Компания капиталының құрылымы

Жоспар
Кіріспе 2
І бөлім. Компания капиталының құрылымы 3
1.1. Компаниялардың меншікті капиталын қалыптастыру 3
1.2. Компаниялардың қарыз капиталын қалыптастыру 6
ІІ бөлім. Капитал құрылымын басқару бағыттары 8
2.1. Дәстүрлі әдіс 9
2.2. Модильяни мен Миллер әдісі 11
ІІІ бөлім. Капитал құрылымын талдауға әсер етуші факторлар
3.1. Қаржылық тұтқа әсері 17
3.2. WACC көрсеткіші, дебиторлық және несиелік қарыздың әсер
3.3. Қаржылық коэффициенттердің мәні 21
Қорытынды 24
Қолданылған әдебиеттер тізімі 25
Кіріспе
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан кейін, мемлекеттің экономикасын әкімшілік
Бүгінгі нарықтық экономикалық жағдайда, барлық кәсіпорындар мен фирмалар,
Біз, курстық жұмыста акцияның эмиссиялануы, несиелердің тартылуы, олардың
І бөлім. Компания капиталының құрылымы
1.1. Компаниялардың меншікті капиталын қалыптастыру
Меншікті капиталдың негізгі элементтерінің мінездемесі (1 кестеде) берілген.
Жарғылық капитал компанияның қызмет атқаруына қаржылық негіз болып
Кесте 1
Меншікті капиталдың негізгі элементтерінің мінездемесі
Негізгі элементтер Құрамдас Қаржыландыру көздері Қолдану бағыты
Жарғылық капитал Жай және артықшылықты акция шығару негізінде
Қосымша капитал Еңгізілген қосымша капитал Эмиссиялық табыс;
Қайтарымсыз негіздегі құндылықтар Жарғылық капиталды өсіруге. шығыстарды жабуға,
Қайта бағалаудан капитал Активтерді артық бағалау
Жинақталған капитал Пайда
Резервтік капитал Міндетті немесе ерікті түрде құрылатын
Облигацияларды жабу
Акцияларды қайта рып, сатып алу
Бөлінбеген пайда – Пайда Ұйымның
Акцияны ұстаушылар компанияның иелері болып саналады және олар
Жоғарыда аталғандай акцияның екі түрі бар, олар: жай
Кесте 2
Инвестор мен эмитент үшін жай акцияның
артықшылықтары мен кемшіліктері
Эмитент Инвестор
Жай акцияларды шығарудың артықшылықтары
Қаржы құралдарының ауқымды бөлігін ұзақ мерзімде қолдану
Тұрақты, қатаң тәртіппен бекітілген төлемдердің болмауы
Пайданың болуы, міндетті түрде дивиденд төлеуді қарастырмайды Салынған
Дивидендтік табыс алу құқығы мен қосымша табыс алуға
Қосымша жеңілдіктер құқығы
Жаңа акцияларды сатып алуға құқық
Компания тарқағанда мүліктік құқық
Жай акцияларды шығарудың кемшіліктері
Басқару пакетіне таласу кезінде капиталды жоғалту тәуекелі
Қабылданатын шешімдердің жай жүзеге асуы
Дивидендтік табыс алуға еш кепілдің болмауы
Акцияның құны төмендеген жағдайда капиталды жоғалту тәуекелі
Акция пакетінің үлкен көлеміне ие болғанда ғана, басқару
Акционерлік қоғамның жай акциямен қатар артықшылықты акция шығару
Артықшылықты акциялар – қаржыландырудың аралас түрі, қарыздық міндеттеме
Артықшылықты акциялар түрлерінің талдауы келесі (3 кестеде) берілген.
Кесте 3
Артықшылықты акциялардың негізгі түрлері
Акция түрлері Мазмұны Құқықтар
Кумулятивті
артықшылықты
акция Акция бойынша төлен-беген дивидендтер жиналып, соңында төленеді
Конвертацияға түсетін артықшылықты акция Жай акциялар мен басқа
Қайтарымды
артықшылықты
акция Алдын – ала келісілген келісім негізінде, эмитент
Артықшылықты
акциялар
варранттармен Акцияны иелену, варрантты иеленумен үйлеседі Акция иесі
Артықшылықты
акциялар
қатысу құқығымен Бұл акция бойынша дивидендтік схема келе-сідей
Қалқымалы дивидендтік ставкасы бар артықшы- лықты акциялар Бұл
Кепілдендірілген
артықшылықты акциялар Еншілес компаниялар-дың акциялары бойын-ша дивиденд алуға
Артықшылықты акциялардың көп түрлерінің болуы себепті, оларға берілетін
Артықшылықты акцияларды шығарудың келесідей басымдылығы бар:
1) құралдың икемділігі. Заң бойынша, егер компания зардаптар
2) қызмет ету үздіксіздігі. Артықшылықты акцияның қызмет ету
3) компанияны басқаруға құқық бермей, қосымша ақша қаражаттарын
4) компанияның инвестициялық бейнесін арттыру.
5) компанияға банкрот болуға қысым көрсете алмау.
6) пайыздық тәуекелдерді шектеу мүмкіндігі.
Меншікті капиталдың екінші элементіне қосымша капитал жатады. Ол
Қосымша бағалы қағазды сатқанда оның нарықтық құны мен
Келесі құрамдас бөлік – қайта бағалаудан капитал. Міндеттемелер
Үшінші құрамдас бөлік – жинақталған капитал. Компанияның инвестициялық
Меншікті капиталдың үшінші элементі – бұл, резервтік капитал.
Пайда компанияның меншікті капиталының негізгі элементіне жатады. Бұл
Пайда – компанияның қызмет атқаруының түпкі мәні болып
Пайданы бөлу компанияның даму шешімімен және мақсатымен анықталады.
1.2. Компаниялардың қарыз капиталын қалыптастыру
Компанияның қызметін қаржылық қамтамасыз ету, қарыз капиталын қолданумен
Сол артықшылықтардың бірі – қаржылық тұтқа әсері. (ІІІ
Қарыз капиталының негізгі элементтері банк несиесі мен кәсіпорынның
kai = Іr × (1 – Т)
бұнда, Т – пайдаға салынатын салық ставкасы;
Іi – несие бойынша ставка.
Кәсіпорындардан алатын несие банктен алатын несиеге қарағанда әлде
Қарыз капиталының негізгі элементтерінің бірі – облигациялар. Корпоративтік
Кесте 4
Облигациялардың сыныптамасы
Белгілік сыныптама Облигация түрлері
Айналыста болу және тіркеу ерекшеліктері бойынша Атаулы облигациялар
Облигациялық займ
мақсаты бойынша Жаңа инвестициялық жобаларды қаржылан-дыру үшін шығарылатын
Қарызды өтеу мақсатында, қайта қаржыланды ру үшін шығарылатын
Өтеу мерзімі бойынша Орта мерзімді – өтеу
Ұзақ мерзімді – өтеу мерзімі 10 жыл және
Табысты төлеу
формасы бойынша Пайыздық облигациялар
Дисконттық облигациялар
Айналымда болу мінездемесіне қарай Конвертацияға түсетін облигациялар
Конвертацияға түспейтін облигациялар
Мерзімінен бұрын өтеу
мүмкіндігіне қарай Кері шақырылатын облигациялар
Шақырылмайтын облигациялар
Тәжірибеде облигациялар құнын келесі формуламен анықтайды:
kd = (М * р + (М –
бұндағы, р – облигациялық займ бойынша пайыздық ставка;
М – займ мөлшері;
Рdр – облигацияны орналастырғаннан таза табыс;
k – займ мерзімі (жыл)
Т – пайдаға салынатын салық ставкасы.
Бірақ, облигация өнімнің өзіндік құнына кіретін қаражат болу
kad = kd × (1 – Т)
Осы формулалардың нәтижесінде біз қарыз қаражаттарынан түсетін қаражат
ІІ бөлім. Капитал құрылымын басқару бағыттары
Кез-келген компанияның қызметі көп мақсатты мәнге ие; көбінде,
Қаржы менеджменті теориясында келесідей екі түсінікті ажыратып қарастырады,
Меншікті және қарыз құралдары бірқатар параметрлер бойынша ерекшеленеді,
Кесте 6
Негізгі құралдардың араларындағы негізгі ерекшеліктер
Белгілер Капитал түрі
Меншікті Қарыз
Салық бойынша жеңілдіктер
Жоқ
Бар
Ұйымды басқаруға қатысу құқығы Беріледі Берілмейді
Мүлік пен пайданың
бөлігін алуға құқық қалдық принципі бойынша бірінші кезекте
Күтілетін табыстылық өзгереді алдын ала анықталған
Капиталдың инвесторға
қайтарылу мерзімі Белгіленбеген шарт бойынша белгіленген
Келтірілген кестеден көріп отырғанымыздай, капитал құрылымы, коммерциялық ұйымның
Капитал құрылымын басқару мүмкіншілігі мен мақсаттылығы сұрағын шешудің
2.1. Дәстүрлі әдіс
Бірінші бағытты ұстанушылардың айтуынша, фирма капиталының құны -
Капиталдың орташа есептелген бағасы, оның құрамдас бөліктеріне тәуелді.
Капитал
құны
WACC
kd
WACC min
Қарыз
капиталының
Оптимум
нүктесі
Сур. 1. Капиталдың құрылымы мен құнының арасындағы байланысқа
Мысал:
Төмендегі шарттардың негізінде капиталдың оптималды (оңтайлы) құрылымын табу.
Кесте 7
Капиталдың оптималды құрылымы (пайызбен)
Көрсеткіш Капитал құрылымының варианттары
1 2 3 4 5 6 7
Меншікті капиталдың үлесі
100
90
80
70
60
50
40
Қарыз капиталының үлесі
0
10
20
30
40
50
60
Меншікті капиталдың
құны
13,0
13,3
14,0
15,0
17,0
19,5
25,0
Қарыз капиталының құны
7,0
7,0
7,1
7,5
8,0
12,0
17,0
WACC 13,0 12,67 12,64 12,75 13,4 15,75 20,2
Сонымен, капиталдың оңтайлы құрылымы, қарыз капиталы 20% жеткенде
Екінші бағытты ұстанушылардың пікірі бойынша керісінше – кейбір
Сур. 2. «Пирог» принципі.
2.2. Модильяни мен Миллер әдісі
Өз көз-қарастарын негіздегенде Модильяни мен Миллер бірталай шектеулерді
Инвесторлардың рационалдығы, капитал нарығының тиімділігі, мәліметтердің тегін болуы,
Компания міндеттемелердің тек екі үлгісін ғана эмиссиялайды: тәуекелсіз
жеке тұлғалар тәуекелсіз ставкалар бойынша ссуда - займдық
банкроттықпен байланысты шығындар жоқ;
барлық компаниялар бір тәуекел тобында деп есептеледі;
күтілетін ақша ағымдары мерзімсіз аннуитет деп танылады. (яғни,
салық жоқ.
Бұл шектеулердің кей бірін ғажайып елес деп атауға
Модильяни мен Миллер ұсынған негізгі тұжырымдамалар.
Заңды және жеке тұлғалардың табысына салық салынбау шартында
Келесі белгілерді еңгіземіз:
Vu – қаржылық тәуелсіз U компаниясының нарықтық құны.
Vg – қаржылық тәуелді G компаниясының нарықтық құны;
E – компаниясының меншікті капиталының нарықтық құны;
D – компаниясының қарыз капиталының нарықтық құны;
NOI – таза операциялық пайда (% мен салықтарды
σNOI – NOI-дың орташа квадраттық ауытқуы; Тәуекел мінездемесі
keu – U компаниясының "меншікті капиталы" көзінің құны.
keg – G компаниясының "меншікті капиталы" көзінің құны;
keu – "қарыз капиталы" көзінің құны.
Жоғарыдағы шарттар негізінде Модильяни мен Миллер келесі екі
Бекітпе 1. Компанияның нарықтық құны капиталдың құрылымына тәуелді
V u = Vg = NOI
keu
Бекітпе 2. Қаржылық тәуелді компанияның меншікті капиталының құны,
keg = keu + тәуекелге төленетін сыйақы =
Осы екі бекітпе көрсеткендей, арзан қарыз құралдарын тарту
Бірінші бекітпені дәлелдеу үшін Модильяни мен Миллер, арбитраждық
Мысал:
Бірдей тәуекел сыныптамасына ие, екі компания бар. Бірақ
Қаражат атауы компания U компания L
Меншікті капитал, мың тн. 6000 6000
Қарыз капиталы (ставка 12%), мың тн. – 2000
Компанияның нарықтық құны, мың тн. 6000 7000
Қаржылық леверидж деңгейі 0 40%
Таза операциялық пайда, мың тн. 1000 1000
А инвесторда, L компаниясының 5% акциясы бар
5% * (1000 – 12% * 2000) =
Модильяни мен Миллер бойынша, U мен L компанияларының
А инвестор келесі операцияны орындаған жағдайда: өзіне тиесілі,
(5,83% * 1000 – 12% * 100) :
Жоғарыда көрсетілген операция нәтижесінде, А инвестор өз табысын
Келесі бекітпені қарастырсақ, онда салықтың болмауы себепті. Қаржылық
keg = NOI – kd * D
E
V = E + D ескере отырып және
NOI = keu * (E + D)
NOI мәнін (6) формуласына қоя отырып, қажет (5)
Бекітпелердің нәтижесінде, WACC мәнінің тұрақты екенін көре
Салық болмаған жағдайда, фирманың нарықтық құны, капитал құны
Капитал
құны
WACC
kd
Қарыз
капиталының
үлесі
Сур.3. Модильяни – Миллер теориясына сай, салық болмаған
Нарықтық
бағалау
компания бағасы
қарыз капиталын
бағалау
меншікті
бағалау
Қаржылық
леверидж
деңгейі
Сур.4. Салық болмаған жағдайда, фирманың нарықтық құны мен
Заңды және жеке тұлғалардың табысына салықты ескеру шартында
Модильяни мен Миллер салық салыну жағдайын ескерген жағдайда,
Бекітпе 1. Қаржылық тәуелді компанияның нарықтық құны, тәуекелі
Vg = Vu + Tc * D
бұнда, Vu мәні қарыздық қаржыландыру болмаған жағдайда келесі
E = Vu = NO I × (1
Бекітпе 2. Қаржылық тәуелді компанияның капиталының құны қаржылық
keg = keu + тәуекелге сыйақы = keu
Бірінші бекітпенің дәлелдемесі.
Шартта көрсетілгендей U және G компаниялары қаржы көздерінің
U және G компанияларының инвесторлары арасында бөлінетін ақша
CFU = NOI * (1 – Tc)
CFG = (NOI – kd * D) *
Түрлендірулер нәтижесінде келесі формуланы аламыз:
CFG = CFU + Tc * kd *
Формуладағы соңғы элементтердің көбейтіндісі G компаниясының салықтарының төмендеуі
U компаниясының нарықтық құны, акционерлік капитал бағасы бойынша
VU = CFU = NOI * (1 –
keu
G компаниясының нарықтық құнын табу үшін, оның құрамдас
VG = NOI * (1 – Tc) +
keu
Бірінші бекітпе дәлелденді.
Екінші бекітпенің дәлелдемесі
G компаниясының меншікті капиталының нарықтық құны келесі формуламен
E = (NOI – kd × D) ×
14 формуладан алынған алынғанды қоя отырып, және VG
keg = keu + (keu – kd) ×
Екінші бекітпе дәлелденді.
Бекітпелердің дәлелдемелерінен шыға отырып, қаржылық леверидж өскен сайын
WACC = keu – keu × Tc ×
Келтірілген формуладан көріп тұрғанымыздай, құрал көздерінің ішінде қарыз
Салық ескерілу жағдайында, фирманың нарықтық құны, капитал мен
Капитал
құны
WACC
kd
Қарыз
капиталының
үлесі
Сур.4. Модильяни мен Миллер теориясына сай, салықты ескергендегі
Нарықтық
бағалау
қаржылық тәуелді
компанияның құны
Тс × D қаржылық
компанияның құны
қаржылық леверидж
деңгейі
Сур.5. Модильяни мен Миллер теориясына сай, салықты ескергендегі
ІІІ бөлім. Капитал құрылымын талдауға әсер етуші факторлар
3.1. Қаржылық тұтқа әсері
Компания несие қаражатын қолданғанда, компанияда қаржылық тұтқа әресі
Қаржы менеджменті оқулықтарында, қаржылық тұтқа әсері компанияның меншікті
Қаржылық тұтқа әсерінің пайда болуын келесі мысалда қарастырамыз:
Бір нарықта қызмет ететін екі компания, табыстары бірдей,
Кесте 8
Көрсеткіштер Қаржылық капитал құрылымының вариантттары
Вариант 1 Вариант 2
Меншікті капитал 2000 1000
Қарыз капиталы (а.б.) -
Операциялық пайда 800 800
Қарыз капиталы бойынша % ставка, % - 20
Қарыз капиталы бойынша % сомасы, - 200
Пайдаға салынатын салық ставкасы, % 24 24
Салық салынатын пайда 800 (800-200) 600
Пайдаға салық сомасы 192 144
Таза пайда, (а.б.) (800-192) 608 (600-144) 456
Меншікті капиталдың таза рентабельділігі, % (608*100%)/2000
30,4 (456*100%)/1000
45,6
Қаржылық тұтқа әсері - (45,6-30,4) 15,2
Жоғарыдағы, қаржылық есептеулер нәтижесінде келесілер анықталады: қарыз капиталын
Жоғарыдағы қаржылық тұтқа нәтижесін келесі формулаға салуға болады.
DFL = (1 – Т) (RА – RD)
бұнда, DFL – қаржылық тұтқа нәтижесі; %
Т – пайдаға салынатын салық ставкасы;
RА – активтер рентабельділігі; %
RD – қарыз капиталы бойынша % ставкасы; %
D – қарыз капиталы; а.б.
Е – меншіктікапитал; а.б.
Кестедегі мәліметтерді қоя отырып, келесіні шығарамыз:
DFL = (1 – 0,24) ((800*100%)/ 2000 –
Берілген мысал бойынша тұтқа әсері тиімді, бірақ компанияның
3.2. WACC көрсеткіші, дебиторлық және несиелік қарыздың әсер
Сонымен, әр қаражат көзін тартуда компания белгілі бір
WACC = ∑Кі × Wі = Ке
бұнда, W – жалпы капиталдағы нақты қаражат көзінің
Ке – меншікті капитал бағасы;
Крs – бөлінбеген пайданың бағасы;
Кd – қарыз капиталының бағасы.
Бұл көрсеткіш капитал тартуда және инвестициялық жобаларға қатысуға
Кесте 9
WACC есептеу
Қаражат атауы Сомасы,
млн. тн. Үлесі
(Wі) Бағасы (Кі)
% Кі × Wі,
%
Менш. Капитал 20 0,4 15 6,0
Бөлінбеген пайда 5 0,1 13 1,3
Қарыз капиталы 25 0,5 17 8,5
Барлығы 50 1 - 15,8
Біздің мысалымызда, меншікті капитал бағасы 15% тең болды.
Бірақ тәжірибеде, несиелік қарызбен қатар дебиторлық карыз қатар
WACC = ∑Кі × Wі = Ке
ал, Wкd = (Кz × Ркz – Dz
бұнда, Wкd – несиелік қарыз үлесі мен дебиторлық
Бұл формуладан көре алатынымыз, егер Кz > Dz
WACC
WACC ↑
Wкd < 0 болғанда
0
сур.6. WACC мен Wкd арасындағы тәуелділік
Келесі суретте фирманың дебиторлық қарызы несиелік қарызынан асып
Тμ
Тμ>Т£ болғанда, WACC ↑
Тμ = Т£
Тμ

Ұқсас жұмыстар

Компания капиталы

Капитал құрылымын оңтайландыру

Компания капиталының құрылымы мен құны

Компаниялардың қарыз капиталын қалыптастыру

Капитал құрылымының компромиссті концепциясы

Компанияның қарыз капиталын басқару

Компанияның капиталын қалыптастырудың негізгі қағидалары

Компанияның ақша айналымын басқару

Кәсіпорынның айналым капиталын пайдалануды жақсартудың теориялық мәселелері