Ішкі аудиттің нәтижесі
Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
Стандарттау, метрология және сертификаттау кафедрасы
Сапа менеджмент жүйесі пәні
КУРСТЫҚ ЖОБА
Тақырыбы «ІШКІ АУДИТ»
Орындаған : курс студент
_______________________
Тексерген:
_______________________
Курстық жобаның тексеруге түскен күні
______________________
Қорғауға жіберілген күні
______________________
Астана 2009ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ........................................................................................................................................3
І. САПА МЕНЕДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ІШКІ АУДИТТІҢ МАҚСАТЫ
1.1 Ішкі аудитті өткізу мақсаттары мен талаптары..............................................5
1.2 Ішкі аудитті жоспарлау, ішкі аудиттер бағдарламасы...................................8
ІІ САПА МЕНЕДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ІШКІ АУДИТ СТАНДАРТТАРЫ
2.1 Ішкі аудит стандарттары.................................................................................13
2.2 Ішкі аудит жүйесіне баға...............................................................................14
ІІІ ІШКІ АУДИТ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАРАЙТЫНДАРЫ МЕН ОНЫҢ НӘТИЖЕСІ
3.1 Ішкі аудит жүйесінің қарайтындары.............................................................17
3.2 Ішкі аудиттің нәтижесі………………………………………………………20
ҚОРЫТЫНДЫ........................................................................................................25
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ................................................................26
КІРІСПЕ
Ішкі аудитін жүргізудің нормативті-құқықтық негіздемесі үшін кәсіпорынның ішкі
Ішкі аудитінің мақсаты салықтық есептіліктің оған деген барЛ
Сапа менеджментінің ішкі аудитін жургізудің критерийлерін нақты анықтау
1) «Сапа менеджменті жүйесінің ішкі аудитінің жауапкершілігі»;
2) «Сапа менеджменті жүйесінің ішкі аудитін жоспарлау»;
3)«Сапа менеджменті жүйесінің ішкі аудитін жүргізудегі аудиторлық дәлелдемелер»;
4) «Сапа менеджменті жүйесінің ішкі аудитын аяқтау».
Осы стандарттар сапа менеджменті жүйесінің ішкі аудитін жүргізудің
Сапа менеджменті жүйесінің ішкі аудитінің негізгі принциптері:
• тәуелсіздік принципі;
• объективтілік принципі;
• кәсіби сәйкестілік принципі;
• құпиялылық принципі.
Жоғарыда аталған принциптердің әрқайсысы сапа менеджменті жүйесінің ішкі
Курстық жобаны орындаудағы мақсат: осы сапа менджмент
Курстық жобаның міндеттері- жоғарыда аталған мақсатқа қол жеткізу
-ішкі аудитті өткізу мақсаттары мен талаптарын анықтау;
- ішкі аудитті жоспарлау, ішкі аудиттер бағдарламасын зерттеу;
-ішкі аудит стандарттары мен жүйесіне баға.
-ішкі аудит жүйесінің қарайтындарын анықтау осы жобаның міндеттері
Курстық жобаны орындау барысында осы бағытта зерттеген шетелдік
І. САПА МЕНЕДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ІШКІ АУДИТТІҢ МАҚСАТЫ
1.1 Ішкі аудитті өткізу мақсаттары мен талаптары
Ішкі аудиттерді (тексерулер), кейде аудиттер деп аталады (тексерулер)
Бөлімше қызметіне жүргізілетін нақтылы аудиттер мынадай мақсаттарды көздейді:
а) СМЖ-ның СТ РК ИСО 9001-2001 талаптарына,
б) енгізілген СМЖ-ның нәтижелілігін сапа саласындағы мақсаттарға
в) менеджмент жүйесін жақсартудың жолдары мен мүмкіндіктерін
г) алдындағы ішкі аудиттер нәтижелері бойынша түзетуші іс-әрекеттер
д) сапа менджменті жүйесінің жоспарланған іс-шараларға сәйкес-тілігін белгілеу;
е) СМЖ-ны енгізудің және жұмысқа қабілеттілігінің тиімділігін
Жауапкершілік пен өкілеттіліктерді бөлу.
Ішкі аудитті дайындауда, жоспарлауда және өткізуде жауапкершілік пен
• Бас директор:
- аудиторлық топ мүшелерін іріктеу және оқыту
- ішкі аудиттің жылдық бағдарламасын бекітеді.
• Сапа жөніндегі басшылық өкілі:
- СМЖ-ның ішкі аудитін ұйымдастырады;
- ішкі аудитті өткізудің жылдық бағдарламасын жасайды;
- ішкі аудиторларды іріктеу мен оқытуды ұйымдастырады;
- ішкі аудиттің жоспарына келісім алады;
- түзетуші және алдын алушы іс-шараларға келісім алады;
- түзетуші және алдын алушы
- сәйкессіздік себептерін жою тиімділігіне баға беруді жүзеге
-ішкі аудит бойынша кұжаттарды жүргізуді және сақтауды жүзеге
- ішкі аудит нәтижелері туралы анықтама есеп
•Аудиторлық топ басшысы кәсіпорын ішіндегі бұйрықпен тағайын-далады және
- аудиторлық топ мүшелерін іріктеу;
- аудиторлық топтың жұмысын ұйымдастыру;
- аудиторлық топ мүшеяері арасындағы міндеттерді
- ішкі аудит есебін сапа жөніндегі басшылық өкілімсн
- ішкі аудит барысында анықталған сәйкессіздіктер жөніндегі
- ішкі аудит барысында. аныкталған түзетуші және алдын
Аудиторлық топ басшысының міндеттері:
- жүзеге асырылған ішкі аудитте
- жұмыс құжаттарын дайындау және нұсқаулар беру;
- аталған қызметке сәйкестігін анықтау үшін кәсіпорынның тек-серілген
- ішкі аудит барысында анықталған сәйкессіздіктер туралы тексерілген
- ішкі аудитті орындау барысында пайда болған барлық
- ішкі аудиттің нәтижелері туралы анық, сенімді және
• Тексерілетін бөлімше басшылары:
- ішкі аудиттің мақсаты мен көлемі туралы бөлімше
- аудиторлық топ мүшелерін өздері бастап жүреді немесе
-аудиторлық топ мүшелеріне қажетті жабдықтардық, құжаттардың, жазбалардың, персоналдың
-аудит барысында анықталған сәйкессіздіктер себептеріне талдау жасайды;
- түзетуші және алдын алушы іс-әрекеттерді белгілейді (жасайды)
Жалпы ережелер
• Осы тәсілдемелік нұсқаулардың талаптары сапа менеджменті жүйесінің
• Мыналар ішкі аудит үшін негіз
- жоспарлы ішкі аудиттер үшін - ішкі
- жоспардан тыс (кезектен тыс) ішкі аудиттер үшін
Ішкі аудитті өткізуге қажетті уақыт пен еңбек ауқымы
Аудиторларға қойылар талаптар:
СМЖ-ға ішкі аудит өткізуге «Ішкі аудит» курсы бойынша
Аудиторлар тексерілетін бөлімшенің қызметкерлері болмауы керек және СМЖ-ны
Аудиторлар қызметтің тексерілетін саласы үшін жауапкершілікте болмайды, аудиторлар
Аудиторлар коммуникация (қарым-қатынас) қабілетін меңгеру керек.
Мамандардың ішкі аудитті өткізу біліктілігіне сәйкестігін растау кәсіпорын
Аудитор Ішкі аудиттің жоспарын жасау үшін, сәйкессіздік хатта-маларын
1.2 Ішкі аудитті жоспарлау, ішкі аудиттер бағдарламасы.
СМЖ-ның Ішкі аудиті Ішкі аудит бағдарламасына сәйкес өткізіледі.
Бағдарламада бірінші кезекті тапсырмалар, тексерілетін бөлімше-лер нақытылы тексерулерді
Бағдарлама жыл ішінде әрбір кұрылымдық бөлімшені және СТ
Ішкі аудиттердің жылдық бағдарламасын кәсіпорынның бас директоры әр
Аудит жоспары ішкі аудиттердің жылдық бағдарламасының немесе кәсіпорын
Ішкі аудиттің жоспары сапа жөніндегі басшылық өкілімен келісіледі
Ішкі аудит барысында жиналған ақпараттарды басшылыққа ала отырып,
Ішкі аудит жоспарында мыналар болуға тиіс:
а) тексеру үшін негіз - ішкі тексерулердің жылдық
б) тексерілетін бөлімшені идентификациялау;
в) тексеруді өткізген күн және орын;
г) тексерудің мақсаттары мен көлемі;
д) сілтемелі құжаттарды идентификациялау (мәселен, сапа менеджменті
е) аудиторлық топ мүшелерін идентификациялау;
з)тексеру туралы есеп жіберілетін мекен-жайлар және жарыққа шығудың
Нақтылы бөлімшенің ішкі аудитінің жоспарын оның жұмыстарының ерекшеліктерін,
Аудитті өткпудің жоспарланған мерзімдерін ауыстыру
Аудитті өткізу мерзімін ауыстыру қажеттілігі туындаған жағдайда тексеру
Ішкі аудитті өткізу
А) Дайындық
1)Аудиторлық топтың басшысы алда түрған тексеру туралы тексерілетін
2)Оның алдында аудиторлық топ басшысының төрағалығымен аудиторлық топтың
Б) Тексеру
1) Тексерілетін бөлімшелердегі жұмыс барысында аудиторлық топ мүшелері
2) Мәліметтерді сұрау, кұжаттарға сараптама
3) Аудит барысында тіркелген байқаулардың бәрі сәйкессіздікке және
4) Аудит процесінде топ басшысы, ішкі аудиттің мақсаттарына
Ішкі аудитті аяқтау
а) Тексеру аяқталғаннан кейін, есепті дайындау алдында,
б) Бөлімше басшысы ішкі аудиттің нәтижелерімен жэне ішкі
Түпкілікті шешімді сапа жөніндегі басшылық өкілі қабылдайды. Ішкі
Есепті дайындау
а) Ішкі аудиттің нәтижелері туралы есепті аудиторлық
Аудиторлық топ басшысы ішкі аудит жөніндегі есептіліктің нақтылығы
б) Есепті дайындауға аудиторлық топтың
в) Есепте оның күні көрсетіліп, аудиторлық топ басшысы
Есепті тарату
Ішкі аудиттің нәтижелері бойынша ол жауап алынғаннан кейін
- тексерілген бөлімше басшысына - ішкі аудит туралы
- аталған тексеру кезінде қызметтерінен сәйкессіздік/потенциалды сәйкессіздік анықталған
Нәтижелерді жалпылау.
Жалпыланған ақпараты бар ішкі аудит нәтижелері туралы есепті
Анықтамада бөлімшелерде анықталған айтарлықтай сәйкессіздіктерге және оларды жою
Анықтамаға сапа жөніндегі басшылық өкілінің қолы қойылады және
Процеске баға беру үшін мынадай критерийлер пайдаланылады:
• Жыл ішінде ішкі аудит дүниесі болған нысандарда
• Ішкі аудит нәтижелері бойынша немесе СМЖ-ның қызмет
Мониторинг тәсілдері (бағалау) және процесті басқару.
Сапа жөніндегі басшылық өкілі тарапынан ішкі аудитті өткізу
Сапа жөніндегі басшылық өкілі тарапынан тексеру процесіндегі аудиторлар
ІІ САПА МЕНЕДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ІШКІ АУДИТ СТАНДАРТТАРЫ
2.1 Ішкі аудит стандарттары
Ішкі аудит стандарттары аудиторлық тексеруге, бірыңғай тәсілді қамтамасыз
Әрбір аудиторлық тексеріс мұқиятты жоспарлануы қажет, оның жүргізілуі
Тексеру, тапсырыс берушімен танысу және оның қызметін зерделеуден
Тәуелділік мүмкіндігіне баға.
Тәуелділікті табуда, тапсырыс берушінің білімі мен құрылымдық тәсілін
Аудит стратегиясын әзірлеу үшін бақылау жүйесіне баға. Алдын-ала
Аудиторлық тексерудің стратегиясын анықтау. Басты тәуелділікті жеке бағамен
Бакылау жүйесінің тиімділігін бағалау.
Ішкі бақылау жүйесіне кеңейтілген баға беріледі, тексеру жоспарын
Тәуелсіз зерттеудің жоспары
Жоспарда мәні, қолдану және анағұрлым тиімді ұзақтығы, әрбір
Тәуелсіз зерттеу
Тәуелсіз зерттеу жоспарға сәйкес жүргізіледі. Баға нәтижелері тәуелдігіне
Аудитгі аяқтау
Қаржы есептемесіне шолу мен қорытынды шығару жасалады. Анағұрлым
Аудиторлық есеп ұсыну
Аудиторлық есеп аудит қорытындыларына сәйкес жасалынады. Тапсырыс берушіге
2.2 Ішкі аудит жүйесіне баға
Ішкі аудит жүйесінің ұйымдағы мақсаты - серіктестіктің шаруашылық
Ішкі аудит жүйесінің тиімділігін анықтауда көптеген ықпалдары мағына
• серіктестіктің ақпаратын жасауға қатынасқан жұмысшы тобы және
• ақпаратты жасау мен істі жүргізу арасында
• ішкі аудит жүйесінің техникалық
• аудит технологиясының болуы;
• ішкі аудит параметрлері.
Ішкі аудит жүйесі
Ішкі аудит аумағындағы негізгі нұсқалар болып есептелетіндер:
• ұйымдастыру қүрылымынын тиімділігі;
• серіктестікті басқару ролі;
• ішкі аудит ролі;
• тұлға бюджеті мен жоспарының
• басшылық ақпаратынын сенімділігі мен
• басшылык есеп айырысу сенімділігі;
• табыскерлікті бакылау үшін,
• ішкі аудит жүйесінің жүйесін басшылықтың
• компьютерлік деректерге басшылық тарапынан бақылаудың тиімділігі.
Есепке алу жүйесінің тиімді құрылуы келесі талаптарға жауап
• шаруашылық операциясының уақыты бойынша дұрыс қамтып көрсетілуіне
• шаруашылық операциясы тетіктерінің тіркелу ұқыптылығына кепілділік;
• шаруашылық операциясы көлемін дұрыс
• шаруашылық операциясы мен бухгалтерлік жазба (өткізбе) мазмұндауын
• әдейі бұзулар мен зиянкестіліктің (айлакерлік) пайда болуына
Аудитті есепке алудың ішкі жүйесі-серіктестік басшыларының кепілдік алуына
• өткізбелер өңдедуінің ұқыптылығы мен айқындылығы;
• материалдың құрал-жабдықтардың сақталуы;
• есепке алу жүйесінің сенімді болуы,
Аудитті есепке алудың ішкі жүйесі мыналардан тұрады:
• ішкі аудит жүйесін қолдану;
• аудит жүйесінің ақпараттық технологиясы. Аудит жүйесін
• аудит файлдары (қаржы есептемесі деректерін алатын файлға
• бухгалтерлік өткізбелерге операциялық аудит (файлдарға енгізілетін
ІІІ ІШКІ АУДИТ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАРАЙТЫНДАРЫ МЕН ОНЫҢ НӘТИЖЕСІ
2.3 Ішкі аудит жүйесінің қарайтындары
1. Құқықтары мен міндеттері
2. Міндеттерді тиісті бөлу. Ұрлық пен қиянат етушілікті
-активтерді сақтау мен оларды есепке алуы;
-пайдалы мәмілелерді жетілдіру;
-есепке алу бойынша (егер бір адам, барлық есепке
3. Операция жасауда қажетті тәртіптерді сақтау. Операция
4. Құжаттардың сақталуын бақылау. Барлық құжаттар мен
• қажетінде іздеп тауып алу үшін, тізбектеп сақталуы
• операция істеу уақытында жасалуы қажет. Операция істеу
• екі ұшты түсінік беру мен теріс қолданудан
• қайта-қайта пайдалану үшін арналуы.
5. Құжаттама мен активтерге нақты бақылау.Бақылау әдісінің тиімділігі
6.Міндеттерді орындалуына тәуелсіз тексеру. Бұл ішкі аудит міндетінің
Егер ішкі аудит жүйесін тексерген сыртқы аудитор тиімді
• бухгалтерлік есепке алу деректеріне сенімділікті
• активтер мен жазбаларды сақтау;
• ұйымның қызмет ету тиімділігінің өсуі;
• менеджмент орнатқан ережелері мен тәртіптерін сақтау;
•ішкі аудит жүйесінің заңдар актілері мен ережелер талабына
• аудит жүргізу шығындарын азайту.
Аудитор ішкі аудит жүйесі қандай дәрежеде алғашқы екі
Соған байланысты аудитор зерттеу жүргізеді ішкі аудит жүйесіне
• рұқсат беру (операция
• жазбалардың толықтылығы (барлық жүргізілген операция жазбала-рының көрсетілуі);
• бағалар (операция дұрыстығын бағалау);
• топтастыру (операцияның дұрыс топтастырылуы);
• кезендерге дұрыс бөлу (орын алған шындық
• дұрыс көшіру мен есептеу (операция
• ұйымның басқару қалпымен;
• әкімшілік құрылым ұйымдастырылуымен;
• қызметкерлердің міндеттері мен құқықтарын айыру әдістерімен, олардың
• ұйымның басшыларының
• ішкі аудит міндеттерімен;
• әкімшілік кадрлар саясатымен.
Ішкі аудит жүйесінің қарауына назар аудара отырып, аудитор
Онан басқа, жоғарыда айтылған алты ережесін зерттеуі қажетті
Ішкі аудит жүйесін қарауда ең басты мағына ұйымның
Ішкі аудит жүйесін бағалауда шоғырланымдылық тиімділігі деп аталатын
1.Қорыту шегі
- оның жұмыстарын бақылаудың негізгі сәттеріне баға- зерттемей-ақ
-операциядық бақылау;
-диагностика арқылы сауалнама пайдалану.
2.Кеңейтілген баға - ішкі аудит жүйесіне толық баға
3.2 Ішкі аудиттің нәтижесі
Сапа менеджментінің ішкі аудитін жүргізгенде нормативті актілердің сақталуын
Сапа менеджментінің ішкі аудитін жоспарлауда ескерген жөн:
ә) аудиторлық топты, ішкі аудиторлардың санын және беделдігін
ә) аудиторларды олардың кәсіби қасиеттерін, сапа менеджментінің нақты
б) тексеру алдында топтың барлық мүшелерін олардың құқықтары
в) жетекшінің жоспардың орындалуын,
г) топ жетекшісінің ішкі аудиттің іске асу әдістемесін
д) аудиторлық тексеру нәтижелерін құжаттық безендіру, аудиторлық топ
Жұмыстың үлкен көлемдерінде аудитор аудитке қажетті немесе біріншілік
Таңдау көлемін анықтауда бас аудитор өзінің жеке тәжірибесіне
Аудиторлық дәлелдемелер толық аудит процедурасы барысында жоспарлаудан бастап
Қателіктер табылған жағдайда аудитор олардың сипатын анықтауы тиіс.
• алдыңғы аудиттер барысында алынған тәжірибе;
• анықталған ауытқулардың нақтылығы (алаяқтық, қателік);
• тексерілетін тармақтың маңыздылығы.
Ауытқуларды анықтауда және ішкі аудиторлық есептілікті құру үшін
Ал есептік жазбалардың (құжаттардың) фальсификациясы немесе өзгертілуі, есептік
Ішкі аудиттің соңғы сатысында аудитор тексеру барысында алынған
Жазбаша ақпаратты қалыптастыруда ішкі аудит қызметі (бөлімі) келесі
1) тексерілген құжаттардың тізімі және кезеңі, жазбаша ақпаратты
2) есептіліктің ішкі аудитіне қатысқан аудиторлар тізімі;
3) есептілікті құруға жауапты лауазымды тұлғалардың тізімі;
4) аудитті жоспарлау процесінде
5) жалпы ішкі аудиттегі анықталған кемшіліктер;
6) анықталған ауытқуларды жою, аталған ауытқулардың қайталанбауы, және
Жазбаша ақпарат кәсіпорын жетекшілігіне (АҚ-ның құрылтайшылар кеңесіне) берілетін
Ішкі аудиторлық есептіліктің мазмұнында нақтылық немесе ауытқудың дәлелдемелері
1) ішкі аудиторлық қорытындының атауы;
2) аудиторлық қорытындының адресаты, бұл
3) аудит жүргізілетін есептілік тізімі, кезең көрсетіледі. Бұл
4) аудитормен орындалған жұмысты сипаттау,
5) есептілік бойынша аудитордың көзқарасы: ол қаншалықты нақты
6) есептілікті дайындау күні, бас аудитордың қолы.
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен курстық жобаны аяқтай келе ішкі аудит жүйесін
Курстық жоба кіріспеден, негізгі үш бөлімнен, қортындыдан
Бірінші бөлімде біз ішкі аудитті өткізу мақсаттары мен
ішкі аудитті жоспарлау, ішкі аудиттер бағдарламасын қарастырдық.
Ал , «Сапа менеджмент жүйесіндегі ішкі аудит стандарттары»
Үшінші бөлімді «Ішкі аудит жүйесінің қарайтындары мен оның
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Лифиц И.М. Стандартизация, метрология и сертификация : Учебник
Аскаров Е.С., Стандартизация, метрология и сертификация.
Никитин В.А., Филанчева В.В. Управление качеством на базе
Артемьев Б.Г., Голубев С.М. Справочное пособие для работников
Никифоров А.Д., Бакиев Т.А. Метрология, стандартизация
и сертификация – М.: Высшая школа, 2002, 428
7. Зябрева Н.И. и др. Пособие к решению
ҚРСТ-9000-2001 Сапа менеджмент жүйесі. Негізгі ережелер және сөздік
ИСО 10013-1995 Сапа менеджмент жүйесі. Жобаны менеджменттеуде сапа
Крылова Г.Д. Основы стандартизации, метрологии и сертификации. М.:Юрайт.ЮНИТИ,
ҚРСТ-9001-2001 Сапа менеджмент жүйесі. Негізгі талаптар.
ҚРСТ-9004-2001 Сапа менеджмент жүйесі.Әрекет тексеру бойынша
нұсқаулық.
12.Лифиц И.М. Основы стандартизаций, метрологии и сертификации. М.:Юрайт,
13.Мухамедьярова Д.З Управление качеством, Караганда, 2001.
14. Периодические издания журналы «Стандарты и качество», «Новости
25
Аудиттің мақсаты, пәні және міндеті
Сапа менеджменті жүйесінің ішкі аудитін жоспарлау
Аудит даму кезеңдері
Аудиторлық есеп беру түсінігі
Ішкі және сыртқы аудит
ҚР қаржылық бақылау жүйесін, аудиторлық қызмет пен аудиттің түрлерінің жіктелуі
Аудиторлық қызмет жөнiндегi заң. аудиттiң концепциялары мен постулаттары
Аудитордың жұмыс құжаттары
«Практикалық аудит» пәні бойынша оқу-әдістемелік кешені
Аудиттің мәні, функциялары, принциптері