Әкімшілік және нарықтық экономика жағдайында бухгалтерлік ақпаратты пайдаланушылар
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 4
І БАСҚАРУ ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 6
1.1 БАСҚАРУ ЕСЕБІ - БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ЖҮЙЕСНІҢ ЭЛЕМЕНТІ
1.2 Қаржылық есеп пен басқарушылық есеп арасындағы айырмашылықтар
ІІ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП АҚПАРАТТАРЫ ҰҒЫМЫ, ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ЕСЕБІ
2.1 Бухгалтерлік есеп ақпараттарын қолданушылар 10
2.2 Басқарушылық бақылауды ақпаратпен қамтамасыз ету 15
2.3 Кәсіпорынның ақпараттық жүйесіндегі басқару есебінің объектілері 16
ҚОРЫТЫНДЫ 25
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 27
КІРІСПЕ
Бухгалтерлік есеп жүргізу өнеркәсіптік басшылықта маңызды роль атқарады.
Экономиканың үлкен дәрежеде болуы мынадай көрсеткіштерден тұрады: түрі
Бухгалтериялық есеп ақпараттық сапасын көбінесе келесі бағыттардан бағалайды:
Экономикалық есеп ақпаратында ең негізгі классификатор классификация формасында,
Болашақта қарастырылатын экономикалық есеп ақпараты, өндірістегі материалдық сферада
Ішкі өндірістік қарым-қатынасымен, кәсіпорынның экономикасымен, әріптестік, нарықтық қатынастарды
Кейбір бөлімшелері мен қызметкерлерді ақпараттың қамтамасыз ету деңгейі
І БАСҚАРУ ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 БАСҚАРУ ЕСЕБІ - БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ЖҮЙЕСНІҢ ЭЛЕМЕНТІ
Оңтайлы басқару мен қаржылық шешімдерді кабылдау үшін өз
Кейінгі уақытқа дейін талдау мен есеп «қазандық» деп
Отандық ұйымдарда бүгінгі уақытқа дейін орталықтандырылған мемлекеттік баға
Шаруашылық дербестік – кәсіпорынның ұйымдастыру формасын, қызмет түрін,
Қаржылық дербестік оның толық өзін-өзі қаржыландыруынан, қаржылық стратегияны,
Осыған байланысты бухгалтерлік қызметтің жеке саласы ретінде басқару
1.2 Қаржылық есеп пен басқарушылық есеп арасындағы айырмашылықтар
Шаруашылық қатынастардың қандай тобы көрсетілуіне байланысты бухгалтерлік есеп
Нарықтың экономика елдерінде бухгалтерлік есептің дамуы көрсетілген екі
Кесте 1
Қаржылық және басқару есебі арасындағы негізгі айырмашылықтар
Салыстыру белгілері (критерийлері) Қаржылық есеп Басқару есебі
1 2 3
1. Пайдаланушы лар Сыртқы Ішкі (кәсіпорынның жеке құрамы,
2. Есеп жүйесі Екі жакты жазу Кез келген
3. Реттеу Бухг-лік есептің
4. Өлшеуіштер Ақшалай Кез келгені (заттай, еңбек, акшалай)
5. Мерзімділік Жыл Қажеттілігіне карай
6. Объект Тұтастай кәсіпорын Кейбір бөліктері
7. Объективтілік Өткен окиғалар бағасына негіз-делгендіктен, объективті Субъективті:
8. Қойылатын заңды талаптар Есепті міндетті түрде жүргізу
9.Ақпарат дәлдік дәрежесі Анық Жуық 10. Есеп
11. Есептің қабылданған принциптері Қабылданған бухгалтерлік
12. Акпараттың уақытша шегі Ұйымның кызметінің барлық іс-әрекетін
13. Акпаратты беру жиілігі Қатаң айкын мерзімдер бел-гіленген
14. Ұсыну түрлері Белгіленген нысан бойынша салық кызметіне
15. Практикалык қызметте қолдану Жасалғанын растайтын бастапқы кұжаттар
ІІ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП АҚПАРАТТАРЫ ҰҒЫМЫ, ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ЕСЕБІ
2.1 Бухгалтерлік есеп ақпараттарын қолданушылар
Біздің елімізде бухгалтерлік есеп орталықтандырылған мемлекеттік басқарудың ақпараттық
Сондықтан басқару есебінің мәні мен белгіленген міндетін, оның
Отандық экономиканың шаруашылық жүргізудің нарықтық жағдайларына көшу бухгалтерлік
Кесте 2
Әкімшілік және нарықтық экономика жағдайында бухгалтерлік ақпаратты пайдаланушылар
Экономика түрі Пайдаланушылар
Ішкі Сыртқы
Әкімшілік Кәсіпорын әкімшілігі Салықтық органдар, министрліктер, статистика органдары
Нарықтық Кәсіпорынның басқару қызметкерлері Инвесторлар, қызметкерлер, қарыз берушілер,
Нарықтық экономика кезінде бухгалтерлік ақпаратты пайдаланушыларды екі топқа
• ұйымды басқаратын ішкі, яғни есепті жүзеге асыратын
• сыртқы, ұйымды басқаратындар, яғни кәсіпорын құрамына кірмейтін
Ішкі пайдаланушылар - жоспарлау, бақылау және шешім қабылдау
Ақпаратты сыртқы пайдаланушылар — тікелей және жанама қаржылық
Тікелей қаржылық мүддесі бар сыртқы пайдаланушыларға мыналар жатады:
- инвесторлар өздерінің күрделі қаржы салымынан экономикалық қайтарымдылық
- банктерге несиеленген қаражат қайтадан
- жабдықтаушылар және басқа кредиторлар оларға
- сатып алушылар ұйым қызметі туралы,
- жалдамалы жұмысшылар өзінің жұмыс берушісінің жағдайы
Жанама қаржылық мүдделі сыртқы пайдаланушыларға мыналар жатады: мемлекеттік
Мемлекеттік органдар мен олардың ұйымдарын ресурстардың орналасуы ұйым
Қоғамдастық ұйым қызметінің тұтастай экономикалық және әлеуметтік ахуалына
Басқа сыртқары ақпарат пайдаланушыларға қарағанда, салық және қаржы
Басқа сыртқары пайдаланушыларға бухгалтерлік есеп мәліметтері, әдетте ұйымның
Нарықтық экономика жағдайында толық шаруашылық және қаржылық дербестік
Қаржылық есепте кәсіпорынның нарық субъектісі ретіндегі шаруашылық серіктерімен,
Басқару есебі қаржылық есепті кеңейтеді және ең алдымен
Сонымен қатар, басқару есебі әдетті бухгалетерлік есептен мәліметтері
2.2 Басқарушылық бақылауды ақпаратпен қамтамасыз ету
Басқару есебнің өрісі - есеп беру орталықтарының (ұйым
Сегменттік есеп - ұйымның жеке құрылымдық бөлімшелерінің қызметі
Сегменттік есептің акпараты фирма ішілік басқаруда, сегменттік есепті
Басқарушылық бақылау жеке құрылымдық бөлімшелер бойынша кірістер мен
Ұйымның басқарушылық бақылауы мен сегменттік жоспарлау, есеп пен
1-сурет
Сегменттік есеп пен сегменттік есеп беру ұйымының баскарушылық
Басқарушылық бақылау жүйесін ұйымдастыруда сегменттік жоспарлау - құрылымдық
Ақпаратпен қамтамасыз ету - жүйелі, уақтылы, сыйымды, нысаны
Сегменттік жоспарлау, есептеу мен есеп беруді жүргізу бухгалтер-жолдаушының
1-суреттен байқалатыны, сегменттік есептеу жүйесінде жиналған және жинақтап
2.3 Кәсіпорынның ақпараттық жүйесіндегі басқару есебінің объектілері
Кәсіпорынның акпараттық жүйесіндегі басқару есебінің объектілері көрсетілетін әр
Құжаттама – кәсіпорынның өндірістік қызметін жеткілікті дәрежеде толық
Түгендеу — объектінің іс жүзіндегі жағдайын, сондай-ақ есептік
Бақылаушы шоттар - сол кезең операцияларының жиынтық сомасы
Мөлшерлеу (нормалау) - ресурстардың барлық түрлерін тиімді пайдалану
Ынталандыру – кәсіпорының мақсаты мен міндеттерін анықтауға, осы
Сметаларда теңгерімдірілген жоспарлық керсеткіш болады және олар менеджерлерді
Жоспарлау - кәсіпорын мүмкіншіліктерін нарық жағдайына сәйкестікке келтіруге
Жоспарлау шаруашылық іс-әрекетінің нәтижелеріне талдау мен статистикалық зертгеуге
Лимиттеу - қор мен шығындар мөлшері жүйесіне негізделген
Лимиттеу жүйесі - цехқа материалдар босату лимиті есебінен
Талдау - басқару есебі тәсілінің бұл элементі арнайы
Көрсеткіштерді таңдау басқару жүйесінің мақсаттары мен мүмкіншіліктері анықталады.
Бақылау - пайда болған ауыткуларды ашу мен жоюға
Басқару есебінің ақпараты оперативті басқаруда бухгалтерлік мәліметтермен нығайтылады
Бағалау - шешім қабылдаудың барлық жүйесін талдаудың соңғы
Тәсілдің барлық элементтері бір-бірінен алшақ емес, басқару міндеттерін
Бухгалтерлік басқару есебінде қолданылатын тәсілдер сан алуан:
- бухгалтерлік қаржылық есептің жұмыс әдістері (шоттар мен
- индекстік тәсіл (статистикада қолданылады);
- экономикалық талдау әдістері (нормативті, тізбекті ұластыру
- математикалық тәсілдер (корреляция, желілі бағдарламалау, ең
Олардың барлығы біртұтас жүйеге бірігіп-кіріктіреледі және кәсіпорынды басқару
Қаржылық есеп пайданы анықтау үшін шығындарды кіріс-термен салыстыруды
Өндірістік есеп мәліметтеріне 1950 жылдары сыртқы пайдаланушылар емес,
1972 жыл бухгалтерлік есептің қаржылық және басқару болып
Басқару есебі ұйымның өз шегіндегі басқару үшін қажетті
Қазіргі өндірістік есеп үшін шығындардың түрлері; пайда болу
Түрлері бойынша шығындар есебі есепті кезенде өнім өндіру
Шығындарды пайда болған орны бойынша есептеу олар жасалған
Шығынды шығарушылар бойынша есептеу қайсыбір нақтылы өнім бірлігін
Осылайша, бірлігінің өзіндік құнын, оған түсетін пайда мен
Уақыт өте келе кәсіпорынды басқару процесі міндеттерді қою
Бухгалтерлік басқару есебіне өндірістік есеп пен қаржылық есептің
Сонымен, басқару есебінің негізгі мақсаттары мен міндеттерін осылайша
- шығындар мен кірістердің біріккен есеп жүйесін
- шығындарды мөлшерлеу (нормалау):
- шығындарды жоспарлау, бақылау және талдау;
- бюджеттеу;
- баға белгілеу үшін негізді қамтамасыз ету;
- жедел басқару шешімдерін кабылдауда каржылық менеджерлерге ақпараттық
- кәсіпорын қызметінің және жауапкершілік орталығының экономикалық шешімділігін
- кәсіпорын дамуының ең тиімді жолдарын таңдау.
Кәсіпкердің, маманның, ақпаратты ішкі пайдалануышының қай-кайсысына қажетті ақпараттық
Контроллингті енгізерде шот қызметкерлерінің, баскару құрамының кәсіпкерлердің ділін
Контроллингті бақылаумен және тексерумен теңдестіруге болмайды.
Контроллинг жүйесінде есеп пен шығындарды, шаруашылық және қаржылық
Күрделі өндірісте контроллинг технологиялық тізбек бойынша бөлінеді. Осылайша,
Контроллинг жауапкершілік орталықтары бөлімшелердің өндірістік өткізу шығындарын талдаудан
Бухгалтер-тексеруші жаңа инвестициялар, жаңа тауарлар мен бұйымдарды сатып
Басшыға ақпарат, қаржылық жоспардың (бюджет) елеулі көрсеткіштері мен
Контроллинг - кәсіпорынның түпкілікті мақсатын жүзеге асыратын процесті
- ақпараттық - шешімдерді қабылдау мен оны үйлестірудің
- басқарушылык кәсіпорынның түпкілікті
- бақылаушылық - кәсіпорын мен оның бөлімшелерінің жұмысының
Контроллингтің міндетті іс-қызмет саясы оның басқару есебі мен
Нарықтық қатынастардың шапшаң дамыған кезінде басқарудың рөлі өседі;
Неміс кәсіпорындарын басқару теориясы мен практикасында басқару есебі
Осылайша, басқару есебі нарықтық процестерді дамыту мен тереңдету
Басқару есебі жинау, тіркеу және ақпаратты жинақтап қорыту
ҚОРЫТЫНДЫ
Басқару есебі қаржылық есепті кеңейтеді және ең алдымен
Сонымен қатар, басқару есебі әдетті бухгалетерлік есептен мәліметтері
Сонымен қатар уақыты шектеулі менеджерлерге өздері білетін немесе
Қаржылық есептің басым міндеті - алғашқы бірінші топтағы
Бухгалтерлік басқару есебінің міндеті - екінші және үшінші
Сонымен, басқару есебі есептеу, жоспарлау, бақылау, кіріс, шығыстарды
Басшылық пайдалануы үшін жасалған және дайындалған бухгалтерлік басқару
Дамыған батыс елдерінде басқару есебі - құрамына каржылык
Басқару есебінің мақсаты - ішкі пайдаланушыларды — кәсіпорынды
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Безруких П.С, Бухгалтерский учебн. - М.: Бухгалтерский
2. Вахрушина М.А. Бухгалтерский управленческий учет: учебник для
-Д/..; Омега-Л. 2002.
3. Вахрушина М.А. Внутрипроизводственный учет и отчетность, —
4. Друри К. Введение в управленческий и производственный
5. Карпова Т.П. Управленческий учет: Учебник. - М.:
6. Калькуляция себестоимости продукций в промышленности: Учебное пособие
7. Керимов В.З., Епифанов А.А., Селиванов П.В., Крятое
8. Кондратьева Н.С. Основы управленческого учета: Учебное пособие.
9. Николаева О., Шишкова Т. Управленческий учет: Учебник.
3
Басқару жүйесіндегі бухгалтерлік есеп
Басқару есебі-бухгалтерлік есеп жүйесінің элементі
Бухгалтерлік есеп - қаржылық бақылаудың ақпарат көзі
БАСҚАРУ ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Кәсіпорынның ақпараттық жүйесіндегі басқару есебі
Шоттар - бухгалтерлік есепте ақпараттарды сақтаудың негізгі бірлігі
Қазақстанда аудиттің алғашқы адымы
Міндеттемелер есебі және банктегі бухгалтерлік есеп
Аудит: мәні, пайда болуы, қалыптасуы
Аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы