Топырақ жамылғысына таралуы

Жоспар
Кіріспе
I. Негізгі бөлім
1.1 Кадмий элементіне жалпы сипаттама
1.2 Су қоймаларына кадмийдің таралуы
1.3 Топырақ жамылғысына таралуы
1.3.1. Аллювиальды топырақта кадмийдің қозғалғыштығына
Этиленминтетрауксустың әсері
Кадмиймен ластанған топырақтан экологиялық таза өнім
2.1 Полигон топырағындағы химиялық элементтердің мазмұны
және таралуы
2.2Кадмийдің адам ағзасына әсері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер Кіріспе
Қоршаған ортаға қосылып жатқан көптеген химиялық заттардың ішіндегілердің ең
Түрлі-түсті металлургия атмосфералық ауаны жэне су айдындарын, топырақты, өсімдіктерді
Металлургия зауыттарының жэне жылу электростанцияларының әсер ету аймағында қорғасынның,
Қоршаған ортадан улы заттар адам ағзасына тыныс алу жолдары
Қазіргі кезде осы ластаушылардың тек жеке зат алмасу үрдістері,
жүйке жүйесінің ауруы жэне бүйректің қабынуы арасында байланыс бар
Қазіргі кезде таралуы жағынан да, әрекет етуі жағынан да
Қазіргі өндіріс жұмыстарымен байланысты ауыр металдардың көп таралуы глобалдық
Ауыр металдардың қатарына Менделеев таблицасындағы 40-тай химиялық элементтер кіреді.
Курстық жұмыстың мақсаты: қоршаған ортаның ауыр металдармен ластануы,соның ішінде
І. Негізгі бөлім
1.1 Кадмий элементіне сипаттама
Кадмий (Cd)-элемeнттepіне периодтық жүйесінің II ші тобындағы химиялық элемент,
1.2 Су қоймаларында кадмийдің таралуы
Соңғы жылдары белсенді антропогендік әсер ету нәтижесінде жер бетіндегі
отыр. Судағы ауыр металдардан өздігінен тазару жүрмейді. Ауыр металдар
Қорыта келгенде, қалдық сақтағыштардың маңынан алынған (ZK-6 және ZK-7)
металдардың иондарының түрлері су ортасында басқа орталамен салыстырғанда алуан
1.3 Топырақ жамылғысына таралуы
Литосфераның (топырақ жамылғысының) ластануы құрылыс және кен қазу процесінде
Топырақта кездесетін кадмийдің мөлшері айтарлықтай көп емес. Өсімдіктермен салыстырғанда
1.3.1 Аллювиальды топырақта кадмийдің қозғалғыштығына этилендиаминтетрауксустың әсері
Этилендиаминтетрауксусты қышқыл (ЭДТА) тұрақты қосылыс болып табылады. Оның топырақта
ЭДТА координациялық саны 6-ға тең күшті лиганда болып табылады.
Тек ЭДТА-ны топыраққа енгізгеннен 6 айдан кейін 15% ғана
Этиленминтетрауксус n, Cu еріген түрін көбейтуіне қарамастан, түсімнің өсуін
Турцияның Фракий ауданынан 0-20см тереңдіктен алынған
аллювиальді топырақтың үлгілері. Үлгілер ауалы-құрғақ жағдайға дейін
келтіріледі және тесіктері 2мм болатын илектен өткізіледі. Бұл үлгілерден
грануметриялық құрамын, органикалық заттардың болуын, рН және
катиондық алмасудың көлемін анықтайды.
Материалдар мен әдістер. Кадмийдің бұл топырақтағы жағдайын бақылау үшін
5 ай өткеннен кейін үлгілерді кептіріп ауалы-құрғақ жағдайға дейін
Топырақтың кейбір физикалық және химиялық қасиеті 1 кестеде көрсетілген.
Аллювиальды топыраққа қарағанда вертисольда металдардың жалпы мөлшері жоғарырақ (Кесте
Кесте 1 -Зерттеген топырақтың кейбір физикалық және химиялық қасиеті.
Топырақ
рН
(1:2,5)
Органикалық заттар, %
ЕКО,ммоль (+)/кг топырақ
- Фракция
құрамы,% Грануломет-Риялық
құрам
ил шаң құм
Вертисоль 7,4 2,7 30,6 48,5 16,2 35,3 Саз
Аллювиальды топырақ 7,2 1,5 17,9 19,0 15,9 65,1 Супесь
Кесте 2 - Топырақтағы металдардың концентрациясы: жалпы және бөлініп
Топырақ
жалпы ДТПА HC1 Mg(NO3)2
Zn Cd Ni Zn Co Ni Zn Cd Ni
Вертисоль 96.34 1.76 84.20 0.48 0.06 0.60 1.77 0.20
Аллювиальды 60.44 0.98 70.28 1.02 0.08 0.84 1.92 0.15
Кадмий қозғалысына эиленминтетрауксус әсері жасанды түрде ластанған топырақта кадмий
Кесте З -Топырақ ЭДТА өңдеуден кейінгі ДТПА, HC1, және
Металдардың ЭДТА-мен комплексті қосылысы топырақтың ерітіндісіндегі металдардың бос иондарының
II. Кадмиймен ластанған топырақтан экологиялық таза өнім Топырақтағы
өсімдіктер өндірісіне жарамсыз болып қалады. Ауыр металдар
организміне өсімдік арқылы, әсіресе көкөніс арқылы енеді. ӨсімдіктердегІ
улылық деңгейін төмендету - ауылшаруашылық өндеуде
атқарады.
Біздің тәжірибемізде қызылшаның
минералды тыңайтқыштар, әк, көңнің тәуелді жасанды фонда зерттедік..
Зерттеу Белгород облысына тән батпақты қара топырақта жасалды.Тәжірибе
төрт рет сыналды.
Бақылау (тыңайтқышсыз және қосымша ауыр металдарды енгізу)
Зерттелетін ауданның агрохимиялық көрсеткіштері: гумустың болуы (Тюрин бойынша) -
Минералды (нитрофоска), органикалық, әкті тыңайтқыштар бірқалыпты топырақ бетіне себілді.
Екі жылдық орташа алынған анализ табиғи жағдайда кадмийдің топырақта
Кесте 4-Топырақта кадмийдің толықтырып қосылғаннан кейін болуы және қозғалу
Вариант Жалпы формасы,
мг/кг Қозғалмалы Формасы,мг/кг Қозғалу коэффиценті, %
Бақылау(тыңайтқышсыз) 1,19 0,33 27,7
N180P180K180 1,17 0,19 16,2
N180P180K180 + Cd 25,52 11,36 44,5
N180P180K180 + әк + Cd 23,28 6,63 28,5
N180P180K180 + көң + Cd 22,77 6,42 28,2
N180P180K180 + әк + көң + Cd 24,25
N360P360K360+ Cd 28,55 8,32 29,1
ОДК 1
N180P180K180 + Cd салыстырғанда, ол 1,7 есе азайды. Біздің
Біздің тәжірибемізде коэффицент көлемі 16,2...44,5% жетті, табиғи бақылауда 27,7%.
Орташа есеппен екі жылда қызылшаның түсімі 24,6т/га-ды құрады (Кесте2).
Кесте 5-Қызылшаның сапасымен түсімі 1996-1997 ж.ж аралығы.
Топырақта жоғары мөлшерде
Оташа есеппен екі жылда қызылшадағы кадмийдің концентрациясы N180P180K180 +
Кесте 6- Орташа есеппен екі жылда қызылшадағы кадмийдің болуы
N180P180K180 + ӘК +Cd 0,025 0,024 0,025
N180P180K180 + көң + Cd 0,033 0,034 0,033
N180P180K180 + ӘК + КӨҢ + Cd 0,023 0,04
N360P360K360 + Cd 0,032 0,04 0,036
ШРК 0,03
Әкті өзін және көңмен бірге пайдалану кадмийдің мөлшерін 0,025
2.1 Полигон топырағындағы химиялық элементтердің мазмұны
және таралуы
Тайсойған полигонындағы әскери аймақтық экологиялық бағалау бөлігінің бір қорытынды
Полигон территориясынан және геоботаникалық жасырын жағдайындағы аралықтан, жартылай сонды
кобальт, титан, ваннадий, хром, молибден, цирконий, мыс, қалайы, күміс,
Нарын, Азғыр құмдарында радиоактивті элементтер: кадмий-80-120, стронций-150, қорғасын-80 және
Қызылорда қаласынан, сонымен қатар Қазалы, жалағаш, Тереңөзек (оңтүстік аймақтар,
Кесте 7 -Қызылорда облысының аудандарынан алынған қорғасын, мыс, мырыш,
Аудан РЬ Си Zn Cd
Қазалы 1.40 1.40 11.04 0.04
Жалағаш 1.28 99 9.79 0.04
Тереңөзек 1.55 2.44 8.84 0.06
Қызылорда 0.88 1.35 8.57 0.04
Шиелі 0.74 0.97 7.72 0.05
Жаңақорған 0.47 0.79 7.92 0.05
Павлодар қаласында өндіріс қалдықтарынан атмрсфераға ластанған заттардың 2001
құраған.
Павлодар қаласының топырағындағы кадмий құрамының сипаты -мозайка. Кадмийдің жоғары
Кесте 8 -Павлодар қаласының, әртүрлі аймағы топырақтағы кадмийдің біліктілік
Солтүстік өндірістегі (п=314) Шығыс өндірістегі (п=125) Орталық (п=70)
1,79±0,06(182,0)
0,35-4,76 3,4±0,3(107,3) 0,48-9,23 1,21±0,07(36,4) 0,56-2,34 0,64±0,02(38,3) 18,0-60,2
9-кестеде қала топырағындағы химиялық элементтердің пайыздық және анықталған мазмұндағы
Кесте 9 -Павлодар топырағындағы кадмийдің біліктілік мазмұндағы класы
Класс мазмұны Сынама %-ы Қала алаңы, га
< 1,0 38,0 133000
1,1-2,0 35,4 123000
2,1-3,0 11,4 39900
>3,1 15,2 .
2.2 Кадмийдің адам ағзасына әсері
Әр металл адам ағзасының белгілі бір мүшесінде жинақталады. Ағзаға
сияқты терінің созылмалы
жинақталатын кадмий тастың түзілуіне әсер ететін қасиеті бар. Оның
Ірі қалаларда орын алатын техногендік жүктеме ересек адамның да,
Кадмий барлық күйінде қауіпті. 30-40 мг дозасында өлімге әкеледі.
Кадмий қоректік тізбекке түсуінің негізгі себебі газ тәрізді лақтырыстар.
сіңеді. Себебі, топырақ арқылы өсімдіктерге жеңіл сіңеді (70%). Бұ_л
Организмде темірдің жетіспеуі кадмийдің жиналуын күшейтеді. Көбіне әйел адамдар
«Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңда табиғатты арнайы пайдалану үшін
Осы нормативтен тыс қоршаған ортаны ластау мен табиғат ресурстары
Атмосфераны ластайтын заттек шығарындысы үшін
цемент зауыты;
машина жасау зауыты;
тоқыма фабрикасы;
4)ЖЭС;
5) Жүнді алғашқы өңдеу фабрикасы.
Кәсіпорынның атмосфераны ластаған заттек шығарындыларының
3. ЖЭО бойынша ластаушы заттек шыгарындысыныц көлемі
Ластаушы заттек- тердің аты Ластушы
көлемі Мщ жыл/тонна
Кі Келтірілген көлем, шартты, тонна/жыл,
Мщ
Шаң 1180 10 11800
Көміртегінің тотығы 30 0,33 10
Күкіртті газ 50 20,0 1000
Азот диоксиді 30 25,0 750
Барлығы - - 13560
4. Ластаушы заттектер үшін келтірілген коэффщенттердің маңызы
Ластаушы заттектер Жол берілген
Көміртек тотығы 3,0 0,3
Күкіртті ангидрид 0,05 20
Азот тотығы 0,04 25
Көмірсутектер 1,5 0,7
Күкірт қышқылы 0,1 10
Фторлы қоспалар 0,005 200
Күкіртті көміртек 0,005 200
Күкіртті сутек 0,003 125
Хлор 0,03 33,3
Металды сынап 0,0003 3333
Қатты заттекткр 0,05 20
Қорғасын 0,0003 3333
Фенол 0,0003 333,3
Аммиак 0,04 25
Формальдегид 0,003 333,3
Шығарынды көлемін азайту үшін ЖЭО-ға пайдалануға эмульгатор енгізу ұйғарылып
Басқа кәсіпорындар бойынша осыған ұқсас есептеу жүргізіледі. Облыс (аймақ)
ЖЭО-13560 шартты т;
жүнді алғашқы өңдеу фабрикасы - 4320 шартты т;
тоқыма фабрикасы-1780 шартты т;
4)машина жасау зауыты - 5430 шартты т .
5)цемент зауыты - 8320 шартты т, (Мн).
Облыс (аймақ) бойынша барлығы- 33410 шартты/Т (Мн).
Ағымдағы жылдың бағдарлама шараларының жоспары бойынша облыста (аймақта) кәсіпорындарда
а) ЖЭО - да электр сүзгіні монтаждау - 250,0
ә) машина жасау зауытында эмульгаторлар құрылысын салу - 150,0
б) жүнді алғашқы өңдеу фабрикасында циклонды қайтадан құру -
теңге;
Барлығы: 450,0 мың теңге.
Облыс кәсіпорындарының ластаушы заттектерді атмосфераға шығаратын шығарындысының нормативті төлемдеріне
Кәсіпорындардың нормативті ластаушы заттек шығарындылары үшін төлем мөлшері (Пн)
Бұл жерде кәсіпорындар бойынша нормативті төлемдер мынаны құрайды:
ЖЭО - 13560 * 13,5 =183060 тг.;
жүнді алғашқы өңдеу фабрикасы - 4320* 13,5=58320 тг.;
тоқыма фабрикасы - 1780 * 13,5 = 24030 тг.;
машина жасау зауыты - 5430* 13,5 = 73305 тг.;
цемент зауыты - 8320* 13,5 = 117370тг.
Ластаушы заттектің нормативтен асырылған шығарындысы үшін төлем мөлшері олардың
Мұнда Кр -
Мұнда Мфj- ластаушы заттек шығарындыларының келтірілген нақты көлемі,
5. Нормативтен асырылган және өндіріліп алынатын төлемнің еселік коэффициенттері
Ластаушы заттек шығарындысының нормативтен асырылған коэффиценті Өндіріліп алынатын төлемнің
1,0 дейін і
1,5 дейін 2
2,0 дейін 3
2,5 дейін 4
3,0 дейін 5
3,5 дейін 6
4,0 дейін 7
4,5 дейін 8
5,0 дейін 9
5,0 артық 10
Нормативтен тыс ластаушы заттектің нақты шығарындысының келтірілген жалпы көлемінің
Ат;=Мф;-М,0 (7)
Эмульгаторды пайдалануға енгізбеген жағдайда ЖЭО-ның нормативтен артық және нормативті
6. ЖЭО бойынша ластаушы заттек шыгарындыларынын нацты көлемі
Ластаушы заттектердің атауы Ластаушы заттектердің нақты шығарынды көлемі/жылына Келтірілген
Шаң 1628 10,0 16280
Көміртек тотығы 30 0,33 10
Күкіртті газ 50 20,0 1000
Азот диоксиді 30 25,0 750
Барлығы - - 18040
Ластаушы заттектің ЖЭО-ғы бойынша шығарындысының келтірілген жалпы көлемі шартты
Нормативтен тыс нақты көлемінің арту коэффициенті мынаған тең:
Арттырылған коэффициент кезінде
шартты/т (9)
ЖЭО бойынша нормативтен артық ластаушы заттек шығарындысы ушін төлемдер
ЖЭО-ның ластаушы заттек шығарындылары үшін төлемнің жалпы сомасын шығарындының
Төлемін анықтау үшін төмендегі формула бойынша анықталатын төлемнің нормативін
Мұнда 3 - аймақтық бағдарлама бойынша анықталатын жылдық шығынның
Мн - тұтас аймақ бойынша қоршаған табиғат ортасына ластаушы
Біздің мысалда келтірілген әр кәсіпорын бойынша жылдың норматив көлемін
Мұнда mHj - табиғи көріністегі j-нің ластаушы заттек нормативі,
п - ластаушы заттек саны;
і - ластаушы заттек түрі;
Kj - формула бойынша есептелген і-ластаушы заттектің салыстырмалы кауіптілігін
(жол берілетін шаманың шоғырлануы) (3)
Мұнда ПДК; - і-ластаушы заттектің мг/м , г/м жол
ЖЭО (жылу электр орталығы) бойынша келтірілген есеп айырысу көлемінің
Қорытынды
Кадмий (Cd) — қоршаған ортадағы қауіпті токсиканттардың бірі. Кадмийдің
Ауа кадмиймен, қорғасын сияқты, көмірді, мұнай өнімдерін, табиғи газды
Бұршақ тұқымдастар, шпинат, шалған, сәбіз өсімдіктері кадмийға сезімтал. Кадмийдің
Кадмийдің көп бөлігі адам организміне өсімдік тағамдары арқылы, ал
Тамақ және су арқылы адам қанына сіңген кадмий 5
айнуы ,бас айналу , сүйек пен буындардың ауруы ,
Кадмий организмнен өте жай шығады. Оның жартылай шығу периоды
Ересек адамдардьщ ШРК - бір жұмаға 500мкг, яғни бір
Жалпы бұл ауыр металл көбінесе тағам,ауа,су арқылы ортаға еніп
Қолданылған әдебиеттер:
«Жаршы» 2006ж. №4
«Валеология денсаулық жэне өмірлік дағдылар» №6-2007ж.
«Достижения науки и техники АПК», №4-2004ж.
«Почвоведение», №11-2003
«Экотоксикология» Каплин
6„ «Экологиялық білім бағдарламасы», Алматы 1999 жыл 7. Энциклопедия
айнуы ,бас айналу , сүйек пен буындардың ауруы ,
Кадмий организмнен өте жай шығады. Оның жартылай шығу периоды
Ересек адамдардьщ ШРК - бір жұмаға 500мкг, яғни бір
Практикалық ұсыныс
Жалпы бұл ауыр металл көбінесе тағам,ауа,су арқылы ортаға еніп
төлемін анықтау үшін төмендегі формула бойынша анықталатын төлемнің нормативін
Мұнда 3 - аймақтық бағдарлама бойынша анықталатын жылдық шығынның
Мн - тұтас аймақ бойынша қоршаған табиғат ортасына ластаушы
Біздің мысалда келтірілген әр кәсіпорын бойынша жылдың норматив көлемін
Мұнда mHj - табиғи көріністегі j-нің ластаушы заттек нормативі,
п - ластаушы заттек саны;
і - ластаушы заттек түрі;
Kj - формула бойынша есептелген і-ластаушы заттектің салыстырмалы кауіптілігін
(жол берілетін шаманың шоғырлануы) (3)
Мұнда ПДК; - і-ластаушы заттектің мг/м , г/м жол
ЖЭО (жылу электр орталығы) бойынша келтірілген есеп айырысу көлемінің

Ұқсас жұмыстар

Топырақ жамылғысы. Топырақтың ауданы экономикалық қызметке байланысты деградацияға ұшырауын қарастыру

Жүгері дақылының өнімділігі

Азияның өсімдік жамылғысына сипаттама

Цемент зауыты шығарындыларының топырақ жағдайына әсері

Қарлы боран мерзіміндегі жел жылдамдығы

Қала өсімдіктеріне ауыр металдардың түсуі

Қазақстан Республикасының жайылымдық жер ресурсына кешенді – географиялық баға беру

Топырақ құрамында азотты тыңайтқыштар

Топырақтың жылу-физикалық қасиеттері және оларды зерттеу әдістері