Қазақ мәдениетінің тарихы
Жоспар
Кіріспе
І Тарау. Шыңжаңда қазақ диаспорасының
1.1 Шыңжаңда қазақ қоғамының пайда болуы.
1.2 Мин әулеті тұсындағы, қытайдағы қазақ қоғамы.
ІІ Тарау. Шыңжан өлкесіндегі қазақтар.
2.1 XХ ғасырдың басындағы шыңжаң
2.2.ХХ ғасырдағы Гомендан үкіметі қазақтардың
2.3 Шыңжаң қазақтарының салт дәстүрлері мен музыка
зерттеулер
ІІІ тарау . XXI ғасырдың
әлеуметтік -мәдени келбеті
3.1 Шыңжаң қазақтарының XXIғасыр қарсаңындағы жағдайы
3.2 Жаңа ғасыр басындағы қазақтардың әлеуметтік-мәдени өміріндегі
өзгерістер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер мен деректер тізімі Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: «Шыңжаң қазақтары» Қазіргі ҚХР -ң азаматтығындағы
Негізгі атауы «Шығыс Түркістан». Қазір Қытай өкіметі саяси нараздық
Шинжәңда бұдан 10-20 мың жыл бұрын-ақ адамзат тіршілік ете
Сонау Амур мен Сарыөзеннің (Хуаңхы) батысы ежелден кейін келе
Байырғы Ұлы Жібек Жолында жатақан Шинжәңның ерте заман мәдениет
Орталық Азия территориясының ішінде, қазақтар «Шыңжаң» деп
Шыңжаңның өткен тарихы буырқанған оқиғаларға толы
Шыңжаң өлкесімен ғасырлар бойы тарихи байланыстары жалғасып келе
Зерттеу жұмысының тарихнама
«Тауарих хамса (бес тарих)» атты еңбекте автордың
Тарихи дерек, келелі кеңес атты еңбек қытай
«Өмір естеліктері» атты ғұмырнамалық естелігінде ХХ ғ Шыңжаңда
История завоевания средней Азии еңбегінде
«Воспоминания о моей службе в западной
Ш.Уалихановтың «Таңдамалыларына» Бұл еңбекте Шығыс Түркістанға
Ал бұрынғы Кеңес одағының қытайтанушыларының біразы
Дегенмен де совет ғалымдарының ішінара еңбектерінен
1916 жылы Қазақстан және Орта Азияда бас
Шыңжаңның экономикалық сауда байланыстары Қасымбаевтың монографиясында көрсетілген.
Жапон тарихшылары ішінде Шыңжаңдағы қазақ тариыхын зерттеумен
АҚШ- тың қытайтанушы ғалымы Линда Бенсон
Хы Шуй, З. Ережепұлы және басқа
1993 жылы Алматыда қытайлық тарийхшы Нығмет Мыңжан «Қазақтың
Бүгінгі таңдағы қытайдағы қазақ диаспорасының тұрмыс- тіршілігі мен Отанына
Шыңжаң қазақтарының тарихын зерттеуге ХХ ғасырдың
Соңғы жылдары Қытайда 30-40 -шы жылдардағы Шыжаңдағы
Бұлар бұрын соңды ғылыми айналымға енбеген тың
Зерттеу жұмысында «Проблемы Дальнего Востока », «Новая и
Зерттеу жұмысының мақсаты: тарихшылардың, саясаткерлердің қызығушылығын
Қытайдағы қазақтардың тарихын, бүгінгі болмысын бүкіл
- Қытай мен қазақтар арасындағы тікелей байланыстың қалыптасуын,
- Шыңжаңдағы қазақтардың қоғамдық өміріне ықпал
- Шыңжаңдағы қазақтардың әлеуметтік топтарының өзара
- Шыңжаңдағы қазақ қауымдастығының қазақ төңкерісіне дейінгі
- Шыңжаң қазақтарының қоғамдық рухани мәдениетінің
Зерттеу жұмысының құрылымы: Зертеу жұмысы үш
І Тарау. Шыңжаңда қазақ диаспорасының
1.1 Шыңжаңда қазақ қоғамының пайда болуы.
«Шыңжан қазақтары» немесе «Қытай қазақтары» деген ұғым ежелден қалыптасып,
Қытайдың мемлекеттік шекарасы ХІХ ғасырдың екінші жартысында
1758 жылы Ұлы жүз ханы Әбілмәмбет
Ол кезде қазақ ханы Абылай, Алтай, Тарбағатай және Іле
Бірақ Шын патшалығы қазақтарды шекараның
Абылай хан ол кезде шығысқа беттеген халқын
Шын пашалығының алғашқы кезде өздері орнатқан
Сонымен Шын патшалығы ордасы қазақтарға: «малдарың жұтап, жылы
Сөйтіп қазақтар сол барған жерлеріне тұрақтап, тұрып
Одан кейін патшалық Ресей үкіметінің Қазақстанды отарлау
Патшалық Ресей отаршылары ХІХ ғ 60
Шын патшалығы 1884 жылы Шыңжан өлкесін (Шыңжан
Алтай аймағындағы қазақ қауымының қоғамдық басқару
1.2 Мин әулеті тұсындағы, қытайдағы қазақ
1911 жылы 10 желтоқсанда Қытайда орын алған
1912 жылы 1 қаңтар күні Республикалық
Яң Зыңшын өз билігін нығайту
Мин дәуірінде Шыңжаң үкіметі мансаптыларды көбейту
Сол жалдары Іле аймағындағы қазақтар
Іс жүзінде мин патшалығы салық шонжарының қазақтардан
Яң Зыңшынның орнына Жин шурін
1932 жылы Гансу өлкесіндегі дүнген генералы Ма
Шыңжан өлкесі және ондағы қазақтар қарулы қозғалыс жағдайында тұрған
1933 жылы 12 сәуір күні Дихуада (Үрімжіде) орын
Шың Шысай өзінің Кеңес Одағымсн жақындасу, антиимпералистік саясат ұстанатындығын
Шың Шысай Кеңес Одағының әскери мамандарының көмегімен Шыңжандағы әскерлерін
1943жылы қаңтарда Гоминьданның Шыңжан өлкелік бөлімшесі құрылды. Сонымсн гоминьдандықтар
Оспан Исламұлы мен Дәлелхан Сүгірбаев арасындағы соғыс партизандық формада
ІІ Тарау. Шыңжан өлкесіндегі қазақтар.
2.1 XХ ғасырдың басындағы шыңжаң
Бүгінгі күнде әлемдік
Бүгінгі күні Қазақстаннан сырт жерлерде 4 млн 500 мыңға
XX ғасырдың басындағы Шынжаң қазақтарының оқу-ағартуы" атты тақырыпты қарастыру
Рухани мәдениеттің даму көрсеткіштерініц бірі оқу-ағарту немесе білім беру
Шынжандағы дәулетті Қазақтар XIX ғасырдың соңғы кезінен бастап, өз
Іле аймағында да алғашқы білім беру діни окытудан басталған.
Жалпы Шыңжаң өлкесіндегі қазақтардың, яғни Іле, Тарбағатай және Алтай
Зерттеуші Н.Мұхаметқанұлы: "Қытайдағы қазақтардың өзіндік оқу-ағарту білім беру істерінің
Қытайдың Шыңжаң өлкесіндегі әкімшілік өкілдері
Кез-келген мемлекетте, үкімет тарапынан ашылған мектептер мен оқу орындарында
Шыңжаң өлкесінде XX ғасырдың бас кезінде шағатайша жазылған қазақша
XX ғасырдың басында Шыңжаң қазақтарының өзіндік білім беру жүйесі,
Қорыта келгенде XX ғасырдың басында Шыңжаң өлкесіндегі қазақтардың оқу-ағартуы
«Тарихты жеңгендер мен басқыншылар жазады» демекші ұзақ уақыт бойы
Қытайдағы қазақтардың салт-дәстүрлерін, ғұрып-әдеттерін, наным-сенімдерін зерттеп жазып жүрген халқым,
Қытайдағы барлық шеткері қоныстанған жан саны аз ұлттардай қазақ
Негізгі мақсатымыз, айтпағымыз Қытай қазақтары салт-дәстүрлерінің зерттелуіне келер болсақ,
Зерттеуші, ғалым Жақып Мырзаханұлының да мейлі тарих, мейлі әдебиет
Келесі еңбек Қытай қазақтары әдебиеті саласы мен салт-дәстүрлік жағында
Ясын Кұмарұлы 1957 жылы 15 қарашада Қытай Халық Республикасының
Қазақ-орыс қарым-қатынасы басталғалы бері ғасырлар бойы мейлі отарлау болсын,
Салт-дәстүрлер жайында ден қойып зерттеп, жазып жүрген, осы бағытта
Шинжан калық баспасынан шыққан Қазақтың қысқаша тарихын жазу группасы
Қытайдағы тарих ғылымының теге аға зерттеушісі, көрнекті жазушы Жақып
Қытай қазақтарының салт-дәстүрлеріне байланысты зерттеулер бұлардан сырт мерзімді басылымдарда
2.2 Шыңжаң қазақтарының музыка өнерінің зерттелуі.
Шыңжаң жерінің қазіргі заман күйшілерінің өмірі және шығармашылығы жайында
Тарихи деректерге сүйенсек Алтай және Тарбағатай өңірінде орта жүздің
1. Іле аймағы, астанасы Құлжа.
2. Тарбағатай аймағы, орталығы Шәуешек.
3. Алтай аймағы, орталығы Алтай қаласы.
Шыңжаң қазақтарында ұлттық дәстүр, әдет-ғұрып, салт- сана, өнер қазынасы
Қазақ халқы музыкалық фольклорға аса бай ел. "Жалпы қазақ
Бұл күйшілер өздерінің туындыларымен өз заманында халық үшін жасаған
Алтай, Тарбағатай, Іле өңірлерінің ғылыми және этномузыковедтік зерттеулер тұрғысынан,
Осы мақаланы жазар бұрын, тақырыпқа байланысты мәліметтер іздегенімде,
Ал әзірге бұл мақала тек бірнеше қазіргі заман күйшілерімен
Алтай, Тарбағатай, Іле аймақтарының көпшілік күйлері негізінен шертпе дәстүріне
Қазіргі заман күйшісі, XIX ғ. соңы мен XX ғ.
Қамал Мақайұлы Құлжа қаласында тұратын күйші композитор, фольклорлық музыка
ҚХР-ң Тарбағатай аймағы Толау ауданының Майлытау жерінен щыққан күйші
Қорытындылай келе, ҚХР-ң Шыңжаң өңіріндегі қазақ халқының арасында көне
ІІІ тарау . XXI ғасырдың
әлеуметтік -мәдени келбеті
3.1 Қытайдағы қазақтардың XXI ғасыр қарсаңындағы жағдайы
XXI ғасырдың алғашқы бес жылы тарихқа айналды. Бірақ осы
Біздің бұл арада назарда ұстайтынымыз - Қытай Халық Рес-публикасындағы
Шынжаң - Қытайдың астанасына ең алыс орналасқан және әлеуметтік
Жалпы айтқанда, Қытайдағы әлеуметтік экономикалық реформаның алғашқы кезеңінде, яғни
Бұл кездейсоқ жағдай емес, қайта ол Шынжанның әлеуметтік экономикасының
XX ғасырдың сонында Қытайдың дәстүрлі әлеуметтік жүйесі негізінен нарықтық
Олай болса, осындай әлеуметтік ортада өмір сүріп отырған қандастарымыздың
Жоғарыда пайымдағанымыздай, Қытайдағы әлеуметтік реформа алдымен Аньхуэй провинциясынан басталып,
Қытайдағы қазақтардың басым көп бөлігі Шынжаңның ауыл қыстақтары
Экономистердің есептеуінше, «Қытайдағы қазақтардың 80 пайызы «ата кәсіп» аясында
Мал шаруашылық экономикасын зерттеуші ғалым Әділхан Есханұлының айтуынша «соңғы
Дегенмен Қытайдағы қазақтардың экономикалық дамуда «қатардан қалып», «кедейленуінің» себептері
Шынжанда мал шаруашылығы саласында жүргізілген реформаның алғашқы кезеңінде, малды
XX ғасырдын соңында Шынжаңның мал шаруашылығында 160 мыңдай отбасы,
Дегенмен ұлы әлеуметтік өзгеріс Кытайдағы қазақтарды нарықтық экономиканың алғашқы
Әлеуметтік экономиканың құлдырауы мәдениеттің дамуына тұсау болатыны белгілі. Шыңжаңдағы
Өткен ғасырдың 90-жылдардын ортасынан бастап Қытайда жоғары оқу орындарында
Қытайдағы қандастарымыздың әлеуметтік мәдени дамуындағы мәселелерді тексеріп-зерттеген жетекші ғылыми
Мақала авторлары аталмыш тақырып бойынша өздерінің тексеріп-зерттеулерін 1996-1997 жылдары
Қытайда жиырма жылдан артық жүргізілген әлеуметтік реформаның нәтижесінде «қазақ
Қытайдағы қазақтардың нақтылы жағдайы жөнінде: «Халқымыздың дені әлі де
Ал кедейленудің себептерін олар төмендегідей факторлардан қарастырған:
1. Қазақтарда «тың тірлікке ұмтылу рухының, құндық (нарықтық) көзкарастың
2. Халқымызда сақталған «ұлттық салт-дәстүрге талғамсыздық, зиянды бәсекеге салынушылық;
3. «Мәдениет қабылдаудағы талғамсыздық. Басқа халықтардың озық мәдениетін қабылдағаннан
Жалпы айтқанда, Қытайдағы қазақ зиялыларының өз ұлтының әлеуметтік экономикасы
Ал қоғамдық өмір шындығына келсек, Қытайдағы қазақтардың әлеуметтік экономикалық
3.2 Жаңа ғасыр басындагы қазақтардың әлеуметтік-мәдени
өміріндегі өзгерістер
Қытайдағы қазақтар XXI ғасырға әлеуметтік құлдырау күйінде келді. Олардың
XXI ғасырдағы Шынжаңның даму жоспары ШҰАР үкіметнің дайындаған «Шынжаң
XXI ғасырдың басындағы Шынжанның әлеуметтік экономикалық даму жоспары жалпы
Қытайдың Батыс бөлікті игеру стратегиясы - Қытай Халық Республикасының
Қытай Халық Республикасы өзінін «Батыс бөлікті қауырт игеру» стратегиялық
Әлемге аян, Қытай Компартиясы 1978 жылы желтоқсан айында өткен
Біртұтас елдің әлеуметтік дамуында аймақтық айырмашылықтардың тым алшақтап кетуінің
1999 жылы наурызда Пекинде өткен Бүкіл мемлекеттік халық Құрылтайының
Қытай үкіметі алғашқы үш жыл ішінде мемлекеттік
Дегенмен, Қытай Үкіметі өзінің Батыс бөлігін қауырт игеру стратегиясындағы
ҚХР Үкіметінің Батыс бөлікті игеру стратегиясына сәйкес 2000 жылы
1. Табиғи ресурстық әлеуметті негіздік өнімдер рыногын кеңейту стратегиясына
2. Экономикалық өнімділікті жоғарылатуды шаруашылық істердің басты максаты ету,
Қазір осы жоспардың алғашкы үш жылындағы орындалу жағдайын үкіметтік
Шынжаң үкіметі жаңа су құрылыстарын салуды басты орынға қойды.
Ал Іле аймағында Іле өзенін бұру каналы мен үлкен
Қатынас, байланыс құрылыстары бойынша, қолға алынып отырған темір жол
Егін шаруашылығы саласында. Ерекшелікке ие егін шаруашылығын дамытып, аграрлық
Мал шаруашылығы саласында. Мал шаруашылығында дала мал шаруашылығы, егіншілік
Демек, Шыңжанның әлеуметтік-экономикалық дамуы бүкіл мемлекет деңгейінде жүргізіліп отырған
Осындай әлеуметтік өзгерістердің салдарынан қазақтардың экономикалық тұрмыстық деңгейі тіпті
Ал ауыл-қыстақтардағы қазақтың жас ұлдары мен қыздары, жұма сайын
Жоғарыда пайымдағанымыздай, Қытайдағы қазақтардың әлеуметтік экономикасы мен оқу-ағатру істері
Соның салдарынан өз қаржысымен жоғары оқу орындарын оқитын қазақ
ҚХР Үкіметі аз санды ұлттардың ұл-қыздарын ішкерідегі орта мектептерде
Ел ішіндегі ұлттар мәселесін түбегейлі шешудін жолы оларды бір
Өйткені, қазіргі кезде Қытай Үкіметі ел ішіндегі аз санды
Өткен ғасырдың соңынан бастап, Шыңжаңдағы қазақ, ұйғыр сияқты ұлттық
Міне, осы саясаттың салдарынан қазірдің өзінде қазақ мектептері кысқаруда
Шыңжаңда қазақ қауымы қалыптасқаннан бері ондағы қазақтар бірнеше тарихи
Егер мәселеге тарихи тұрғыдан алып қарайтын болсақ, Қытайдағы қазақтардың
Даму барысында шарықтау мен құлдырау алма кезек ауысатын кездер
XXI ғасырдың басында Қытайдағы қазақтар өте ұлы әлеуметтік өзгерістерді
Бірақ онда саясаттық факторлар рөл ойнамайды деуге болмайды. Өйткені
Ал Қытайдың ішкі жаһандастыруды тездету үшін қолданып отырған саясатын,
Пайдаланылған әдебиеттер.
1. Зардыхан Қинаятұлы. Монгол үстіртін мекен еткен
2. Абақ керей. Халықаралық Алтай әлемін зерттеу
3. Академик Майский. Монголия накануне революции. М.,
4. Сборник географических топографических и статистических материалов
5. Цэвэн Жамсрано. Дархад... хасаг, хамниган нарын
6. Г.Е.Грулт-Гржимайло. Западная Монголия и Урианхайский край.
7. Абак, керей. Халықаралық Алтай ілімін зерттеу
8. Абак, керей. Күйтің. 69-бет.
9. Исләм Қабышулы. Монголия қазақтарының тарихы. 36-бет.
10. Зардыхан Қинаятұлы. Моңғолиядағы қазактар. Алматы, 2001, 62-64-бет.
11 .Г.Е.Грумм-Гржимайло. Западная Монголия и Урианхайский край. Л., 1930,412-414-бет,
12.Цэвэн Жамсрано. Дархад, Хөвсгөл нуурын Урианхай... Хасаг, Хамниган нарын
13.Зардыхан Қинаятұулы. Жылаған жылдар шежіресі. Алматы, 1995, 150-151-бет.
14.Г.Е.Грумм-Гржимайло. Западная Монголия и Урианхайский край. Л., 1930,414-бет.
15.А.Н.Казнаков. Монголия и КАМ. Петербург, Т.П, изд.Первое, 5-бет.
16. Мұнда Қалмақтан келіп батыс Монголия және қазақ жұртын
17 .Абах керей. Іле халық баспасы, 1994, Күйтің, 44-бет.
18.Ол да сонда. 45-бет.
19. А.Сарай. Революциядан бұрынғы қазақ халқы. Олгип, 1991, 65-бет.
20. Тронов. Западное и Русское географическое общество по отделам
21. Г. Е.Грумм-Гр.жимайло. Западная Монголия и Урианхайский кран. Вып..
22. Г.Н.Потаниа Очерки Северо-Западной Монголии. Петербург, 1881, 38-39-бет.
23.Ол да сонда. 38-бет.
24. Г.Е.Грумм-Гржимайла, Западная Монголия и Урианхайский край. Т.ІІІ, Вып.
25.Г.Н.Потанин. Путешествия по Монголии. ОГИЗ. М., 1948,57-бет.
26.Д.Гонгор, Ховдын хурангуйтүүх. УБ., 1964, 83-бет.
27.М.И.Боголепов, М.П.Соболев. Очерки русско-монгольской торговли. Томск, 1911, 209-210-бет.
28. И.Г.Н.Потанин Путешествия по Монголии. ОГИЗ. М., 1948,426-бет.
29.М.И.Боголепов, М.Н.Соболев. Очерки русско-монгольской торговли. Томск, 1911, 201-бет.
30.Д.Гонгор. Ховдын хураангуй түүх. УБ., 1964, 87-бет.
31. Абақ керей. 1994, Күйтің, 73-бет.
32. Абақ керей. Іле халык баспасы, 1994, Күйтің, 75-бет.
33.БНМАУ. Түүхийн тов архив. Ф-11, бума № 740, т.1,
бет.
34.Ұлы Хурал архиві. Мемлекеттің 22-кіші құрылтайының материалы. IV дәптер.
35.Мемлекеттік Ұлы құрылтайының архиві. 1931 жылғы қаулылар. 362-бет.
36.Үкіметтіц қүпия архиві. 1938 жылғы каулы қарарлар. 353-354-бет.
37.БНМАУ-ын VIII их хурлын тоггоол // 1930 он.
38.Халық ұлы хуралының архиві. 1960 жылғы жарлықтар. II дәптер,
39.Зардыхан Қинаятұлы. Жылаған жылдар шежіресі. Алматы, 1995, 182-183-бет.
40.ҚХР 1990жылы шілденің 1-күніне дейінгі жан санын тіркеген төртінші
41. Уәлиханов Ш.Ш. Абылай. Абылай хан. Алматы. 1992, 15
42. Шын патшалығы орда естелігі (Чин шы лу) қолжазба
43. Бұл да сонда. 609 т., 18 б.
44. Бұл да сонда. 613 т., 17 б.
45. Вэй Шаңхүң. Шин хай төңкерісі Шынжаңда
баспасы. -1981. -160 б. (16 б.).
46. Яң Зыңшын. Бу гожай үн ду. 4
47. Нүрпейсов К. Алаш һам Алаш орда. -58
48. Қозыбаев М.К, Жауға шаптым ту байлап. -150
49. Бу го жай үн ду. Төртінші жинақ.
қыркүйектің 2 күнгі телеграмма.
50. Garin Hfmbly. Central Asia (Орта Азияны зерттеу)
(Орта Азиядағы Ресей төңкерісі және Кеңес Одағы өкіметі).
51. Гуревич Б.П.
провинцией Синьцзяна в 1918-1921 годах. -М., 1958; Советское
Востоковедение. 1958. -Ы 2.
52. Шыңжаң қоғамдық ғылым
Шынжаңның қысқаша тарихы. 3-кітап, -8 б.
53. Маңдыбайұлы К, Қазақ оқу-ағартуынан қысқаша дерек. -177-178 бб.
54. Ташбаев Таһир. Тарбағатай аймағының азаттықтан бұрынғы
ҚХР құрылудан дейінгі - Н.М.) баспасөз тарихына аз
материалдары. -Құлжа. -1989. -5-кітап. -53 б.
55.Жақсылықұлы Ә. Өмір естеліктері. -1-3 66.
56.Шын патшалығы Гаузүң патшаның орда естелігі. 513 том, -17
57. Төлегенұлы С. Азаттықтан бұрынғы (1949 ж. ҚХР құрылудан
бұрынғы - Н.М.) еліміздегі
тарихына шолу //Шынжаң қоғамдық ғылымы.-Үрімжі, 1991. № 1
58. 24-ші сілтемеге қараңыз.
59.Мұратбекұлы К. Бәйеке би // Шынжаң қоғамдық ғылымы. -Үрімжі,
1995. - N 3, -98-99 66.
Сілтемелер тізімі
1. Потанин Г.Н. Очерки Северо-Западной Монголии Путешествие по
Монголии. -38-39 бб.
2. Шын патшалығы орда естелігі (Чин шы лу) колжазба
3. Бұл да сонда. 609 т., 18 б.
4. Бұл да сонда. 613 т., 17 б.
5. Терентьев М.А. История завоевания Средней Азии.
6.Қытай-Ресей шекара келісімдер құжаттар жинағы (Жүң-Ыбияже тяу иө жи).
7 .Қурбангали Халид. Тауарих хамса (бес тарих). Қазан, 1910.
8.Нәбижан Муқаметханулы. Қытай казақтарының қоғамдық тарихы (1860-1920 жж.). Алматы,
9.Нығымет Мыңжани. Қазақтың қысқаша тарихы. Үрімжі, 1987,564 6.
10. Яң Зыңшын. Өткен жазбалардың толықтамасы ("Бу го жай
11.Шыңжан Қоғамдық ғылымдар академиясы Тарих институты. Шынжаңның қыскаша тарихы
12.Халифа Алтай. Алтайдан ауған ел Алматы, 2000. 13 б.
13. Шынжаң Үш аймақ революциясы ("Шын жаң сан шүй
Пекин, 1998,44 6.
14.Хасан Оралтай. Елімайлап еткен омір. Станбол, 1999, 55 6.
15. Чин, патшалығы Рынзүң патшаның орда естелігі. 146 т,
("Ха са кі ше хэй ли шы дяу ша").
17.Қытайдағы қазақтардың қоғамдық тарихы (1860-192 жж.).
145 6.
18.Шыңжан Үш аймак революциясы тарихы. 63 б.
19.Қытайдағы қазақтардың қоғамдық тарихы (1860-192 жж.), 25- 254 беттерге
20.Мыңжани Н. Қазактың қысқаша тарихы. Үрімжі, 1987, 582 б.
21. Жәкеұлы М. Алтай ағартуы тарихынан // Жастүлек. Алтай.
22.Төлегеұлы С Азаттыққа дейінгі (1949 ж. ҚХР құрылғанға дейін
23. Мұқаметханұлы Н. «Қытайдағы қазақтардың қоғамды тарихы (1860-1920)» Алматы
24. Ғабдолмұхамбет оғды Н. «Қытай қазағы» /// «Қазақ» газеті.
25. Мұқаметқанұлы Н. «Қытайдағы қазақтың...» Алматы, 2000.
26. Мендимкулова Г.М. «Исторические судьбы казахской»
27. Назарбаев Н.Ә. Тәуелсіздік белестері. Алматы, 2003, 292-б.
28. Нығымет Мыңжани. Қазақтың қысқаша тарихы, Ұрімжі., 1987.662-б.
29. Жақып Мырзаханұлы қазақ мәдениетінің айдыны., Үрімжі., 2006 389-б.
30. Жақып Мырзаханұоы. Тарихи этнографиялық зерттеулер., Құлжа 1990.
31. Айып Нүспокасұлы. Ағаш бесіктен жер бесікке дейін. Үрімжі
32. Зейнолла Сәнік. Қазақтың тұрмыс- салт білімдері. Үрімжі., 1999
33. Ясын Құмарұлы. Қазақтың салт-дәстүрі. Үрімжі 2006. 2-б.
34. Су бихай. Қазақ мәдениетінің тарихы. Үрімжі 2005.7-8-бб.
35. Болат Бопайұлы. Асыл қазына. Үрімжі 2002.3-б.
36. Қазақтың қысқаша тарихын жазу группасы. Қазақтың қысқаша тарихы.
37. Жақып Мырзаханұлы. Ғасырлар қойнауынан. Бижин 2004. 332-б.
38. Жақып мырзаханұлы. Қазақтың діни сенімі мен діни әдет
39. Нығымет Мыңжани. Ислам дінінің қазақтың әлеуметтік мәдениетіне болған
40. Жаң юн. Қазақтың салты // Ұлттық жазушылар,и №3,
41. Хы Шүеий, Зақан Ережеп
көш-қон тарихы .-Үрімжі: Шынжаң халық баспасы. - 1994. -294
42. Жәнәбілұлы Қ., Сусанбайұлы К, және басқалар. Абақ керей.
Іле халық баспасы. -1994. -540 б.
43. Мұқаметханұлы Н. Шын патшалығы кезіндегі қазақ халқы.
Шынжаң халық баспасы. - 1997. -198 б.
44. Осы автор.
саясаттары //Қытай ұлттар тарихын зерттеу ғылыми қоғамының 3-
кезекті конференциясының ғылыми мақалалар таңдамалылары
-Пекин: Пекин реформа баспасы. -1991.
45. Жаң Янь. Шынжаңның
үкіметтерінің қазақтарға қолданған үстемдік саясаттары//Батыс
солтүстіктің тарихи географиясы. 1996, N1,-46-56 бб.
46. Юан Тұңкай. Шынжаң қазақтарының Қызай руының тарихи
қайнарына анықтама //Батыс өңірді зерттеу ("Ши үйі ян жию").
-Үрімжі, 1997. N 2, -46 - 53 бб.
47. Хүң Тау. Яң Зыңшынның қазақтарды жарылқауы және тізгіндеуі
// Ұлттарды зерттеу -Пекин, 1998, N 1, -71-79 бб.
48. Хы Шынляң. Шын
табылған қытайша, қазақша
түсіндірме // Орталық ұлттар институтының ғылыми журналы Пекин,
1985, N 3, -12 - 22 бб.
49. Мұхдметханұлы Н. Шын патшалығы тұсындағы
моңғол жазуын қолдануы туралы // Шынжаң қоғамдық ғалымы.
-Үрімжі, 1991, N 2, -77-86 бб.
50. Сагуш Тору.
қоғамдық тарихын зерттеу Киото: Уошикава хрофуми баспасы.
2 т. -824 б.; Осы автор. Шынжандағы
-Киото: Уошикава хрофуми баспасы. -1986. -450 6.
2
Орыс ғалымдары ХІХ ғасырдың Қазақстан өндіргіш күштері мәдениеті мен тұрмысы
Қытайдағы қазақтар
ҚАЗАҚ МӘДЕНИЕТІНІҢ ҚҰНДЫЛЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Қазақстандағы 1920-1940 жылдардағы қазақ мәдениеті
Қазіргі заманғы қалалық мәдениеттің дамуы
Қазақ ұлты және өркениет
Таяу және қиыршетел елдерінің қалаларындағы кітапханалары мен мұрағаттарына ғылыми-іздестіру іссапарларын ұйымдастыру
Түркілер дәуіріндегі түрлі мәдени байланыстар
XV-XVIIIғғ. Қазақтардың дәстүрлі мәдениеті
Қазақ мәдениетінің рухани байлығы