Тауарлардың бойынша жасалатын операциялардың есебі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТЕРЛІГI
"ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ " бөлiмi
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
" БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП" пәнiнен
тақырыбы: " КӘСIПОРЫННЫҢ СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТIНIҢ ЕСЕБI"
МАЗМҰНЫ.
Кiрiспе
Сыртқы экономикалық қызметiнiң жалпы мәселелерi.
Шетелдiк валлюта операциясының есебi.
Тауарлардың импорты бойынша жасалатын операциялардың есебі.
Тауарлардың бойынша жасалатын операциялардың есебі.
Толингтiк операциялардың есебі.
А) Атқарылған жұмыс, көрсетiлген қызмет.
Б) Франчайзинг бойынша жасалатын операциялардың есебi.
Қорытынды.
Қосымша.
Қолданылған әдебиеттер.
Кiрiспе
Кәсiпораның сыртқы экономиалық қызметтiның негізгi турлерi тауарларды экспорттау
Ал шетелдiк валютасында жасалатын операцияларды бухгалтерлiк есепте көрсету
Тауарды экспорттау – бұл оларды сатып алушы елге
Экспорттауға арналған тауарлардың қозғалысын рәсiмдеудiң негiзi болатын
Толингтiк операция деп өңдеуге берiлген двальчестiк шикiзатпен байланысты
Сырткы экономиакалық қызметтiң маселесiне сай, тауардан басқа жұмыстардың
Франчайз – бұл кiшi дербес кәсiпорын мен
Сыртқы эономикалық қызметiнiң жалпы әсерлелерi.
Кәсiпораның сыртқы экономиалық қызметтiның негизгi турлерi тауарларды экспорттау
Сырткы экономикалык мәмiле контрактiмен рәсiмделедi, онда олардың құкы,
"Инкотермстiң" барлық терминi төрт
базалық категорияға топтастырылған:
Топ Жабықтаудың шарты белгiлерi Франкировка жағдайы ( тасымалдау
Е EXW Завод франкосы
F FCA
FAS
FOB Еркiн тасымалдаушы
Еркiн кеме бортының жағасына дейiн „елу
Еркiн борта әкелу
С CFR
CIF
CPT
CIP Күнi және фрахтысы
Күнi, сактандыру және фрахтысы
Тасымалдауға дейiн төленген...
Тасымалдау мен сактандыру төлемiжүктi
тасымалдауға дейiн толенген
D DAF
DES
DEO
DDU
DDP Шекәраға дейiн жеткiзiлген
Кемеден жетiзiлген
Кеме токтайтын жерге дейiн, яғни айлаққа дейiн жеткiзiлген
Баж салығын төлемей жеткiзiлген
Баж салығын толеп жеткiзiлген
"E" - тобының шарты бойынша сатып алушы сатушының
"C" - тобының шарты бойынша сатушы тасымлдаушылармен шартқа
CIF – тауарды жеткiзiп беру кезiнерi жағдайында сатушы
С†йтiп, CIF кезiнде сатып алушының жабдықтаушыға төлейтiн бағасының
DAF – жағдайында экспорт ушiн рұксат етiлген белгiленген
FAS – жабдықтау шартына сәйкес кеме бортына дейiн
FOB – сату жағдайына сәйкес жабдықтаушының бағасына тауардың
"Инкотермс" ұсыныстың сипатта болады және онын белгiлi бiр
қазақстан Республикасы аймағына әкелiнетiн және оның шекара-сынан шығарылатын
Кедендiк баж салығы;
Кедендiк рәсiмдеу үшiн кедендiк алымдар;
Тауарды сақтауға алынатын кедендiк алымдар;
шығарып салғаны үшiн кедендiк алымдар;
Қазақстан Республикасының кедендiк органына лицензия бергенi үшiн алынатын
Кеден iсiн рәсiмдеу бойынша машықтанған мамандық аттестатын бергенi
алдын ала қабылданатын шешiмдер төлем.
Бұл төлемдердiң көбiсiнiң мөлшерi кедендiк тауар кұнына тәуелдi
Кедендiк төлемдi есептеудiн негiзiн тауардың кдендiк құны
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағынан тыскары жерлеге шығарылатын тауарлардың
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына сырттан әкелiнетiн тауардың кедендiк
Кедендiк төлем мөлшерлерi мынадай түрлерге бөлiедi:
адвалорлық – салық мөлшерi салынатын тауарлардын кедендiк құнына
Ерекше – салық мөлшере салынатын тауар бiрлiгеның
Аралас – салық мөлшерi жоғарыда аталған кедендiк салық
Сыртқы экономикалық кызметте јқолданатын негiзгi құжатар болып:
Техникалық құжаттаулар – техникалық төлқұжаты (паспорты), сызбасы, жинау
Тауарлы – iлеспе құжаттаулары – тауар сапасының сертификаты,
Транспортық, экспедиторлық және сақтандыру құжаттаулары – темiржол накладнойы
Қойма құжаттары – экспорттау тауарына портта берiлген қабылдау
есеп айрысу құжаттаулары – шот-фактурасы, аударма векселi;
банкi құжаттаулары – валютаны аудару өтiнiшi, инкассо тапсырмалары,
кедендiк құжаттаулар – кедендiк жүк декларациясы , тауардың
талап құжаттаулары – шағымдық хат, сотқа немесе арбитражға
бұзылған немесе кем шыққан жөнiндi жасалған құжаттар –
Сыртқы экономикалық қызмет бойынша есеп айырысу шетелдiк валюта
Шетелдiк валюта операцияларының есебi.
Шетелдiк валютасында жасалатын операцияларды бухгалтерлiк есепте көрсету үшiн
Мысал "Узень" ЖШС 27 қантар 2002ж. "Werbe" шотел
Шетелдiк валютада операцияны жасау кезiнде операцияның жасалған күнiн
Шетелдiк валютада жасалатын операция-лардың мазмґны Шетелдiк валютада жасалған
Валюталық шоттар бойынша бантiк опе-рациялар және валюталық аккредитивтер
Шетелдiк валютамен жасалатын кассалық операциялар Шетел валютасының кiрiстелген
Шетелдiк валютаға сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер және басқа
- экспорттау кезiнде
- республиканың iшiнде сатылған кезде
Экспорттаталатын тауардың кедендiк рәсiмдеу күнi
Көрсеткен қызметтi, нақты орындалған жұмысты, баска да мүлiктi,
Экспортка тауарды рәсiмдеу кедендiк декларациясы
Ѕызметтi, жұмысты, тауарды сатқандығын нақты қуаттайтын құжаттар (накладнойы,
Тауар айырбастау операцияларының барысында шетелдiк валютаға сатылған тауарлар,
- тауар айырбастау операцияларының барысында жасалған экспортаулар
Экспортталатын тауардың кедендiк рәсiмдеу күнi
Экспортқа тауарды рәсiмдеу кедендiк декларациясы
- Республика iшiнде-гi тауар айырбастау кезiнде Көрсеткен қызметтерi,
- Республика аймағында шетел валюта-сына басқа да мүлiктердi,
Басқа да мүлiктердi, тауарларды импорттау Импортталатын ТМЗ
Импорттау қызметi Қызметтiң нақты танылған күнi Қызметтiң наңты
Шаруашылық шығыстарын жүзеге асыру үшiн бүрын-дары есеп беретiн
Iссапар шығыстарын жүзеге асыру үшiн бұрындары есеп беретiн
Субъектiнiң жарғылық капиталының қалыптастыру және соған салым бойын-ша,
Құрылтайшылық құжаттарының мемлекеттiк тiркеуден өткен күнi Субъектiнiң мемлекеттiк
Ақша қаражаты мен есептесулер (шетел валютасында аланган (берiдген)
Шетелдiк валютаға алынған (қалыптаскан) негiзгi құралдардың құны, аяқталмаған
Осы процестергi операцияларды көрсету үшiн "Узень" ЖШС бухгалтерлiк
Қатар
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Сомасы, мын
теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1 Есеп беру күнi бойынша дебиторлық қарыздыңјайта бағаланған
2 Келiп тускен тауар кiрiстелдi (кедендiк рәсiмделген күнiне
3 Тауарды кiрiстеу кезiнде болған бағамдық айырмасы көрсетiлдi
4 Есеп беру күнiне дебиторлық қарыздың қайта бағаланған
Сонымен,"Узень" ЖШС 2002 жылдын 28 ақпанындағы бала-сында"Clobal"
Шетелдiк тәуелдi еншiлес заң тұлғаларымен немесе бiрлескен кәсiпорыдармен
Шетелдiк тәуелдi еншiлес заңдары тұлғалардың немесе бiрлескен кәсiпорындардың
Есептен шыққан кезде, ол не табыс ретiнде (543
Тауарлардың импорты бойынша жасалатын
операциялардын есебi
Шетелдерден материалдарды, құраз-жабықтарды, тауарларды, материалдық емес активтердi және
Шетелдiк жабдықтаушылармен есеп айырысу – есеп айырысу алдында
Коммерциялық несие бойынша шетелдiк жабдыктаушылармен есеп айырысу. Есеп
Шетелдiк валютада берiлген вексельдер (траттатта). Есеп айырысу, шетел
Клiп түскен импорт тауарларын есепте көрсету кезiнде олардың
_____
1 Хеджирование – ұзак мерзiмдi мәмiлен жасау кезiнде
2 Нетто-инвестиция – бұл тәуелдi, еншiлес, бiрлескен кәсiпорындарының
Бiрақ олардың құнын тек жабыктаушының бағасынан ғана анықтауға
Се = ЦП х (1 + К)
Мұнда:
Се – тауар бiрiлгiнiң құны;
ЦП – жабдықтаушының бағасы;
К - жалпы шығанның жабдықтаушының шотында көрсетiлген
Өзкезегiнде,
К = ОЗ / СП,
Мұнда:
ОЗ – жалты шығын;
СП – жабдықтаушының шотында көрсетiлген жалпы сомасы.
Бұл жерде жабдықтаушылармен есеп айырысутек шетелдiк валютада жүредi,
Ал олар бухгалтерлiк есепте тек тенгемен ғана көрсетiледi,
Қазақстан Республикасының әрекет етiп тұрған зандарымен сәйкес
Импортталатын акцизделген тауарлар бойынша кеден зандарымен сәйкес анықталатын
Әкелiнген тауарлар бойынша ҚҚС мына формула бойынша анықталады:
мында:
Тст – кедендiк құны;
Ит.п. – импорттық кедендiк баж салығы;
Тсб – кедемдiк алымдар;
А – акциздер
ҚҚС = (Тст + Ит.п. + Тсб +
Н – ҚҚС мөлшершемесi.
Косылған құн салығын және акциздi импорттаушы (декларант), не
Кедендiк процесiн рәсiмеу кезiнде төленген қосылған құн салығы
Мысал. Қазақстан Республикасының аймағына 2002 жылы 10 ақпанда
Өз өндiрiсiнiң қажеттiлiгi үшiн әкелiнген запас бөлшектер, құрал-жабдықтар
Кедендiк төлемдердiң және салықтардың есеп айырысу базасы болып
Бұл екi құнын (кедендiк және фактуралық) айырмасы мындай:
Тауарлардың кедендiк құнын дұрыс анықтаудын маңыздылығы. Бұл үшiн
Кедендiк құнды анықтаудың негiзгi әдiсi сырттан әкелiнетiн тауарларға
1. Кедендiк құнды сырттан әкелiнетiн тауарларға жасалған мәмiленiн
Кедендiк құнды анықтағанда мәмiле бағасы бұдан бұрын қосылмаған
тауарды әуе және су немесе басқа да жолдар
сатып алушының жұмсаған шығындары: комиссияондық және брокерлiк
iкелей немеса жанама түрiнде сатып алушыларға сыртқа шығарып
интеллектуалдық меншiк объектiлерiн пайдаланау үшiн төлнетiн лицензиялық және
Сатушы бағаланатын тауарларды Қазақстан Республикасы аумағында одан әрi
Бүл әдiс келесi бес жағдайды сақтаған кезде қолданылуы
тауар Қазақстан Республикасында экспорт үшiн сатылса;
импортердiү құқына қатысты бағаланатын тауарға шектеулер жоқ болса
сату немесе мәмiле бағасы белiгi бiр жағдайды сақтағанға
кеден құнын жарияеткен кезде декларантың пайдаланған мәлiметтi тиiстi
мәмiлеге катысушылар бiр-бiруне тәуелдi түлгалар болмауы тиiс, егер
2. Кедендiк құны ұқсас тауарлар жөнiнде жасалған мәмiле
Егер мұндай тауарлар негiзiнен осы баптың талаптарына сәйкес
Сонымен, ұқсас тауарлар бойынша анықталган мәмiленiң құны бағаланатын
3. Кедендiк құнды бiрыңғай туарлар жөнiнде жасалған мәмiле
Мұндайда бiрыңғай тауарлар деп қай жағынан алып қарағанда,
Тауарлардын бiрыңғайлығын анықтағанда олардың мындай белгiлерi: сапасы, тауарлық
Кедендiк құны бiрыңғай тауарлар жөнiнде жасалған мәмiле бағасы
4. Құннан шегеру нiзiнде кедендiк анықтау әдісi. Құннан
Тауар бiрлiгi бағасынан мына компоненттер шегерiледi: комиссиялық сыйақыға
Бағаланатын, бiркелкi не бiрiңғай тауарлар әкелген кезде қандай
5. Құнға қосу негiзiнде кедендiк кұнды анықтау әдісi.
6. Кедендiк құнды анықтаудың резервтiк әдісi. Егер тауардын
Резервтiк әдiс бойынша кедендiк құнды анықтау үшiн негiз
Егер де бiрiншi әдiстi пайдалану мүмкiндiгi болмаса, онда
Кеден органдарының депозитiне салынған кеден төлемдерi мен салықтарының
Кеден құны бухгалтерлiк есепте қөрiнiс таппайды.
Мысал. Шетел жабдықтаушыларынан 100 000 долларға тауар алынған.
Қатар
№ Шаруашылық операциялардық мазмұны Сомасы, мын
теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1 Шетел жабдықтаушы сынан алынған тауарлар (тауар уақытша
А тауары – 25 бiрлiгi 961 АҚШ доллары
Б тауары – 110 бiрлiгi 181 АҚШ доллары
В тауары – 255 бiрлiгi 219 АҚШ доллары
Жиыны 100 000 АҚШ доллары, ҚР ҰБ бағасы
2 Кедендiк рәсiмдеу жерiне дейiн тауарды тасымалдау бойынша
3 Тауарды кеденнен өткiзу кезiнде есептелгендер:
- кеден салығы 1732800 теңге (1732800 х 10%)
- кеден алымы 69312 теЎге (1732800 х 0,4%)
- ЅЅС 3060818 /(17328000 + 1732800 + 69312)
Кеден толемiн жасау үшiн, кеден құны анықталады,
1732800
69312
3060818
222
222
331
687
687
687
4 Кеден төлемдерi мен ЅЅС толендi 4862930 687
5 Таурды тасымалдау бойынша шығыны акцептелдi (кеденнен қоймаға
- тасымалдау құнына
- ҚҚС сомасына (16%)
31035
4965
222
331
671
671
6 ҚҚС сомасы зачетја жатјызылды 3065783 теңге (3060818
7 Кеденнен қоймаға дейiнгi тасымалдау бойынша шығысы төлендi
8 Кәсiпорын жабдықтаушы сымен есеп айырысу валюталық қаражаты
- биржалық бағам бойынша шетел валютасын алу үшiн
- кәсiпорынның валюталық шотына 114000 АҚШ долларындақы сома
- сатып алынған шетелдiк валюта бойынша ҚР ҰБ
17362200
17339400
22800
334
431
845
441
334
334
9 Жабдықтаушының тауар мен тасымалдау бойынша қызметi өтелдi
10 Тауарды алған (қызметтi көрсеткен) және соған төлем
Алынған әрбiр тауар түрiнiң құны оның жасалған төлемiне
Мысал. Шетел жабдықтаушыларынан алынған тауар бiрлiгiнiң құны мынаны
А тауары – 961 АҚШ доллары немесе 146072
Б тауары – 183 АҚШ доллары немесе 146072
В тауары – 219 АҚШ доллары немесе 33288
Жоғарыда келтiрiлген формуланы пайдалана отырып, шығандар коэффециентiнiң қатанасын
Ендi тауар бiрлiгiнiң құнын анықтаймыз :
А тауары
Се = 961 х 152 х (1 +
Б тауары
Се = 183 х 152 х (1 +
В тауары
Се = 219 х 152 х (1 +
3. Әрбiр тауар түрi бойынша есептелiнiп
А тауары 25 х 184111,71 = 4602793 теңге;
Б тауары 110 х 35059,78 = 3856576 теңге;
В тауары 255 х 41956,78 = 10698978 теңге;
Жиыны 19158347 теңге
Консигнация1 жағдайына импорталған тауарлар. Консигнация жағдайына импорталған тауарлар
__
1 Консигнация - (ағыл. Consigment; нем. konsignation) –
цияға консигнант2 пен консигнатор3 арасында келiм-шарт жасалынады. Тараптар
Тауарларды консигнацияға әкелген "кеден-қойма" (ИМ-74) тәртiбi бойынша рәстiмдеу
Бұл тәртiп екiленген тауарлардың уақытша сақталмайдыған көрсетелдi және
ҚР Орталық кеден органы кеден мекемелерiнiң қоймасына лицензия
әкелiнген тауарларға жүк және тауармен ілесiп жүретiн қужаттары
кеден бақылауы мен кедендiк рәсiмдеудi жүзеге үшiн қажет
Кедендiк қойма тәртiбiнде тауарларды орналастырған кезде кеден
Кеден органы қойма иесiнiң пiкiрiн ескере отырып, қоймада
Тауар қоймада үш жылға дейiн сақталады. Көрсетiлген мерзiм
Сақтау мерзiме аяқталған тауарлар бойынша олардың басқа кеден
Кесiпорын импортадан консигнацияға қабылданған тауарды сатқанға (меншiк құқығының
Консигнациялық мәмiле констигнациялық шартпен құжатталады, онда жалпы ережелерден
___
2 Консигнант - (ағыл. Consignor; нем. konsignant)
3 Консигнатор – бұл занды немесе жеке тұлға,
жалпы белгiленген тәртiп бойынша кедендiк жана жүк мәлiмдемесiн
Мәлiмдемешi белгiленген талаптарды орындаған жағайда кеден органдары "Шығаруға
Консигнациялық тауарлар сақталу мерзiмi аяқталған соң, республиканың кедендiк
Мысал. Тауардын контракт құны 10000 АҚШ долларына тең
консигнатқа бүкiл контракт құны бойнша қайтару;
тауарды 65% аспайтын ҚҚС ескерiлген үстемесiмен сата алатындығы
Қаралған үстеме бойынша (яғни, 65%) тауар бiр ғана
Бухгалтерияда консигнатор – консигнация негiзiнде жасалған келiсiм-шарттың шот-фактурасынан
Қатар
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Сомасы, мын
теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1 Кәсiпорын-консигнатор кеден қоймасының шартымен тауарларды консигнацияға қабылдап
2 Вагоннан жүктi түсiруге байланысты болған шығыстарды, келiсiмшарт
"КонсигнацияЈа јабылданЈан, тауарарды сату бойынша", субшоты 681,634
"…леуметтiк салыј" субшоты
3 Консигнаттордың кеден қоймасында тұрған тауарына, алдын-ала төлем
4 Тауарды шығару үшiн, оның еркiн айналы-мынан есепттелiнген
-кеден құжаттарын рәсiмдегенi үшiн салынған салым (сбор) сомасы
- кеден салығының сомасы 227000 теңге
(1518000 х 015%)
- ҚҚС сомасы 279798 теғге/(1518000 + 3036 +
3036
227700
279798
222 "Кеден қоймасынан еркiн айналым-ға шығарылған, тауарлар" субшоты
222 "Кеден қоймасынан еркiн айналымға шығарылған, тауарлар" субшоты
331
687
687
687
5 Кеден төлемi мен ҚҚС сомасы аударылды 510534
6 Тауар еркiн айналысқа шыққанан кейiн, тиесiлi кеден
671 "Консигна-торлармен есеп айы-рысу" субшоты
7 Бұрындары консигнацияға қабылданған тауар, консигнатор меншiгiне өтедi
004
8 Сатып алушыпарға тауар босатылды:
сатып алу сомасына 1748736 теңге (1518000 + 3036
- сатылған сомасына (контракты құнындағы 65% устеме қосу
- ҚҚС сомасына (16%)
1748736
2487426
397988
802
301
301
222
сату бойынша" субшоты
702
633
9 Сатып алушылардан алынған аван сомасы зачетқа жатқызылған
10 Сатып-алушыларға қалған сомасы төлеген 379064 теңге (2885414
11 Консигнант бойынша қарызы аударылды (ҚР ҰБ 1
12 Бағамдық айырмасы көрсетiлген 12000 теңге (1530000 -
13 ҚҚС зачетқа жатқызылған 279798 633 331
14 ҚҚС сомасы бюджетке аударылған 118190 теңге (397988
Бiз келтiрген шарты мысалда консигнацияға қабылданган тауардың барлығы
Егер қандай да бiр себептермен (тауарларға сұраныс жоқ,
Егер екi жақтың келiсiмi бойынша консигнациялық тауардық құны
Тауарлардың экспорты бойынша жасалатын
Тауарды экспорттау – бұл оларды сатып алушы елге
Экспорттауға арналған тауарлардың рәсiмдеудiң негiзi болатын құжаттар қатарына
жабдықтаушылардың шоттары (инвойстары), көлiктiң барлық түрiне жасалатын тауарлы-көлiктiк
материалдарды қабылдауға жасалған тауарлардың станция (айлақтық) жанындағы және
тауарлардың кем түскен, шыққан, бөлiнген не табиги фактiлерiн
сақтандыру полисi (егер де жүк жабдықтаушымен сақтандырылса);
контракт бойынша карастарылған басқа да құжаттар.
Экспортқа шығырылған тауарлардын түсетiн түсiмдердiн толық және дер
Тауарды жабдықтауға шетел әрiптестерiмен контракт жасар алдына, экспортер
Эспортер, занда белгiленген тәртiпке сәйкес, түскен валюталық түсiмдi
Бiр мысал келтiрместен бұрын, бiз экспортталатын тауардың қосылған
Мысал. Алыс шетелге арналған тауардың контрактылық құны –
Қатар
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Сомасы, мын
теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1 Шетел сатып алушысына тауар жөнелтiлдi:
алынған құнына
контракты құнына (ҚҚС нольдi мөлшерлермесi бойынша) 2869000 теңге
1600000
2869000 802
301 222
702
2 Кеден төлемi – кеден алымы бойынша есептелiнген
3 Кеден төлемi төленедi 5738 687 441
4 Сатылған тауар үшiн шетел әрiптесiнен төлемi келiп
2865200 431 301
5 Тауардың сатылған күнiмен тауардын төленген күнiнен арасындағы
Тауарды экспорттау бойынша жазылатын жазбаларды бухгалтерлiк есепте рәсiмдеу
Мысылға, егер тауар сатып алушыға франке-қойма шарты бойынша
Экспортан түсетiн теңгедей немесе шетел валютасындай түсiмiн дер
Экспортер осы құжатқа сәйкес заңмен белгiленген тәртiпте Қазақстан
Қатар
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Сомасы, мын
теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1 Банкiн кепилдiгi сатып алушы-импортер пайдасына алынды /экспорттелетiн
2 Тауар экспортер-сатшының қоймасынан темiр жолдың қоймасына
3 Қабылданы және шығыс шотына жатқјызылды (ҚҚС қосылған
тауарды артып-түсiру
тауарды тасымалдау
тауарды сақтандыру
тауарды жөнелту (жіберу) (қаржылық қызметке жататын сақтандыру
200000
1000000
2000000
800000
811
811
811
811
671
671
687
671
4 Тауар темiр жолдын қоймасынан 40 кҐн бойы
5 Тауардан түсетiн пайда өзiнiң арналған мемлекетiне бағытталады
-коймага орналастырылған тауардың сомасына
кем шыққан сома бойынша талап қойылған сомаға
тауардын кем шыққан сомаға
24200000
800000
800000
222"Сатып алушы јойма-сындаЈы ж†-нелтiлген (экспорттала-Јан) тауар" субшоты
334
811
222"ЖолдаЈы ж†нелтiлген экспорттала-Јан тауар" субшоты
727
222"Жолдағы жөнелтiлген экспорттала-ған тауар" субшоты
6 Кеден қоймасынан сатып алушының коймасына жеткiзiлген тауар
7 Сатып алушының қоймасына тауарды қабылдау кезiнде
8 Тауар сатып алушыға берiлген күнiндегi сатылған тауардың
9 Шегел сатып алушысына тауар үшiн шот-фактурасы 220000
10 ұлттық валютада жабықтау шының шоты төленген 3200000
11 Тауардың кем шыққаны зачетқа жатқызылған 800000
12 ҚР ҰБ бағамы бойынша шетелдiк алютасында жабдықтаушының
13 Сатып алушы-импорттер алған тауары үшiн 220000 доллар
14 Валюталық операциялары бойынша бағамдық айырмасы көрсетiлген :
- шығысы 1000 теңге құраған /(152,2 – 152,0)
- бағамдық айырмасы бойнша табасы 198000 теңге құраған
100
198000
844
301
671
725
15 Сатып алушы-импортердiң пайдасына бурындары берiлген, банк кепiлдiлiгi
008 "Шетел валютасында алынған, төлем және мiндеттеменi қамтамасыу
Толлингтiк операциялардың есебi
Толлингтiк операция деп өндегуге берiлген (немесе әкелiнген) давальчестiк
Өндеуге әкелiнген тауарлар, кеден заңына сәйкес, кеден бекетiнен
Толлiнгтiк операцияларды жүзеге асырған кезде бiр елдiн кәсiпорны
Толлингтiк операциялар шикiзат пен материалдарды қайтадан өндеу; тауарларды
Қазақстан Республикасының кеден аймағында тауарларды қайта өндеу процессi
Кеден аймагында өнделетiн тауарлардың мерзiмiн орталық кеден органы
Егер де өндеуге әкелiнген өнiм екi жылға жеткiзбей
Шетел туарлары және олардың өнделген өнiмi шығарылатын кеден
Толлiнгтiк операциялардың нәтижисiнде алынған "Тапсырыс берушiнiң" елiне немесе
Қазақстан Республикасының аумағына уақытша әкелiнген шикiзат пен тауарларды,
Қазақстан Республикасының кедендiк аймағынан тысқары жерлерге өндеу үшiн
Кеден аймагынық тысқары жерлерiнде өнделетiн тауарлар Қазақстан Республикасының
Шеттен әкелiнген өнделген өнiмдер толық немесi iшiнара кеден
Өнiмдi шетел тауарларына айырбастауға рұқат етiлмейдi.
Өнделетiн өнiм "Тапсырыс берушiге" "ОрындаушыЈа" әзiрлеу, жинау, жөндеу
Ендi бiз толлингтiк тауарды өндеуiң операцияларын ("Орындаушыда") және
Қазақстандық өндеушы-кәсiпорындағы толинтiк тауарларды өндеу бойнша жасалатын шаруашылық
Қатар
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Сомасы, мын
теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1 Толлiнгтiк операция ретiнде тауарлар келiсiм-шартта (контрактiде) көрсетiлген
2 Кеденде төленген ҚҚС ескерiл (6556800 теЎге) және
Тауарды кедендiк рәсiмдеу үшiн кедендiк алымдар төленедi (0,2%)
7456800
80000
334
821
441
441
3 Толлингтiк тауарларды өндеуме байланысты орындаушылардың шығындары қорытындыланып,
1600000
2600000
491400
4295600
900
900
900
900
901
902
903
904
Жиыны 8987000
4 Толлангтiк тауарларды †ндеу боынша шыЈындар сатылЈан тауарЈа
5 Толлингтiк тауарды өндеген үшiн 70000 АҚШ долларды
- келiсiм-шарттық құнына
- ҚҚС сомасына (16%)
9051724
1448276
301
301
701
633
Жиыны 10500000
6 Өнделген тауар баланыстан тыс шотқа есептен шығарылады
003 Қайта өндеуге қабылдан-ған матери-алдар"
7 Тапсырыс берушiнiң тауарды жөнелтуi бойынша компенсациялық шығысы
8 Толлингтiк тауарларын кеденнен өткiзген кезде, төленген кеден
9 Тапсырыс берушiлер толлингтiк тауарларын өндегенi үшiн, түскен
10 Бағамдық айырмасынан алынға табасы көрсетiлдi /(153 –
11 Бағамдық айырмасынан алынға табысы, жиынтық табыс (зиян
- табысы
- шығысы
9051724
210000
8987000
40000
80000
701
725
571
571
571
571
571
801
811
821
Сонымен, толлингтiк операциясынан алынган табысы, 571 "Жиынтық табыс
2.. Қазақстандық кәсiпорындар шотелден тауарларды өндеуге әкелуi бойынша
Қазақстанлық кәсiпорындар толлiнгтк операцияларын жүзеге асыру ретiнде тауарларды
Қатар
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Сомасы, мын
теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1 Толлингтiк операция ретiнде өндiрiстiң өзiнде шығарылған шала
2 Кеден органдарының депозитiне салынған кеден салығы телендi,
3 Тауарларды кедендiк рәсiмдеуден өткiзгенi үшiн кеден алымдары
4 Орындаушы тауарды өндегенi үшiн және оларды ҚР
5 Орындаушылардан өнделген өнiм қјабылданды 9550000 222 207
6 Бұрындары төленген еден салығы қјайтарылды 90000 441
7 Орындаушылардың қайта өндеу бойынша 10000 АҚШ долларында
8 Бағамдық айырмасы бойынша шығысы көрсетiлген /(156 -
Сырткы экономикалық қызметпен байланысты
Атқарылған жұмыс, көрсетлген қызмет. Сыртқкы экономикалық қызметiнiң мемiлесiне
Егер де шетелдiк резидент емес-кесiпорын Қазақстанда салық төлеушi
қозғалмайтын мүлiктер, егер де жұмыстар, қызметтер осы мүлiктермен
егер де көрсетiлген қызметi, атқарылған жұмысы, осы аталған
егер де көрсетiлген қызметi, мәдениетi, өнерi, бiлмi, спорт
әсiпкерлiк немесе жұмысты, қызметтi сатып алшының кез келген
кәсiпкерлык немесе басқа да кез келген жеке тұлғаның
Қазақстан Респубикасының аймағында қызметiн жүзеге асырған кезде, яғни
Қатар
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Сомасы, мын
теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1 ҚР аймағында шетелдiк резиденттiк емес кәсыпорiн құрал-жабдықты
2 Төлем көзiнен 20% мөлшерлеме бойынша салықґсталды
а/ ҚР аймағында төленетiн төлем көзiнен ұсталатын салық
б/ келiсiм-шоартта көрсетiлгендей төлем көзiнен ұсталатын салықј
608000
608000
671
821
634 "Төлем көзiнен
ұсталатын салық", субшоты
634 "Төлем көзiнен
ұсталатын салық", субшоты
3 Көрсеткем қызметi ұсын шетел жабықтаушысына тиесiлi сома
а/ төлем көзiнен ұсталынатын салық шегерiлiп, тиесiлi сомасы
б/ инвойс бойынша ұсынылған толық сомасы төлендi 3040000
2432000
3040000
671
671
431
431
4 Резидент еместiң көрсеткен қызметiнен сатып алушының төлейтiн
а/ 480000 теңге /(20000 х 150) х 16%/
б/ 480000 теңге /(20000 х 150) + 608000
480000
577280
331
331
687
687
5 Бағамдык айырма бойнша шығысы көрсетiлген 40000 теңге
6 Бюджетке ЅЅС төленген:
а/ бiрiншi нұсқасы кезiнде
б/ екiншi нұсқасы кезінде
480000
577280
687
687
441
441
7 Толiнген ЅЅС сомасы зачетқа жатқылылған:
а/ бiрiншi нұсқасы кезiнде
б/ екiншi нұсқасы кезінде
480000
577280
633
633
331
331
Франчайзинг1 бойынша жасалатын операцияларды есебi. Франчайз – бұл
Франчайзингке қатысушылардың екi жағы болады: франчайзер және франчайзи.
Франчайзер (немесе марка ұсатушы) – бұл нарықта үлкен
Франчайзи – франчайзермен жасалған келiсiм-шарттық жағдайында франшиза құқығын
Егер де франшиз бiр жылдан артық мерзiмге алынған
Франшиздiң өтелуi мен алынуы мына шоттарда көрiнiс табады:
Материалдық емес активтер бойынша есептелген амортизация кәсiпорынның есеп
Ал болшај кезеңнiң шығыстарын есептен шығарған кезде (франшиз)937
Франчайзигiгiң басымдылғы – франчазер, өзiнiң сауда маркасын иелену
Шағын кәсепорын өзiнiң өнiмi, қызметi, жұмысы үшiн жарнама
Франчайзинг келiсiм-шартында франчайзер мен франчайзiдiң арасында есеп айырысудын
франчайзи франчайзердiң пайдасына алынған таза белгiлi бiр пайыз
франчайзи франчайзерге роялти ретiнде өндiрген өнiң бередi, яғни
а/ берiлген өнiмнiң нақты өзiндык құнына: 801 шоты
б/ берiлген өнiмнiң босатылған құнына: 01 шоты дебеттелiп,
в/ есептелген пайызды өтеу сомасына: 686 шоты дебеттелiп,
Сонымен қоса, жоғарыда айтылған басымдылығымен қатар франчайзингiнiң бiршама
____
1 Франчайзинг (франц.) – iрi капитолдан шағын бизнестiң
франчайзер франчайзидiң келiсiмнесiз-ақ кез келген шақта келiсiп-шартты бґза
Халықаралық iскерлiк операциясын мемлекеттiк бақылау. Трансферттiк бағаны пайдаланудың
Трансферттiк баға – бұл халықаралық iскерлiк операцияларын жасау
бiр-бiрiмен тәуелдi тараптардың арасында;
тауар айырбастау (бартерлiк) операциялары бойынша;
мәмiле бойынша мiндеттеменi орындау кезiнде, бiртеқтес қарсы талаптарды
тiркелген (тұрақты тұратын орны бар) тұлғамен мәмiле жасаған
салық бойынша жеңiлдігi бар заңды тұлгамен мәмiле жасасқан
кейiнгi салықтық кезеңнiң екi жылында салықтық декларациясының мәлiметi
егер де тауардын нарық құнына кем дегенде 10%
Бiр-бiрiмен тәуелдi тараптардың трасферттiк бағасын қолданған кезiнде бақылауға
бiр тұлға екiншi тұлғаға қарағанда аффилирленген тұлға болуы
бiр түлға екiншi тұланың қызметiне (басқару, бақылау капиталына)
шараушылық серiктестiкiтiң және оның қатысушыларының үлесi, жалпы салымның
екi шарауышылықсерiктестiкте бiр тұлға екеуiне бiрдей қатысушы
екi шаруашылық серiктестiктi бiр ғана тұлға сенiмдi басқаруға
сенiмды басқарушы кәсiпорынның алған олжасын бiрiншi кезектегi тұтынушы
сенiмдi басқарушының кәсiпорын капиталының 10% кем емес үлесiн
меншiк иесi басқа тұлғаға өзiнің бiрнеше құқын (иелiк
бiр тұлғаның екiншi бiр тұлғаға туысқандық қатынасы болған
тулға бас кәсiпорынның (яғни, үшiншi тұлғаның) тiкелей немесе
Өкiлеттi орган нарықтық бағадан мәмiле бағасының ауытқуын анықтаған
Бұл жағдайда мәмiленiң келесi шарттары ескерiледi:
жеткiзiп берiлетiн тауардың, атқарылатын жұмыстың, көрсетiлетiн қызметтiн саны
жеткiзiп берулетiн тауардың сапасы;
мiндеттеменi орындау мерзiмi;
төлем шарты;
бiр-бiрiне тәуелдi кәсiпорындар өзара мәмiле жасасқан кезде қолданатын
Қорытынды
Тауарларды экспорттау – тауарларды сатып алушының елiне жөнелту
Ал шетелдык валютасында жататын операциаларды бухгалтерлiк есепте көрсету
Шетелдерден материалдарды, құрал – жабдыјтарды, тауарларды, материалдық емес
Экспортка арнаған тауарлардың қозғалысын рәсiмдеудiң негiзгi болатын құжаттар
Толингтiк операция деп өкдеуге берiлген давальчестiк шикiзатпен байланысты
Қазақстан Республикасының аймағында қызметін жузеге асырған кезде, яғни
Өкiлеттi орган нарықтық бағадан мәмiле бағасының ауытқуын анықтаған
Қолданылған әдебиеттер
Радостовец В.К., Радостовец В.В.
Назарова В
Байболтаева Н.Ә. Радостовец В.К.
Радостовец В.К.
"Бухгалтерский учёт" под редакцией профессора П.П. Новиченко.
Қ.К. Кеулiмжаев, З.Н. Әжiбаева, Н.А. Құдайбергенов
Қазақстан Республикасы Президентiнiң
Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметінің жалпы мәселелері
Шетелдік валютамен
КәсIпорынның сыртқы экономикалық қызметIнIң есебI
Кәсiпорынның сыртқы экономикалық қызметтiның қаржылық есебі
Сырқы экономикалық қызметінің жалпы мәселелері
Шетелдік валюталармен жасалатын операциялар
Сыртқы экономикалық қызметінің есебі мен аудиті
Тауардың, дайын өнімнің есебі және оларды сатумен байланысты шығыстар
Сыртқы сауда
Дайын өнім есебі