сөздер немесе
барлық белгілер. Жалған немесе қате сілтемелерді пайдалануға
Қылмыстың обьективтік жағы-бөтеннің белгісін заңсыз (иесінің келісімінсіз)
Бұл әрекеттер бірнеше рет (екі және одан
ҚК-тің 199-бабының 2-бөлігі Қазақстан Республикасында тіркелмеген тауарлық
Субьективтік жағын кінәнің қасақана формасы ғана сипаттайды.
Қылмыс субьектісі жалпы жасы 16-ға толған, есі
Еркін кәсіпкерлікпен айналысу құқығы экономикалық бостандықтардың маңызды
200-бап. Коммерциялық немесе банктік құпияны құрайтын мәліметтерді
Нарықтық қатынасқа көшу, бәсекенің дамуы экономикалық, коммерциялық,
Өнеркәсіптік құпияға тиісті құқылық интеллектуальдық өнімге деген
Дамыған елдерде құпияландырылған ақпараттардың 50%-не дейін өнеркәсіптік
Қылмыстың тікелей бобьектісі-коммерциялық немесе банктік құпиялардың қорғалуын
Қылмыс заты-коммерциялық немесе банктік құпия.
Коммерциялық құпия дегеніміз-өзінің үшінші адамға белгісіздігімен құнды,
Банктік құпияға анықтама Қазақстан Республикасы Президентінің 1995
Банктік құпияда депозиторлар есебінің бар екендігі, оның
Банктік құпия тек есеп (мүлік) иесіне есеп
АКДІ-та жеке өнеркәсіптің техникалық және технологиялық жетістіктерінің
Америка заңгерлері «өндіріс құпиясы» терминіне мейлінше толық
Германияда да адам ниетті бәсекелік туралы заң
Өндірістік құпияға-өнім өндіру тәсілдері, технология, еңбекті ұйымдастыру,
Қылмыстың обьективтік жағы-құжаттарды ұрлау, коммерциялық немесе банктік
Қылмыста фирмальдық құрам бар және ол коммерциялық
Қылмыстың субьективтік жағы-тікелей ниетпен сипатталады.
Субьект жалпы-жасы 16-ға толған, есі дұрыс адам.
ҚК-тің 200-бабының 2-бөлігі коммерциялық немесе банктік құпияны
Жария ету дегеніміз-коммерциялық немесе банктік құпияны құрайтын
Осы мәліметтерді жария етудің немесе пайдаланудың нәтижесінде
Қылмыстың субьективтік жағы кінәлінің қасақаналық формасымен сипатталады.
Қылмыстың субьектісі-қызмет немесе жұмыс бойынша коммерциялық немесе
1.3 Ақша-несие саласындағы кейбір қылмыстар
194 – бап. Несиені заңсыз алу және
Қылмысмың қосымша обьектісі-несие, демеу қаржы не несиелеудің
Несие дегеніміз-ақша қаражаты немесе тауар түріндегі берілген
Бұл қылмыстың обьективтік жағы әрекет арқылы да,
Қылмыстың құрамы-материалдық. Несиені заңсыз алу іс-әрекет ірі
Бұл қылмысты алаяқтық түріндегі ұрлықтан бөлектеп алу
Қылмыстың субьективтік жағы-тікелей ниет түріндегі кінә. Жеке
Қылмыс салдарының қоғамдық қауіптілігі тұрғысынан алғанда айыпкердің
Қылмыс субьектісі-арнаулы жасы 16-ға толған, есі дұрыс
Бұл қылмыстың сараланған құрамының мәні-мемлекет кепілдігімен берілген
Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 1 сәуірдегі «Бюджет
Мемлекет кепілдігімен берілген несие дегеніміз- несие салушы
Мемлекет кепілдігімен берілген несиенің ерекшелігі-оның қайтарылатындығында.
Несиені тікелей өз мақсатында пайдаланбау дегеніміз-оны несие
195-бап. Несиелік берешекті өтуден әдейі жалтару
Бұл қылмыстың негізгі тікелей обьектісі-банктерді және басқа
Қылмыстың қосымша обьектісі-несиені берушілердің мүліктік мүдделері.
Қьшмыс заты-несиелік берешек.
Несиелік берешек дегеніміз-несие берушге белгілі бір мерзімде
Қылмыстың обьективтік жағы ірі мөлшердегі несиелік берешекті
Несиелік берешекті өтеуден жалтару дегеніміз- несиені шартта
Айыпкердің іс-әрекетін осы бап бойынша саралау үшін
Қылмыс құрамы-формальды. Бұл қылмысты аяқталды деп санау
Бұл қарастырылып отырған қылмыстың субьективтік жағы-тікелей ниет
Қылмыс субьектісі-арнаулы-16-ға толған азамат немесе ұйым басшысы.
202-бап. Бағалы қағаздарды шығару (эмиссия) тәртібін бұзу
Мемлекет экономикасының маңызды сараларының бірі-бағалы қағаздар рыногы,
Бұл қылмыстың тікелей обьектісі-бағалы қағаздардың эмиссиясына байланысты
«Бағалы қағаздар рыногы туралы» Заңға сәйкес эмиссия
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі бағалы қағазды белгіленген
Қылмыс заты-эмиссия проспекті немесе бағалы қағаздар шығару
Эмиссия проспектісі дегеніміз-эмитент, оның қаржылық жай-күйі және
Бағалы қағаздарды шығару жөніндегі есеп дегеніміз-эмиссиялық бағалы
Бұл қылмыстың обьекттивтік жағы-көрінеу жалған ақпарат бар
«Бағалы қағаздар рыногы туралы» Заңның 22-бабына сәйкес
құнды қағаздар, мерзімі алты айдан аспаған ақпаратпен
Бұл қылмысты жасағанда айыпкер осы қылмыстың жалған
Жалған ақпарат дегеніміз-потенциалдық инвесторларың мүддесіне қатысты эмитент
Бұл қылмыстың құрамы-формальды, яғни бағалы қағаз шығару
Бұл қылмыстың субьективтік жағы тікелей ниет түріндегі
Қылмыс субьектісі-арнаулы-көрінеу жалған ақпарат бар эмиссия проспектісін
203-бап. Бағалы кағаздарды ұстаушылар тізіміне көрінеу жалған
Бұл қылмыстың тікелей обьектісі-бағалы қағаздарды ұстаушылар тізімін
Бағалы қағаздарды ұстаушылар тізімін жүргізу қызметі дегеніміз-белгілі
Ол бағалы қағаздарды ұстаушылар тізілімін жүргізуге уәкілетті,
«Бағалы қағаздармен жасалған мәмілелерді тіркеу туралы» 1997
Сонымен қатар тіркеуші: бағалы қағаздармен жасалған мәмілелерді
Бұл қылмыстың қосымша обьектісі-бағалы қағаз ұстаушылардың меншігі,
Қылмыс заты-бағалы қағаздарды ұстаушылардың тізілімі-бағалы құнға жасалынады
Бағалы қағаздарды ұстаушылар тізілімін эмитент немесе эмитентпен
Бұл қылмыстың обьективтік жағы бағалы қағаздарды ұстаушылар
Қылмыс субьективтік жағынан тікелей ниет түріндегі кінәмен
Бұл қылмысы үшін арнаулы субьектің-ұйымның лауазымды адамы-тіркеушінің
Бұл қылмыстың сараланған құрамы-ірі зиян келтіру.
Зиянның мөлшері ҚК-тің 189-бабына берілген ескертуде белгіленген.
204-бап. Бағалы кзғаздармен жүргізілген операциялар туралы көрінеу
Бұл қылмыстың тікелей обьектісі-бағалы қағаздар рыногы саласында
Қылмыс заты-бағалы қағаз. ҚР АК-нің 129-бабының 1-бөлігіне
Бұл қылмыстың обьективтік жағы бағалы қағаздармен жүргізілетін
Бағалы қағаздармен операция дегеніміз-осы қағаздармен әр түрлі
Ірі залалдың мөлшері ҚК-тің 189-бабына берілген ескертулерде
Бұл қылмыстың субьективтік жағы тікелей ниетпен сипатталады.
Сонымен қатар, қылмыстың бұл элементі белгілі бір
205-бап. Бағалы кағаздармен операциялар жүргізу ережелерін бұзу
Бағалы қағаздармен операция жүргізу ережелерін бұзудың қоғамдық
Бұл қылмыстың обьектісі-мемлекеттің экономикалық приоритеті. Қазақстан Республикасының
Бағалы қағаздармен операциялар жүргізу ережелерін бұзудың обьективтік
Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылғы 5 наурыздағы
Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 5 наурыздағы «Бағалы
Қылмыстың құрамы тіркеу, есептерді бекіту, бағалы қағаздармен
Қылмыстық жауапкершілік болудың қажетті шарты -бағалы қағаздармен
Қылмыстық субьективтік жағы тікелей ниет түріндегі кінәдан
Бұл қылмыстың субьектісі-занда белгіленген жасқа толған, есі
Қылмыстың сараланатын түрі-бағалы қағаздармен операциялар жүргізу ережелерін
207-бап. Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем
Бұл қылмыстың қоғамға қауіптілігі сол - төлем
Қылмыстың обьектісі-заңды тұлғаның экономикалық дербестігі, экономикалық тәуелсіздігі,
Қылмыстың обьективтік жағы бағалы қағаздар болып табылмайтын
Жасағанда толтырылған немесе толтырылмаған төлем карточкаларының (дүкендерге,
Бұл құрамдағы қылмыс заты, сонымен қатар, өз
207-баптың диспозициясынан туындайтын, қылмыстық жауаптылық үшін міндетті
Субьективтік жағынан бұл қылмыс тікелей ниетпен жасалады.
Қылмыстың субьектісі - жасы 16-ға толған, есі
Бұл қылмыстың сараланған нышавдары-бірнеше рет жасау және
206-бап. Жалған ақша немесе бағалы кағаздар жасау
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 30 наурыздағы
Жалған ашқа немесе қағаздар жасау немесе сату
Бұл ықлмыстың тікелей обьектісі-Қазақстан Республикасының ақша және
Қылмыс заты-жалған ақша немесе құнды қағаздар.
Ақша дегеніміз-Қазақстан Республикасының және шет мемлекеттердің ақша
Бағалы қағаз белгіленген нысан мен міндетті реквизиттерді
Бағалы қағаздар Қазақстан Республикасының валютасында да, шетелдік
Жасау дегеніміз-осы қылмыстың заттарын толық немесе жарым-жартылай
Жалған ақша және бағалы қағаздар тікелей қолмен
Жасау тәсілі саралауға әсер етпейді, бірақ жаза
Сақтау дегеніміз-жалған ақшаның және бағалы қағаздардың айыпты
Сату дегеніміз-жалған ақшаны және бағалы қағаздарды айналымға
Қылмыстың құрамы-формальды. Осы үш әрекеттің біреуі жасалған
Бұл қылмыстың субьективтік жағы-тікелей ниет түріндегі кінә.
Қылмыс құрамының осы элементінің міндетті нышаны-арнаулы мақсат-жалған
Қылмыс субьектісі-жасы 16-ға толған, есі дұрыс адам.
Осы баптың 2-ші бөлігі мынадай саралаушы нышандарды
Заңды ірі мөлшердің сандық критерийі аныкталмаған. Ол
Адам жалған ақша және бағалы қағаз жасағаны,
Осы баптың 3-бөлігі көрсетеліген әрекеттерді ұйымдастақан топтың
Қылмыстың кодексінің 31-бабының 3-бөлігіне сәйкес ұйымдасқан топқа
208-бап. Акциздік алым маркаларын қолдан жасау және
Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 16 шілдедегі «Этиль
Бұл қылмыстың тікелей обьектісі-мемлекеттік қаржылық қызметі саласындағы
Қылмыстың заты-акциздік тауарларды маркілейтін акциздік алым маркасы,
ҚК-тің 208-бабының бірінші бөлігі акциздік тауарларды акциздік
Бірқатар нормативтік актілерде акциздік маркаларды алудың, сақтаудың
Акциздік тауарларды маркілеу отандық тауар өндірушілер мен
Бұл қылмыстың обьективтік жағы-жасалған іс-әрекет, қылмыстық зардап
Бұл қылмыс әрекет немесе әрекетсіздік арқылы жасалуы
Бұл акциздік алым таркаларын салық және кеден
Едәуір зиян келтіру бұл қылмыстың зардабы болып
Қылмыстың сбьективтік жағы-тікелей ниет түріндегі кінә. айыпты
Қылмыс субьектісі-жасы 16-ға толған, есі дұрыс адам.
Бұл баптың екінші бөлігі көрінеу жалған акциздік
Жалған акциздік алым маркаларын жасау дегеніміз-осы қылмыс
Оларды тікелей қолмен де, техника құралдары пайдаланылып
Сатып алу дегеніміз-жалған акциздік алым маркаларын қүнын
Жасау немесе сатып алу арықылы бұл қылмысты
Пайдалану дегеніміз-жалған акциздік алым маркаларын нағыз маркалар
Сату дегеніміз-жалған акциздік алым маркаларын айналымға шығару.
Ең бастысы, бұл заттарды айыптының басқа адамның
Бұл қылмыстың құрамы- формальды. Аталған әрекеттердің біреуі
209-бап. Экономикалық контрабанда
Контрабанда, ең алдымен, мемлекеттің экономикалық мүддесіне нұқсан
Екіншіден, елдің экономикасы үшін өте қажетті болғандықган
Контрабанданың негізгі тікелей обьектісі-мемлекеттің қаржылық қызметі.
Қосымша обьектісі-Қазақстан Республикасының кедендік шекарасын кесіп өту
Контрабанданың затына және субьектісіне байланысты оның факультативті
Бұл қылмыстың Заттары-тауарлар мен басқадай заттар.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 20 шілдедегі
Сонымен қатар, кедендік шекара арқылы алып өту
Кедендік шекара арқылы алып өтуге тыйым салынған
Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы алып өтуге
Бұл қылмыстың обьективтік жағы-осы Кодекстің 250-бабында көрсетілгендерден
Жоғарыда аталған Жарлықтың 18-бабының 9-тармағына сәйкес Қазақстан
Көрсетілген әрекеттерге мыналар жатады: Қазақстан Республикасының кедендік
Сонымен, тауарларды немесе басқа заттарды алып кіргенде
Алып өту мына тәсілдердің біреуі арқылы жасалуы
кедендік бақылауды айналып өту;
кедендік бақылаудан жасыру;
кедендік ұқсастыру құжаттарын немесе құралдарын аддап пайдалану;
декларация жасамау, не
кедендік шекара арқылы алып өтуге тыйым салынған
саоынған заттар мен кұндылықтарды жалған декларациялау.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумының «Контрабанда үшін
қаулысының 5-тармағына сәйкес, контрабанда жасаудың жоғарыдағы бірінші
Басқа жерлерден және Қазақстан Республикасы кеден органдарының
Контрабанда жасаудың екінші тәсілі - тауарларды немесе
Заттарды кеден бақылауынан жасырып қалу үшін қолданылатын
Контрабанданың үшінші тәсіліне кеден органдарына, сондай-ақ шекара
Бұл тәсіл контрабанданың ең көп таралған және
Контрабанда жасағанда затты кеден шекарасын арқылы алып
Жарлықтың 3-бабының 4-бөлігіне сәйкес республикасының кедендік аумағының
Айыптық әрекетін осы бап бойынша саралау үшін
2 Заңсыз кәсіпкерлік үшін қылмыстық жауаптылық
2.1 Заңсыз кәсіпкерліктің тарихы мен бүгінгі күні
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі
Кәсіпкерлік XVIII-ші ғасырдың ортасында пайда бола бастаған.
XIX — XX-шы ғасырлар арасындағы кезеңде қылмыстық
1881- 1885 жылдар аралығында салықтық реформа іске
«Несие туралы үкімді бұзу туралы» атты XII-ші
Кеңес үкіметінің кезеңінде ФСРРО ҚК-нің 1926 жылғы
Сонымен Қазан төңкерілісінен бұрынғы және кеңес дәуіріндегі
Алдағы қатардағы батыс елдеріне қарағанда Қазақстанда кәсіпкерлік
Англия, АҚШ, Франция, Италия, Германия елдерінің заңнамасында
Логика бойынша, Қазақстан мен шет елдердегі экономикалық
Көпжылдардан бері қалыптасқан, дамыған кәсіпкерлігі және нарықтық
Мүмкін мұндай анықтаудың керегі жоқ та шығар,
1996 жылдың 17 ақпанында ТМД елдерінің
Кеңестік Одақтас республикалардан құлауыннан кейін ТМД
Сонымен көптеген елдердің заңнамасында «Заңсыз кәсіпкерлік» атты
1997 жылғы Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіндегі «Экономикалық
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің
2.2 Кәсіпкерлік туралы түсінік және оның құқықтық
Кәсіпкерлік дегеніміз - «өзіндік, өз тәуекелдігімен
Кәсіпкерліктің негізгі белгілері:
«Өзіндік», өз тәуекелдігімен жасалатын іс-әрекет. «Өзіндік» дегеніміз
«Өз тәуекелдігімен жасалатын іс-әрекет» дегеніміз банкроттыққа ұшырауы,
«Жұмыстарды, қызметтерді орындау, тауар өндіру, мүлікті пайдалану
«Заң бойынша тіркеуден өткен кәсіпкер» дегеніміз заңды
Коммерциялық тұлғалар жалпы жұмысқа білеттілігімен сипатталады: заңға
Кәсіпкерлік іс-әрекеттердің мазмұнын-мүлікті пайдалану, тауарды өндіру мен
Енді жоғарыда аталған кәсіпкерлік іс-әрекеттің белгілерін заңсыз
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 190-ші бабында аталғандай
Кәсіпкерліктің келесі белгісі – таза табыс табуда
Заңсыз кәсіпкерлік субъектісі болып Қазақстан Республикасының Қылмыстық
Заңсыз кәсіпкерлік мазмұны таза табыс табуға бағытталған
Кәсіпкерлік іс-әрекетті де, заңсыз кәсіпкерлік іс-әрекетті де
Кәсіпкерлік пен заңсыз кәсіпкерліктің белгілерін салыстыра келе
2.3 Заңсыз кәсіпкерліктің қылмыстық-құқықтық сипаттамасы
Қылмыстық заңда қылмыстың жалпы түсінігі берілген, сонымен
Кез-келген қылмысты нақты бір топқа жатқызу үшін
Қылмыстық құқықтың теориясы әр қылмыстың міндетті төрт
Кез-келген қылмыстың құрамын анықтайтын белгілер осыған негізделе
Аталған элементтердің әрқайсысы қылмысты құрайтын бөліктердің бірін
Заңсыз кәсіпкерлік қоғамға қауіптілігі сонда, мұны жасаудың
Бұл әрекеттің обьектісі-қалыпты экономикалық қызмет.
Азаматтар мен занды тұлғалардың кәсіпкерлік қызметі міндетті
Кәсіпкердің лицензия алуды қажет ететін қызметпен айналысу
Кәсіпкерлік қызметтің кейбір түрін лицензиялау-тұтынушы мүддесін қорғауды
тіркелмеген болса;
арнайы рұқсат (лицензия) қажет болып, бірақ ол
лицензиялау шарты бұзылса кәсіпкерлік заңсыз деп танылады.
Бұл қылмыстың ұғымы болуы үшін заңсыз кәсіпкерлік
Азаматқа ацлық көрскткіштен жүз есе асатын сомға
Субьективтік жағынан қылмыс қасақана жасалынады. айыпты адам
Бұл қарастырылып отырған қылмыстың субьектісі жасы 16-ға
Заңсыз кәсіпкерлік-қылмыстың сараланған түрі деп сараланады, егер
Айлық есептік көрсеткіштен екі мың есе асатын
Егер адам бұрын ҚК-тің 190 немесе 191-бабымен
Қылмыс объектісі. Кез келген қылмысты іс-әрекетін ашу
Әрбір істелген қылмыс белгілі бір объектіге қол
Қылмыстық құқық бойынша қылмыстың объектісі деп қылмысты
Криминалистердің көбі ерекше бөлімдегі жүйелі құрылысты сақтап
Қазақстан Республикасының ҚК-нің 190-шы бабындағы қылмыс құрамының
Жалпы объект – қылмыстық заң қорғайтын барлық
Негізгі объект – жалпы объекттің бөлігі, біртекті
Заңшығарушылар пікірінше, ҚК-тің 7-ші тарауында анықталған қылмыстар
Түрлік объект дегеніміз негізгі объект ішіндегі ұқсас
Тікелей объект – бөлек нақты бір қылмыстың
Заңсыз кәсіпкерліктің тікелей объектісі қалыпты экономикалық қызмет
[26].
Қылмыстың объективтік жағы қылмысты істеген адамның
Осы бапта атап көрсеткендей объективтік жаққа келесі
Бірінші белгі, жасалған іс – коммерциялық ұйымды
Қазақстан Республикасының ҚК-нің 190-шы бабында қарастырылған қылмыстың
Егер коммерциялық ұйымның құрылу сәтінде және алдағы
Коммерциялық ұйымды құру барысында субъект кәсіпкерлік іс-әрекетпен
Несие алу барысында несиеалушыға ақшалай қаржы несиелік
Ал кейіннен сол субъект несиеге алған ақшалай
Азаматтар мен занды тұлғалардың кәсіпкерлік қызметі міндетті
Кәсіпкердің лицензия алуды қажет ететін қызметпен айналысу
Кәсіпкерлік қызметтің кейбір түрін лицензиялау-тұтынушы мүддесін қорғауды
тіркелмеген болса;
арнайы рұқсат (лицензия) қажет болып, бірақ ол
лицензиялау шарты бұзылса кәсіпкерлік заңсыз деп танылады.
Бұл қылмыстың ұғымы болуы үшін заңсыз кәсіпкерлік
Қылмыстың субъектісі болып анықталған жасқа
Қылмыстық кодекстің 190-шы бабында «коммерциялық
Қазіргі заңнға сәйкес заңсыз кәсіпкерлік үшін
Әр коммерциялық ұйымдар үшін құрылтайшылар іс-әрекетінің көлемі
қоғамды құру туралы шешімнің қабылдануы. Егер қоғамды
құрылтайшылар өзара жазба түріндегі келісімге қол қояды,
қоғам жарғысын қабылдау (құрылтайшылар құжаттарын қалыптастыру). Осы
жарияланған капиталдың 50%-нан артығын құрылтайшылар қалыптастыруы
құрылтайшылар қоғамды басқару орындарын сайлайды. Қоғамды басқару
ең соңында, құрылтайшылар өз қолдары қойылған тіркеуге
Сонымен, құрылтайшы деп жоғарыда аталған кезеңдерден өткен
Қылмыс жасау барысында қылмыс субъектісінің өте маңызды
Бірқатар жағдайларда заңсыз кәсіпкерлік субъектісі жалпы болуы
Кәсіпкерлікпен айналысуға болатын жас мөлшері жоғарыда
ҚК-тің 190-шы бабы бойынша бүгінгі күні заңсыз
Үшіншіден, ҚР ҚК-нің 190-шы бабына сай заңсыз
Бұл жағдай қылмыс құрамындағы жасалған іс пен
Заңсыз кәсіпкерліктің субъективтік жағы бұл негізінен адамның
Заңсыз кәсіпкерліктің субъективтік жағына арнайы әдебиетте аз
Аталған қоғамды-қауіпті істің субъективтік жағының мәнін анықтау
Мысалы, ғылым-заңгерлердің көбі заңсыз кәсіпкерліктің қасақаналық кінәсін
Ғалымдардың бірінші тобына Н. А. Лопашенко да
«Экономика саласындағы қылмыстар. Оларды құқықтық-қылмыстық талдау және
Тағы бір топ авторлардың, А. М.
Осы тұжырымға сәйкес, қылмыстың қомақты зиян келтіру
Сондықтан да, заңсыз кәсіпкерлік құрамы қазақстандық қылмыстық
Тағы бір қатар ғалымдардың пікірін атап кету
Мысалы, Р.М. Алиевтің пікірінше: «Заңсыз кәсіпкерліктің субъективтік
Осы тұжырымды В.П. Верин де қолдайды: «қасақаналықпен
Тағы бірқатар авторлардың пікіріне тоқталып кеткен жөн
Отандық қылмыстық заң бойынша абайсыздықтың екі формасы
Ю. П. Кравецпен қатар заңсыз кәсіпкерліктің
Е. В. Эминов бойынша «мемлекетке, ұжымдар мен
Мұндай тұжырыммен келісу қиын, өйткені заңсыз кәсіпкерлік
Сондықтан да, заңсыз кәсіпкерлікпен айналысқан кінәлы адамның
Осы тұжырымдар негізінде бірқатар авторлардың (Р. М.
Мысалы, Б. В. Волженкин заңсыз кәсіпкерліктің субъективтік
Осы заманға сай Қазақстан Республикасының қылмыстық-құқықтық
Қазақстан Республикасының қылмыстық заңы, кінәдан басқа қылмыстын
Мысалы, Р. М. Алиевтің пікірінше «осы қылмыстың
Кәсіпкерлік іс-әрекеті болып шаруашылық тәуекелдікпен байланысты және
Заңсыз кәсіпкерліктің субъективтік жағын сипаттайтын негізгі белгілердің
Қазақстан Республикасының ҚК-нің 190-шы бабында қарастырылған мақсаттарды
несие алу;
салықтардан босатылу;
басқа да мүліктік пайда табу;
заңға қарсы іс-әрекетті жасыру. Тұлғаның жасаған іс-әрекеттерінің
Заңсыз кәсіпкерліктің жоғарыда аталған бірінші екі мақсаты
Бірінші мақсат – банктік мекеме арқылы қолда
Екінші мақсат – салықтардан босатылу. Бұл мақсатқа
Келесі екі мақсат - басқа да мүліктік
Басқа да мүліктік пайда табу дегеніміз
Заңға қарсы іс-әрекетті жасыру дегеніміз кәсіпкерлік
Атап айтып кететін жай: жоғарыда аталған мақсаттардың
Сонымен жоғарыда айтылғанның бәрінен келесі қорытынды жасауға
Заңсыз кәсіпкерліктің субъективтік жағы кінәның әдейілік формасымен
Осыған сәйкес қоғамдық қауіпті іс-әрекет тек пайдакүнемділік
Заңсыз кәсіпкерліктің қылмыстық құрамы заңдылық мәні жөнінен
Қорытынды
Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар материалдық және басқа
Экономикалық қызмет саласындағы бірқатар қылмыстардың міндетті түрдегі
Қарастырылатын қылмыстың көбісінің обьективтік жағы қылмыстың жасалуымен
Экономикалық қызмет саласындағы кейбір қылмыстардың міндетті түрдегі
ҚК-тің осы, қарастылырып отырған қылмыстардың бірқатар баптарында
Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың барлығы, субьективтік жағынан,
Экономикалық кызмет саласындағы қылмыстардың субьектісі қылмыс жасаған
Тікелей субьектісі бойынша экономикалық қызмет саласындағы қылмыстарды
1) кәсіпкерлік саладағы және экономикалық қызметтің басқа
2) ақша-несие саласындағы қылмыстар: несиені заңсыз алу
мақсатсыз пайдалану (ҚК-тің 194-бабы), несиелік
3) қаржылық қызмет саласындағы қылмыстары: акциздік алым
маркаларын қолдан жасау және пайдалану (208-бап), экономикалық
4) сауда және халыққа қызмет көрсету саласындағы
көпшілік сауда-саттықтар мен аукцияндардағы өткізудің белгіленген тәртібін
5) экономикалық қызмет саласындағы басқа да қылмыстар:
Экономикалық қылмыстарда қылмыстық әрекетпен экономикалық қызметке қарсы
Жаңа қылмыстық кодекстiң қабылдануымен экономикалық қызметтегi қылмыстық
Сонымен азаматтардың нарықтық қарым-қатынастарға қосар үлесі болып
Соңғы жылдары экономика саласындағы қылмыстардың артуы Қазақстан
Осы мәселелердің көкейкестілігін экономика саласындағы тіркелген қылмыстарды
Сонымен қатар, заңсыз кәсіпкерлікті анықтау, тергеу және
Еліміздегі қылмыстық ұйымдастырылуы мен мамандандырылуы жағынан жоғары
Экономика саласындағы қылмыстарды анықтау, зерттеу және алдын
Экономикалық қылмыстар әлеуметтік жағдайдың жалпы көрінісі. Осы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
ҚР Конституциясы,1995ж. 30 тамыз. – Алматы:Юрист,2012.-36б.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2012 жылғы
Қазақстан Республикасының Экономикалық және сыбайластық жемқорлыққа
Юм Д. Опыты.- СПб.: Издательство Солдатенкова, 1986.
Солопанов И.В. Ответственность за фальшивомонетничество: Учебное пособие.
Ағыбаева Л.А. Уголовная ответственность за подлог документов:
Мақыш С.Б. Ақша айналымы және несие: Оқу
Бороздин П.Ю. Ценные бумаги и фондовый рынок:
Лубягина Д.В. Гражданско-правовое регулирование вексельного обращения в
Крылов М. Ценные бумаги - вещь документ,
Комментарий к гражданскому кодексу РК (общ. и
Клюева В.Д. Экономика и бизнес.- М.,1993.- 254с.
Булатова А.С. Экономика: Уч. пособ. - М.:
Бу Свенсон. Экономическая преступность /Перевод со швед.
Тленчиева Г.Д. Проблемы борьбы с экономической преступностью
Дементьева Я.Я. Проблемы борьбы с экономической преступностью
Каиржанова С. Е. Проблемы предупреждения незаконного получения
Сербина И.А. Криминологический анализ и предупреждение преступлений,
Статистический отчет о зарегистрированных преступлениях и результатах
Уголовная ответственность за лжепредпринимательство: Жовнир С. А.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексi (1997 ж., 16
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі (1997
Жеке кәсiпкерлiк туралы Қазақстан Республикасының 2006 жылғы
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (ерекше бөлім) (1999
Ағыбаев А.Н. Қылмыстық құқық. Ерекше бөлім: Оқулық.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне түсінік. –Алматы: ЖШС
Уголовное право Республики Казахстан. Общая часть: Учебник
Акционерлік қоғамдар туралы 2003 жылғы 13 мамырдағы
Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығы: Жалпы бөлім. Оқулық
Лопашенко Н. А. Преступления в сфере экономической
Преступления в сфере экономики. Уголовно-правовой анализ и
Курс российского уголовного права, Особенная часть. /Под
Алиев Р. М. Расследование уголовных дел налоговой
Верин В. П. Престуаления в сфере экономики:
Вравец Ю. П. Ответственность
Научно-практический комментарий к УК РФ. В 2
Волженкин Б. В. Преступления в сфере экономической
Әпенов С.М. Қылмысты квалификациялаудың ғылыми негіздері. -Алматы:
Тауарлық белгіні заңсыз пайдалану
Кәсіпкерлік саласындағы қылмыстардың қылмыстық құқықтық және криминологиялық сипаты
Заңсыз банктік қызмет
Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың жалпы сипаттамасы
ҚР ҚК 310 бабында қарастырылған қылмыс құрамын терең және жан-жақты зерттеу
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРҒА ҚҰҚЫҚТЫҚ СИПАТТАМА
Заңсыз кәсіпкерлік үшін қылмыстық жауаптылық
Құрылысы жағынан қылмыс құрамы материалдық
Кәсіпкерлік құқық бұзушылық үшін қарастырылатын заңды жауапкершілік түрлерін жіктеу
Алаяқтық қылмыс