Шығарманы жатқа ойнау
Болашақ музыка пәні мұғалімдерін негізгі музыкалық аспапқа даярлауда
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ....................................................................................................................4
1 БОЛАШАҚ МУЗЫКА ПӘНІ МҰҒАЛІМДЕРІН НЕГІЗГІ МУЗЫКАЛЫҚ АСПАПҚА
1.1 Өзбетінше жұмыс жасау әдістемесінің педагогикалық негіздері
1.2 Болашақ музыка пәні мұғалімдерін негізгі музыкалық аспапқа
2 БОЛАШАҚ МУЗЫКА ПӘНІ МҰҒАЛІМДЕРІН НЕГІЗГІ МУЗЫКАЛЫҚ
2.1 Негізгі музыкалық аспапқа даярлауда өзбетінше жұмыс
2.2 Болашақ музыка пәні мұғалімдерін негізгі музыкалық аспапқа
ҚОРЫТЫНДЫ...................................................................................................... 59
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ..........................................................................................60
КІРІСПЕ
Зерттеудің көкейкестілігі. Қазіргі кезеңде Қазақстан Республикасының оқу жүйесінде
Басты міндеттердің бірі - ол оқыту үрдісін жетілдіре
Бұрынғы оқыту жүйесінде авторитарлық оқыту әдісі басым болған,
ХХ ғасырдың екінші жартысымен ХХІ ғасырдың басындағы
Білім реформасын жүзеге асырудың ең алғашқы қадамдарының бірі
Айырмашылықтың негізі сонда, енді оқытудың әдіс-тәсілдері дайын білімді
Халық өнерінің педагогикалық мүмкіндіктері, оның білім беру тәрбиелеу,
Қазақстан ғалымдары ішінде С.А.Ұзақбаева, С.Момынов, М.Х.Балтабаев, Р.Қ.Дүйсембінова, Т.А.Қышқашбаев,
Бүгінгі таңда мына қайшылықтар бар екендігі анық байқалады:
- болашақ музыка пәні мұғалімдерін негізгі музыкалық аспапқа
- өзбетінше жұмыс жасау ерекшеліктерін негізгі музыкалық аспапқа
- өзбетінше жұмыс жасау ерекшеліктерін негізгі музыкалық аспапқа
Бұл қайшылықтардың шешімін іздестіріп табу біздің зерттеу проблемамызды
Зерттеу нысаны. Болашақ музыка пәні мұғалімдерін негізгі музыкалық
Зерттеу мақсаты. Болашақ музыка пәні мұғалімдерін даярлауда өзбетінше
Зерттеудің болжамы. Болашақ музыка пәні мұғалімдерін даярлауда өзбетінше
Зерттеудің міндеттері:
- болашақ музыка пәні мұғалімдерін даярлауда өзбетінше жұмыс
- болашақ музыка пәні мұғалімдерін даярлауда өзбетінше жұмыс
- болашақ музыка пәні мұғалімдерін даярлауда өзбетінше жұмыс
Жетекші идея: Болашақ музыка пәні мұғалімдерін даярлауда өзбетінше
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері. Мәдениеттану қағидалары, іс-әрекет
Зерттеу көздері. Білім және ғылым министрлігінің тұжырымдамалары, Конституцияда
Зерттеу әдістері. Зерттеу проблемасы бойынша әдістемелік еңбектерге теориялық
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңызы.
- болашақ музыка пәні мұғалімдерін даярлауда өзбетінше жұмыс
-домбыра атауының шығуына шолу жүргізілді;
- болашақ музыка пәні мұғалімдерін даярлауда өзбетінше жұмыс
Зерттеудің практикалық маңызы,
- болашақ музыка пәні мұғалімдерін даярлауда өзбетінше жұмыс
Зерттеу базасы. Талдықорған қаласындағы №4 мектеп-гимназиясы.
Диплом жұмысының құрылымы: Кіріспе, екі тараудан, қорытынды, әдебиеттер
Кіріспе бөлімінде зерттеудің көкейкестілігі мақсаты, нысаны, пәні, міндеттері,
«БОЛАШАҚ МУЗЫКА ПӘНІ МҰҒАЛІМДЕРІН НЕГІЗГІ МУЗЫКАЛЫҚ АСПАПҚА ДАЯРЛАУДА
«БОЛАШАҚ МУЗЫКА ПӘНІ МҰҒАЛІМДЕРІН НЕГІЗГІ МУЗЫКАЛЫҚ АСПАПҚА
ҚОРЫТЫНДЫДА теориялық және эксперименттік жұмыстардың нәтижелеріне негізделген тұжырымдар
БОЛАШАҚ МУЗЫКА ПӘНІ МҰҒАЛІМДЕРІН НЕГІЗГІ МУЗЫКАЛЫҚ АСПАПҚА ДАЯРЛАУДА
1.1 Өзбетінше жұмыс жасау әдістемесінің педагогикалық негіздері
Болашақ музыка пәні мұғалімдерінің өзіндік жұмыстың психологиялық
Қазіргі кезеңгі психологиялық-педагогикалық әдебиеттерде өзіндік жұмыс
1.Психологиялық-педагогикалық (тәрбие, дербестік пен өз бетіншелік мәселелерін жеке
2.Дидактикалық (өзіндік жұмыстың мәнін, түрлерін, жолдарын, оны ұйымдастырудың
3.Әдістемелік (өзіндік жұмысты оқу үрдісінде
Жоғары оқу орындарындағы кредиттік оқу жүйесі
Музыкалық аспапты меңгеруде өз бетінше шығармашылық қажет–
Жан-жақты, әрі жоғары квалификациясы бар музыка мұғалімін дайындау
Жоғарыда айтылған мақсаттар мен міндеттерден болашақ музыка мұғалімін
Фортепианода ойнауға оқытудың табысты болуы үшін қажетті
Байқағыштықпен қатар өзіңді-өзің байқай алатын қабілетті дамыту
Байқағыштықпен өте жақын байланысқан қажетті қасиет – ол
Болашақ музыка мұғалімінің өзіндік жұмысының маңызды бір бөлігі
Болашақ музыка мұғалімінің өзіндік жұмысының табысты болуының психологиялық
Өзіндік жұмыстың ірге тасын қалайтын қозғаушы күш
Барлық қасиеттердің негізінде музыкалық ырғақ, музыкалық есту және
Өзіндік үй жұмысының басты шарты - студенттің жинақталған
Зейін қоя білу музыкантқа жаңа шығарманы егжей-тегжейлі, барлық
Егер, оқушы музыкалық шығарманы ең соңғы орындағандағы нәтижесін
Сонымен, болашақ музыка мұғалімінің өзіндік жұмыс дағдыларын дамытуда
1.Оқытушының және оқушының қозғалған мәселе жөнінде айтарлықтай
2.Осы нұсқауларда берілген жағдайларды және талаптарды туғызу, сол
3.Жұмыстың осы түріне бақылау жасауды іске асыру;
4.Оқушының өзіндік жұмысының барлық кезеңдерінде оның музыкалық дамуының
Оқушының өзіндік жұмысына байланысты түрлі жайларды әр қырынан
Кейбір әдістемелер мен студенттердің жекелей оқыту бағдарламаларында жіберілген
Еңбек сүйгіштікті тәрбиелеу жолдары, ең алдымен, уақтылы әрі
Өзіндік тәртіпті тәрбиелеу ең алдымен оқытушының берген нұсқауларын
Музыкант үшін музыкалық шығармалардың мазмұнын терең әрі толымды
Кейбір оқытушылар бағдарлы мақсаттылықты тәрбиелеуге өз дәрежесінде мән
Біз төменде жыл бойында алты рет өткізілетін арнайы
«5» бағасы оқушының бойында ішкі мақсаттылығын анықтаушы барлық
«4» бағасы жоғарыда аталған мінез-құлықтарын азырақ немесе көбірек
«3» бағасы студенттің жеке қасиеттерін бұдан гөрі жоғарырақ
«2» және «1» бағалары оқушының болашақтағы
Төменде келтірілген салыстырмалы кестелерден біз аспапты техникалық игеру,
Тәжірибенің көрсетуі бойынша, ішкі тәртіптің деңгейін өмірлік қажеттілік
Осылайша, ішкі өзіндік тәртіптің деңгейіне еңбек сапасы, ұйымдасқандық
Біздің нық сеніміміз бойынша, оқытудың бастапқы кезінде
Жалпы және кәсіби даму мінездемесі.
Аты-жөні Пара
метрді белгі
леген
уақыт Өзіндік
тәртіп
және
шығар
машылық
дербестік
пен
өзбетінше
лігінің
жалпы
лама
дамуы
Көп тоқыған
мол мағ
лұмат
тылығы
ның дең
гейі, өз
бетімен
білім
алу
сапасы Техника
лық аппара
тының даму деңгейі Музыка
лық-бейне
лік ойлау
деңгей
інің
дамуы Музыка
лық жетілу
інің
деңгейі,
кемел
денуі
Келтірілген кестелер оқытудың құрама әдістерінің табиғи мәнін
Бағалаудың кейбір параметрлері, әрине автордың жеке пікірі бойынша
Бұл параметрлер мен ұғымдар азды-көпті қоғамдық болғандықтан әрі,
Музыкалық жетілуіне баға бергенде оның көп тоқығаны, мол
Оқушының жалпы музыкалық жетілуі мен кемелденуінің деңгейін анықтау,
Осылайша, оқушының кәсіби және жалпы дамуы туралы бір
Өз бетімен білім алу сапасы кітаппен және музыкалық
Оқудың әр жылына бағалаудың белгі –критерийлері жасалған.
Оқушының музыкалық бейнелік ойлауының даму деңгейі келесі көрсеткіштер
Оқытудың жаңа құрамды әдістеріне толық , егжей-тегжейлі теориялық
Жаңа мәселелер оларды жаңаша шешуді талап етеді. Бұл
Сонымен, біз өз еңбегімізде кешенді мәселе қойып және
1.2 Болашақ музыка пәні мұғалімдерін негізгі музыкалық аспапқа
Музыкалық аспаптар үшін, өзіндік жұмыстың мазмұны мен шартты
Нақты, шартты материал - жаттығу, гамма, этюдтер.
Полифониялық шығармалар;
Күрделі көлемдегі шығармалар;
Әуенді және шебер орындалатын мінездегі пьесалар.
Вокалдық, аспаптық және хор шығармаларына сүйемелдеу;
Мектеп репертуары бойынша тыңдау және дамытуға
Хорға арналған партитуралар (хор – дирижерлау курсынан).
Өзіндік жұмыс көптеген түрге бөлінеді. Олар: жеке
Музыкалық аспаптар курсы бойынша студенттердің өзіндік жұмысының уақытша
Оқушылардың өзбетінше жасайтын жұмысының жоспарлануы.
Музыкалық аспаптар курсы бойынша студенттердің өзіндік жұмысына жіберілетін
Музыкалық аспаптар курсы бойынша өзіндік жұмысқа кеткен уақытты
Музыкалық аспаптар курсын оқытылуға жалпы кеткен уақытты
Музыкалық репертуармен жұмыс кезінде жеке орындауға
Музыкалық аспаптар курсы бойынша өзіндік жұмысқа кеткен уақыттың
Оқушының өзіндік жұмысына кететін уақытты алдын-ала
Жоғары оқу орындарына алғаш түскен кезде
а) Арнайы музыкалық білімі жоқтар;
б) Балалар музыка мектебін немесе студия бітіргендер;
в) Музыкалық немесе педагогикалық колледж бітіргендер.
СӨЖ бойынша үй жұмысы тапсырмаларының түрлерін құрастырғанда олардың
Бірінші топ оқушыларға нөл мен бірінші деңгейдегі тапсырмалар.
Екінші топқа екі және үшінші деңгейдегі тапсырмалар.
Үшінші топқа төртінші және бесінші деңгейдегі тапсырмалар.
Оқушының өзіндік жұмысы үшін берілетін үй тапсырмаларының
Жатқа ойнау. Шығарманы жатқа білу оқушының өзіндік жұмысының
1.Шығарманың қалаған бөлігін нотамен баяулатылған екпінде әуенін, гармониясын,
2.Осының бәрін ойша еске түсіріп орындау, алғашқыда
3.Келесі қайталаулар кезінде берілген екпінді жылдамдыққа жақындата, біртіндеп
4.Жатталу орныққан сайын бөлімдерді ұлғайту, оларды біріктіре
5.Жаттауға қиындық туғызған жерлердегі нота мәтінін жан-жақты талдау,
6.Жаттауға күш салу кезінде шығарманы ойнау сапасын
7.Ең соңғы нәтижелік – бақылау орындаулары кезінде шығармадағы
Шығарманың жекелеген бөлшектері мен үзінділеріне
Аспапсыз жұмыс жасау. Бұл тапсырманы, өзіндік жұмыс жағдайында,
-зейін мен назар толығымен ойша орындалып отырған көркем
-«ойша ойнауды» шегіне жеткізе нақтылау;
-зейінді тек ең маңызды бөлшектерге бағыттау (ноталық мәтінді
-жатқа ойнау кезінде жаңылған үзінділерге, (анық емес, көмескі)
Аспапсыз жұмыс жасау шығарманы жаттап, оны дұрыс жолға
Нұсқау материалдары: Гаммаларды үйрену, жаттығулар, этюдтерді ойнау барысындағы
Дыбыстың біркелкілігін келтіру үшін дыбыс қатарларын әртүрлі
Оқушының өзіндік жұмыс үрдісінде кең тараған әдеттегі үлгі
Этюдпен өзіндік жұмыс кезінде мыналар ұсынылады:
1. Мәтінді баяу екпінде оқи отырып ойнау;
2.Назар мен зерде салып жаттаған үзіндінің берік «психологиялық
3.Бір үзіндіні әртүрлі дыбыс күшімен ойнау;
4.Дыбыс күшін ұлғайту және бәсеңдету;
5.Қиын бөлімді көп рет қайталап ойнау арқылы оны
6.Өлшем бірліктерін және ырғақтық топтарды ұсақ үлестерге
7.Орындаудың көркем болуын үнемі естен шығармай, техникалық
Полифониялық шығармалар. Полифониялық шығармаларды оқып білуге байланысты өзіндік
Полифониялық шығармалардың таспаға жазылғандарын өз бетінше тыңдау арқылы
Қарама–қарсы полифониямен өзіндік жұмыс жасау үшін келесі
-дауыстарды динамикалық жағынан қарсы қою, ол партиялардың қарама–қарсы
-бір дауыстағы ұзақ созылатын дыбыстарды басқа дауыстардағы одан
-әуендер легінің үзінділерге бөлінуі, кезеңдеріндегі ырғақ кідірістерінің орналасу
Көмекші (қосалқы) дауыстар полифониясын оқып үйрену үшін берілетін
-негізгі тақырыпты және бағыныңқы (көмекші) дауыстарды анықтап
-аспаптық және вокалдық партияларды орындау (халық әндері, хорға
-дауыстардың бір мезгілде орындалуы кезінде басты әуен
Имитациялық (еліктеу, қайталау) полифонияны оқып үйрену мыналарды қамтиды:
-ырғақтың түрленуін анықтау (кеңейту немесе топтастыру арқылы);
-дыбыс бояулары және дыбыс күшін өзгерту тиімділіктері.
Көлемді шығармалар (соната, вариация). Көлемді шығармалармен өзіндік
Көлемді шығармамен жұмысты бастағанда студент шығарманы толық
Соната немесе сонатинамен жұмыс үрдісінде студент сонаталық
Пьеса. Әр кезеңдерде әр халықтың композиторларының пьесаларында суреттелген
Өйткені, пьесаның өн бойынан полифониялық элементтерді, техникалық
Алдын-ала танысу және техникалық қиындықтарды алу кезеңінде кейде
Аспаптық сүйемелдеу. Ансамбль. Нотаны бірден оқу.
Оқушылар әр семестр сайын хор, вокал және
1.Жеке дауыс пен хордың партияларын білу;
2.Шығарманы көңіл-күй, сезім, сипаты жағынан талдауды оны теориялық
3.Сүйемелдеумен және жекеше орындалатын бөлімдерінің орындалу сипаттарындағы айырмашылықты
4.Бастамаларды, сонымен қатар, барлық жеке орындалатын жерлерін жатқа
5.Сүйемелдеумен орындалатын эпизодтарды жеке орындаушыдан сәл бәсеңдеу
6.Ұзақ ноталардың созылуын дәйекті түрде қадағалау, өйткені олар
Ансамбльмен ойнаудың мақсаты – топ болып орындауға машықтану.
Орындаушылық шеберліктер мен машықтарды дамыту үшін, ұдайы, бұрын
Нотаны бірден оқу шығарма туралы жалпылама түсінік береді,
Түсіндіре оқыту оқу материалдарын түсіндірудің қарапайым, қисынды
Бұл жүйенің ұнамсыз жағы сол, студент тек
Қазіргі кезеңде бізде түсіндіре оқыту жүйесі басым болып
Ғылыми – практикалық прогресстің өте жоғары екпінде
Міне, осылардың бәрі жұмысты дамыта оқыту кешені
Дәл қазіргі уақытта дамыта оқыту ескі әдістемелер шеңберінде
Көпжылдық тәжірибе және оларды оқу үрдісіне енгізіп анықтау
Шығармашылық үрдіске белсенді ойшыл педагогтар мен қатар олардың
Дамыта оқыту кешені музыкалық-педагогикалық білім беруде бүгінгі күн
ХҮІІ ғасырда ұлы славян гуманист – педагогі және
Дамыта оқыту кешенімен қазіргі кезде көптеген психологтар
Догматикалық оқыту өткенде де жағымсыз болған еді, ол
Түсіндіре оқытуға келсек жағдай күрделірек. Біз бұл
Әрине, бұл арада, оқыту үрдісінің іс-әрекеттерінде ең жоғарғы
Көрнекті ғалым – педагог Г.М.Цыпин жетілдіріп құрастырған
1.Оқыту-педагогикалық жұмыста пайдаланатын дүниелердің (материалдардың) мөлшерін көбейту,
2.Оқуға арналған материалдардың белгілі бөлігін жылдамдата өтіп шығу,
3-ші кешен сабақтың мазмұнын қамтиды.
Сабақтың теориялық біліктілік жағын неғұрлым музыкалық
4-ші кешен енжар, ырықсыздық тәсілдерден мүлдем алыстап, студенттердің
Музыкадағы оқытуды шын мәнінде дамыту сипатында жүргізуге және
Оларды тәжірибиеде жүзеге асыру оқытудың мазмұнына байланысты,
Дамыта оқыту бұрынғы барлық кезеңдерде
Қазақстан мектептерінде жүріп жатқан білім беруді жетілдіру, қайта
Ғылыми - әдістемелік жұмыстармен айналысып жүрген педагог
Егер қазіргі кездегі жетістіктер туралы айтатын болсақ,
Жоғарыда атап кеткен жұмыстың бағыттары теориялық және
Шығармашылық дербестік пен өз бетіншеліктің тероиясы
Музыкалық педагогикада оқыту және дамытудың өзара
Музыкалық шығарманы сүйемелдеу арқылы орындау. (домбыра аспабының фортепианомен
Әуендік ырғақтары, екпіндік ерекшеліктері, композициялық құрылысы, қағыс қағу
Домбырашы шығарма ойнау барысында жасалатын жұмыстарының бірнеше
1.Шығарманың екпініне, сипатына, динамикалық және әуендік иірімдеріне байланысты
2.Музыкалық шығарманы құрылысына қарай бөліп-бөліп алып талдау жасау.
3.Фраза, сөйлемдерге жеке-жеке жаттығу.
4.Сүйемелдеушіні (концертмейстерді) тыңдап ойнау. Ансамбль.
5.Негізгі әуеннің фортепианода жүргізілуі кезінде сүйемелдеу тактілерін
6.Толық шығарманы орындау барысында дыбыстың даму биіктігін (кульминациясын)
Музыкалық шығармаларды домбыра аспабында орындауды бірнеше кезеңдерге
1.Шығармамен танысу.
2.Шығарманың авторы туралы мәлімет.
3.Нотаға қарап еркін ойнау.
Орындаушы-домбырашының шығарма ерекшелігін жете түсініп, оны тыңдаушысына
-музыкалық шығармаларды сипатына, жанры мен көлеміне қарай
-домбырада орындаушылық шеберлігін шыңдап, кәсіби деңгейге жеткізу;
-музыкалық шығармамен жұмыс жасау әдістерін орынды қолдану;
-шығарманың мазмұнын тыңдаушыға түсінікті етіп жеткізу;
-оқытушы тарапынан берілген репертуарлар мен оқу-әдістемелік
-нотаны оқи отырып ойнау тәжірибесі;
Домбыра аспабы бойынша жеке жоспарын құрастыру кезінде
Домбырашының өзбетінше жұмыс жасауының негізінде - нота
Студенттің өзбетінше нотамен сауатты жұмыс істей білуі, оқу
Оқытушы қойған сұраққа бірден жауап беретін студенттер болады,
Талдау арқылы ойлау қабілетін дамыту үшін берілетін жұмыстың
1.Студент-домбырашының үй жұмысын орындауы жайлы, үй
2.Студенттің өзі орындаған шығармаға талдау жүргізуі. Жіберген қателіктерін
3.Шығарманың ерекшелігін анықтау, оның сипатын ашу. (ән, би,
4.Музыкалық шығарманың жеткізейін деген негізгі ойын, көңіл
Шығарма мазмұны мағыналы болуы үшін талдау жасау және
Домбырашы шығарманың нотасын оқып қана қоймай, оның дыбыстық,
Шығарманы домбыра аспабында әрі сазды, әрі мәнерлі етіп
Сондықтан, өзбетінше жұмыс жасау барысында, домбырашы студенттен
Халықтық шығарма - күйлермен жұмыс. Қазақтың аса
Күйдің ерекшелігі оның мағынасы мен орындалуында, өн
Күйлер төкпе және шертпе бағытында дами келе,
Күй алыптары – Құрманғазы, Дәулеткерей, Дина, Сейтек, Тәттімбет,
Төкпе дәстүріндегі күйлер соқталы келеді, ондағы ладтық құрылымдары
Күйлерде кездесетін ырғақтық желістер көбінесе бірқалыпты жүреді,
Қазақстандағы әр аймақтың домбыра өнері мектептерін және қазіргі
Домбыра тартудан бұрын студент аспапты ыңғайлы ұстап,
Домбыра тарту шеберлігі – күй тартуда студенттің өнерге
Күй тартуда дәстүрлік ерекшеліктерді өз қалпында сақтауға көңіл
Домбыра аспабында күй орындауды бірнеше кезеңге бөлеміз:
1.Күймен танысу.
2.Оның авторы туралы мәлімет.
3.Күйдің құрылысы, қағыс қағу мәнері, орындау ерекшелігі пысықталады.
4.Күйдің стильдік ерекшелігі.
Күйді үйретудің бірнеше әдісін алып қарастырайық:
І. Барлық кезеңде күйді талдату - өзбетінше
Оқытушының аспапта ойнап көрсетуі үлкен орын алады, бірақ
1.Күйде кездесетін қиындықтар дәрежесі.
2.Өзіндік меңгеруде студенттің дайындық дәрежесі.
Осындай жағдайда оқытушы аппликатура реттеу, қиын жерлерінің сырын
ІІ.Студент пен оқытушы арасында орын алмасу әдісі.
1.Вариантты таңдай алу әдісі.
2.Таңдаған вариантының себебін түсіндіру.
Енді бір жағдайда студентке екі вариант ұсынып талдату,
Студенттің аспапта күй орындауын жоғары деңгейге көтеру әр
Кейінгі кезеңдерде домбыра аспабын эстрада әуенімен қосып орындау
2 БОЛАШАҚ МУЗЫКА ПӘНІ МҰҒАЛІМДЕРІН НЕГІЗГІ МУЗЫКАЛЫҚ
2.1 Негізгі музыкалық аспапқа даярлауда өзбетінше жұмыс
Болашақ музыка пәні мұғалімдерінің өзіндік жұмыстарына әдістемелік ұсыныстар.
Үй тапсырмасының құрылымы мен мазмұны (апталық циклі).
Болашақ музыка пәні мұғалімдерінің өзіндік жұмысының үйге берілетін
Өзіндік жұмыстың мазмұны үй тапсырмасын орындау барысында жекелей
Мұның ішінде үлкен ерекшелік оның бағдарламада көрсетілген алты
Үй тапсырмасының 1 түрі.
(пианистер үшін)
Шығарманың аты Авторы Өзіндік жұмыстың мазмұны
Гамма, жаттығулар
Төрт октавалық аралықта бір және қарама-қарсы
Этюд К.Черни Қиын бөлімдеріне отыру; ырғақтық ерекшелігі бар
Фугетта И.Гайдн. Тақырыбын жүргізу кезінде ырғаққа назар
Пьеса
«Би» күйі Е.Брусиловский Нотасын қарап шығу;
Алты күндік уақыт аралығындағы студенттердің өзбетінше жұмысына
Жұмыс күні Шығар
маның түрі Жұмсалатын уақыт мөлшері Өзіндік жұмыстың мазмұны
1-ші күн Гамма
Этюд 5 минут
15 минут Бір және қарама-қарсы бағытта үйрену;
Қиын тұстарына жұмыс – 10 минут
Жай және орта екпінде шығарманы ойнау –
Полифония 15 минут Шығарманың ырғақтық ерекшелігіне отыру –
Пьеса 1 минут Нотаны бірден оқу, тональдық
2-ші күн Жаттығу
лар.
Этюд 5 минут
15 минут Аккордтық жалғастықпен орындау
Қиын тұстарына –10 минут,
Этюдті жәй екпінде қайталауға -5 минут
Полифония
Пьеса 15 минут
15 минут Жеке дауыстарға отыру, динамикалық бояуларына
Екінші кезеңді талдау, бірінші кезеңді қайталау.
3-ші күн Гамма
Этюд
Полифония
Пьеса 5 минут
10 минут
15 минут
20 минут Әр топтамалармен орындау.
Этюдтің бірінші бөлімін қайталау, екінші бөлімді талдау.
Жеке дауыстармен жұмыс –5 минут
Екі қолды қосу, ырғақтық мәнерге көңіл бөліп орындау
Нотаны соңына дейін қарап шығу.
4-ші күн
Жаттығу
лар.
Гамма
Этюд
Полифония
Пьеса 2 минут
3 минут
10 минут
20 минут
15 минут Аккордтық жүйеде орындау, Орындау кезеңінде
Екпінді тез жылдамдыққа өсіру.
Бірінші бөлімді қайталау, екінші бөлімге талдауды жалғастыру.
Сольфеджионың әдістерін қолдану, Жоғары дыбыстарды дауыспен айта отырып
Шығарманы жаттау.
5-ші күн Гамма
Этюд
Полифония
Пьеса 5 минут
10 минут
15 минут
20 минут Екі қолдың синхрондық ойнау тәсілін сақтау.
Динамикалық бояуларын сақтай отырып жәй екпінде ойнау –
5 минут. Орта екпінде –3 минут, бірте-бірте жылдамдатуға
Жеке қолдарды ойнау және екі қолды қосып ойнау.
Жеке бөлімдерін бөліп алып қарау және барлығын
6-ші күн Гамма
Этюд
Полифония
Пьеса 5 минут
10 минут
20 минут
15 минут Әр қолдың жеке орындалу барысын қадағалау.
Үй тапсырмасының 2 түрі.
(Сырнай-баянистер үшін)
Шығарманың аты Авторы Өзіндік жұмыстың мазмұны
Гамма, жаттығулар
Органдық шығармалар –
прелюдия,
фуга ля- минор
Соната
Вальс
И.С. Бах, -
Д.Кабалевский
Н.Чайкин
К.Күмісбеков Гамманы октава, терция, децима интервалында ойнау. Ырғақтық
Прелюдияны жаттау, фугада дауыстың жүргізілуіне, динамикалық бояуларына
Сонатаны талдау, Ырғақ, аппликатурасын қойып ойнай отырып, шығарманың
Шығарманы талдау. Қысқаша құрылысын қарастыру: тональносты анықтау,
Алты күндік уақыт аралығындағы студенттердің өзбетінше жұмысына
Жұмыс күні Шығар
маның түрі Жұмсалатын уақыт мөлшері Өзіндік жұмыстың мазмұны
1-ші күн Гамма
Полифония
Соната
Пьеса 5 минут
15 минут
20 минут
10 минут Октава және терция интервалдарында гамма ойнау.
Прелюдияны берілген жерге дейін жаттау.
Фугада жүргізілген тақырыпты түсініп мәнеріне жеткізе орындау.
Талдау бөліміндегі техникалық қиын орындау тұстарына отыру. Ырғақтық
Шығарманы бірден оқу. Метр ырғақтық, тональдық, фактуралық
2-ші күн Гамма
Полифония
Соната
Пьеса 5 минут
25 минут
10 минут
10 минут Терция, децима интервалдарында гаммаларды ойнау. Әр
прелюдияның 2-ші бөлімін жаттау. Фугада әр дауыстардың ырғағын
Бастан аяқ жәй екпінде ойнап шығу. Мәнерлік
1-ші бөлімді қайталау,
2-ші бөлімін талдау.
3-ші күн
Полифония
Соната
Пьеса
10 минут
25 минут
15 минут
Прелюдияны жатқа ойнау отырып, көркемдік орындалуын бақылау.
Фугада әр дауысын жеке орындап әр кез келген
Шығарманы талдауға –10 минут беріледі. 15 минут бастан
Шығарманы соңына дейін қарап шығу.
4-ші күн Гамма
Полифония
Соната
Пьеса 5 минут
10 минут
25 минут
10 минут Гамманы октава интервалымен ойнау. Саусақтардың еркін
Алға қойылған мақсаттарды жүзеге асыра отырып жәй екпінде
Экспозиция мен репризаны қайталауға –5 минут;
оң қол мен сол қол партияларын талдауға –10
шығарманың көркемдік образына мән бере отырып жәй
Шығарманы жаттау.
5-ші күн
Гамма
Полифония
Соната
Пьеса 5 минут
20 минут
15 минут
10 минут Әр ырғақтық екпіндермен гамманы ойнау.
Прелюдияны тазалау, жатқа ойнау. Фугада тембрлік бояуларын сақтай
Орта екпінде жалпы ойнап шығу.
Сонаталық құрылысы дыбыстардың қарама-қарсы түзелуін қадағалай
Шығарманың жеке бөлімдерін орындап барып барлық бөлімдерді қосу.
6-шы күн Гамма
Полифония
Соната
Пьеса 5 минут
15 минут
15 минут
15 минут
Шығарманың жеке бөлімдерін әбден жаттап алу.
Жасалған жұмыстарға өз тарапынан баға бере алу және
Үй тапсырмасының 3 түрі.
(Домбырашылар үшін)
Шығарманың аты Авторы Өзіндік жұмыстың мазмұны
Гамма, жаттығулар
Этюд
Күй. (төкпе дәстүрінде)
Сарыарқа
Күй. (шертпе дәстүрінде)
Қосбасар
Фортепианоның сүйемелдеуі
мен музыкалық шығарма- Шалқыма
Т.Бадилов.
Х.Тастанов
Х.Тастанов.
А.Жайымов.
Құрманғазы
Тәттімбет
А.Жайымов Домбыра аспабы мойнындағы дыбыстар қатарының барлығын қамтитын
Этюд ойнау техникасын, орындаушылық шеберлігін өсіру үшін
орындалатын шығарманы орындауда оның аппликатура, қағысы және
Екі сағаны қамтитын, үлкен көлемді, техникалық жағынан өте
Ладтық тіреу Ре-Соль дыбысынан басталып дамитын күйдің
Музыкалық шығарманы сипатына, жанры мен көлеміне қарай сауатты
Алты күндік уақыт аралығындағы студенттердің өзбетінше жұмысына
Жұмыс күні Шығар
маның түрі Жұмсалатын уақыт мөлшері Өзіндік жұмыстың мазмұны
1-ші күн Гамма, жаттығулар
Этюд
Күй
Музыкалық шығарма 5 минут
10 минут
20 минут
15 минут Гамманы әр қағыстармен қағу арқылы
Этюдте берілген әр штрихты орындауда саусақтың ширақ басып,
Күй орындау барысында күйдің қыр-сырын талдап, шешу
Музыкалық бөлікті, фразаға бөліп алып қарау. Әр фразаны
2-ші күн
Гамма, жаттығулар
Этюд
Күй
Музыкалық шығарма 5 минут
10 минут
15 минут
20 минут Екі октавалық диапазондағы гаммаларды әр штрихтармен
Нотаны еркін оқу арқылы оқу дағдысын дамыту.
Төкпе және шертпе күйлерінің құрылымдық өзгешелігіне байланысты орындаушылық
Музыкалық шығармада кездесетін әдіс-амалдарды меңгеру. Шығарманың екпініне, динамикалық
3-ші күн Гамма, жаттығулар
Этюд
Күй
Музыкалық шығарма
5 минут
10 минут
15 минут
20 минут Бас бармаққа арналған жаттығуларға жұмыс.
Гаммаларды терция интервалымен ойнау.
Дыбыстың таза шығуы, өзіндік мән, екпін бере ойнау
Күйдің негізгі ойнау тәсілдерін меңгеру, орындаушылық шеберлікті жетілдіру,
Шығарманы мәнерлі, әрі көркем етіп орындауы – шығарманың
4-ші күн Гамма,
жаттығулар
Этюд
Күй
Музыкалық шығарма 5 минут
10 минут
15 минут
20 минут Саусақтардың аспапта жүруі барысында саусақтардың ауысып
Этюдтерді жәй және орта екпінде ойнау. Саусақ қою
Күйді бастан аяқ бірқалыпты ырғақта орындап шығу.
Шертпе күйдің қағыстық заңдылығын дұрыс орындау үшін
Шығарманың көркемдік-орындаушылық ерекшеліктері мен негізгі тәсілдеріне отыру.
5-ші күн Гамма,
жаттығулар
Этюд
Күй
Музыкалық шығарма 5 минут
5 минут
20 минут
20 минут Аспапты дұрыс ұстап, қол қойылымындағы, ойнау
Арпеджио, кіші мен үлкен сағада жүретін тремоло,
Жалғыздауыстылығы басым Саржайлау күйі ауқымы кең, орындауға
Динамикалық бояларына баса назар аудара отырып дайындалу. Штрихтың
6-шы күн Гамма,
жаттығулар
Этюд
Күй
Музыкалық шығарма
5 минут
10 минут
15 минут
20 минут
Саусақтарын босата отырып, денені тік ұстап, қол қойылымдарын
Шығарманы жаттау.
Күйді жатқа ойнауда есте сақтау әдістерін қолдану. Орта
Паузаларын әндете отырып, тақырыптарын ойнап шығу.
Шығарманы жатқа ойнау.
Студенттің оқытушы жетекшілігімен өзбетінше жасайтын жұмысына арналған әдістемелік
Аталған мақсатты көздеген оқытушы студенттің оқу бағдарламасын өзбетінше
Төмендегі ұсынылған тәсілдер нақты жанрдағы тапсырылған музыкалық шығармаға
Бірлесіп атқарылған бұл жұмыстың нәтижесі, студенттің өзбетінше жұмысының
Оқытушылардың шығарымпаздық ізденушілігі, дамыта отырып оқытудың міндетін күшейте
1.Музыкалық шығарманы өзбетімен меңгеру кезеңдері.
Алғашқы кезеңде жұмыс екі түрде жүргізіледі:
а)Жеңіл шығарманы толығымен талқылауды, оқушының өзіне сеніп тапсыруға
ә)Егер студентке тапсырма қиын түсетін болса, шығармамен танысу
Шығарма аумағындағы білімін, авторы жайлы хабарын анықтау мақсатында
Оқытушының аспапта ойнап көрсетуі (демонстрация) үлкен орын алады,
Мұндай әдісті қолдану үшін есте ұстайтын
1.Шығармадағы кездесетін қиындықтар дәрежесі.
2.Студенттің шығарманы өзбетімен меңгеруге қажетті дайындық деңгейі.
Осындай жағдайларда оқытушының аппликатураны реттеуі, қиын жерлерінің сырын
ІІ. Аспапта өз ойнағанын талдау әдісі - бұл
а) үй тапсырмасының орындалу дәрежесі;
ә) дұрыстау үшін ойынды тоқтату (дамыта оқыту мақсатында);
б) сабақ барысында жұмысқа қорытынды талдау жүргізу.
Берілген әдіс студенттің зейініне дем береді және
Үй жұмысы барысында, өзін-өзі қадағалау, студент жіберетін
Ойнау барысында тоқтатып дұрыстау, әсіресе, үзінділерге жұмыс
Сабақ соңындағы қорытынды талдаудың мақсаты қолданылған әдіс-тәсілдердің, оқу
ІІІ.Оқытушы мен студенттің өзара орын алмасып жұмыс істеу
Бұл жағдайда, оқытушы шығарманы орындап, студент талқылайды. Алғашқы
IV.Ойнау жобасын таңдау әдісі.
Бұл әдіс музыкалық шығармаға жұмыс жасаудың барлық кезеңінде
1.Жобаны студенттің өзі таңдап тауып және түсіндіруі қажет;
2.Оны ұстаз аспапта ойнап көрсетеді.
Студент алғашқы кезде сол немесе өзге жобаны,
Екінші жағдайда ,студентке бір немесе бірнеше жоба ұсынылады,
а)Жеке бөлімдерді үніне, көңіл күйіне сай бір
ә)Әрбір сөйлемді сәйкес дыбыс бояуымен ойнау.
б)Темптік және динамикалық ауытқуларды ұлғайту немесе азайту
Осының бәрі оқытушыға студенттен жеке басының ерекшеліктерін, музыкалық
V.Жеке дара және топтық оқыту әдісі.
Жеке студенттің оқу сабағына бір немесе екі оқушы-студенттер
Бұл әдіс, сонымен қатар студенттің творчестволық жолында ізденуіне,
VI.Дайындалған оқу бағдарламасын топпен тыңдау әдісі.
Іс жүзінде бұл сынып концерті – бір оқытушыда
VII.Студенттің өз бетімен дайындап орындаған музыкалық шығармасын топпен
Бұл жағдайда, студент жолдастарының талқысына өзінің орындаушылығын, яғни
Оқушы-студенттер жақсылық жасауға, сыншылдыққа үйрене отырып, өз белсенділігі
VIII. Жарыс әдісі.
Бұл әдісті төмендегідей өткізуге болады:
а)нотасыз таныс әуенді аспапта теріп ойнап гармониялау, тасымалдау;
ә)нотаны оқи отырып ойнау;
б)тыңдалған шығарманы шебер ойнау;
в)сырнайға жазылған ең жақсы лайықтау, өңдеу.
IX. Студенттердің өз орындаушылығының дамуын сараптау әдісі.
Бұл әдістің мәні мынада: студент жұмыс барысында
X.Өзге аспапта орындаушы бөлімдердің оқу, үйрену ерекшеліктерімен студенттерді
Негізгі аспабы – сырнайда оқып жүрген студенттер өз
Аспаптардың айтарлықтай ерекшеліктеріне қарамастан ойнау барысында бірқатар ұқсастықтары
Жоғарыда көрсетілген әдіс түрлерін өзара байланысты екенін көрдік.
2.2 Болашақ музыка пәні мұғалімдерін негізгі музыкалық аспапқа
Жалпы білім беретін мектептерде жұмыс жасау үшін
Әртүрлі жағдайларды өзіндік сараптау дағдылары, жұмыс әрекеттері, педагогикалық
Мектеп репертуарымен жұмыс жасаудағы басты мақсат-ол белгілі
Музыка педагогика факультеттерінің орындаушыларды дайындамайтынын ескере отырып, сырттай
Мектеп репертуарын таңдау және эскизді түрде жаттау үшін
Мектеп репертуарын игеру - аспаптық шығармаларды және
Аспаптық пьесалармен жұмыс жасау студенттен жәй ғана ойнап
Мектеп репертуарымен жұмыс жасау үрдісінде ең басты мақсат
Әндердің вокалдық және аспатық партияларын салыстыра сараптай отырып,
Шығарманы барлық құралымды бөлшектері жағынан (атап айтқанда: әуені,
Сырттай оқушы студент қысқы сессия кезіндегі сынақ немесе
Мектеп репертуарымен жұмыс жасау студенттің қосымша әдебиетке деген
Әр студент үшін оқу жылына арналған жеке
Фортепиано, сырнай-баян:
а) көп дауысты полифониялық шығармалар;
ә) көп бөлімді күрделі шығармалар (концерттер, сонаталар, вариациялар,сюиталар)
б) пьесалар,;
в) этюдтер;
г) ноталарды дайындықсыз бірден оқып-ойнау, жаңа сазға көшіріп
ғ) мектеп бағдарламасынан алынған шығармалармен танысу.
Домбыра:
а) төкпе күйлер;
ә) шертпе күйлер;
б) Орта темптегі төкпе күйлер;
г) Орыс немесе батыс классиктерінен музыкалық шығарма;
ғ) Қазақстан композиторларынан музыкалық шығарма;
д) этюдтер, гаммалар мен арпеджиолар.
Жылдық және жеке оқу жұмыс бағдарламасын құрастыру
Сырттан оқитын студенттерге кем дегенде мына төмендегідей жылдық
Фортепиано; сырнай-баян:
а) 1-2 көп дауысты полифониялық шығарма;
ә) 1-2 көп бөлімді көлемді шығарма;
б) мазмұны және сипаты жағынан әр түрлі пьесалар;
в) 2 этюд (әр түрлі техникалық шеберлік үшін);
г) мектеп репертуарынан 5-6 шығарма, олар нотамен орындалады.
Домбыра :
а) 6-7 төкпе күйлер;
ә) 2-3 шертпе күйлер;
б) 1-2 музыкалық шығармалар;
в) оркестр күйлері;
г) мектеп репертуарынан шығармалар;
д) 1-2 этюдтер;(әр түрлі техникалық орындауында)
е) гаммалар. (кілттегі белгілері курстарына байланысты)
Бағдарламаға қазақ және шетел композиторларының шығармалары енгізілуі тиіс.
Сырттай оқитын студенттердің көбі дерлік мектептерде өз мамандығы
Сессияаралық өзіндік сабақтарын ұйымдастыру. Сессияаралық кезеңдегі жеке жоспар
Күнделікті үй жұмысының уақыт кестесін бұзбай дұрыс
-жұмысты үзбей және жүйелі түрде жүргізуі;
-жұмысты дәл уақытында жүргізуі, тапсырмаларды саналы түрде
-өзін-өзі бақылау іс-әрекеттерін бақылауы, өзіне-өзі баға беру, жетістіктері
-қиындықтарды жеңуге деген табандылық, бірбеткей ұмтылыс;
-жұмыс кезіндегі өзіне деген сенімділік.
Жоғарыда аталған жәйттерді орындау студентке өзін-зі ұйымдастыра отырып
Алғашқы кезде студент өз бағдарламасының әртүрлі бөліктерімен
1-ші кезеңде-бағдарламаны талдау, оқытушы берген әдістемелік нұсқауларды пысықтау,
2-ші кезеңде 1-ші кезеңде жасалған жұмыстарды дамыта түсу,
3-ші кезең орындаушылық тәжірибемен байланысты, яғни, жатталған
Жұмыстың осы кезеңі жоғарғы оқу орнындағы сынақ шараларына
Күнделікті үй тапсырмаларын орындау сабақтарының арасында
Алайда, мұндай жұмыс кезінде өте жинақы болып,
Аспапта жұмыс жасау уақытын үнемдеу үшін мына бір
тұрған шығарманы нотаға қарап дирижерлау немесе шығарманы жан-жақты
Жеке жоспармен өзіндік жұмыс. Сырттай оқушы студенттің үй
1.Гаммалар, арпеджиолар және жаттығулармен жұмыс–
10-15 минут.
2.Этюдтермен жұмыс 15-30 минут.
3.Көркем шығармалармен жұмыс (көп дауысты полифониялық және көп
4.Фортепианоның сүйемелдеуі бойынша орындалатын пьесалармен жұмыс (домбырашылар
5.Өткен шығармаларды қайталау, ноталар оқу, шығармашылықпен айналысу (естуі
Осы берілген уақыт мөлшерлері дәлдікпен орындалуы міндет емес,
Бұрынырақ айтып кеткеніміздей, үй жұмысының табысты болуы, ең
Сонымен қатар, міндеттерді алдын-ала дұрыс ойластырып алып, тек
Сондықтан, шығарманы ойнауды бастамас бұрын, алда тұрған
Шығарманы тез игеру әр сабақтың мәні мен мақсаттарын
Берілген жағдайда күрделі орындаушылық және техникалық шеберлікке байланысты
Дайындық кезіндегі іс-әрекеттерді түрлендіре білсе жұмыс жемісті болады.
Этюдтермен жұмыс жасау. Музыкалық аспаптарда ойнауды оқыту үрдісінде
Этюдпен жұмыс жасауды келесі ретпен жүргізуге болады:
бірінші - этюдтің сыртқы құрылысына толық талдау
Пьесамен жұмыс жасау. Пьесамен жұмыс жасауды бастаған кезде,
Орындаушылық тәжірибеде музыкалық құрылыстың бірнеше түрлері айқындалды: сонаталық
Музыкалық құрылым түрлері түсінігінің ауқымына мәнерлеудің ырғақ, сүйемелдеу
Композитордың шығармаға байланысты түпкі ойын, мақсатын дөп басып
Музыкалық шығармамен жұмыс жасау кезіндегі студенттердің өзіндік жұмыс
Бірінші кезеңде іске асырылатын әрекеттер:
-ноталық мәтінмен мұқият түрде танысу;
-автордың көрсетулерін оқып шығу (екпін, орындау сипаты);
-мәнерлеу жолдарын табу (дыбыс күшінің белгілері, жылдамдықтың өзгеруі);
-шығарманың құрылысы мен мазмұнын анықтау (ноталық мәтінді талдау
-саусақтардың ыңғайлы ретін қойып шығу.
Екінші кезеңдегі іс-әрекеттер:
-аспаптан дыбысты сапалы шығару бағытындағы жұмыстар. (әуенмен сүйемелдеу
-мәнерлі орындауға қол жеткізу (дыбыстың бірде бәсең, бірде
-техникалық қиындықтарды жеңу, тоқталмай ойнауға қол жеткізу, қажетті
Үшінші кезеңдегі жұмыстар:
-шығарманың орындаушылық жоспарын құру;
-орындау екпінін ең соңғы рет анықтау, орнықтылау;
-еркін әрі қанық та айшықты орындауды
-пьесалармен жұмыс жасауды жекелеген кезеңдерге бөлу шартты түрде
Шығарманы меңгеруді бірнеше кезеңге бөліп игеру іс-әрекеттерді ретімен
а) осы шығарманы жазған композитор өмір сүрген дәуірге
ә) композитордың жазу стилін жақсы білу (ол студенттің
б) жатталуға тиіс шығарманың көркем бейнелік мазмұны (іс
в) сыртқы пішінді құрастырушы құрамды бөліктер: көпбөліктілік драматургиясы;
г) орындаушылық міндеттер: туше, штрихтар, аппликатуралар, педальді (фортепиано)
Сырттай оқитын студенттердің көбі, әсіресе пианистер теоретиктер
Оқытушы репертуар таңдағанда келесі қағидаларды басшылыққа
1.Әр кезеңде өмір сүрген композиторлардың шығармасындағы стильдік ерекшеліктер
2.Бір кезеңде қатар өмір сүрген композиторлар шығармаларындағы ұқсас
Шығармаларды таңдау кезінде, осы қағидаларды есепке алу, өзіндік
Әр кезеңде өмір сүрген композиторлардың шығармаларындағы «ұқсастық
Бір кезеңде өмір сүрген композиторлардың шығармаларындағы стильдік ерекшеліктері,
Көлемді шығармалар өздерінің құрылысы жағынан күрделі болып келеді,
Жеткілікті дайындығы бар, шығарманың құрылымдық ерекшеліктерін сезіну түйсігі
Бүтіндікті сақтап ойнаудың алғы шарты шығарманың жалпы даму
Студент бұл заңдылықты білуі әрі сезінуі тиіс. Әдетте
«қосалқы тармақтар» да соншалықты көп болады, бұл
Дамудың жалпы мақсаты шығарманың бүкіл уақыт бойында
Жалпы бағытты тауып алып, оны ілгері жүргізу және
Енді қысқаша түрде сонаталық аллегро құрылысының кейбір ерекшеліктеріне
Реприза-қайталау бөлімін жәй қайталау етіп қана
Қорыта келгенде, айтқымыз келетін нәрсе - ол сырттай
Бұларды тіпті дайындығы мол жақсы студенттің өзі де
Көпдауысты полифониялық шығармамен жұмыс жасау. Сырттай оқитын
Көпдауысты полифониялық шығармалармен жұмыс жасаудың өз ерекшеліктері бар.
Бірдауыстылықтан көпдауыстылықтың айырмасы, бұл жерде орындаушы бір мезгілде
Егер студент ноталық мәтінді жақсылап жаттап алып қаншалықты
Инвенциямен жұмыс жасағанда студентке ең алдымен әр
Фугамен жұмыс жасау үрдісінде полифониялық техникасын меңгерген
Тәжірибе жүзінде сырттай оқитын студентке хорға арнап
Полифониямен жұмыс істеген кезде оның қиын жерлерін жаттау
Берілген көпдауысты шығармамен жұмыс жасау әдістері орындаушылық дағдыларды
Музыкалық-шығармашылық дағдылармен жұмыс. (фортепиано, баян-сырнай) Мектептегі музыка пәнінің
әуендерді естуі бойынша аспапқа ноталарын теріп түсіру, оларға
суырып салып аяқ астында әуен құрастыру, оны белгілі
Осы дағдыларды игеру деңгейі мектептегі сабақтарды өткізу сапасына
Тәжірибеден байқағанымыз бойынша осы дағдыларды мектепте мұғалім болып
Сондықтан музыкалық-шығармашылық дағдыларды меңгеруге байыпты қарау керек. Бұл
1 семестр.
1.мажор-минор тональдықтарының басты дыбыстары аккордтарының (Т-S-Д) бір-бірімен байланысу
2.Гармониялық байланыстардың бір және екі қолмен ойнауға
3.Үйренген дағдыларды пысықтап орнықтылау (жеңіл халық әндерін
2 семестр.
1.халық әуен әндерінің көп тараған құрылыстарымен танысу:
2.Толық және кеңейтілген каданстық орылымдармен танысу.
3.Әуендерге сүйемелдеулер құрастыру, сүйемелдеу партясына әуенге қосылып
3 семестр.
1.Біртональдық халық әндерін есту бойынша теріп ойнап, оның
2.Уақытша тональділікке ауысу және басқа тональділікке мүлдем модуляция
4 семестр.
1.Халық және кең тарағн қазіргі кезең әндерін екі
2.Әуенді қайталайтын, күрделіленген фактурасы бар аккомпонемент құрастыру (әуенге).
5 семестр.
1.Би және ән әуендерін естуі бойынша теріп және
2.Дамыған сүйемелдеуші партиясы бар әуенді естуі бойынша теріп
6 семестр.
1.Үйренген гармонизациялау, сүйемелдеу және транспозициялау дағдыларын қолдана отырып,
2.Белгілі гармониялық ретті сақтай отырып әуен құрастыру.
7 семестр.
1.Көп тараған әндер мен билер жинақтарын басшылыққа ала
2.Берілген тақырыпта (әуенді) ырғағын, фактурасын, сипатын түгел
3.Үйренген барлық музыкалық шығармашылық дағдылар мен іс-әрекеттерді:
ҚОРЫТЫНДЫ
Музыка пәнінің мұғалімі бола жүріп үнемі тәжірибемен айналысу
Жұмыс тұрақтылық сипатта, тапсырма көлемін біртіндеп ұлғайту, оны
Өзіндік дайындық кезінде студент сол шығарманың ең соңғы
Жұмыстың ретін, оның тиімді жолдары мен әдістерін сөз
Кіріспе бөлімінде жұмыстың көкейкестілігі мен зерттелу деңгейлері, зерттеу
Бірінші тарауда болашақ музыка пәні мұғалімдерін негізгі музыкалық
Екінші тарауда болашақ музыка пәні мұғалімдерін негізгі музыкалық
Қорытындыда теориялық және эксперименттік жұмыстардың нәтижелеріне негізделген тұжырымдар
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Основы кредитной системы обучения в Казахстане. Коллектив
2Негізгі музыкалық аспап–фортепиано. Типтік оқу бағдарламасы. (Жоғары кәсіптік
3 Негізгі музыкалық аспап –баян. Типтік оқу бағдарламасы.
4 Негізгі музыкалық аспап–домбыра (тенор). Типтік оқу бағдарламасы.
5 А.Жайымов., С.Бүркітов., Б.Ысқақов. Домбыра үйрену мектебі. Алматы,
6 Б.А.Мұстафин., Т.С.Мұстафина., Т.Ж.Алыбаев., З.Н.Смақова. Сырнай үйрену мектебі.
7 Б.А.Мұстафин., З.Н.Смақова. Сырнай-баян үйренудің бастапқы курсы. Алматы,
8 Д.Тұяқбаев., А.Ғайсин. Прогрессивная школа игры на баяне.
9 М.Әубәкіров. Домбыра класынан сабақ беретін мұғалімдерге арналған
10 Н.Дүкенбай. Домбыра үйрену мектебінің алғашқы сабақтары. Павлодар,
11 А.Райымбергенов. Күй қайнары. Алматы, Өнер, 1990.
12 А.Тоқтағанов. Күй керуені. Алматы, 1999.
13 Проблемы вузовской музыкальной педагогики. Алматы, 1990.
14 Профессиональная педагогическая подготовка учителя музыки. Алматы, 1991.
15 Методические рекомендации для студентов–заочников по дисциплине «Основной
16 ДжердималиеваР.Р., ТурсунхановаГ.М. Организация
самостоятельной работы студентов музыкально-педагогических факультетов. Алматы, 1991.
17 Белинский З.Г. Полное собрание сочинений. Т.ІХ,-М., 1965.
18 Коган Г.У. Работа пианиста. – М., Музыка,
19 Нейгауз Г.Г. Об искусстве фортепианной игры. М.,
20 Натансон Э.П. Приемы педагогического воздействия. – М.,
21 Колбаско И. Учащимся о самообразовании. Минск, 1976.
22 Савшинский С.И. Пианист и его работа.
23 Матюшкин А.М. Проблемные ситуации в мышлении и
24 Булыго К. Проблемные ситуации в обучении баяниста.
1
Болашақ музыка пәні мұғалімдерін негізгі музыкалық аспапқа даярлауда өзбетінше жұмыстарының түрлері мен мазмұны
Сабақ беру және оның методтары
Әдеби шығармалар арқылы балалардың тілін дамыту
Тәрбиешінің сөйлеу мәдениетіне қойылатын талаптар
Музыкалық педагогикада музыкалық жадының дамуының негізгі әдістері
Мектеп жасына дейінгі баланың көркем шығарма тілін дамыту
Музыкалық тәрбие берудің негізгі мәселелері
Ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлілігін дамыту ерекшеліктері
Есте қалдыру
Тіл дамыту жұмыстарында фольклорлық шығармалар арқылы эстетикалық тәрбие беру