Шарап материалының берілу кестесі
Түйін
Дипломдық жұмыстың мезгіліне 500 т жүзімді иістендірілген ‘мускат’шараптарына өңдейтін
Өнімдерді есептеу нәтижесі бойынша дипломдық жобада қабылданған технологиялық жабдықтармен
Аннотация
Целью дипломной работы является разработать винзавода перерабатывающего в сезон
The sammaru
The purpoze of the dergee progekt
Анықтама
Шарап дегеніміз – жүзімдіктерден ашу процесінің нәтижесінде ұсталып, алынған
Купаж дегеніміз – таңдамалы шараптарды алу үшін шарап материалдарының
Спирт-ректификат – ректификатты колоннада қоспадан тазарту арқылы алынған спирт.
Әгализация – біркелкі шарап материалдарын араластыру.
Жабыстыру – шарапқа органикалық немесе бейорганикалық сорбенттерін кіргізу процесі,
Фермент дегеніміз – биологиялық катализаторда үлкен роль атқаратын арнайы
Асханалық шараптар – жаңа жүзім шырынын ашытуда спирт қоспаудан
Күшті шараптар – жүзім шырынын толық емес ашудан және
Ароматтандырылған шараптар – жүзім, жүзім материалының, ректификаттық спирттің және
Ординарлы шараптар – шарапты өңдеуден кейін 3 ай ұстап
Маркалы шараптар – жүзімнің ең жақсы сорттарынан жасалған, 1,5-4
НОРМАТИВТІК КӨРСЕТКІШТЕР
МЕСТ – 18963 – 73
МЕСТ – 12963 – 79
МЕСТ – 13962 – 72
МЕСТ – 19963 – 70
БЕЛГІЛЕНУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
Л – литр;
Кг – килограмм;
Г – грамм;
Сағ – сағат;
Мин – минут;
Т – тонна;
М – метр;
Мкм – микрометр;
См – сантиметр;
Па – Паскаль;
МПа – мега Паскаль;
Тн – теңге;
% - пайыздық үлес;
ºС – градус Цельсия;
Вт – Ватт;
кВт – киловатт;
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ…………………………………………………………
1. ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ БӨЛIМI………………………………
1.1. Шарап Өндiрiсiнiң қазiргi жағдайына әдебиетке шолу………....
1.2. Шарап Өндiрiсiне патенттiк шолу………………………....……
1.3. Дипломдық жұмыстың мақсаты мен мәселелерi…….........…….
1.4. Шараптың жаңа түрiн шығару бойынша
ұсынылған рекомендациясын жасау……………………......……
2. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛIМ…………………………….……
2.1. Шарап Өндiрiсiнiң технологиялық құрылымын
таңдау және оған тоқталу…………………………………....……
2.2. Қосымша материалдар мен шикiзатқа сипаттама……….........…
2.3. Дайын өнiмге сипаттама…………………………………....……..
2.4. Өндiрiстiң технохимиялық бақылауы……………….....………..
3. ЕСЕПТІК – ГРАФИКАЛЫҚ БӨЛІМ........................................
3.1. Өнімдік есептеме..............................................................................
3.2. Технологиялық құрал-жабдықтарды сұрыптау мен есептеу......
3.3. Технологиялық желіні үйлестіру...................................................
3.4. Өндірістік корпустың көлемін жоспарлау шешімі......................
3.5. Әнергетикалық есептеулер............................................................
4. Тiршiлiк қауiпсiздiгi ……………….………………
5. Қоршаған ортаны қорғау ……………....…………
6. Экономикалық бӨлiм ……………………..…………
7. Бизнес-жоспар …………………………..……………
ҚОРЫТЫНДЫ…………………………………………………
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI……….……..
Кіріспе
XX ғасырдың соңғы он жылдарындағы әлемдік тарихқа қоғамдық әлем
Әкономиканы құру алдындағы негізгі тапсырмаға нарықтық негізді жетілдіру өзіндік
Барлық әкономикалық реформалардың тармақтарына аграрлы аумақтар қатысады. Аграрлы аумақтың
Жүзімнен шарап жасау жылдан жалға өсті. Сонымен бірге жүзім
Қазіргі уақытта осы өндірістерді отыз мың топ жинақты шөлмек
жылдары республикамызда 20-22 млн дал шарап материалдары өндірілді.
Қазақстан республикасының алдына қойған комплексті бағдарламасы шарап жасау өндірісін
Аурулар мен зақымданған жүзімдіктердің ауданын қайта қалпына келтіру.
Жүзімдіктердің құрылысын өзгерту, асханалық жүзім сорттарының өндірісін жоғарылатумен есептеледі.
Жүзімдіктерді 5-6 ауға дейін жаңа күйінде сақталып тұруымен қамтамасыз
Салқындатқыш камераларды кеңейту. Темір жол мен автокөлік жолдарын көбейту.
Қазіргі уақытта төмендегідей шарап өндірісінің саласы функцияланады.
Тағамдық спирт өндірісі бойынша: Жамбыл спирт зауыты, Қазақ химия
2000 жылға дейін Қазақстанда шарап жасау өндірісінің комплексті дамуында
Техникалық спирттер мен жүзімдіктерді кеңейту, жоғары сапалы маркалы және
2000 жылы шарап өндірісін 10 млн далға жеткізу, арақты
Коньяк спиртінің көлемін көбейту. Шарап материалдарын 20 млн дал
Дайындау формасын мамандықтарды оқытуды шет ел қондырғылармен жабдықтау қажет.
Арнайы шаралармен шарап жарнамаларын көбейту.
Республикада полимер жәшік ыдыстарын және буып тию материалдарын қосымша
Жүзім өсіру Оңтүстік Қазақстан облысы халықтарының негізгі табысы болып
1. ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ БӨЛIМI
Шарап өндiрiсiнiң қазiргi жағдайына әдебиетке шолу
В.Г.Гержикова, В.А. Загоруйко. Шарап өнімдерінің сапалығын бақылау әдістері.
Бастапқы факторлардың бірі болып шарап Өнімдерінің сапасы –
Қазіргі таңда жүзімді технологиялық негізде кешенді базаларда
Осыдан келе, шарап өнімдерінің кешенді методологиялық бағалығы шикізат сапалығын
А.Л.Панасюк, Е.И.Кузьмина, А.Е. Линецкая, О.С. Станкевич.
Десертті қызыл шарап әктрактісін жоғарылатуға арналған ферментті препараттарды қолдану.
Зерттейдің көрсеткіштері бойынша, ферментті препарат қосып қолдана отырып, олардың
Ең бастысы ол жүзім жемісі қабығының әсерінен, шараптың қызыл
Қызыл шарап жасайтын өндірістерде ферментті пренолин рун дор препаратын
В.С.Иванов.,Л.В.Гуркова.,М.А.Денисов., Д.П.Качалай., П.Х.Люьенко., В.И.Токарева., Н.И.Якуба., Л.А. Иссакен., И.И.Хищенко., Л.М.
Бақылаудан айырмашылығы, әкстрактта емдік – профилактикалық және органалептикалық құрамының
Я.Д.Каданер, В.З.Вадачкорил., Я.М.Михалешвили., П.И. Маркевич. Өндірісте нан шикізатын ашыту
Дайын сусындардың салмағын көтеру мақсатында қолданады және олардың тұрақтылығының
Ә.И. Хорошая, Ә.И.Бейненсон., Е.З.Секей., А.П.Рисин., Е.А.Ильин., В.И.Федосимов. Жартылай
Дайын өнімнің сапасын көтеру мақсатында, тығыздығы 600-800 кг/м3
С.Ф.Родина. Табиғи қызыл шараптың әкспертизасы және өндірістегі қажеттілігі.
Жүзімді болжарлы линияда қайта өңдеу кезінде, жемісінен сабағын ажырата
Қызылшарап өнімдерінің сапасын көтеру мақсатында оларды тазалап және ұзақ
Шараптың тұнық болмау себебі – химиялық немесе микробиологиялық заттардың
С.Ф. Родина. Россиядағы және ТМД елдеріндегі әлиталық қызыл шараптар.
Россия шарабы. Краснодардағы Черномор жағалауындағы қызыл табиғи шараптың
Украина шарабы. Одесса шарап зауытында Каберн Савиньон сортты жүзімді
Молдова шарабы. Бұл ел жүзім шарабының қайнар көзі болып
Грузия шарабы. Республика бұрынғы СССР – де бірінші болып
Армения шарабы. өз уақытнда климатты – топырақты жағдайда өскен
П.И.Параско., В.М.Батанов., Ф.м:Цыган., В.А.Осовский., Р.П. Труфанова., Г.В.Иорозан., С.В. Чокля.
Жылышығымен төмендету және жемнің сапасын жақсарту мақсатында қолданылады,
Шарап өндірісіне патенттік шолу
Сачаво М. С. «Алкогольді сусындардың пісіп жетілу тәсілін»
Рудольф В. В., Иванов В. С., Ермаков А. А.,
Дерканосов Н. И., Маркина Н. С. «Өндірістегі нанды квасты
Кацева С. А., Аринкина А. И., Сачева Л. Ф.,
Кремнев О. А., Боровский В.Р., Мишнаевский Л. М., Грабов
Москаленко Р. Н., Макштям И. А., Макштялене З.
Мониава И. Ш., Ликашвили Ә. И. Шарап өндірісіндегі қалдық
Байдюк П. В., Юсупов А. М., Искандаров З. С.,
Бирюков Ю. В., Думай Л. Б., Василенко П. И.
Рыцев Б. П., Григорьев В. Н., Рыцев В. Б.
Троицкий А. С., Разуваев Н. Н. «Шарап өндірісінде
Бабаков Ф.П., Пухилевич Ф. М., Клименко Я. А.
1.3. Дипломдық жұмыстың мақсаты мен мәселелерi
Шарап жасау өнеркәсіптерінің дамуы бірнеше жаңа мәселелер қойып отыр.
Қазіргі уақытта өнімді үнемді және тиімді пайдалану, сонымен қатар
1.4. Шараптың жаңа түрiн шығару бойынша ұсынылған
рекомендациясын жасау
Шараптың жаңа түрiн шығару бойынша ұсынылған рекомендациясын жасау.
Троицкая В. А., Орехова Н. И., Красавиндер С. П.
Қант 70.0-90.0
Лимон қышқылы 1.314-1.514
Сулы – спиртті түймедақ тұнбасы 3.5-4.5
Сулы – спиртті полынь тұнбасы 0.5-1.5
Сулы –спиртті мыңжылдық жапырағының тұнбасы 2.5-3.5
Тартразин «Ф» 0.008-0.012
Көмірқышқылы 21-25
Су барлығында [29]
2.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛIМ
2.1. Шарап өндiрiсiнiң технологиялық құрылымын таңдау
және оған тоқталу
Екіншілей шарап зауытында негізінен көбінесе күшті және дисертті шараптар
Шығарылатын күшті және дисертті шараптардың түрі көп емес, ал
Әр түрлі шараптардың соның ішінде құрамында химиялық құрылысы, шараптың
Арнайы және десертті шараптардың технологиясының негізгі ерекшелігі толық әкстракты
Жылумен өңдеу барысында әр түрлі химиялық өзгерістер өтеді, олардың
Арнайы ликерлы қасиетінің қалыптасуына дубильді және азотты заттар әсер
Егер алғашқы шарап материалына әжептеуір дубильді заттар (0.3 г/л
Термиялық өңдеу, температураның көтерілуі мен жылдамдататын, тотықтандыру процесстеріне негізделеді.
Жылумен өңдеу барысында бірнеше реакциялар өтеді.
Тотықтану процесстері:
Дубильді заттар (фенолды)→хинондар
Қантты аминді реакциялар →меланоидининдер
Меланаендер →қоңыр түс
Аминоқышқылдардан альдегидтер пайда болады.
жоғары молекулалы альдегид
Күн алаңдарында немесе термокамерада, кеспектерде классикалық тәсімі мен ликерлеу
Соңғы жылдары өндіріске герметикалық технологиялық тәсімдерді енгізеді, олар ликерлы
60 °, 70 °, 80 °С температураларда 6, 5,
Жаңа тәсілді және термиялық өңдеудің қондырғысын қолданғанда технологиялық циклді
Арнайы ликерлы десертті шараптар өзінің жеңілділігімен, аз тотықтануымен, әкстрактының
Десертті шараптарды дайындаудың негізгі ерекшелігі ауаның оттегімен қанығуын төмендету
Барлық технологиялық процесстерде қолданатын жалпы шарап шырынның немесе шараптың
Шарап материалдарын тотықтандыру процесстерінің катализаторы ретінде негізгі мыс, темір,
Маркалы десертті шарап дайындау үшін қолданылатын шарап материалдарының технологиялық
Шараптардың биологиялық лайлануларына қарсы тұрақтылық беру үшін пастерлеу қолданады.
Коллоидты және криссталды лайлануға қарсы тұрақтылық беру үшін шарапты
Сызбалардың және аппараттардың құрамына кіретін процесстердің және аппараттардың негізінде
Осы мәселені десертті шараптарды ағында өңдеу үшін қолданылатын ВСО-600
Шарапты құю— шарап өндірісінің ең соңғы және жауапты процесс
Шарапты шөлмекке құю сызбасын және АБТҚ жұмыстарын үздіксіз тәсілге
Ол қолмен жұмыс істегенде қосымша жұмысшылар санын қажет етеді.
Шөлмектерді жәшікке орналастырыптасымалдаудың пакеттеуі және контейнерленуі арту, босату
«Магарач» ЖС БҒЗV есептері бойынша ыдыстарды қораптау тәсілімен қабылдағанда
Қазіргі уақытта шарап жасау өнеркәсіптерінде шөлмектерді ағаш жәшіктерге орналастырады.
2.2. Қосымша материалдар мен шикiзатқа сипаттама
Шарап материалдары зауытқа автокөлікпен жеткізіледі және қабылдау резервуарларына өлшегіш
Купаждау алдында шараптың көрсеткіштерін ( спирт, қант, қышқылдық) талдап
Металды резервуарға бекітілген қатынастығы бойынша барлық купажды материалдарды айдайды
Купаждау барысында шараптың химиялық тепе-теңдігі бұзылып қоспа лайланады. Ол
Жапсыруды ликерлеуде немесе оған дейін жүргізеді. Өндірістік шараптарда поливалентті
СҚТ тотыққан темірмен күңгірт көк тұнба, тотықпаған темірмен ашық
Жапсыру дегеніміз — мөлдірлеудің басқарылатын технологиялық операциясы жапсыруда сусындардың
Термиялық өңдеуді «Магарач» және ШЖҒЗИ әдәсә бойынша жүргіземіз. Яғни,
Реактор ыдыстың г/м3 көлеміне дейін толтырылатын шарап материалын өңдеу
Бірнеше өңдеуден кейін шарапты демалуға жібереді. Өңдеудің толық циклын
«Қызыл таң» шарабын дайындағанда кемінде 1.5жыл аралығында сақтап жетілдіреді.
Әр ауыстырып құюдан кейін шарап материалындағы күкіртті қышқылдың мөлшері
Десертті шараптарын келесі тәсім бойынша өңдейді:
Өлшегіш арқылы шарап материалын қабылдау 1 күн
Шарап материалын әгализациялау және купаждау 1 күн
ВУД-0 мөлдірлегішінде жапсыру 1 күн
Дем алу 10 күн
Шарап материалын салқынмен өңдеп сүзу 2-5 күн
Жылумен өңдеу (пастерлеу) 1 күн
Дем алу 20 күн
Сүзіп құюға беру.
Десертті шарап дайындау үшін арналған шарап материалдарын барлық көрсеткіштерінің
Жапсырғыш және мөлдірлегіш заттары бар шарап ағынның көтерілу жылдамдығы
ВУД-0 мөлдірлегішінен мөлдір шарап материалы өздігінен аралық резервуарларға беріледі.
Шарапты шөлмекке құйғанда бірнеше технологиялық шарттарды және келесі жұмыстарды
Құю барысында ағынды резервуардың, құю автоматының және құбырлардың, құйылатын
Көмекші материалдардың шығынын есептеу.
Ыдыстарды, шарап құбырларын технологиялық жабдықтарды және резервуарларды өңдеу және
Әмальданған ыдыстардыөңдеу үшін кальцийлік соданың 100 дал көлемінде шығыны
Күкірт тотығының әр бір метр шарап құбырының ұзындығына
кг
Технологиялық резервуарлардың әр бір 100 дал көлеміне 0.25 кг
кг
Ыдысьардың 100 дал көлеміне дезинфекциялау үшін 0.64 кг антиформин
кг антиформин қажет
Ыдыстардың 100 дал көлеміне дезинфекциялау 0.8 каустикалық сода жұмсалады.
кг каустикалық сода қажет
Ыдыстарды дезинфекциялау үшін күкірт тотығының шығыны, барлық көлемге:
кг қажет
Шарап материалының әр бір далына 1.25 г сары қан
кг сары қан тұзы қажет
1000 дал шарап материалын сүзу үшін 5 кг сүзгіш-картон
кг
1000 дал шарап материалын 0.6 кг желатин шығындалады. Ол
кг
1000 дал шарап материалына 0.1 кг танин қажет. Сонда
кг
Бентониттің қажетті мөлшері:
кг
Әр бір 1000 шөлмекті дайын өнімге 1040 дана қажет.
дана тығындағын қажет
Жапсырманың қажетті саны:
дана
Кольеретканың қажетті саны жапсырманың санына тең, яғни 147142.851 дана.
Әр бір 1000 шөлмек дайын өнімге 0.3 кг декстрин
кг
1000 шөлмекті жуу үшін 2 кг кальцийлі сода жұмсалады.
кг
Бір сағаттағы будың шығыны:
Жабдықтарды булау үшін:
кг/сағ
Пастерлеуге және жылумен өңдеуге:
кг/сағ
Шөлмектерді жуу үшін:
кг/сағ
2705 м3 суды 20°С 80°С дейін жылудың шығыны:
кДж
кг/сағ
Мұнда: 2724- будың жылулығы.
418- конденсаттың жылулығы.
кг/сағ=1153.24 т/сағ
Қондырғыда ДКВР2.5/13 түрлі қазан қабылдаймыз, оның өнімділігі 2.5 т/сағ,
2.3. Дайын өнiмге сипаттама
Екіншілей шарап зауытының дамуына шикізатты үнемі және толық пайдалану,
Шикізатты үнемі пайдаланатын және дайын өнімдер тұрақтылығын жоғарылататын жаңа
өнім түрлерінің және көлемінің көбеюіне байланысты жартылай автоматтарда автоматтарға
процесстерді интенсивтеу және шығарылатын өнімнің сапасын жақсарту үшін технологиялық
өнімнің өзіндік құнын төмендету;
технологиялық процесстерді және жалпы өндірісті толық автоматтандыру.
Өндірісті автоматтандыру үздіксіз тәсімдерді қолданумен тығыз байланысқан. Автоматты жүзім
Шарап өндірісінің дамуына дайын өнімнің сапасын көтеретін шығындарды қысқартатын
Арту-босату жұмыстарында қолданылатын ауыр жұмыс еңбегін автоматты құю сызбасын
арту-босату және тасымалдау-қойма жұмыстарында қолданылатын құралдарды пайдалану шарттарының жақсартылуына;
арту-босату және тасымалдау-қойма жұмыстарында қолданатын құралдарды пайдалану шарттарының жақсартылуына;
жәшіктерді пакеттегенде жәшіктерді қайта жөндемеуге;
жәшіктің салмағын төмендетуге (6 кг-нан 1.8 кг дейін) жақсы
Полимерді жәшіктерді қолданғанда еңбек жеңілденеді және өндірістің санитарлық техникалық
Қазіргі уақытта екінші шарап зауыттарында өнімнің көлемі жылына 12
Ескі екіншілей шарап зауытының құю сызбасының жабдықтары жартылай автоматтандырылған.
Автоматты құю сызбасын екіншілей шарап зауыттарында құю цехында қолданғанды
2.4. Өндiрiстiң технохимиялық бақылауы
Шарап жасау өндірістеріндегі технологиялық бақылау қнімнің сапасын жоғарылатуға арналға
Бақылау объектілері:
Шикізат, жартылай өнім негізгі және көмекші материалдар
Өндірістің барлық сатыларындағы технологиялық процесстер.
Дайын өнім.
Шығым қалдықтар, шығындар және жарамсыз өнім.
Өндірістік бөлімшелер, технологиялық жабдықтар, ыдыстар және құрал-жабдықтар.
Бекітілген ереже бойынша өндірістегі техно-химиялық бақылауды зауыт зертханасы шарап
Зертхана қолданатын тапсырғыш материалдардың сапасын жапсырғыш материалдардың ерітіндісінің дұрыс
Сатылу орнына дайын өнімді жіберу алдында зертхана сыртқы түрін,
Кесте 5.
Технологиялық бақылаудың әдістері мен құралдары
Бақыланатын объект Не бақыланады Бақылау орны Бақыланатын көрсеткіштер
Шарап материалы
Әр партия Әр ыдыс Органолептикалық және физико- химиялық көрсеткіштері
Шараптың түсі және хош иісі
Жүзім сортына тән
Әтил спиртінің мөлшері Айдалған дистиляттың тығыздығы бойынша 9.5-12%
Қанттың мөлшері
Титрленетін қышқылдың мөлшері Бертран әдісі 0-0.3 г/см3
Ұшатын қышқылдың мөлшері
Темірдің мөлшері Титрлеу 7 г/дм3
Мыстың мөлшері Жартылай микро әдіс 12 г/дм3 жоғары
Қорғасынның мөлшері Лайлануға тұрақтылығын анықтау бойынша 0.3 мг/дм3 жоғары
Құюға тұрақтылығы
Құюға тұрақты
Микробиологиялық қалпы Бекітілген нұсқаулар бойынша Ауырмаған, ауруға тұрақты
Жылумен өңдеу Технологиялық цех, жылу алмастырғыш Ауысымда 2-3 рет
Шарап материалын құю алдында Технологиялық ыдыс Әр партия Әтил
«Қазақстан» Бертран әдісі 16-18% көлемінде
«Қызыл таң»
0-0.3 г/100 см3 2-3 г/100см3
Қанттың мөлшері Титрлеу 7 г/дм3
5-6 г/дм3
3. Есептік-графикалық бӨлім
3.1. Өнімдік есептеме
Южно-Казахстанский Государственный университет
им.М.Ауезова
2.ПЕРЕРАБОТКА ВИНОГРАДА НА СУСЛО ПО БЕЛОМУ СПОСОБУ
СТУДЕНЧЕСКОЕ ПРОГРАММНОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ
Фамилия: Караева И. Группа: ТИ-03-6к1
ШЫМКЕНТ-2007
ВВОД ИСХОДНЫХ ДАННЫХ
Сортимент винограда и концентрации сахара по сортам % 60.0
Выходы не осветленного сусла, дал/т 75.4 76.1 0.0
Выходы сусла самотека, дал/т 54.3 55.1 0.0
Выходы сусла низкого давления, дал/т 21.121.0.0 0.0
Выходы сусла высокого давления, дал/т 0.0 0.0 0.0
Содержания взвеси в сусла, г/л 56 61 0
Количество перерабатываемого сырья, кг 7000000
Введите объем прессового сусла, добавляемого на осветление, % 1869
Нормы потери при дроблении сырья и при осветлении сусла,
Плотность сусла при 20С. кг/мЗ 1.079
Вычисление средних значений параметров сырь
Усредненное содержания сахара (%) С=18.360 Усредненное содержание гребней (%)
Усредненный выход сусла низкого давления (дал/т) Уснд=21.060 Усредненное содержание
Расчет переработки сырья на сусло
Потери сырья при дроблении Мпдр=42.000 кг
Масса сырья, прошедщее дробление Мвдр=6958000 кг
Масса гребней Мгр=331806.4 кг
Масса жирной мезги Мжм=6626193.6 кг
Масса потери при осветлении сусла Мпос=35000.0 кг
Выход сладкой выжимки Мсв=874553.4 кг
Выход сусла высокого давления Мсвд=0.000 кг
Выход суслевой гущи Усг=1716404.4 л
Масса суслевой гущи Мсг=1852172.0 кг
Осветленное сусло декантацией Усдк=4328795.6 л
МассаМсдк=4671203.2 кг
Объем фугата сусла Уфс=1029842.4 л
Масса Мфс=1111303.2 кг
Объем плотного осадка Упо=686561.7 л
МассаМпо=740868.8 кг
Масса осветленного сусла Мос=5782506.4 кг
Объем Уос=5358638.3 л
МАТЕРИАЛЬНЫЙ БАЛАНС
Переработки сырья на осветленное сусло для белых виноматериалов.
Поступление л ВЫХОД л
СЫРЬЕ
Виноград В том числе сусло Не осветленное
Прессовой Сусло, добавляемое на осветление 38635,05 ПРОДУКТЫ
Осветленное сусло для белых вин
ОТХОДЫ
Сладкие Выжимки
Гребни сырья
Плотные сусловые осадки
ПОТЕРИ
При приемке и разгрузке
При переработке мезги на сусло 37500
6,00
12,01
12,01
120,60
3,32
127,18
45,58
ИТОГО 38635,05 ИТОГО 38635,05
3.2. Технологиялық құрал-жабдықтарды сұрыптау мен есептеу
Технологиялық жобалаудың нормалары бойынша шарап материалы екінші шарап жасау
Сонда әр айда: дал шарап материалы
дал шарап материалы шығындалады.
Шарап материалының берілу кестесі
Кесте 4.
Айлар Шарап материалдардың берілуі Шарап материалының шығымы
Қазан 12893.92 8595.94 4297.98
Қараша 12893.92 8595.94 8595.96
Желтоқсан 12893.92 8595.94 12893.94
Қаңтар 12893.92 8595.94 17197.92
Ақпан 12893.92 8595.94 21489.9
Наурыз 12893.92 8595.94 25787.88
Сәуір 12893.92 8595.94 30085.86
Мамыр 12893.92 8595.94 34383.84
Маусым 0 8595.94 38681.76
Шілде 0 8595.94 25787.84
Тамыз 0 8595.94 12893.92
Қыркүйек 0 8595.94 0
Қабылданған шарап материалдарын айдау үшін ВУН-20 түрлі ортадан
дана
Мұнда: 2- өлшегіштерге беру және өлшегіштерден босату;
0.75- сорғышты пайдалану коәффиценті.
Сыйымдылығы 1000 дал ВИУ-1000 түрлі өлшкгіштердің қажетті саны:
дана
Мұнда: 4-өлшегіштің жұмыс істеу уақыты(1 сағат ішінде толтыру, 2
Қабылдау резервуарларда 3 тәулік сақталады деп есептейміз, қондырғыға сыйымдылығы
дана
Купажды 18 рет жүргіземіз, бір купажды жүргізу уақыты 2күн,
дана
Мұнда: 0.8- толтыру коәффиценті.
Демалудың ұзақтылғы 10 тәулік, сыйымдылығы 2000 дал резервуардың қажетті
дана
Демалудың ұзақтылығы 10 тәулік, сыйымдылығы 2000 дал резервуардың қажетті
дана
Өнімділігі 900 дал/сағ ПР-19.5 түрлі сүзгіштің саны:
Жапсыру үшін ВУД-0 қондырғының қажетті саны:
Мұнда: 600- қондырғының өнімділігі, дал/сағ.
ВЛО-600 сызбаның саны:
Мұнда: 22-бір айдағы жұмыс күнінің саны.
8-ауысымның ұзақтылығы.
600- сызбаның ұзақтылығы.
0.75- сызбаның жабдықтарын пайдалану коәффиценті.
ВЛО-600 сызбасы бір ВУД-0 мөлдірлегішінен, бір ПР-19.5 сүзгішінен, үш
Құю алдында дем алу резервуарларының қажетті саны:
дана
Резервуарлардың жалпы сыйымдылығы:
Қабылдау дал
Купаждау дал
Аралық дал
ВПО-600 аралық дал
Термос-резервуар дал
Дем алу дал
дал
Сақтау резервуарларының саны:
дана
Құю алдында дем алу резервуарларының қажетті саны:
дана
Құю алдында сүзу үшін ПР-19.5 сүзгіш қабылдаймыз, оның қажетті
Екіншілей шарап зауыттарының технологиялық жобалаудың нормалары бойынша 1.5 млн.
Мұнда: 253-құю күндері.
8- ауысымның ұзақтылығы.
0.9- сызбаның жабдықтарын пайдалану коәффиценті.
Б2-В1В сызбасы бір ВИА-2 түрлі шөлмектерді жәшіктен алу, бір
Сызбаға сыйымдылығы 1250 далдық бір ағынды резервуар, тәулігіне құйылатын
Әтикеткалы автоматтардың жіктелуі. Әтикеткалы автоматтар бірқатар белгілер бойынша жіктеледі.
ВӘВ автоматында 2 әтикеткалар магазині қолданылады. Екінші жабу механизмінің
Т1-ВӘН автоматы да осыған ұқсас құрастырылған, мұнда «екі қабатты»
3.3. Технологиялық желіні үйлестіру
Сапасы жағынан «Акапелла» және «Мускат» сорттарынан жасалған асханалық ақ
Зертханалық сынама алу;
Шикізаттарды қабылдау;
Тазалау сеператорына( сабақтарынан айыру) жіберу;
Стекательдерден өздігінен аққан жүзім шырынын алу;
Стекательдерде қалған жүзімді езу;
Алынған шырынды ашытуға жіберу (24-32ºС температурада);
Фильтрлеу;
Купаждау;
Дем алу;
Фильтрлеу;
Шөлмектерге құю:
Орап түю.
Шарапты дем алдыру кезінде шарапты тұнба түзілмес, ақуызды қоймалжың,
3.4. Өндірістік корпустың көлемін жоспарлау шешімі
Қазіргі таңда шарап нарығында бірнеше маркалы шараптардың түрі бар.
Нарықта шарап өнімдерінің сатылу көлемін ұлғайту үшін келесідей шараларды
Масштабты жарнамалық компаниялар;
Алкогольді және алкогольсіз сусындар нарығындағы шарапқа деген ұсыныс пен
Тұрақты бағаны ұстап тұру;
Өнімнің сату-өткізу жүйелерін дамыту және жетілдіру;
Дайын өнімнің сапасын жоғарылату;
Даыйн өнімнің сапасын көтеру үшін дәрумендер мен ферментер арқылы
Өнімді өткізу барысында берілетін жеңілдіктер;
Өнімді сату және өткізу бойынша әр қилы жарнамалар (шығарылатын
Ағынды әдістерең нәтижелі. Оларда көбінесе үздіксіз жұмыс істейтін аппараттар,
Жылдамдатылған тәсілмен шырынды мөлшерлеудің артықшылығы мерзімді тәсілмен салыстырғанда өте
Сонымен қатар, шарап жасау өнеркәсіптерінің дамуы бірнеше жаңа мәселелер
Қазіргі уақытта өнімді үнемді және тиімді пайдалану, сонымен қатар
Жүзім шараптарын өндіретін ағынды әдістер өнім шығымының жоғарылауына, шикізаттын
3.5. Әнергетикалық есептеулер
Әлектроәнергияның шығымын есептеу.
Екінші шарап жасау зауыттарының жабдықтарын орналастыру үшін:
Негізгі технологиялық жабдықтың құаттылығын есептеу және жеке әлектроқозғалтқыш қабылдау
Құю сызбасындағы күшті автоматтың әлектрлі жүктемесін анықтау.
Жарықтандырғыш әлектрлі жүктемені құю цехына анықтау.
Құю цехындағы төмендеткіш трансформатор бекетінің қуаттылығын анықтап, трансформаторды қабылдау.
Бір жылдық әлектроәнергияның шығынын есептеу.
Әлектроәнергияның шығымын төмендететін шаралар қолдану.
Технологиялық жабдықтардың жетектеріне арналған қозғалтқыштың қуаттылығын есептеу.
Күшті әлектрожабдықтардың әлектрлі жүктемелерін анықтау. Ол үшін: а) Жабдықтардың
б) Ең ауыр ауысымдағы жабдықтың орташа белсенді Pa және
цехындағы жабдықтар Саны Pn
кВт ∑Pn Kv cosφ tgφ Qc
Квар Kc
кВт Qc
Квар Pp
кВт Qp
кВт Pc Sp\
ИВН-10 сорғышы 6 4 28 0.7 0.75 0.8 15.68
ФПО-6 сүзгіші 1 2.8 11.2 0.9 0.75 0.88 0.887
ПРА қораптан босатқыш 1 2.2 2.2 0.9 0.76 0.88
ВУА-0 шөлмектерді жәшіктен алу аппараты 1 1 2 0.9
АМЕ-6 шөлмекті жуғыш автомат 1 28.2 56.4 0.9 0.76
ВАР-6 құю автоматы 1 0.08 0.16 0.9 0.76 0.88
ВУА-6 тығындау автоматы 1 1.1 2.2 0.8 0.77 0.82
АБВ жарамсыздығын анықтайтын автомат 1 0.4 0.8 0.8 0.77
ВӘМ жапсырмалау автоматы 1 4.5 4.5 0.9 0.76 0.88
ВУЛ шөлмектерді жәшікке орналастыру автоматы 1 1 2 0.9
Жәшіктерді қорапқа жинау 1 2.2 2.2 0.9 0.76 0.88
Барлығы:
111.66 0.85 0.86 73.66 61.62 81.92 100.49 86.42
Құю сызбасындағы жабдықтардың әлектрлі мәндері.
Kv, cosφ және tgφ есептейміз.
;
;
Құю цехының орташа белсенді Рс және реактивті Qc әлектрлі
кВт
Квар
Кестеден Kv анықталған соң сұраныс коәффицентінің Кс санын цехқа
сонда кестеден Кс=0.9
Цехтың әлектрлі жүктемелердің белсенді Рр және реактивті Qc есепті
кВт
кВт
Құю цехының жарықтандыру жабдықтарының әлектрлі жүктемелерін есептеу:
Өндірістік бөлімшенің түріне байланысты ЛБ-80 түрлі жарықтандырғыш қабылдаймыз.
Люминисцентті жарықтандырғыштарға Емин=100 Лк
Бөлімшенің ауданы F бойынша меншікті қуаттылықтың Ра (Вт/м2) санын
кВт
Мұнда: К3=18 люминисцентті жарықтандырғыштарға құю цехына
Жарықтандырғыштардың санын анықтаймыз:
дана
Мұнда: Р- бір жарықтандырғыштың қуаттылығы.
Бір жарықтандырғышқа екі шырақтан орнатылады, сонда:
кВт
Жарықтандырудың есептелетін қуаттылықтарын, яғни белсенді Рро және реактивті Qро
кВт
кВар
Трансформаторларды қабылдау есептері:
Реактивті құаттылықты қоректендіргіштердің қуаттылығын есептейміз:
кВар
Құю цехында трансформатор бекетінің қуаттылығын есептейміз:
кВа
Мұнда: Кр- 0.9 жүктеменің ең жоғарғы бірнеше уақыттылық коәффиценті.
К- 0.14 құю цехындағы трансформатор бекетінің шығын коәффиценті.
Трансформатордың санын анықтаймыз:
кВт
Трансформаторлы бекетке ТМ түрлі трансформатор қабылдаймыз, қуаттылығы 400 кВт.
Әлектроәнергияның бір жылдық шығыны
Мұнда: Wc- күшті жабдықтар жылына шығындалатын әнергия.
Wo- жылыны жарықтандыруға жұмсалатын әлектроәнергия.
кВт/сағ
кВт/сағ
Мұнда: Тс- күшті әлектрожабдықтың бір жылда істейтін жұмыс ұзақтылығы.
То- жарықтандырғыштың жылына жұмыс істейтін ұзақтылығы, сағ.
кВт/сағ
Әлектроәнергияның шығынын төмендетуге арналған шаралар:
Әлектроқозғалтқыштардың қуаттылығын дұрыс есептеу және қабылдау.
Жабдықтардың толық жұмыс істеуін, үзіліссіз бақылау.
Цехтың трансформаторлы бекетінің тиімді жүктелуі.
Реактивті қуаттылықтың қоректендіргіштерін міндетті түрде пайдалану, нәтижесінде құю цехындағы
Жүктемелерді бір қалыптастыру үшін реттеу жүйесін құрастыру.
Терезелерді, шырақтарды, жарықтандырғыштарды тазалау, дұрыс орналастыру және дер кезінде
Операцияның аталуы Өлшем бірлігі Шығынның нормасы Жылына жуудың саны
Салқын Ыстық
Салқын Ыстық
Металды резервуарларды жуу 1 дал 0.8 0.6 3 1000
Сорғыштарды жуу 1 сорғыш 150 100 253 8 8*150*253=303600
Сүзгіштерді жуу 1 сүзгіш 400 300 253 4 4*400*253=404800
Жылуалмастырғыштарды жуу 1 аппарат 400 200 253 3 3*400*253=3036000
Шарап құбырларын жуу 1м 3.6 2.4 253 1700 м
Құю автоматын жуу 1 аппарат 500 250 253 1
Тығындау автоматын жуу 1 аппарат 500 250 253 1
Шөлмек тасымалдағышты жуу 1м 2 1 253 28 28*2*253=14168
Шөлмектерді жуу 1шөлмек 1.5 — 1 147142.85 147142.85*1*0.15/10=220714.275 —
Тығындағыштарды өңдеу 10 дана 0.15 0.35 0.35 147142.85 147142.85*1*0.15/10=220714.275
Еденді жуу 1м2 1.5 0.5 253 2592 25921.5*253=983664 2592*0.5*253=32788
Жалпы
5186113.415 3071262
Тұрмыстық қажеттілікке
259305.67 153563.1
Қорытынды
5% 5445419.086 3224825.1
Кесте7 Будың шығынын есептеу.
Кесте 8.
Операцияның аталуы Өлшем бірлігі Будың параметрі Шығынның нормасы Операцияның
Ыдыстарды булау 1 м3 1 атм 11 480 264000
Сүзгіш және сорғыштарды булау 1 аппарат 1 атм 30
Жылу алмастырғыштарды булау 1 аппарат 1 атм 40 3
Шөлмек жуғыш машинада суды жылыту Кг/сағ 1 атм 230
Шарап материалдарын жылумен өңдеу, пастерлеу Кг/сағ 1 атм 107
4. ТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ БӨЛІМІ
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы Қазақстан Республикасының 2004
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы негізгі принциптер
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы негізгі принциптер мыналар
1) өндірістік қызмет нәтижелеріне қатысты алғанда қызметкердің өмірі мен
2) қызметкердің өмірі мен денсаулығына өндірістік факторлардың зиянды әсерінің
3) қызметкерлердің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарына сай
4) нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу және қабылдау арқылы еңбек
5) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелерін мемлекеттік реттеу;
6) уәкілетті орган, оның аумақтық бөлімшелері және жұмыс берушілер
7) еңбек қауіпсiздiгiнің және еңбекті қорғаудың жай-күйi туралы ақпараттың
8) мемлекеттiк бағдарламаларды қаржыландыруға, нормативтiк құқықтық актiлерді әзiрлеуге, еңбек
9) қызметкерлер өкiлдерiнiң еңбек қауiпсiздігі және еңбектi қорғау жөніндегi
Өндірістік санитария мен еңбек гигиенасы
«Мерзіміне 500 мың дана шарап өндіретін цехтың технологиясын жасау»
Өндірістік санитария мынадай санитарлық жұмыстарды периодты түрде жүргізіп отыруды
Өндірістік санитария жұмыс алаңдарында зиянды өндірістік факторлардың әсерін тоқтататын
Автоматтандырылған жұмыс орындары орнатылған жүмыс жайларында олардың өлшемі (ауданы,
Еңбектің қалыпты жағдайын қамтамасыз ету үшін санитарлық нормаларды бір
Көлеңке жақта орналасқан, яғни жарық аз түсетін жайларда жасанды
Жүмыс орнының бояу түсі адамның жүйке жүйесіне, оның көңіл
Негізгі өндірістік жұмыс аумақтарын мақсатты түрде техникалық қүралдардың түсіне
Жұмыс орындарындағы метеорологиялық шарттар
«Мерзіміне 500 мың дана шарап өндіретін цехтың технологиясын жасау»
Өндірістік ортадағы метеорологиялық шарттар — температура, ылғалдылық және ауа
Метеорологиялық факторлар жеке дара да немесе олардың бір-бірімен үйлесімі
Мемлекеттік стандарттармен оптималды микроклиматтық жағдайлар орнатылған. Олар жылулық комфорт
Жүмыс алаңында қысқы және өтпелі жыл кезеңінде ылғалдыққа, ауа
1-жүмыстар, отырып, тұрып жасайтын немесе жүрумен байланысты, бірақ ауыр
2-жүмыстар, жүріп істеумен байланысты, бірақ ауыр заттарды жылжытумен байланысты
3-жүмыстар, жүйелі түрде физикалық күш жұмсауды талап ететін жұмыстар
Кесте 1. Жұмыс алаңдарында метеорологиялық жағдайлар
Жүмыс Ayat°,°C Қатысты ылгалдъщ,% Ауа
У,м/с цозгалысы
категорияла ры опти мал Рүқса т етілген Опт имал
1 20-23 19-25 60-40 75 0,2 0,2
2а 18-20 17-23 60-40 75 0,2 0,3
26 17-19 15-21 60-40 75 0,3 0,4
3 16-18 13-19 60-40 75 0,3 0,5
Жарықтандыру талаптары
Жарық адам ағзасын сыртқы ортамен байланысын қамтамасыз ету үшін
Дипломдық жобада «Мерзіміне 500 мың дана шарап өндіретін цехтың
Жүмыс орнының жарықтануына талаптар Жұмыс орындарындағы жарықтану түрлері
Өндірістік және әкімшілікті-қоғамдық жұмыс алаңдарында, жұмыстың көпшілігі қүжаттармен болғанда,
ЕО-да жақтаулы табиғи жарықтану қолданылады. Жүмыс бөлмелері мен кабинеттерде
Табиғи жарықтану жетпеген жағдайда біріктірілген жарықтану қолданылады. Сонымен қоса
Жасанды жарық функциональді белгілеумен жүмыстық және авариялық (әвакуациялық және
Жүмыс жарығы - барлық ғимараттар мен үйлерді қамтиды, сонымен
Авариялық жарық - жұмыс жарығының авариялық өшірілгенде жұмысты жалғастыру
Әвакуациялық жарық - ғимараттардағы жүмыс жарығы авариялық өшірілгенде адамдарды
Жалпы — бірқалыпты немесе таралмаушы;
Құрастырылған жарық (қалыпты жарыққа жергілікті жарық қосылады).
Қүрастырылғандағы жалпы жарықтың сәулесі кем дегенде 10-тен кем болмауы
Компьютер сыныбының жалпы ауданы 120 м өлшемді 4 терезеден
сүрланып кетуінің мүмкіншілігі;
фон және суреттің түсі нашарланып кетуі;
әкранның нашарлануы.
Табиғи жарықтың аздығынан жұмыс орнында қолдан жасалынған жарық пайдаланады.
Бұдан арықарай қолдан жасалынған жарықтың шешімі жүргізіледі.
Табиғи жарық жеткіліксіз болғанда, жасанды жарық қолданылады. Бүл жалпы
Әсер ететін шу. Шудан қорғану
«Мерзіміне 500 мың дана шарап өндіретін цехтың технологиясын жасау»
Шу адамның дыбыс есту мүшелерінің жүмысының нашарлауынан бүрын, оның
Жұмысшы отыратын компьютер жалпы шудың минималды сатысына желдеткіш құрылғылар,
Егер бүл шу үзақ уақыт бойы созылса, онда ол
ГОСТ 12.1.003-76 ССБТ тұрғызғандай дыбыс сатысының әквивалентті 50 дБА
-Еденді облицовкалау және қабырғаларды дыбыс жұтатын материалдарды пайдалану (ол
-Жұмыс орнын әкранирование ету ( диафрагменттеу);
-Шуды минималды шығаратын компьютерлік бөлмелерге құрылғыларды орнату;
-Бөлмелерді рационалды жоспарлау.
Шуды пәсейту мақсатында ГОСТ 12.1.003-76 стандарт бойынша қолдану керек,
Жұмыс орнындағы ауаны желдету және конденционерлеу
Бөлмедегі еңбек етудің микроклиматтық шарттарды үшін жүмыс орында еңбек
Компьютерлер орнатылған жұмыс орындарында жұмыс бөлмесінің температурасын келесі көрсеткіште
■өндіріс орындары үшін 160C.
■ администрацион-конторлық орындар үшін-18°С Жүмыс бөлмелерінде орнатылған кондиционерлерді қажет
Үзілетін фильтрді әр 2 аптадан кейін шаңсорғышпен көмегімен тазарту,
Жоғарыдағы айтылған талаптарды компьютерленген кабинеттің жауапты қызметкері орындау керек.
Өнеркәсіпте ауа алмастыру және шартқа сәйкестендіру арқылы еңбек гигиенасының
Ауа алмастыру деп бөлмерге м3/сағатына берілетін және шығарылатын ауа
Күн сәулелері, жарықтандырудың жасанды жүйесі-бөлмеге қосымша жылудың түсу көзі.
Жүмыс орнындағы ауа алмастыру жүйесі вентилятор және әжекторлар орнатылған.
Ауа алмастыру жұмыс бөлмелеріндегі ауа температурасын реттеу үшін өте
Әлектроқауіпсіздік. Статикалық әнергия
«Мерзіміне 500 мың дана шарап өндіретін цехтың технологиясын жасау»
Компьютерленген жұмыс орны әлектр тоқ қауіпсіздік тұрғысынан 1 классқа
Бөлменің әлектроқауіпсіздігі ПУӘ-ге сәкес қамтамасыздандырылған. Әлектр токтың әлектрлік дугтардың
Әлектрлік токтың, әлектрлік дуктардың және әлектормагниттік өрістердің адамға қауіптілігі
о Ток және рода және қысым өлшемі
о Әлектрлік токтың жиілігіне
о Адам денесінің токты өткізу жолдары
о Адам организміне әсер ету уақыты
Оператор бөлмесі әлектор қауіпсіздігі техникалық жолдармен және қорғау қүрылғылармен
Адамның жүмыс орнында әлектірлік тоқтан зақымдалуы келесіден тууы мүмкін:
-Тоқ бар кезде изоляцияның зақымдалуы металды тоқ өткізбейтін бөліктерді
-Қызметкерлердің әлекторқауіпсіздік ереже инструкциясынның жоқтығынан.
Жұмыс орындау барысында компьютер корпусында статикалық әнергия жиналады. Әлектростатикалық
5-10 см алшақ орналасқан кезде, ол 60-280 кВ/м қүрайды,
Қысымды азайту мақсатында нейтрализаторлар және ылғандырылған, антистаникалық еден төсеніші
Бүдан басқа, егер компьютер блоктары жөндеуден шықса оның корпусында
Бұндай қателіктерді түғызбау үшін мен металлдандырылған корпустар құрылғыларын заземлят
Әлекторқауіпсіздігін қамтамасыздандырып ұйымдастыру және техникалық шараларды жүргізу
«Мерзіміне 500 мың дана шарап өндіретін цехтың технологиясын жасау»
Есептеуіш техникасын толық жөндеу шарасын өткізу үшін келесі іс
Компьютерді желіден ажыратамыз
Тоқтың жоқ екеніне көз жеткіземіз
Осыдан кейін компьютерді тексеріп жөндеуге болады. Егер жөндеу тоқ
Әлектромагниттік өрістің қауіптлігі және оны алдын алу шаралары
Әлектромагниттік және магниттік өрістермен мінезделетін әлектромагниттік өріс адам ағзасына
Адам денсаулығын қорғаумен байланысты бұл әлектромагнит өрістердің көздері негізі
ПӘВМ мынандай сәулелердің көздері болып табылады:
жұмсақ рентгендік;
ультрафиолеттік 200-400 нм;
көрінетін 400-700 нм,
жақын инфрақызыл 700-1050 нм;
радиожиілікті 3 кГц-ЗО МГц;
әлектростатикалық өріс;
Ультрафиолетті сәулесін азғана қабылдауға болады, ал егер оның көп
Ал егер өрістердің қысымы көтерілсе, онда компьютер жұмысының уақытын
Қауіпсіздік әкранды майда тор немесе шишадан жасайды, ол өзінің
Кейбір жағдайда әлектромагниттік өрістерінің қысым сатысы қауіп тудыру мүмкін.
Әлектрқауіпсіздігі бойынша ӘЕМ-де жасалынған есептеулер
Қалдық зарядтың сақталуына және үлкен сыйымдылықтағы конденсаторларда қалдық зарядтарды
Әлектрлік және механикалық блоктаудың болуына қарамастан қызмет көрсету
Разрядты резистордың оңтайлы кедергісін мына формула бойынша анықтауға болады:
/1/
Uқал – сүзгі конденсаторындағы қалдық кернеу (қоректенусіз), В;
Uқос – сүзгі конденсаторында шекті кернеу, В;
Сф – сүзгі конденсаторының сыйымдылығы, Ом;
Адам ағзасына әлектр тогының әсері
Әлектр тогының адамға әсері әр түрлі болады .
Әлектр тогымен зақымдану қауіпін талдау
Әлектр құрылғының ток өткізгіш бөліктерімен жанасқан жағдайда , яғни
Адам денесі арқылы өтетін ток жанасу кернеулігі мен әлектр
Жанасу кернеулігі тізбектің кернеуі оның схемасына , бейтараптану режиміне
Өнеркәсіпте бейтарапты бітеу жерге қосылған немесе оқшауланған үш фазалы
Жерге қосылған құрылғымен байланыспаған генератор немесе бейтарапты трансформатор оқшауланған
Жерге қосылған құрылғымен тікелей , не болмаса аз ғана
Әлектрлік тармаққа адамның қосылуының үш схемасы тән :
әлектр тармағының екі фазасы ;
әлектр тармағының бір фазасы мен жердің арасында , бұл
ток тізбегінің екі нүктесі арасында . Нүктелердің бірі екіншісінен
Өрт қауіпсіздігі
Қауіпті құрылыс конструкциясының бөлме мекемесі Kl категорияға жатады (өрт
Мүнан мекеменің құрылысын өрт қауіпіне байланысты төзімділігін III деңгейге
өрт қауіпсіздігінің бөлімшесі Ф4.2 классқа жатқызуға болады.
Өрттің пайда болу себептері
Бөлме ішіндегі өрт жағымсыз жағдайларды тұғызуы мүмкін (қүнды информацияның
Өрттің пайда болу себептері болуы мүмкін:
Әлектроөткізгіштердің розетка және қосқыштардың жөнделмеуі немесе дүрыс істемеуі қысқаша
Зақымдалған әлектрқүрылғыларды қолдану;
Бөлмеде әлектр жылытатын құрылғыларды қолдану;
Мекемеге найзағайдың соққысынан туындайтын өрттің п.б.әсері;
Сырқы әсерлердің салдарынан мекеменің өрттенуі;
Отты дұрыс пайдаланбау және өрт қауіпсіздігін дұрыс ұстамау жағдайы.
Өндірісте еңбек қорғау қызметкерлерінің тыныштық өмір салауатын құру
Адам өзінің бүкіл өмірінде әр түрлі орталарда өмір сүреді,
Адам және оының өмір сүру ортасы бір жүйе құрайды,
Табиғи орта факторларының негативтік әсер етуі ең алдымен төтенше
Жазатайым жағдайларда пайда болатын негативтік әсерлерді локализациялау мен ликвизациялау
Төтенше жағдайлардың анықтамасы
Төтенше жағыдай - бұл авариялық табиғи қауіпті құбылыстан, апаттан,
Төтенше жағдай ошақ көзінің мінездемесімен және масштабымен классификацияланады.
Ошақ көзінің мінездемесі бойынша ТЖ 2-ге бөлінеді:
Техногендік және табиғи
Техногендік сипаттағы ТЖ тыныштық жағдайда болуы мүмкін. Бұл қауіпті
Масштабы бойынша төтенше жағдай аврияларға бөлінеді. Бүл жағдайда техникалық
Барлық апат түрлеріне, олардың аумағына тәуелді емес келесі критериялар
апат кезіндегі өлім саны;
жарақат алғандардың саны (жарақаттан қайтыс болғандар, мүгедекке
үшырағандар);
жекелік және қауымдық жағдай;
физикалық және психологиялық жағдай;
материалдық шығын.
Өндірістің барлық сферасында пайда болатын апаттар саны күннен күнге
Авариялардың болу себептері:
- жобалау кезіндегі қателіктер және құрылыстардың қауіпсіздігін қорғаудың кемшіліктері;
сапалы емес құрылыс,
өндірістің дұрыс орналыстырмауы;
жеткіліксіз дайындықтан техникалық процесс талаптарынаң бұзылуы;
өндірістің түрлеріне байланысты организациялық объектілердегі авариялар мен апаттар және
Қорытынды
«Мерзіміне 500 мың дана шарап өндіретін цехтың технологиясын жасау»
Дипломды жобалаудың бұл бөлімінде инженер-технологтың жүмыс орнына қойылатын талаптар
Цехты жобалау құрылымы сатысына байланысты тіршілік қауіпсіздік есептерін шешілді,
ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
Адамды қоршаған ортаны маңызды бір мәселесін аспекты -су ресурстарының
Шарап өндірісінің кәсіпорындары санитарлық классификация бойынша 5 класқа жатады,
Санитарлық -қорғау аймағын міндетті түрде көгалдандыруы қажет.Зауыт елді мекеннің,
Қазіргі уақытта, бұл мәселе право бойынша шиеленіскен жағдай болып
Ең маңызды қауіп-қатерді су ресурстарының көлемді қолданылымы сияқты ұсынады,сонымен
Алькоголды және алкогольсыз сусындардың өндірісі-тамақ өнеркәсібіндегі
бір жүргізуші саласының бірі. Бұл өнеркәсіптің жалпы өнімі болып-шараптар
Шарап жасау зауыттары ірі өнім шығымын және көмекші
Шикі затты тамақ өніміне өндіргенде табиғи ресурстардан ауамен,судың көлемі
Сонымен қатар, ауаға едәуір зиянды әсерін кательныйға тигізеді, олар
Сонымен қатар, тамақ өнеркәсібі суды молынан қолданылатын өндіріс болып
Жоғары көрсетілгеннен тамақ өнеркәсібінің қоршаған ортаға қатынасы ауа тастауда
Сонымен бірге мына беріліп отырған дипломдық жобаның бөлімінде, қалдластауда,
Шарап өндірісіндегі технологиялық схемасының қысқаша баяндамасы.
Шарап дайындау үшін жиналған жүзімді мүмкіндігінше тез арада шарап
Есептеу бөлімі
Шарап жасау зауытындағы пайда болатыт шекті-мүмкіндік ағынды судың тастандыларын
-су шығымы 2,16м3/сағ;
-минералды затардың құрамы-250мг/л;
-сульфаттар180мг/л;
Шарап жасау зауыттарында ағында суларының тастауы қалалық канализация жүйесінде
Ластану заттардың ПДС мына формуламен есептелінеді:
ПДС=qағ*Сағ;(5.4)
мұндағы:
qағ -ағымдағы судың ең көп шығыны;
Сағ-ағынды судағы бір мөлшерленген ластанған заттардың концентрациясы;
Шаралар келісісімен көрсеткіштер үшін М.Ш.Ш. есебінде ағынды су ,суат
Онда М.Ш.Ш.
-минералды заттар үшін:
М.Ш.Ш.=2,16*250=540мг/сағ=4,3т/Ж;
-сульфаттар үшін
М.Ш.Ш.=2,16*180=388,8мг/сағ=3,08т/Ж.
Қоршаған ортадағы ағынды судың тастандысына әсер ететін әколого-әкономикалық зиянын
Ластағыш заттардың салыстырмалы зиянын мына формула бойынша есептейміз.
У0мин*30т=7160*1*0,05=358тең/т
У0сульф=7160*0,002=14,32тең/т
Минералды заттардың тастанғыш мүмкіндік зиянды мөлшерін анықтаймыз:
Уминмүм=358*4,3=153,94тең/жыл
Сульфаттардың тастандыларынан
Уминсульф= 14,32*3,08=44,11тең/жыл.
Онда,жиынтық мүмкіндік зиянның
Ужолмүм= Уминмүм + Умүмсульф=1583651тең/жыл.
Ужолмүм=1583,51;(5:5)
Табиғи қорғау шаралары
М.Ш.Ш. есебі бойынша ағынды суда зиянды заттардың концентрациясы қоршаған
Шарап зауытының өндірістік ағындылары құрамы бойынша тұрмыстық
Атмосфералық сулар, олар мысалы жаңбыр суы зауыт алаңдарынан
6. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
Дипломды¶ жобаныє әкономикалы¶ бјлiмiнiє атап јтiлген бјлiгiнде жобаланып
јндiрiстiк ¶уат;
кѕрделi шыµындар;
јнеркґсiптiк-јндiрiстiк ¶ызметкерлердiє саны мен еєбек а¶ы ¶оры;
јнiмнiє јзiндiк ¶Ѕны;
јндiрiс тиiмдiлiгiнiє кјрсеткiштерi.
Техникалы¶-әкономикалы¶ кјрсеткiштердi есептеу технологиялы¶ бјлiм, јндiрiстi автоматтандыру, јмiр тiршiлiк
Техникалы¶-әкономикалы¶ кјрсеткiштердi есептеу негiзiнде јнiмдi јндiруге кеткен кѕрделi жґне
Цехтыє јндрiстiк ¶уатын есептеу.
Жобаланып отырµан цехтыє јндiрiстiк ¶уатын негiздеу жобада ¶абылданµан негiзгi
Цехтыє жетекшi (алдыєµы ¶атарлы) жабдыµын таєдау кезiнде жекелеген јндiрiстердi
О¬ = 500000 дана/ жылына (бөтелке сыйымдылығы 0,75 л)
Кѕрделi шыµындарды есептеу
Цех ¶Ѕрылысына кететiн кѕрделi ¶Ѕйылым шыµындардан тЅрады: µимараттар мен
Єимараттар ¶Ѕрылысыныє ¶Ѕнын аны¶тау
Єимараттар ¶Ѕрылысыныє ¶Ѕны µимараттардыє ¶Ѕрылыс кјлемi олардыє типi жґне
¬Ѕрылыс –монтаж жЅмыстарыныє 1м3 ¶Ѕны территориялы¶ белдеулер, климатты¶ аудардар
¬Ѕрылыс монтаж ¶Ѕны 15шi графа бойынша ¶Ѕрылыс кјлемiн 1м3
Єимараттар, ¶ондырыµлар ¶Ѕрылысыныє сметалы¶ ¶Ѕны жґне амортизациялы¶ бјлiнулер.
3. Амортизациялы¶ бјлiнулер амортизация нормаларына сґйкес келесi формула бойынша
А=Ф•Н
100
МЅндаµы: Ф – негiзгi ¶орлардыє (µимараттар, ¶ондырµылар, жабды¶тар)
толы¶ сметалы¶ ¶Ѕны.
Н – амортизация мјлшерi.
Єимараттар, ¶ондырµылар ¶Ѕрылысыныє ¶Ѕны жґне
амортизиялы¶ бјлiнулер кестесi
кесте 1
№ Єимараттар мен ¶ондырµылардыє аталуы ¬Ѕрылыс кјлемi, м3 ¬Ѕрылыс
Коәф. ескергенде 1м3¶Ѕны Жал
пы
¶Ѕны % Жалпы теєге
Норма % Соммасы тенге
Негiзгi јндiрiс µимараты 3368 2542 8561456 25.0 2140364 10701820
Барлыµы 3368 2542 8561456 25.0 2140364 10701820 2.5 267545,5
Жабды¶ ¶Ѕнын аны¶тау
Капиталды¶ шыµындар мен амортизациялы¶ бјлiнулер. Кесте тѕрiнде зауыт материалдары
Цехтаµы жабды¶тар – тiзiмi мен оныє саны технологиялы¶ бјлiммен
Жабды¶ бiрлiгiнiє ¶Ѕны зауыт берiлгендерi бойынша алынады.
Жеткiзуге, фундаменттi орнатуµа, монтаж, КИП шыµындары жабды¶ ¶Ѕнынан 60%
Амортизация мјлшерi зауыт берiлген.
Күрделi шығындардың салыстырмалы сметасы
Кесте 3
№ п/п Статьялардың аталуы. Күрделі шығындар
тенге %
1 Өндірістік мақсаттағы объектілер:
а Ғимараттар мен құрлыс үйлер 10701820 28,8
б Құрал жабдықтар 23016960 62,05
Барлығы негiзгi қорлар 33718780 90,85
2 Көлемнен тыс күрделі шығындар (10-15% негізгі қорлардан)
3 Құрылыстың толық құны (күрделі шығындар) 37090658 100,0
Еєбек жґне еєбек мґлiмелерi.
Еєбек жґне еєбек а¶ы бойынша кјрсеткiштердi аны¶тау технологиялы¶ бјлiм
жЅмасшылардыє жЅмыс уа¶ытыныє балансын ¶Ѕру;
негiзгi жґне ¶осымша жЅмысшылардыє санын есептеу;
басшылардыє, маманды¶тардыє жґне ¶ызметкерлердiє штатын жґне еєбек а¶ы ¶орын
еєбек жґне еєбек а¶ы бойынша салыстырмалы.
Жѕмысшылардыє жЅмыс уа¶ытыныє балансы
Жѕмыс уа¶ытыныє балансы жазбада ¶абылданµан жЅмысыныє режимiне жґне жЅмыс
Кјптеген химиялы¶ кґсiпорындарда жЅмыс кѕнiнiє Ѕза¶тыµы 7 саµат жґне
Бригада санын аны¶таймыз жґне смета (графигiн ¶Ѕраймыз).
Жѕмыс кѕнiнiє Ѕза¶тыµы 7 саµат болµанда, жалпы iшiндегi жЅмыс
/365-/52+10/х7-62=2059 саµат айына
2059 = 172
12
Айдыє орташа кѕнтiзбектiк Ѕза¶тыµы:
365 х 4 = 91 кѕн
16
Жѕмыс уа¶ытыныє балансын ¶Ѕрастыру кезiнде зауыт берiлгендерiн ескеру ¶ажет.
Жѕмыс¶а келген жЅмысшылар санын тiзiмдi санµа ¶айта есептеу коәффициентi:
Ізiлiстi јндiрiс ѕшiн
К¶айта есептеу = Тном/Ттиiм
Ізiлiссiз јндiрiс ѕшiн
¬¶айта есептеу=Ткал/Ттиiм
К = 303/272 = 1,12 ѕзiлiстi
К = 274/240 = 1,14 ѕзiлiссiз
Бiр жЅмысшыныє жЅмыс уа¶ытыныє мысал ретiндегi балансы, кѕндер
Кесте 4
Уа¶ыт шыµындарыныє аталуы Ізiлiссiз јндiрiс Ізiлiстi јндiрiс смена Ѕза¶тыµы
7 саµатты¶ жЅмыс кѕнi жґне 8 саµатты¶ жЅмыс сменасы
Календарлы¶ уа¶ыт Ткал 365 365
Демалыс кѕндерi 91 52
Майрам кѕндерi - 10
Жѕмыс уа¶ытыныє наминальдi ¶оры (Тном) 274 303
Жѕмыс¶а шы¶паулар:
отпуск, ауру, декрет,
отпускiлер 34
24
8 32
21
9
Мемлекеттiк ¶оµамды¶ мiндеттрдi орындау 1 1
¦кiмшiлiк рЅ¶саты бойынша жЅмыс¶а шы¶пау 1 1
Бiр жЅмысшыныє жЅмыс уа¶ыты Тиiмдi уа¶ыт ¶оры Тәф 240
Жѕмыс сменасыныє Ѕза¶тыµы 8 7
1 саµаттаµы тиiмдi уа¶ыт ¶оры 1920 1904
Жѕмысшылар санын есептеу
Жѕмысшылардыє тiзiмдiлiк санын есептеу ѕшiн смена жґне тґулiктiк жЅмыс¶а
Сменадаµы негiзгi јндiрiстiк жЅмысшылардыє саны зауыттан алынµан материалдарды пайдалану
а) ¶ызмет кјрсету мјлшерi бойынша:
РЯВ = Капп х Н¶ кјрсету
Рявсм =
Н¬.ʼðñåòó
̽íäàµû: Капп – аппараттар саны
Н¶.кјр - ¶ызмет кјрсету мјлшерi
б) уа¶ыт мјлшерi бойынша
Рсм = Псм х Нвр
Тсм х К
МЅндаµы: Псм – сменада јндiрiлген јнiм саны;
Нвр – бiр јнiмдi јндiруге кеткен уа¶ыт мјлшерi (саµ)
Тсм – сменаныє Ѕза¶тыµы (саµ)
К – јнiм јндiру мјлшерiн асыра орындау коәффициентi.
в) Їнiм јндiру мјлшерi бойынша
Рсм = Псм
Нвырсм
Мѕндаµы: Нвырсм – бiр жЅмысшыныє смена бойынша јндiрген јнiм
мјлшерi
Жѕмысшылардыє тiзiмдiлiк саны:
Рсп = Ряввсм х Ксмен х Кпересч
¬осымша жЅмысшылардыє саны зауыттан алынµан материалдарµа сґйкес ¶абылданады.
ЖЅмысшылар санын есептеу
Кесте 5
№ Маманды¶тыє аталуы Раз
ряд Сме
нада келу саны Сме
на саны Тґу
лiкте келу саны Рявсут ¬ай
та есеп
теу коәф. Тiзiмдiлiк саны Рсп
I. Негiзгi јндiрiстiк жЅмысшылар
1 Аппаратшы V 5 2 10 1,12 12
2 Машинист IV 5 2 10 1,12 12
Барлыµы
10
20
24
II. Кјмекшi жЅмысшылар
а) ¶Ѕрал-жабды¶тарды кѕту жјнiнде
1 Кезекшi слесарь V 1 2 2 1,12 2
2 Кезекшi әлектрик III 2 2 4 1,12 4
IIа-ныє барлыµы
3
6
6
Б) Аµымды жјндеу жјнiнде:
2 Газоәлектросварщик IV 2 2 4 1,12 4
IIб – ныє барлыµы
2
4
4
Барлыµы кјмекшi жЅмысшылар
10
Цех бойынша барлы¶ жЅмысшылар
15
30
34
Жѕмысшылардыє еєбек а¶ы ¶орын есептеу
Жѕмысшылардыє еєбек а¶ы ¶орын жобадаµы негiзгi жґне ¶осымша жЅмысшылар
Цех жЅмысшыларыныє еєбек а¶ы ¶орын есептеу кесте
Тарифтiк разрядтар мен саµатты¶ тарифтiк ставкалар заут материалдары бойынша
Жыл бойындаµы адам-саµат шыµындарыныє кјлемi мен саµатты¶ тарифтiк ставка
Негiзгi еєбек а¶ы борына дейiнгi ¶осымша тјлемдер мјлшерi цехтыє
Ізiлiстi жЅмыс iстейтiн жаµдайларда ¶осымша тјлемнiє шамасы:
а) екi сменалы жЅмыста – 20%
б) ѕш сменалы жЅмыста – 25%
Негiзгi еєбек а¶ы тариф бойынша бјлiнген еєбек а¶ы ¶оры
Ауданды¶ коәффициент бойынша тјленетiн ¶осымша тјлемнiє шамасы жобалаушы цех
Еєбек а¶ыныє жылды¶ ¶оры ауданды¶ коәффициенттi ¶оса есептегендегi негiзгi
Цех персоналыныє штаты мен еєбек а¶ы ¶оры.
Цех ¶ызметкерлерiн (персонал) јндiрiс пен бас¶арудаµы ¶иынды¶тарµа, оныє сипаты
бекiтiлген бiр айлы¶ ¶ызметтiк оклад бойынша;
бiр товарлы јнiмде еєбек а¶ыныє нормативi бойынша;
бекiтiлген минимальдi жала¶ы бойынша.
Айлы¶ мiндеттi оклад зауыт кјрсеткiштерi алынады, ауданды¶ коәффициент жЅмысшыларµа
¬ондырµы ¶ызметкерлерiнiє штатын жґне еєбек а¶ы ¶орын есептеу
Кесте 7
№ ¬ызметтер мен катег-є аталуы Адам саны Аудан-¶ коәф.
Норма% Сома, теєге
1. Басшылар
Цех бастыµы 1 58000 696000 35,0 243600 939600
2. Мамандар
Механик 1 45900 550800 35,0 192780 743580
Бухгалтер 1 39600 475200 35,0 166320 641520
Барлыµы 2 85500 1026000 35,0 359100 1385100
3. ¬ызметкерлер
Лабарант 1 23000 276000 25,0 96600 372600
Еден сыпырушы 1 16000 192000 25,0 67200 259200
Барлыµы 2 39000 468000
163800 631800
Жиыны 5 182500 2190000
766500 2907900
Еєбек жґне еєбек а¶ы бойынша салыстырмалы есептеу
Еєбек жґне еєбек а¶ы бойынша салыстырмалы есептеу мына кјрсеткiштер
Еєбек жґне еєбек а¶ы бойынша салыстырмалы есептеу
Кесте 8
№ Кјрсеткiштердiє аталуы Барлыµы Соныє iшiнде
жЅмысшылар Басшы
лар Маман
дар ¶ызмет
керлер
1 Адам саны 39 34 1 2 2
2 Жалпы санынан, % 100,0 87,18 2,56 5,13 5,13
3 Жалпы еєбек а¶ы ¶оры, теєге 18895727,8 15987827,8 891000
4 Орташа жылды¶ еєбек а¶ы, теєге 484505,8 470230,2 891000
5 Орташа айлы¶ еєбек а¶ы, теєге 40375,4 39185,8 78300
Їнiмнiє јзiндiк ¶Ѕнын есептеу
Шикiзат, материалдар, жылу жґне әнергиядан жылды¶
¶ажеттiлiк ¶Ѕнын аны¶тау
Їнiмнiє јзiндiк ¶Ѕнын есептеудiє негiзiнде жобаныє технологиялы¶ бјлiмiнде берiлген
Їндiрiстiк ¶уат¶а кеткен шыµынныє мјлшерi бiр жылды¶ жалпы шыµынды
Жылды¶ јнiм шыµаруµа кеткен ресурстардыє жалпы ¶Ѕнын аны¶тау бiр
Їндiрiс бойынша цехтыє технологиялы¶ ма¶саттары ѕшiн ¶ажет болµан
Кесте 9
№ Аталуы Їл
Шем бiрлiгi Шыµын мјлшерi Бiр жылды¶ жалпы шыµын Баµасы
нiє бір данасыныє јзiндiк ¶Ѕны) Жалпы ¶Ѕны
I. Шикiзат материалдар
1 Виноматериал дал 1,03 38635,05 400,7 15483682,5
2 Бөтелке дана 1,001 500550 3,5 1751925
3 Әтикетка дана 1,001 500550 0,3 150165
Барлыµы
17385772,5
II. Әнергетикалы¶ шыµын
1 Әл. әнергия Квтсағ 0,99 497070 5,7 2833299
2 Бу Гкал 0,0093 4655,2 2227,6 10369923,5
3 Ыстық су м3 0,0053 2687,3 86,6 232720,2
4 Салқын су м3 0,009 4537,8 44,5 201932,1
Барлыµы әнергетикалы¶ шыµындар
13637874,8
Жалпы материалдар мен әнергетикалы¶ шыµыны
31023647,3
Жалпы јндiрiстiк шыµындар сметасын ¶Ѕру.
Жалпы јндiрiстiк шыµындар сметасы алда орындалµан есептеулердiє кјрсеткiштерi мен
Жалпы јндiрiстiк шыµындар сметасы
Кесте 10
№ Шыµын баптарыныє аталуы Соммасы, теєге
1. ¬Ѕрылыс ѕйлерi, µимараттар, ¶Ѕрал-жабды¶тар амортизациясы 2336328
2. ¬Ѕрал-жабды¶тарды кѕту мен iске асыруµа кеткен шыµындар:
а) ¶Ѕрал жабды¶тарды кѕтiп, ба¶ылаумен айналысатын жЅмысшылардыє негiзгi жґне
2151518,2
б) ґлеуметтiк ¶ауiпсiздiкке а¶ша аудару (21% -2а баптар)
3. ¬Ѕрал жабды¶тарды аµымдаµы жјндеуге кеткен шыµындар
а) аµымдаµы жјндеуде жЅмысшыларµа тјленетiн негiзгi жґне ¶осымша жала¶ы
1593117,8
б) ґлеуметтiк ¶ауiпсiздiкке а¶ша аудару (21% 3а баптар) 334554,7
в) ¶Ѕрал жабды¶тарды жјндеу ѕшiн материалдар жґне запас бјлшектер
4. Жѕктердi зауытаралы¶ тасымалдау (10-15%; 1,2,3 баптар ¶осындысынан) 801818,5
5. Басшыладыє мамандардыє жала¶ысы 2907900
6. ¦леуметтiк ¶ауiпсiздiкке а¶ша аудару (21%
5 баптан) 610659
7. ¶Ѕрылыс ѕйлер мен µимараттарµа ¶ажеттi ¶аражат
а) жары¶ беру
б) жылыту
в) санитарлы тЅрмыс¶а ¶ажет ету
61286,4
576196,3
54396,8
Барлыµы 7 бап бойынша 691879,5
8. Їндiрiстiк ¶Ѕрылыс ѕйлер мен µимараттарды аµымдаµы жјндеуi 214036,4
9. Еєбектi ¶орµауµа кеткен шыµындар 1224319,2
10 Бас¶а да шыµындар 287150,3
Барлыµы жалпы јндiрiстiк шыµындар 14644969
Есепке тѕсiнiктеме:
Їндiрiс ѕйлерi, µимараттар., ¶Ѕрал-жабды¶тар аммортизациясы 1,2 кестедегi есептеулерден алынады.
¬Ѕрал-жабды¶тарды кѕтiп, ба¶ылаушы жЅмысшыларµа берiлетiн жала¶ы 6 кестенiє II
¬Ѕрал-жабды¶тарды аµымдаµы жјндеу жЅмыстары ѕшiн жЅмысшыларµа берiлетiн жала¶ы 6
Басшылардыє, мамандардыє, ¶ызметкерлердiє жала¶ысы 7 кестеден алынады.
Їндiрiстiк ѕйлер мен µимараттарды ¶амтамасыз ету ѕшiн ¶ыжеттi шыµындарµа
а) Жары¶ беруге кеткен әлектроәнергиясыныє ¶Ѕны (Сәл) тарифi бойынша
Сәл..жарыµы =Тәл х Рәлжар
Жары¶ беруге кеткен (квт|саµ) әл. әнергиясыныє шыµыны келесi формула
Рәлжар = Нәл х Ттиiм х Нжар х S
мЅндаµы: Нәл – 1 м2 аудан кјлемiн жары¶тандыруµа кеткен
шыµыны (1м2 ауданына 8-10 Вт саµ. ¶абылданады)
Ттиiм – жобалау цехыныє тиiмдi уа¶ыт ¶оры, кѕн
Нжар – кґсiпорын орналас¶ан ауданына жґне сменге байланысты
кѕнiне жасанды жары¶тандыруµа кеткен саµат саны
S – жобалау объектiнiє жары¶тандырылµан ауданныє кјлемi, м2
б) Цех орындарында жылу беру ¶Ѕны (Рп) бу шыµыны
Сотопл = Рп х Цп
Бу ¶Ѕнын завод тарифi бойынша алуµа болады. Бу шыµыны
Рп = 20 х 24 х 160 х У3д
106
МЅндаµы: 20 – 1м3 кеткен жылудыє шыµын мјлшерi, ккал|саµ
160 – жылу беру
24 – ѕздiксiз жЅмыс тґртiбiндегi жЅмыс кѕнiнiє Ѕза¶тыµы
106 – гиколория јткiзу коәффициентi
Узд – жылу берiлген ¶Ѕрылыс ѕйлерiнiє кјлемi, м3
в) Санитарлы тЅрмысты¶ ¶ажет судыє ¶Ѕны шаруашылы¶ (Вхоз) санитарлы
Ссу = (Вхоз + Всан.тех) х Цсу
Шаруашылы¶ ¶ажетке кетен жылды¶ су шыµыны келесi формула бойынша
Вхоз = Нтоп х Ттиiм
мЅндаµы: Нтґу – 1м2ден аудан тґулiктегi су шыµыны, литр
ден ¶абылдауµа болады)
Ттиiм – цехтыє тиiмдi жЅмыс уа¶ыт ¶оры, кѕн (III
¶ара)
S – цех еденiнiє ауданы.
Санитарлы техникалы¶ ¶ажет жылды¶ су шыµыны келесi формула бойынша
Всан.тех = Нтґу х Ряв х Ттиiм
МЅндаµы: Нтґу – тґулiктi бiр адамµа кететiн судыє саны,
а) Рәлжар = 10 х 320 х 8 х
1000
б) Сәл = 10752 х 5,7 = 61286,4
в) Рп = 20 х 24 х 160 х
106
г) Вхощ = 1,5 х 320 х 6000 =
1000
д) Сотоп = 258,66 х 2227,6 = 576196,3 тенге
е) Всан.тех = 100 х 34 х 320 =
1000
ж) Су = (134,4+1088) х 44,5 = 54396,8 теєге
Їнiмнiє јзiндiк ¶Ѕныныє калькуляциясын ¶Ѕру
Їнiмнiє јзiндiк ¶Ѕныныє калькуляциясы (јнiм бiрлiгiн жґне атын кјрсетiєдер)
Жобадаµы ¶уат 500000 дана/ жылына
Кесте 11
№ Калькуляция баптары өлшем бiрлiгi Бiр јлшемнiє баµасы, теєге
I. Шикiзаттар, материалдар
1 Виноматериал дал 400,7 38635,05 15483682,5
2 Бөтелке дана 3,5 500550 1751925
3 Әтикетка дана 0,3 500550 150165
Барлыµы шикiзат пен материалдар
17385772,5
II. Әнергетикалы¶ шыµын
1 Әл. әнергия Квтсағ 5,7 497070 2833299
2 Бу Гкал 2227,6 4655,2 10369923,5
3 Ыстық су м3 86,6 2687,3 232720,2
4 Салқын су м3 44,5 4537,8 201932,1
Барлыµы әнергетикалы¶ шыµындар
13637874,8
III Негiзгi жЅмыс жала¶ысы теєге
12243191,8
IV ¦леуметтiк бјлу жала¶ы ¶орынан 21% теєге
2571070,2
V Жалпы јндiрiстiк шыµындар теєге
14644969
VI Їндiрiстiк јзiндiк ¶Ѕны теєге
Жалпы шаруашылық шығындар теєге
8619421,15
VII Өндірістік емес шығындар теєге
1382046
Толық өзіндік құн теєге
70484344,4
Есепке тѕсiнiктеме:
1, 2 баптар бойынша кјрсеткiштердi аны¶тау ѕшiн 9 кестенi
“Негiзгi јндiрiс жЅмысшылардыє жала¶ысы” бапты 6 кестедегi есептеулердiє негiзiнде
Жалпы шаруашылық шыµындар I бапты есептемегендегi цех шыµындарынан 15-20%
Жалпы јндiрiстiк шыµындар 10 кестеден алынады.
Толы¶ јзiндiк ¶Ѕн јндiрiстiк јзiндiк ¶Ѕн, коммерицялы¶ шыµындар жґне
Калькуляция ¶Ѕру бойынша есептеулер ая¶талµан соє 12 кесте тѕрiндегi
Їнiмнiє бiр тоннасыныє јзiндiк ¶Ѕныныє ¶Ѕрылымы
Кесте 12
№ Калькуляция баптары Жобалы калькуляция бойынша шыµындар
теєге %
1 Шикiзат, материалдар жґне жартылай фабрикаттар (¶алды¶тарды есептемегенде) 34,77
2 Технологиялы¶ ма¶саттарµа кеткен әнергия 27,27 19,35
3 ¦леуметтiк ¶ажеттiлiкке бјлу мен бiрге јндiрiстiк жЅмысшылардыє жала¶ысы
4 Жалпы јндiрiстiк шыµындар 29,29 20,78
5 Жалпы шаруашылық шығындар 17,24 12,23
Өндірістік емес шығындар 2,76 1,95
Толық јзiндiк ¶Ѕн барлыµы: 140,9 100,0
Цехтың негiзгi техника-әкономикалық көрсеткiштерi
Пайданы есептеу
Кесте-13
№ Өнімнің аты өл-шем бірлі-гі Жылдық өнім өндіру
1 Шыныдағы шарап дана 500000 167,0 140,9 13050000
Өндірістің рентабельдік деңгейі жылдық пайдаңың (П) негізгі өндірістік қорлардың
Р=П/ (НҚ+АҚ) *100%
Р= 13050000/(33718780+10115634) =29,7%
Капиталдық құйылымның мерзiм өтелуi келесi түрле есептелiнедi.
Т= К/П
Т =37090658/13050000 =2,8 жыл
Капиталды құйылымның тиімділік коәффициенті мерзім өтеу қатынасына кері өлшем
Е=1/Т=1/2,8=0,35
Мерзім өтеу және капиталды құйылымның тиімділік коәффицентінің алынған мөлшері
Жобалаушы цехтыє негiзгi технико-әкономикалы¶ кјрсеткiштерi
Жобаныє әкономикалы¶ жґне технологиялы¶ бјлiмдерiнде жѕргiзiлген есептеулердiє негiзiнде негiзгi
Жобаланушы цехтыє негiзгi технико-әкономикалы¶ кјрсеткiштерi
Кесте 14
№ Кјрсеткiштердiє аттары Їлшем бiрлiгi Жобаланушы
цех бойынша
1 Жылды¶ жобалы¶ ¶уат дана 500000
2 Жылды¶ јнiмнiє шыµарымы теєге 70450000
3 Капиталды ¶аражаттар барлыµы теєге 37090658
4 Капиталды ¶аражаттар ѕлесi Теєге/дана 74,18
5 Жѕмыс iстейтiндер саны адам 34
6 Бiр жЅмысшыныє еєбек јнiм бiрлiгi Дана/адам 14705
7 Бiр жЅмысшыныє орташа жылды¶ есеппен алµандаµы
8 Їнiмнiє бiр данасыныє јзiндiк ¶Ѕны теєге 140,9
9 Пайда теєге 13050000
10 Рентабельділік деңгейі
11 Капиталды¶ ¶Ѕрылымы орнын толтыру мерзiмi жыл 2,8
12 Кѕрделi шыµындардыє тиiмдiлiк коәффициентi
- 0,35
Жабды¶тар ¶Ѕныныє сметасы жґне амортизациялы¶ бјлiнулер
Кесте 2
№ Жабды¶тыє аталуы саны Жабды¶ ¶Ѕны Жеткiзуге орналастыру
Бiрлік, тенге Жалпы, тенге % жалпы ¶Ѕннан Сомма
сы,теєге
Норма % Соммасы
1 Жәндіктерді қораптан босату автоматы 1 1220000 1220000
2 ВУЛ 20 тепкіш сорғыш 1 1300000 1300000 60
3 Б4У-1000 өлшегіштер 1 960000 960000 60 5760000 1536000
4 Резервуар 1 1150000 115000 60 690000 1840,000 10,0
5 Вар түрлі қою автомат купаж 1 1350000 1350000
6 ВАУ - 3 түрлі резервуар 3 850000 2550000
7 ПР-19,5 сүзгіш 1 1400000 1400000 60 840000 2240000
8 ВУД қондырғысы 1 1560000 1560000 60 936000 2496000
9 ВЛО сызбасы 1 1470000 1470000 60 8820000 2352000
Барлыµы ¶Ѕрал жабды¶тар
20736000
2104800
II Ескерiлмеген ¶Ѕрал жабды¶тар (15% ¶Ѕнынан)
2073600
210480
III Инструменттер жґне јндi рiстiк инвентарь (1-15% ¶Ѕнынан)
207360
21048
Їндiрiс бойынша барлыµы
23016960
2336328
ЖЅмысшылардыє еєбек а¶ы ¶орын есептеу
Кесте 6
№ Манды¶тыє аталуы Тарифтiк раз
ряд Рсп ТӘФ адам саµат шыµындарыныє кјлемi Саµатты¶ тар
теєге Барлы¶ еєбек а¶ы ¶оры, теєге
I. Негiзгi јндiрiстiк жЅмысшылар
1 Аппаратшы V 12 1904 22848 190,7 4357113,6
2 Машинист IV 12 1904 22848 162,3 3708230,4 741646,08
Барлыµы
24
12243191,8
II. Кјмекшi жЅмыстар
А. ¶Ѕрал-жабды¶ты кѕту жјнiнде
1 Кезекшi слесарь V 2 1904 3808 137,8 524742,4
2 Кезекшi әлектрик III 4 1904 7616 117,2 892545,2
Барлыµы 11а бойынша
6
2151518,2
Б. Аµымды жјндеу жјнiнде
2 Әлектрогазосварщик IV 4 1904 7616 137,8 1049484,8 209896,9
Барлыµы 11б бойынша
4
1049484,8 209896,9 1259381,7 188907,2 1448288,9 144828,9 1593117,8
Барлы¶ кјмекшi жЅмысшылар
10
3744636
Жиыны
34
15987827,8
7. Бизнес - жоспар
Аннотация
Бизнес-жоспар тақырыбы: Жылына 500 мың шөлмек жүзім өңдейтін шағын
Фирма аты: Илья
Мекен-жайы: ҚР, Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауд., Қара су
Телефон: 8705 714 26 27; 8 (32531) 30797.
Жобаны дайындағандар: Қараева И. У., ТИ- 03-6к1 топ студенті.
Жетекшісі: Шералиева А. Б.
Бизнес сферасы: Тамақ өнеркәсібі.
Қызметтің негізгі түрлері: Шарап өндірісі.
Басталу мерзімі: 10.08.2007
Бизнес-жоспар қандай мерзімге есептеліп жасалған: 5 жылға
Резюме
Шарап өнеркәсібі басқа да тағамдық индстрия салалары сияқты тамақ
Бизнестің басты мақсаты:
сапалы өнім шығару;
шынайы бәсекелестік туғызу;
Қазақстанның шарап жасау өндірісін жоғары сапалы шетелдік шарап өнімдерімен
Отандық өнімдерді халық аралық өнімдерімен сауда саттық нарығына шығаруға
Жобада қойылатын мақсаттарға қол жеткізу үшін келесі мәселелерді қарастыру
Жоғары сапалы тиімді құрал-жабдықтарды орнату және негіздеу;
Шикізаттың жаңа, отандық шикізаттарды қолдану, тиімді пайдалану жолдарын қарастыру;
Шарап жасау нарығы бойынша маркетингтік іс-шаралар кешенін құру.
Жобада «Акапелла» және «Мускат» жүзім сорттарыннан шығарылатын дисертті асханалық
Жобаның негізгі мақсаты өнімнің тұрақты көлемін (жылына 500 мың
Кәсіпорынның сипаттамасы
Кәсіпорынның ұйымдастыру-құқықтық үлгісі, заңды және пошталық мекен-жайы: ҚР, Оңтүстік
163220
Жоба шарап жасау цехы барлық қажетті талаптармен (технологиялық бөлімшелер
Шарап жасау цехының артықшылығы:
Әкономикалық тұрғыдан қарастырғанда шара жасау үшін шикізат көздерін тиімді
Сапасы жағынан шарап бірнеше сатылы фильтрациядан өткен, таза, тұнбаға
Дайын шарап өнімі жоғары бәсекелестік туғызады.
Шарап жасау цехының дайын өнімге белгілеу сясаты дайын шарап
Менеджмент
Қызметкердің аты-жөні: Қараева Илья Урынбаевна
Жасы: 21 жаста
Мекен-жайы: Шымкент қаласы, Рысқұлбеков көш 6.
Телефон: 8 (3252) 307977
Оның бизнестегі орны: Цех бастығы.
Жалақысы: 78300
Қызметкердің аты-жөні: Мырзахметова Айгуль Болатқызы
Жасы: 21 жаста
Мекен-жайы: Шымкент қаласы, Диваева 129/8
Телефон: 8 (3252) 321493
Оның бизнестегі орны: Технолог.
Жалақысы: 57712,5
Басқарушылық персонал үшін жоспарланып отырған қосымша жағдайлар: басқарушы
Ұжымды басқарудағы әлсіз топтарға цехтарға іс-тәжірибесі 1 жылға толмаған
Өнімнің сипаттамасы
Сапасы жағынан «Акапелла» және «Мускат» сорттарынан жасалған асханалық ақ
Зертханалық сынама алу;
Шикізаттарды қабылдау;
Тазалау сеператорына( сабақтарынан айыру) жіберу;
Стекательдерден өздігінен аққан жүзім шырынын алу;
Стекательдерде қалған жүзімді езу;
Алынған шырынды ашытуға жіберу (24-32ºС температурада);
Фильтрлеу;
Купаждау;
Дем алу;
Фильтрлеу;
Шөлмектерге құю:
Орап түю.+
Шарапты дем алдыру кезінде шарапты тұнба түзілмес, ақуызды қоймалжың,
Маркетингтік жоспар
Цехтың алдындағы негізгі мақсат- Қазақстанның шарап жасау нарығында көшбасшыға
Қазіргі таңда шарап нарығында бірнеше маркалы шараптардың түрі бар.
Нарықта шарап өнімдерінің сатылу көлемін ұлғайту үшін келесідей шараларды
Масштабты жарнамалық компаниялар;
Алкогольді және алкогольсіз сусындар нарығындағы шарапқа деген ұсыныс пен
Тұрақты бағаны ұстап тұру;
Өнімнің сату-өткізу жүйелерін дамыту және жетілдіру;
Дайын өнімнің сапасын жоғарылату;
Даыйн өнімнің сапасын көтеру үшін дәрумендер мен ферментер арқылы
Өнімді өткізу барысында берілетін жеңілдіктер;
Өнімді сату және өткізу бойынша әр қилы жарнамалар (шығарылатын
Өндірістік жоспар
Жоба шарап алуға қажетті барлық талаптар мен ( технологиялық
Төменде шарап жасау өндірісінің технологиялық сызба нұсқасы берілген:
Толық өзіндік құнның құрылымы.
№ Калькуляция баптары Жобалы калькуляция бойынша шығындар
теңге %
1 Шикізат, материалдар және жартылай дүмбілдер (қалдықтарды есептемегенде) 34,775
2 Технологиялық мақсаттарға кеткен әнергия 27,27 19,35
3 Әлеуметтік қажеттілікке бөлу мен бірге өндірістік жұмысшылардың жалақысы
4 Жалпы өндірістік шығындар 29,29 20,78
5 Жалпы шаруашылық шығындар 17,24 12,23
Өндірістік емес шығындар 2,76 1,95
Толық өзіндік құн Барлығы: 140,9 100,0
Ұйымдастырушылық жоспар.
Еңбек және еңбек ақы бойынша салыстырмалы есептеу мына көрсеткіштер
Еңбек және еңбек ақы бойынша салыстырмалы есептеу.
№ Көрсеткіштердің аталуы Барлығы Соның ішінде
Жұмысшылар Басшылар Мамандар Қызметкерлер
1 Адам саны 39 34 1 2 2
2 Жалпы саннан, % 100,0 87,18 2,56 5,13 5,13
3 Жалпы еңбек ақы қоры, теңге 18895727,8 15987827,8 891000
4 Орта жылдық еңбек ақы, теңге 484505,8 470230,2 891000
5 Орташа айлық еңбек ақы, теңге 40375,4 39185,8 78300
Жобаның негізгі бөлімшелерінің тізімі өндірістің технологиялық сызбасына сәйкес қабылданады,
Қаржылық жоспар.
Жобаның қаржылық жоспары өндірісті қаржымен қамтамасыз ету мәселелерін қарастырады.
Жобаның технологиялық процесін жүзеге асыру барысында оперативтік жұмыс жоспары,
Шығарылатын дайын өнімнің пайдасы мен шығыны туралы жоспар, яғни
Жобада пайданың түсуі мен қажетті мақсаттарға жұмсалуы туралы жоспар,
Жобаның негізгі техно-әкономикалық көрсеткіштері төмендегі кестеде көрсетілген.
Бизнес жоспарға сәйкес жобаға қажетті жалпы қаражат көлемі: 43834414
теңгені құрайды. Қаражат халық банкі несие түрінде жылына 15%
Жыл Негізгі қар. қал 15% Банкке салым
1 43834414 4527705 13050000
2 35312119 3533507 13050000
3 25795626 1997652 13050000
4 14743278 854487 13050000
5 2547765 99952 13050000
Жұмыстың орындалу тізбесі.
Жобаның жоспарлануын толық қарастыру және аяқтау келесі мерзімде жүреді:
Шығарылатын өнімнің тауарлық күйін толық қамтамасыз ету технологиялық процесстің
Жобаның тәуекелділігін талдау.
Құрал-жабдықтардың көбісі Ресейден, ТМД елдерінен алынатын болғандықтан келісім шартқа
Егер мемлекеттік қаржылық нарығында өзгерістер болса және инфяция көрсеткіші
Қорытынды
Берілген тапсырмаға сәйкес жүзім өңдеу шағын цехы жобаланды. Нәтижесінде
Қолданылған әдебиеттер тізімі
[2] А.С. СССР № 646977 «Способ получения диффузионного сока
[5] А. С. СССР № 591175 «Способ утилизации
[7] А. С. СССР № 1606004
[9] А. С. УССР № 7150611 « Устройство для
[11] С. СССР № 1588326 « Устройство для обрезки
[13] С. СССР № 1573023 « Способ созревания
[15] П. С. СССР № 740216 « Способ производства
8. [17] П. С. СССР № 7333624
9. [19] П. С. СССР № 605601
10. [21] П. С. УССР №
11. [23] А. С. СССР № 625680
12. [25] А. С. СССР №
[27] А. С. СССР № 620258 « Безалкогольный
14. [29] П. С. КССР №
15. [3]. А.С. № 1717078 Способ получения полисадового әкстракта.
16. [5]. А.С.СССР. № 1717079. Способ производства напитков
17. [7]. А.С.СССР. № 1717081 Способ получения полуфабриката
18.[9]. А.С.СССР. № 1644878. Способ получения корма из
19. С.Ф. Родина. Особенности производства и әкспертизы красных
20. С.Ф.Родина Әлитные красные вина России и стран ближнего
21. Гержикова В.Г. Загоруйко В.А. Методы контроля качества винодельческой
22. Панасюк А.Л., Кузьмина Е.И., Линецкая А.Е., Станкевич О.С.
Герасимов М. А. «Технология вина» — Москва: Пищепромиздат. 1964,
Валуйко Г. Г. «Виноградные вина» — Москва: Пищевая ромышленность.
Анохин И. М., Меожаниан А. А. «Физические процессы виноделия»
«Справочник по виноделию», под редакцией Малтабара В. М., Шырицмана
Кишковский З. Н., Скурихин И. М. « Химия вина»
Нилов В. И., Тюрин С. Т. « Созревание и
«Нормы технологического проектирования, технико-әкономические показателивинодельчиских заводов по переработке винограда»
«Нормы технологического проектирования и технико-әкономические показатели заводов по розливу
Паперко Г. А., Домекевич Т. Н. «Справочное пособие по
«Сборник технологических инструкций, правил и нормативных материалов по винодельческой
«Сборник технологических инструкций, правил и нормативных материалов» — Москва:
«Химико-технологический контроль по виноделию» под редакцией Агабальянца Г. Г.
Лабораторный практикум по курсу «Технология вина» Мержаниан А. А.,
Охроменко Н. С., Тюрин С. Т., Ярославцева Т. А.,
Кишковский З. Н. « Технология вина» — Москва: Издатель
Взвасбен В. « Автоматизация процесса приема винограда на заводах
Емельянов В. Д. « Охрана труда и пожара безопасность
Зарубин В. А. « Технология и техно-химический контроль виноделия»
Периодический журнал «Виноделие и виноградство» — Москва.
Шнекті
Жүргізушісі бар шынжыр
Тізімі
Рычагты этикетка тасымалдаушысымен
Вакуум- барабанды, этикетка тасымалдаумен
Этикетка тасымалдаусыз
Карусельді
Сызықты
Этикеткалы машиналар
Түзетілуі керек ыдыс
Қалдық
Регенерациялық процесс
Клей дайындау
Шыны ыдысты жуу
Дайындау, ажырату, тазалау
Өнделген шыны ыдыс
Сақталу
Дайын шарап
Шарапты қоймаға жіберу
Шарапты ыдысқа құю
Сақталу мерзімін жазу
Арнайы қағаз жабыстыру
Буып түю
Су
Қосымша өнім
Ректификалық спирт
Ыдысқа құюдың алдын фильтрлеу
Фильтрлеуден өнімді алу
Соңғы фильтрлеу
Өнімді автоматты түрде араластыру
Фильтрлеу
Су спиртін араластыра дайындау
Суды тазалау
Өнімді араластырғыштарға дайындау
Тексеру және сақтау
Тексеру және сақтау
Өнімді араластырғыштарға дайындау
Суды тазалау
Су спиртін араластыра дайындау
Фильтрлеу
Өнімді автоматты түрде араластыру
Соңғы фильтрлеу
Фильтрлеуден өнімді алу
Ыдысқа құюдың алдын фильтрлеу
Ректификалық спирт
Қосымша өнім
Су
Буып түю
Арнайы қағаз жабыстыру
Сақталу мерзімін жазу
Шарапты ыдысқа құю
Шарапты қоймаға жіберу
Дайын шарап
Сақталу
Өнделген шыны ыдыс
Дайындау, ажырату, тазалау
Шыны ыдысты жуу
Клей дайындау
Регенерациялық процесс
Қалдық
Түзетілуі керек ыдыс
500 т жүзімді иістендірілген мускат шараптарына өңдейтін кішігірім шарап зауытының жобасы
Мемлекеттік кірістер басқармасының бөлімдері
Өнімділігі 250 тн/жыл жүзім өңдейтін шағын шарап цехының технологиясын жасау
Функцияның кестелік тәсілмен берілуі
КОМПЬЮТЕР АРХИТЕКТУРАСЫ ПӘНІНІҢ ЭЛЕКТРОНДЫҚ ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛЫН ЖАСАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
Кәсіптік лицей жағдайында Ауылшаруашылық машиналар пәніне молотилка тақырыбын оқытуда интерактивті технологияны қолдану
Өнімдер өндірісі
Электірлі редуктордың тісті дөңгелектерін есептеу
Редуктор.Есептеу түрлері
КОМПЬЮТЕР АРХИТЕКТУРАСЫН ОҚЫТУДЫҢ ЛОГИКАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ