Топырақ өңдеу жүйесі
Мазмұны
Кіріспе
1. Қызылшаның маңызы
1.1. Халық шаруашылығындағы маңызы
1.2. Морфологиялық сипаттамасы, биологиялық ерекшеліктері, сорттары
2. Технологиялық бөлім
2.1. Қант қызылшасы тамыржемісінің (бірінші жылғы) өсіру технологиясы.
2.2. Топырақ өңдеу жүйесі.
2.3. Тыңайтқыштар жүйесі.
2.4. Тұқымды себуге дайындау және себу.
2.5. Тұқымдық қызылша өсіру.
2.6. Тұқымдық қант қызылшасын қайта отырғызбай өсіру.
3. Технологиялық талаптар
3.1. Тамыр жемістерге қойылатын технологиялық талаптар
3.2. Мал азықтық қант қызылшасын сақтау
4. Қызылша-қант кешенінің объективті қажеттілігі, маңызы, мәні
5. Қызылша-қант өндірісінің 2015 жылға дейінгі даму
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
КІРІСПЕ
Қант қызылшасы біздің еліміздің егістігіндегі ең маңызды техникалық
Қант қызылшасы тамақ өнеркәсібінде қант алу үшін пайдаланылады,
Қант өндірісін көтеру – өте күрделі технологиялық процесс,
Қант қызылшасының селекциялық процесі өте күрделі және қиын,
Өсімдік селекциясының ағзалық деңгейден жасушалық деңгейге алмастырылуында, сонымен
Өсімдіктің суспензиялық культурасын алудың негізгі әдісі – каллусты
Қазіргі кезде қызылшақант кешенін құрудың қажеттігі еліміздің ауыл
Қызылшақант кешенін құрудың маңызы, оның шығаратын өнімінің стратегиялық
Республикадағы қант өндірісі қант қызылшасын өсіру мен қант-шикізатының
1.1 Халық шаруашылығындағы маңызы
Қант қызылшасы бағалы техникалық дақыл. Республикада қантты негізінен
Қантты сонымен қатар қант қамысынан (балқурай) өндіруді. Балқурай
Қанттың тамаша дәмдік қасиеті бар, ол кең таралған
Қант қызылшасынөнеркәсіптік өңдеудегі қосымша өнімдер-жапырақтар, сығынды және сірнелердің
Қант қызылшасының жпырақтары, тамыр салмағының үштен бірінен жартысына
Қант қызылшасын зауытта өңдейден алынатын сығынды мен сірненің
Малазықтық сірнеде 60% деін қант болады және оның
Қант қызылшасы 1 гектардан 250-300 ц тамыр мен
Дефекациялық лас қалдықтар (қызылша қантын өндірудегі қалдықтар) тыңайтқыш
100ц тамыржемісті өңдгенде 13-16ц қант, 83-90 ц сығынды
Қант қызылшасы тамыржемісінің шамамен 40-50% мал азық болса,
Демек, біздің елімізде қант қызылшасы техникалық дақыл ңана
Қант қызылшасының агротехникалық маңызы да зор.Ауыспалы егістерге оны
Қант қызылшасын жер шарында 9,5 млн гектарға өсіреді,
Қант қызылшасы Республиканың оңтүстік шығысында (Алматы және Жамбыл
Егер 1991 жылға дейін Қазақстандағы қант қызылшасының егіс
1.2 Морфологиялық сипаттамасы, биологиялық ерекшеліктері, сорттары
Қант қызылшасы (Beta vulgaris L.V. Saccharifera) – Алабұталар
|Қант қызылшасының ұзын жіңішке тамыршалары бар олар жан
Тамыржемісінің пішіні – конус тәрізді, құрылысы: басы, мойны
Пісіп, жетілген тамыржемісте шамамен – 75% су, 25%
Қант қызылшасының жапырақтары ірі, бүтін, жүрек тәрізді, сағақты.
Қант қызылшасы тұқымды тіршілігің екінші жылы – қыста
Гүлдері – қосжынысты, гүлсеріктері жасылдау. Гүлденуі 20-40 күнге
Жемісі – жаңғақша. Көп тұқымды қант қызылшасының жемістері
Тұқымның сыртында бурыл жылтыр қабықша болады. Тұқымның ұрығы
Биологиялық ерекшеліктері. Сорттары.
Қант қызылшасы басқадай тамыржемістілер сияқты екі жылдық өсімдік.
Қант қызылшасының бірінші жылындағы вгетациялық кезең ұзақтығы 150-170,
Қант қызылшасының тұқымы 3-4 *С өніп шыға бастайды.Тұқымның
Қант қызылшасы тұқым жарнағын топырақтың бетіне шығаратындықтан, тұқым
Тұқым жарнағының топырақ бетіне шығуы мен оның жасылдануы
Қант қызылшасы өсу жағдайына өте жоғары талап қояды.Қант
Қант қызылшасы ұзық күннің өсімдігі. Күн жарығының ұзақтығы
Дақылдың жылуға талабы орташа. Вегетациялық кезеңіне қажетті белсенді
Қосқұлақтану кезеңіндегі өскіндар – 3-4*С үсікті көтермейді, бірақ
Қант қызылшасы ылғалды көп қажет етеді.Оның транспирациялық коэффициенті
Қант қызылшасы жоғары өнімді жақсы жарық пен ылғал
Бұл дақыл топырақ аэрациясына жоғары талап қояды.Ауа тұқымның
Топырақ қышқылдығына қант қызылшасы сезімтал.Оған топырақ ортасының реакциясы
Қант қызылшасы қоректік заттарға бай қара, қара-қоңыр топырақты
Респупликада қант қызылшасы негізінен Алматы Жамбыл облыстарында кәдімгі
II Қант қызылшасы тамыржемісінің (бірінші жылғы) өсіру технологиясы.
2.1 Ауыспалы егістегі орны және жақсы алғы дақылдары
Қант қызылшасы тәтті түбірінің өнімділігін және сапасын жоғарылатуда
Қазіргі жағдайда фермерлік шаруашылықтарға арналып, екі үш танапты
Әрине, қант өызылшасынан жоғары өнім алу үшін оны
Қант қызылшасы топырақтан көп мөлшерде қоректік заттар пайдаланатындықтын
Қант қызылшасын бәрінен бұрын жақсы өңделген, тыңайтылған ерте
Ылғал жеткілікті аймақтарда қант қызылшасына,әдетте таза сүрі жерден
Суармалы жердерде қант қызылшасының тамаша алғы дқылы жрңышқадан
Қант қызылшасынан кейін жаздық дінді және бұршақты дақылдар
2.2 Топырақ өңдеу жүйесі.
Қант қызлша танабы тереңге жыртылуы тиіс, өйткені өсімдік
Қант қызылшасы танабының топырағын өңдеу – негізгі (сүдігер)
Топырақты негізгі өңдеу – аңызды сыдыра жыртқыштармен өңдеу
Сыдыра өңдеуді 10-12 см тереңдікке дискілі немесе түренді
Жинаудан кейін жылы ауа райы ұзақ болатын жағжайда
Мұндай топырақты өңдеу жүйесі арамшөптермен тиімді күресуді және
Суармалы жерлерде алғы дақылдар өнімін жинағаннан кейін танаптарға
Егер қант қызылшасын дәнді дақылдардан кейін себетін болса,
Тұқымды себу алдындағы өңдеу - сүйреткісі бар
2.3 Тыңайтқыштар жүйесі.
Қант қызылшасы егісіне тыңайтқыштар қолданудың негізі, (өсімдікке қажетті
Қант қызылшасы топырақтан қоректік заттарды басқа дақылдарға қарағанда
300ц тамыржеміс өніміне қызылша дақылы топырақтан гектарына 150-200кг
Әрине, тыңайтқыштар түрлері мен мөлшері топырақ картограммасына сійкес
Тыңайтқыштармен үстеп қоректендіруді бірнеше рет жүргізеді, үстеп қоректендіру
Қант қызылшасын үстеп қоректендіруде минералдық тыңайтқыштармен бірге микроэлементтері
Суармалы жерлерде үстеп қоректендіруді суарудың алдында жүргізеді.
2.4 Тұқымды себуге дайындау және себу.
Егістік материалы ретінде қант қызылшасының өңірде себуге рұқсат
Қант қызылшасы тұқымын егіске қант зауытында даярлайды, онда
Тұқымның сусып түсуін жоғарылату үшін, оны жылтырлатады, яғни
Тұқымды дражирлеу – сыртына арнайы дражирлегіш массасы бар
Қант зауытында тұқымдық материалды ТМТД 80% препаратымен мөлшері
Қант қызылшасының себетін тұқымының өнгіштігі мен өну энергиясын
Қант қызылшасының өнімділігіне оңтайлы себу мерзімінің үлкен әсері
Қант қызылшасын тұқымын себуді ерте дәнді дақылдарды сепкеннен
Тұқым себу тереңдігі ауа райы мен топырақтың механикалық
Себу тәсілі – кең қатарлы (қатараралықтары 45 см).
Қант қызылшасын арнайы ССТ-12А, ССТ-12Б және ССТ-8А сепкіштерінің
Қант қызылшасы себілетін танап арамшөптермен қатты ластанған жағдайда
Егістікті күтіп баптау. Қант қызылшасының топырағы борпас және
Қызылшаның көгі пайда болғаннан кейін, қатараралықтар топырағын қопсыту,
Еліміздің қант қызылшасын өндіретін негізгі аймақтарында үлкен алқаптарға
Толық «қосқұлақ»кезеңінде нағыз жапырақтардың екінші жұбы томпайып біліне
Бірінші сиретуде – қатардың 1 м ұзындығына 7-8
Қант қызылшасының өсіп, жетілу кезеңдерінде қатараралықтарды 3-4 рет
Қант қызылшасын суармалы жерлерде өсіргенде сиретуден кейін, үстеп
Егіс алқабында зиянкестер мен аурулар байқалысымен улы химикаттармен
Тамыржемісті жинау. Қант қызылшасының тамыржемісінің техникалық пісуі басталғанда
Республиканаң оңтүстік шығысында қант қызылшасын жинауды қыркүйек айының
Қант қызылшасы тамыржемісін жинауда лекті және танап шетіне
2.5 Тұқымдық қызылша өсіру.
Бірінші жылы өсірілген және тұқым алу
Тұқымдық қызылша өсірудің негізгі тәсілдері фабрикалық (зауыттың) қызылша
Өсіру жағдайлары тамыржеміс өнімінің артуына ғана емес, оның
Тұқымдық қызылшаны қатараралықтары 45,30см етіп оңтайлы агротехникалық мерзімдерде
Тұқымдық қызылша өсіруңдің басты ерекшелігі өсімдіктерді өте жиі
Тұқымдық қызылшаны жинау мерзімінің маңызы зор.
Ыстық мерзімде ерте жиналған тамырлар тез солып қалады
Тұқымдық қызылшаны жинау үшін, пышағы алынған қызылша комбайнын
Тазалау кезінде ауру, бұтақтанған және зақымданған тамырларды алып
Қызылшанаң тұқым өнімі топырақтың құнарлығына тікелей байланысты. Сондықтан
Көктемде аналықтарды отырғызғанда жергілікті органикалық минералдық тыңайтқыштарды әр
Тамыржемістерді отырғызуға дайындауға – алдынала (5-6 күн бұрын)
Тамыржемістерді дала жұмыстарының бірінші аптасында отырғызады.Тұқымдықтарды отырғызуды кешіктіруге
Егістікті күтіп, баптаудағы бірнеше мәрте кесе-көлденең қопсытулардан басқа,
Қант қызылшасы тұқымының пісуі, гүлденуі сияқты әркелкі. Ал
Тұқымдықтың орылған бұталарын 30 см қалыңдықта бостау баулайды
Соңғы кездері тұқымдықты дестелеу тәсілімен жинау қолданыла бастады.
Тұқымдықтарды жинау алдында кейбір химиялық заттардың (магний хлораты,
2.6 Тұқымдық қант қызылшасын қайта отырғызбай өсіру.
Қазіргі кезде қолданылатын екіжылдық көшіріп отырғызу тәсілімен қант
Қант қызылшасы тұқымын көшірмей отырғызумен алу тәсілі АҚШ,
Көшірмей қант қызылшасы тұқымын алудың табиғи жағдайлардан басқа
Аналық қызылшаның алғы дақылдары өте жиналатын дақылдар –
Аналық қызылшаны арпа, зығыр, рапс дақылдарымен бүркемелеп себуге
Тамырдың қысқа төзімділігін арттыру үшін азот мөлшерін негізгі
Тұқым себу алдындағы жырту қабатының тығыз құрылымын сақтау
Аналық қызылшаның жақсы қыстап шығуы үшін, топырақ қабатына
Қант қызылшасы плантациясы топырағын бос және арамшөптерден таза
Көшірмей қант қызылшасының тұқымын алу тәсілінің ерекшелігі –
3.1 Тамыр жемістерге қойылатын технологиялық талаптар
Қант қызылшасының тамыржемістері – жер шарының қоңыржай климаты
Өнеркәсіптік өңдеуге арналған қант қызылшасының тамыржемістеріне қойылатын талаптар
Қант қызылшасының техникалық талаптары (МСТ 1722-85)
1-кестеде
Көрсеткіштерінің атауы
Сыртқы түрі Тамыржемістері жаңа піскен, бүтін, ауруға шалдықпаған,
Иісі мен дәмі Ботаникалық сортқа тән, бөтен иісі
Ішкі құрылысы Жұмсағы шырынды , ботаникалық сортына байланысты
Тамыржемістердің ең үлкен көлденең қимасының мөлшері,см
Белгіленген мөлшерден 1 см ауытқыған, тереңдігі 0,3 см
5,0
Әжім белгілері бар, шіріген, қызған, үсікке ұрынған, солған
рұқсат етілмейді
Тамыржемістерге жабысқан топырақ жалпы массасының %-нан артық емес.
1,0
3.2 Мал азықтық қант қызылшасын сақтау
Мал азықтық
Қант кызылшасы тамырларын мал азығына сактаудың қолайлы жағдайлары
Тегіс және бір шама биіктеу жерде тереңдігі 0,4-0,6
Қант қызылшасын жер үсті сақтау үшін жоғарыда келтірілген
Үйінділерге белсенді желдетуді қолдану-мал азығына пайдаланатын қант қызылшасын
-
4. ҚЫЗЫЛША-ҚАНТ КЕШЕНІНІҢ ОБЪЕКТИВТІ ҚАЖЕТТІЛІГІ,
МАҢЫЗЫ, МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ
Отандық шикізаттан қантты өндіру үшін Республиканың қызылша-қант кешенін
Қант – ең қажетті тамақ өнімдерінің бірі. Қантты
Интеграцияның даму процесін ғалым зерттеушілер келесі кезеңдерге бөледі
Бірінші кезең 1917 - 1954 жылдардың аралығын қамтиды.
Екінші кезең 1955-1965 жылдардың аралығын қамтыды. Бұл кезең
Үшінші кезең (1966-1982 ж) КОКП. ОК наурыз Пленумы
Төртінші кезең Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру процесі басталғанға деиінгі
Агроөнеркәсіптік өндірістің даму тәжірибесін талдап ғылыми тәжірибелік жетістіктердің
80-ші жылдардың ортасынан Республиканың жекеленген аймақтарында агроөнеркәсіптік комбинаттар
Сонымен, келтірілген төрт кезеңдегі интеграциялық процестер негізінен өндір-гіш
Қазіргі кезде агроөнеркәсіптік интеграцияның дамуының кезекті кезеңі бастал-ды.
Интеграциялық процестің дамуы ауылшаруашылығы өндірісінде екі бағытта жүзеге
Интеграциялық процестің дамуы нәтижесінде АӨЖ қалыптасуы мен дамуы
Ғылыми әдебиетте АӨК құрылымы әртүрлі аспектілерде зерттеледі: тұтыну,
Ауылшаруашылығы шикізаттарын өндіру мен өңдеудің технологиялық процестерін және
АӨК көптеген азық-түлік кешендерінің бірі қызылшақант кешені болып
Тоқсаныншы жылға дейіңгі қызылшақант кешенін құрудың объективті қажеттілігі
Қазіргі кезде қызылшақант кешенін құрудың қажеттігі еліміздің ауыл
Қызылшақант кешенін құрудың маңызы, оның шығаратын өнімінің стратегиялық
АӨК қызылшақант кешені бірқатар ерекшеліктерге ие. Сонымен, өндірістік
Қызылшақант кешенінің даму проблемасын зерттеуде, біздін ойымызша жүйелі
Ғылыми әдебиетте қызылша қант кешенінің құрылымын агроөнеркәсіп кешенінің
1 сфера - кешенге өндіріс құралдарын өндіретін салаларды
2 сфера - бұл меншікті ауылшаруашылығы өндірісі: ауылшаруашылығы
3 сфера - ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеуді жүргізетін,
Бұдан басқа, азық-түлік кешенінің құрамына өндірістік, нарықтық және
өндіріс құралдарын қалған сфералар үшін өнеркәсіптік өндіру;
ауылшаруашылығы өнімдерін өндіру;
ауылшаруашылығы шикізатын дайын өнімге айналдыру, оны сақтау және
Сфералар технологиялық процестердің жүру ретімен орналасады: өндіріс құралдарымен
Мамандардың АӨК үш звенолық құрылымына басқаша келуде назар
Біз АӨК салалық құрылымын үш сферамен инфрақұрылымнан тұрады
Жоғарыда айтылғандардың негізінде қызылшақант кешенінің құрылымын үш сферада
1) қызылшақант кешені үшін мамандандырылған өндіріс құралдарын өндіретін
2) қызылша өндірісі;
3) қант өнеркәсібі.
Өндірістік, нарықтық және әлуметтік инфрақұрылым кешеннің құрамдас бөліктері
Біз сондай-ақ егер өндіріс құралдарын өндіретін, ауылшаруашылығы өнімдерін
АӨК қызылшақант кешеніндегі байланысты талдауға жүйелі түрде келу
90-шы жылдардағы экономикалық реформа барысында, біздің елімізде меншіктің
Жүйелі әдісті пайдалану басты звеноны таңдауды көздейді,
Экономикалық зерттеулерде экономикалық механизм жиі «шаруашылық механизммен», «экономикалық
Экономикалық механизмнің өте әртүрлі анықтамаларына нақты тоқталмай-ақ, көптеген
Зерттеу көрсеткендей АӨК құрылымдық бөлімшелеріндегі экономикалық механизм сол
Жоғарыда айтылғандай, қызылшақант кешенінің экономикалық механизмі салааралық байланыс
Шаруашылықты жүргізуі мен меншіктің көптүрлі формасы жағдайында салааралық
Әлемдік тәжірибеде өнімді өндіруші мен өндеуші арасында екі
Тұтастай байланыстың екі түрі сұраным мен ұсыным арасындағы
Сонымен, біз салааралық байланыс АӨК дамуымен қызметінің механизмі
Кешеннің балансталған және пропорционалды дамуы, оған қоса оның
Қызылшақант кешені бірінші сферасының салалары негізгі капиталдың басым
Бұған қоса, өндіріс құралдарын өндіретін және қызылшақант кешеніне
Техника, тыңайтқыштарды өндіру, қызылшақант өндірісіне мате-риалдық - өндірістік
Қазіргі кезде қызылша өндіретін салалар мен қант өнеркәсібі
Интеграциялық байланыс қызылшақант кешенінің екінші және үшінші сфераларының
Қазіргі кезде қызылшақант кешенінің екінші және үшінші сфералары
Бұл міндетті ойдағыдай шешу кешендегі интеграциялық процесті, қызылша
5. ҚЫЗЫЛША-ҚАНТ ӨНДІРІСІНІҢ 2015 ЖЫЛҒА ДЕЙІНГІ
ДАМУ КОНЦЕПЦИЯСЫ
Қызылша-қант өндірісіндегі қолайсыз жағдайларды жеңу үшін 2015 жылға
Республикадағы қант өндірісі қант қызылшасын өсіру мен қант-шикізатының
Қызылша қант кешені қызметіндегі қолайсыз құбылыстарды жою үшін
Алдын-ала анықтап алуға қажетті келесі жағдай-бұл қант қызылшасы
Кесте 1
Қызылша-қант өндірісінің өсу келешегі
Көрсеткіштер атаулары Өлшем бірлігі Жылдар
2010 2013 2015
1.Қант қызылшасы егіс алқабының көлемі. Мың/га 40 45
2.Түсімділік Тн/га 30 32 33
3.Қант қызылшасының жалпы түсімі Мың/тн 1200 1440 1650
4.Қанттылық % 15 15 15
5.Қант қызылшасынан қантты өндіру Мың/тн 112,1 134,5
6.Импорттық құрақ шикізатының көлемі Мың/тн 576 576 576
7.Әкелінген шикізаттың қант шығымы Мың/тн 543,3 543,3 543,3
8.Қант өндірісінің барлығы (қызылшадан және қант шикізатынан) Мың/тн
9.Қантты тұтыну Мың/тн 543,6 551,8 557,4
10.Қантты тұтыну оның ішінде:
-қант қызылшасынан
-қант шикізатынан %
%
% 100
20,6
79,4 100
24,4
75,6 100
27,6
72,4
11.қант зауыттарының жалпы жүктелуі, соның ішінде;
-қант қызылшасынан
-қант шикізатынан
%
%
%
83,5
46,4
100
86,3
55,6
100
88,8
63,8
100
* М.Ж.Балапановтың зерттеуіндегі және меншікті өңдеудегі қызылша мен
1-кестенің мәліметтерінен көріп отырғанымыздай 2010-2015 жылдарда 35 кг/адам
Елді меншікті шикізаттың қантымен қамтамасыз ету үшін ғалымдармен,
Даму концепциясы қызылша-қант өндірісінің барлық функционалдық звенола-рының, шикізатпен
Кесте 3
Қант пен қант запасын тұтыну мөлшерінің құрылымы
Көрсеткіштер атаулары Өлшем бірлігі Жылдар
2010 2013 2015
1. Қантты тұтынудың ұтымды мөлшері соның ішінде:
-қант қызылшасынан
-қант шикізатынан
-импорт қант Кг
-//-
-//-
-//- 35
7,2
27,8
- 35
8,5
26,5
- 35
9,7
25,3
-
2. Қантты тұтынудың ұтымды мөлшері соның ішінде:
-қант қызылшасы
-қант-шикізаты
-импорт қант %
-//-
-//-
-//- 100
20,6
79,4
- 100
24,4
75,6
- 100
27,6
72,4
-
3.Меншікті өндіріс есебінен түзелген қант запастары мың тн
*Есептеулер авторлармен жүргізілген
Қызылша-қант өндірісінің концепциясы екпінді сценари бойынша жүзеге асырылмауы
- қызылша-қант өндірісінің дамуы онымен байланысты Қазақстан эко-номикасы
- отандық шикізаттан өндірілетін қант үлесінің жоғарылауы және
- қолайлы жер-климаттық жағдайдың болуы;
- алыс және жақын шет елден әкелінетін
- қант бизнесінің кәсіпкерлік сферасындағы жинақталған едәуір
Сонымен отандық қызылша-қант өндірісінің жедел дамуы ең алдымен
Оған қоса қызылша-қант кешенінің даму концепциясын жүзеге асыру
- қызылша өсіретін шаруашылықтар мен қант зауыттарының материалды
- қант қызылшасын өсіру мен оны өңдеудің
- республиканың ДСҰ кіруі әлемдік қант рыногінде жұмыс
Қызылша-қант өндірісінің даму жолындағы көрсетілген кедергілер әсерінің әлсізденуіне,
Мұнда мемлекет болашақта қанттың ішкі рыногінің тұрақтылығын қаржы,
Өз кезегінде қант зауыттарын мемлекеттік инвестициялық қолдау салаларды
Мемлекеттік реттеудің басты міндеті-бұл бағаны тұрақтандыру. Бұл жағдайда
Егер меншікті өндіріс елдің қажетін қамтамасыз етуге қабілетті
Егер қант импортын шектеуді тарифтік барьерлерді белгілеу арқылы
Осы елдердің үкіметі өндірушіге өнімнің белгілі көлемін елдің
Агроөнеркәсіптік секторда болашақтағы түсімділікті дәл жоспарлау мүмкін емес
Сонымен, квоталау өндірісті ұлғайту және өнімнің белгілі көлеміне
Қантың ішкі рыногін реттеу мақсатында бізбен, оны реттеудің
Кесте 3 мәліметтерінен көріп отырғанымыздай қант қызылшасына, сондай
Мұндағы қызылша-қант өндірісін субсидиялау қаржысы ақ қант немесе
Қант қызылшасын игерудің субсидияланған көлеміне квоталар, егіс алқабының
Қант-шикізатына квота белгілеу-бұл әкелінетін шикізат пен қызылша қантының
Q=VP1/ΣР (1)
Мұндағы: Q - нақты зауыт үшін өндірістік
V - әкелінетін шикізат бойынша жылдық квотаның жалпы
Р1 - зауыттың әкелінетін шикізатты өңдеу бойынша өндірістік
ΣР - Қазақстанның барлық зауыттары үшін әкелінетін шикізатты
Егер әкелінетін шикізат бойынша жылдық квотаның жалпы көлемі
Бұған қоса, зауыттар алған квоталарын басқа зауыттарға беру
Қант-шикізатына және қант қызылшасына белгіленетін квоталар зауытпен
Қантты құрақ шикізатынан квота көлемінде немесе квотадан жоғары
Барлық квоталар календарлы жылға, ағымдағы жылдың желтоқсанында қызылша
Сонымен, барлық қант зауыттарында тең мүмкіндіктерін, сондай ақ
Қызылша-қант өндірісін құру басқарудың тиімді жүйесін қалыптастырмай мүмкін
Қызылша-қант кешенінің даму концепсиясының негізгі шарттарын жүзеге асыру
Бірінші кезеңде (2007-2010 жылдар) келесі жағдайларды жүзеге асыру
- қант қызылшасы егіс алқаптарының
- қант-шикізатынан қантты өндіру және қант импортына мемлекеттік
- қант зауыттарын қант қызылшасын өңдегендігі үшін белгіленген
- қант қызылшасын егу, жинау және дайындауға арналған
- физикалық және моральдық тозған ауылшаруашылығы техникасы
- тұқымның отандық өндірісін жылдық қажеттілік көлемінде
- қызылша-қант өндірісіндегі маусымдық шығындарды жеңілдетілген жол-мен не-сиелендіру;
- қант қызылшасы кешенін басқарудың жаңа интеграциялық құрылымын
Бірінші кезеңнің негізгі нәтижелері:
- қантты тұтыну қызылша шикізаты мен қант-шикізатынан қантты
- қантты тұтыну қант қызылшасы есебінен 20,6 %,
- қант зауыттарының жалпы жүктелуі 83,4% деңгейіне дейін,
Екінші кезеңде (2010-2013) келесілерді жүзеге асыру қажет:
- елдің аграрлық азық-түлік рыногінде отандық өндірушілердің пози-цияларын
- ресурстарды тұтынуды төмендету мен қант қызылшасын неғұрлым
- қант рыногі инфрақұрылымының әріқарата дамуы;
- қанттылығы 17-18% төмен емес қант қызылшасының жаңа
- қызылша егетін шаруашылықтар мен қант зауыттарының материалды-техникалық
- қант қызылшасын өсірудің жаңа прогрессивті агротехнологиясын
- саланы дамытуға (қызылшаны өндіру мен өндеуге) отандық
Екінші кезең міндеттерін жүзеге асырудан күтілетін нәтижелер:
- қант –қызылшасы егіс алқаптарының көлемін 45
- қантты тұтыну меншікті өндіріспен 100% қамтамасыз
- қант зауыттарның жалпы жүктелуі -86,3% деңгейіне
Үшінші кезеңде (2013-2015ж) келесі міндеттерді шешу алға қойылады:
- салалардың толық өзін-өзі қаржыландыруға өтуі, қызылша-қант кешені
- қызылша егетін шаруашылықтар мен қант зауыттарын
- кедендік-тарифтік саясатты әріқарата жетілдіру;
Үшінші кезеңнің негізгі нәтижелері:
- қант –қызылшасы егіс алқаптарының көлемін
- қантты тұтыну меншікті өндіріспен 100% қамтамасыз
- қант зауыттарның жалпы жүктелуі -
Сонымен ұсынылған шараларды кезеңмен жүзеге асыру қызылша-қант өндірісінің
Қорытынды
Қант қызылшасы біздің еліміздің егістігіндегі ең маңызды техникалық
Республикадағы қант өндірісі қант қызылшасын өсіру мен қант-шикізатының
Елді меншікті шикізаттың қантымен қамтамасыз ету үшін ғалымдармен,
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Мұсынов Қ. М., Әрінов Қ.К.,
2. Щепетков Н.Г., Ысқақов М.Ә., Әрінов
3. Есиркепов Т.А., Мусабаев Н.О. Агропромышленная
4. Балапанов Ж.Б. Проблемы развития агропромышленного комплекса
Казахской ССР Учебное пособие, Алма-Ата: АИНХ,1983г,стр 14
2
Топырақ өңдеу жүйесі
Топырақ туралы мәлміет
Егіншілік түсінігі, жүйесі, мәдениеті туралы
Топырақты өңдеудің мақсаты
Топырақ өңдеу
Топырақтың коректік заттар режімі және оны егіншілікте реттеу
Инновациялық топырақ өңдеу жүйесі
Екпе ормандарға топырақ өңдеу
Топырақты минималды өңдеу жүйесі
Топырақты қорғайтын топырақ өңдеу жүйесін анықтау