Бағдарламаның коды

Мазмұны
Кіріспе ...............................................................................................................
Негізгі бөлім
Тапсырманың қойылымы.......................................................
II. Бағдарламалау ортасының сипаттамасы
2.1 Delphi-дің интегралданған ортасын құру............................
2.2 Delphi жобасының құрылымы...............................................
2.3 Көрнекі компоненттер кітапханасы......................................
2.4 Windows XP Professional версиясы........................................
2.5 Windows XP Professional интерфейс элементтері................
2.6 Windows XP Professional мүмкіндіктері................................
2.7 Бумалармен және файлдармен жұмыс..................................
III. Арнайы бөлім
Бағдарлама алгоритмін жасау
3.1 Визуалды бағдарламалаудың негіздері................................
3.1.1 Бос форма және оны түрлендіру...............................
3.1.2 Форма қасиеттерін өзгерту ........................................
3.2 Формаға жаңа компоненттер орналастыру.........................
3.3 Бағдарламаның құрылымы.....................................................
3.4 Бағдарламаның коды..............................................................
IV. Еңбекті қорғау
4.1 Еңбекті қорғау заңдары..........................................................
4.2. ДЭЕМ-ді қолданудағы еңбекті қорғау туралы кейбір
мәліметтер...............................................................................
4.3 Компьютермен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік техникасы.....
4.4 Жұмыс орнына қойылатын эргономикалық талаптар.........
4.5 Денсаулық бұзылуының белгілері.........................................
V. Экономикалық бөлім
5.1 Жұмыстың қысқаша сипаттамасы және оның бағытталуы........
5.2 Бағдарламаның өнімді құрудағы шығындарды анықтау............
5.2.1 Бағдарламаны құрушының еңбек ақысын төлеуге кеткен
шығындар...............................................................................
5.2.2 Бағдарламалық өнімді құрудың еңбек сыйымдылығын
есептеу...................................................................................
5.2.3 Есептерді сипаттауға кеткен еңбек шығындарының
есебі........................................................................................
5.2.4 Алгоритмді жасауға кеткен еңбек шығындарының есебі.
5.2.5 Бағдарламаны құруға кеткен еңбек шығындарының
есебі.........................................................................................
5.2.6 Кейінге қалдырғанда кеткен бағдарламаның еңбек
шығындарының есебі...........................................................
5.2.7 Құжаттарды дайындауға кеткен еңбек шығындарының
есебі.........................................................................................
5.2.8 Бағдарламалаушының орташа еңбек ақысының есебі.......
5.2.9 Машиналық уақытты төлеуге кеткен шығындар...............
5.2.10 Кейінге қалдырудың фактілік уақытының есебі...............
5.2.11 Машина-сағат бағасының есебі..........................................
5.2.12 ПЭЕМ жұмыс уақытының жылдық қорының есебі.........
5.2.13 ЭЕМ пайдалануға кеткен толық шығындарының есебі...
5.2.14 Амортизациялық аударымдар.............................................
5.2.15 Электр энергиясына кеткен шығындар есебі....................
5.2.16 Ағымдағы жөндеуге кеткен шығындардың есебі.............
5.2.17 Қосымша материалдарға кеткен шығындардың есебі.....
5.2.18 ПЭЕМ пайдалану бойынша басқа да шығындар.............
5.2.19 Қызмет көрсетуші персоналдың еңбек ақысына кеткен
шығындар.............................................................................
5.2.20 Жалпы шығындардың есебі................................................
5.3 Түйіндер...........................................................................................
Қорытынды.......................................................................................................
Қолданылған әдебиеттер.................................................................................
Қосымша
I.Негізгі бөлім
Кіріспе
Ақпараттық коммуникациялық технологиялардың қарқымен дамып,
Есептеуіш техниканың қарқымен дамуы тиімді
Берілген дипломдық жобада енгізу өрісіне, мәндер
1.1 Тапсырманың қойылымы
Осы дипломдық жобаның мақсаты, диаграмма бағдарламасын
Программалау іскерлігін үйрену үшін
Бағдарламаны жасау үшін, Delphi ортасындағы Object Pascal бағдарламалау тілін
Бағдарламаны құру барысында, келесі талаптарды ескеру қажет:
операциялық жүйелер үшін әзірленген қосымшаларды
операциялық жүйені бір аппараттық тұғырнамадан басқасына көшіру
ішкі және сыртқы қателіктерден, іркілістерден және бас тартулардан қорғауды
бір пайдаланушының ресурстарын екінші пайдаланушыдан қорғау құралдары болуы
келесі өзгерістер мен толықтыруларды енгізудің қолайлылығын қамтамасыз етуі тиіс;
жүйе жеткілікті тез әрекет ету қасиетіне ие болуы тиіс.
II.Бағдарламалау ортасының сипаттамасы
2.1 Delphi –дің интегралданған ортасын құру
Бағдарламалауға деген қызығушылық күн сайын өсуде. Бұл
Қазіргі кезде дербес компьютерлерді пайдаланушылар арасында Windows операциялық
Delphi – бұл Windows операция жүйесіндегі жұмыстарға
Интегралданған ортаны жасау (Integrated Development Environment-IDE, алда
ИӨО өзіне кодтар редакторын, жөндеуші, құрал панелі, кескін редакторы,
Windows іске қосу/ Бағдарлама мәзірінің көмегімен Delphi
1-сурет. Delphi 6 жасаудың интегралданған ортасы.
ИӨО терезесінің жоғарғы бөлігінен, сіздер бас мәзір жолағын көріп
Интерфейстің құрамына төрт терезе кіреді:
1. Негізгі терезе (Project 1. dpr);
2. Объектілер бақылаушысының терезесі (Object Inspector);
3. Формалар құрастырушысының терезесі (Form 1. dfm);
4. Программа кодының терезесі (Unit 1. pas).
Delphi бір құжаттық орта, яғни бір мезгілде тек қана
Форма терезесінен Unit кодына және одан кері өту
Сол жақтағы терезе Browser деп аталады және бұл терезе
Негізгі терезе
Негізгі терезе программаның жобасын құрудағы жұмыстарды басқарады және Delphi
Бұл терезеде Delphi-дің негізгі меню жүйесі, пиктограммалық-командалық батырмалар мен
белгісі объектінің екпінділігін көрсетеді.
Форма (терезе) құрастырушысының терезесі
Форма құрастырушысының немесе форманың терезесі – болашақ
программаның Windows ортасындағы жобасы.
Алдымен бұл терезе бос болады, дәл айтсақ Windows стандартты
терезені үлкейту/кішірейту, жабу батырмаларынан, тақырып қатарынан және
қоршалған шегінен тұрады. Бұл терезенің жұмыс аумағы координаттар торының
Программалау Lego конструкторының бөлшектерімен атқарылатын жұмыс сияқты компоненттер жинағынан
Бұл ерекшелік – визуалды (көзбен шолу) программалаудың негізі болып
Объектілер бақылаушысының терезесі
Объектілер бақылаушысының терезесі екі парақтан құрылады:
1. Properties – қасиеттері;
2. Events – оқиғалары.
Properties парағы арқылы компоненттердің қасиеттері, параметрлері анықталады. Ал Events
Бағдарлама кодының терезесі
Бағдарлама (немесе модуль) кодының терезесі бағдарламаның мәтінін құруға және
Delphi ортасы іске қосылғанда бағдарлама кодының терезесі Windows ортасының
unit Unit1;
interfaсe // интерфейстік бөлігі
uses // стандартты модульдер
Windows, Messages, SysUtils, Classes, Graphics, Controls, Forms,
type
TForm = class(TForm)
рrivate
{Private declarations}
public
{Public declarations}
end;
var
Form1:TForm1;
іmplementation // орындалатын бөлігі
{$R*.DFM}
end.
Жаңа форманың кодына Delphi ортасы бұл қатарларды автоматты түрде
Жобаны құру барысында осы кодқа қажетті өзгерістер енгізіледі. Delphi
Бас мәзір жобамен жұмыс жасауға қажетті барлық құралдарды
File(Файл)- құрамында файлдармен жұмыс жасау үшін командалар жиынтығы бар,
Edit(Правка) – мұнда атына сәйкес мәтіндерді редакциялау, өшіру
Search(Іздеу)- мәтінмен жұмыс жасауға арналған командалар жиынтығынан тұрады, оларды
View(Түр)- бұл атпен көбінесе көптеп қолданылатын жобаны басқару құралдарын
Browser (зерттеуші), Code Explorer (бағдарлама бойынша өткізгіш), Component List
Project(жоба) – ол жобаларды Repository ( объектілер архиві), қосуға,
Run (Орындау) – жасалған тіркемелерді іске қосуға, оған параметрлер
ActiveX компоненттерін жасау барысында, мәзір командалар көмегімен ActiveX-
Delphi 5-те Attach to Process бөлімі пайда болды, ол
Component (компоненттер)- мұндағы командалар, компоненттерді қондыру, ActiveX компоненттер
Database(мәліметтер қоры) – мәліметтер қорымен жұмыс істеуге арналған командалар
SQL Monitor (SQL монитор) және Form Wizard (формаларды құратын
Tools(Сервис)Delphi және жөндеуші жұмыс ортасының қасиеттерін қалыптастыруға, жобалар
Help(көмек) – Delphi анықтама жүйесімен оның қалыпқа
Бас мәзір жолағынан төмен екі құралдың панелдер орналасқан. Сол
SpeedBar (құралдар панелі) Delphi-гі сізге қажетті құралдарға тез баруды
Құралдар панелін қалыпқа келтіру үшін бас мәзірдің,
Құралдар панелін қалыпқа келтіру келесі тәртіптерге байланысты жүргізіледі.
2-сурет.
Осыған қосымша ретінде, берілген мәзірдің Options (Опция)
Оң панелде кітапхананың көрнекі компоненттердің компоненттер палитрасы
Component palette-(компоненттер палитрасы)-бұл Delphi-де көп қолданылатын құралдардың бірі. Ол
3-сурет. Компоненттер палитрасы
Standard – Delphi-гі басқарудың стандарттық компоненттері, олар алдыңғы
Additional – Delphi-гі басқарудың қосымша компоненттері, олар алдыңғы
Win32 – өзінде windows-тың (9x/NT) 32 дәрежелі
System – Delphi-дің спецификалық жүйелі көрнекі емес компоненті
Data Access – мәліметтер қорына шығу үшін;
Data Controls – мәліметтер қорындағы ақпараттарды көрсету үшін компоненттер;
ADO – ActiveX Data Objects (ADO) қолдану арқылы
InterBase –Borland Database Engine (BDE) немесе ActiveX Date Objects
MIDAS – мәліметтер қорының көп буынды технологиялары үшін компоненттер;
InternetExpress –Web Server application (Internet–тіркемелер), жұмыс істей алатын тіркемелерді
Internet – Internet-пен жұмыс істей алатын компоненттер;
FastNet components – оның көмегімен тіркемелер әртүрлі
Decision Cube –мәліметтер қорындағы көп өлшемді ақтараттар анализі компоненті
QReport – жазбаша есептерді көрнекі жобалау компоненті;
Dialogs – өзіне Windows-тың стандарттық диалогтық терезелерін
Win 3.1 - Windows 3.1 басқару компоненттері (тіркемелердің
Samples – құжаттамаларда үлгі ретінде қолданылатын компоненттер ( олардың
ActiveX –басқа да фирмалармен дайындалған ActiveX, компоненттері;
Servers page components – танымал COM- серверлер
Компоненттер палитрасы Delphi құралдар панелінде көрінуі де мүмкін
немесе көрінбеуі мүмкін.
Осы опцияны басқару View => Component Palette мәзірі бөлімінің
Терезенің негізгі өрісінен сіз терезенің сол жағынан объектілер инспекторын
Пиктограммалық батырмалар
Пиктограммалық батырмалар арқылы негізгі меню жүйесінің маңызды операцияларына (мүмкіндіктеріне)
Атқаратын жұмыстарына байланысты пиктограммалық батырмалар 6 топқа бөлінген, әр
Standard парағы
- Объектілер репозитариясын ашу (File/new)
- бұрыннан құрылған файлды ашу (File / open file)
-файлды дискіде сақтау (File / Save as….) (Ctrl+S)
- дискіге жазып барлық файлдарды сақтау (File /
- бұрыннан құрылған программаның жобасын ашу (File / open)
(Ctrl+F11)
- жобаға жаңа файлды қосу (Project / Add
- жобадағы файлды жою (Project / Remove from Project)
View қарап шығу тобы
- екпінді жобаның құрамындағы модульдер тізімінен қажетті
модульді таңдау (View / Units) (Shift+F12)
-екпінді жобаның құрамындағы формалардың тізімінен керекті
-форманың терезесінен программа кодының терезесіне және одан
кері өту (View /
-жаңа форманы құру (View / New Form)
Debug (түзету ) тобы
- программаны компиляциялау және орындау
- түзету енгізіп жатқан программаның жұмысын уақытша тоқтату
(Run / Program Pause)
-қадамдық тексеру ішкі пограмманың жұмысын бақылау тәртібінде
орындайды.
Custome (баптау) тобы
-Delphi ортасының құрамындағы анықтама жүйесін іске қосу.
(Help / Cоntents)
- Delphi ортасының екпінді күйін сақтау.
Компоненттер жинағы
Компоненттер жинағы – Delphi-дің негізгі ерекшелігі. Ол негізгі терезенің
Компонент деп – белгілі бір қасиеттері бар және форма
Компоненттер көмегімен программаның негізі – қаңқасы құрылады (терезелер,
Батырмалар тақташасы сияқты компоненттер палитрасын икемдеуге болады. Ол үшін
Ашылған менюдегі Рroperties (қасиеттер) пунктін таңдағанда суреттегідей оның оң
Delphi ортасының компоненттері
Delphi ортасының компоненттері бағдарлама орындалғандағы көріністің пішімін анықтайтын бөлек
Delphi ортасының құрамына бірнеше компоненттер кіреді. Солардың кейбір маңыздыларын
4-сурет. Standard парағы
Standard парағының құрамына келесі компоненттер кіреді:
Белгісі
Аты Атқаратын жұмысы
Frame Жиектері бар форма тәрізді аумақ, басқа компоненттерді контейнері
Main Menu Бағдарламаның негізгі меню жүйесі. Компонент арқылы күрделі
Popup Menu Көмекші немесе локалды меню. Әдетте бұл меню
Label Белгі. Компонентке шағын жазу орналастыру мақсатында қолданылады.
Edit Енгізу қатары. Бір мәтіндік жолды енгізу, көрсету және
Memo Көпжолдық мәтін редакторы. Енгізу және шығару амалдарын орындауға
Button Нұсқаулық батырма. OnClick оқиғасын өңдеуші үзінді кейбір
Check Box Тәуелсіз ауыстырғыш. Бағдарламаны орындалу барысында тышқанды басқанда
Radio Button Тәуелді ауыстырғыш. Әдетте ол осындай тағы да
List Box Таңдау тізімі. Опциялар варианттарының тізімін ұсынады және
Combo Box Қиыстырылған таңдау тізімі. Таңдау тізімінен және мәтін
ScrollBar Басқару белдеулері. Windows терезелері сияқты тік және көлденең
GroupBox Элементтер тобы. Бір мағыналық компоненттерді біріктіру.
RadioGroup Тәуелді ауыстырғыштар тобы. Бір-бірімен байланысқан бірнеше ауыстырғыштармен жұмыс
Panel Тақташа. Бірнеше компоненттерді біріктіру үшін қолданылады. Ішкі және
ActionList Әрекеттер тізімі. Пайдаланушының бір тектес элементтер тобындағы басқару
Additional парағы. Additional парағының құрамына сұхбаттасу терезелерін
5-сурет. Additional парағы
Белгі Аты Атқаратын жұмысы
BitBtn Бетінде суреті және жазуы бар нұсқаулық батырма
SpeedButton Пиктограммалық батырма. Әдетте негізгі менюдің опцияларына қол жеткізу
MaskEdit Арнайы мәтіндік редактор. Енгізілетін мәтінді сүзу үшін қолданылады.
StringGrid Жолдар кестесі. Осы компонент мәтіндік мәліметті кесте түрінде
DrawGrid Кез келген түрдегі мәліметтерден тұратын кесте (тіпті сурет
Image
Сурет. Осы компоненттің көмегімен суреттерді, пиктограммалар мен метофайлдарды шығаруға
Shape Фигура. Осы компоненттің көмегімен әр түрлі фигураларды (төртбұрыш,
Bevel Жиектеу. Терезенің бір аумағын үш өлшемді жиекпен немесе
ScrollBox Қарап шығу белдеулермен қамтылған тақташа. Егер тақташадағы орналастырылған
CheckListBox Ұсынылған тізімнен бірнеше опцияларды таңдауға мүмкіндік береді (әр
Srlitter Шек. Бұл компонент формадағы екі көрінетін компоненттер аралығында
StaticText Статистикалық мәтін, Label – ден айырмашылығы - өзіндік
ControlBar Басқару белдеулері. Drag$Dock технологиясындағы компоненттерді «айлақтату» жабдығы –
Application Events Егер бұл компонент формаға орналастырылса, онда
Chart Диаграмма. Берілгендердің графикалық көрінісін шығаратын арнайы тақташаларды құруды
Dialogs парағы. Dialogs парағында Windows ортасының стандартты сұхбаттасу
6-сурет. Dialogs парағы
Мысалы, if Open Dialog1.Execute then Image1.Picture.LoadFromFile (OpenDialog1. FileName);
Windows–тің сұхбаттасу терезелерінің Dialogs парғында пайда болуларының реті: Open
System парағы. Бұл парақты компоненттері DDE, OLE таймер және
7-сурет. System парағы
Timer Таймер, OnTimer оқиғасы Interval (аралығы) қасиетінде анықталған
PaintBox Сурет салуға арналған аумақ. Тышқанмен байланысты оқиғаны өңдеу
FileListBox Арнайы тізімді ListBox, мұнда көрсетілген деректориядағы (Directory қасиеті)
Арнайы тізімді ListBox, мұнда ағымдағы табақшаның деректориялар құрылымы көрсетіледі.
DriveComВox Арнайы ағымды табақшаны таңдау ComboВoxDirlist қасиеті арқылы
Filter ComboВox Арнайы файлдар атын таңдауға мүмкіндік туғызатын ComboВox.
Media Player Мультимедиалық құрылғыларды (CD-ROM, MIDI т.с.с.) басқару жұмыстарын
Ole Container Ole – объектілерін орналастыруға болатын жабдық (контейнер).
DDEClientConv, DDE
DDEClientItem,
DDEServerConv, компоненттер
DDEServerItem,
(қабылдаушы) қосымшаларынан
құрастыруға болады.
Ескерту: Жоғарыдағы ТfileListBox, ТDirectoryListBox, ТDriveComВox, ТFilter ComboВox компоненттері арқылы
Delphi тіліндегі бағдарламаның құрылымы
Delphi тіліндегі бағдарламаның құрылымына dpr кеңейтілуі бар жобаның файлы
2.2 Жобаның құрылымы
Жобаның файлы Object Pascal тілінде жазылған және компилятормен өнделетін
begin
Application Initialize;
Application. Greate Form (TfmExample, fmExample);
Application. Run;
еnd.
Әр оператор Application (қосымша) объектінің белгілі бір әдісін шығару
Объектілік типтердің негізгі ерекшелігі болып, ол объектінің өрістерімен бірге
Инкапсуляция берілгендерді өңдеудің алгоритмдерін бір бүтін құрылымға біріктіру деген
Объектілік типтердің негізгі қасиеттері функционалды толықтығы және өрістер мен
Initialize әдісі арқылы бағдарлама Windows-тің басқаруымен әр түрлі көмекші
Application Initialize әдісі шақырылғанда компилятордың құрастырылған коды процессорды Delphi
Clouse батырмасы басылғанда бағдарлама Windows-тан жұмысты тоқтату және жүйелі
Егер бағдарламашы осы кодқа әртүрлі өзгерістер енгізіп киліксе, онда
Көрнекі компоненттер кітапханасы
Delphi жасаушылары құрған класстар көрнекі компоненттер кітапханасы деп аталатын
Компоненттер болып, TComponent ұрпақтары болып табылатын класстар данасы табылады.
Компонент болып табылмайтын, кластарға үлгі сипатында VCL-де
8- сурет. Delphi иерархия классының базалық классы
компоненттермен Label немесе Edit біз ТFont класс
Айта кететін бір жайт, TComponent класстарының компонент- ұрпақтарының
Жоғарыда айтылғандар VCL – кітапхана көрнекі компоненттеріне қарсы
Жоғарыда аталып өткендей мұрагер принципіне сәйкес Delphi компоненттері мәліметтер
2.4 Windows XP Professional версиясы
Операциялық жүйе – кез келген компьютердің ажырамас бөлігі. Оның
2.5 Windows XP Professional интерфейс элементтері
Жұмыс үстелі - Windows XP Professional – ды іске
Менің компьютерім (My Computer) – компьютердің барлық бумаларын ұсынатын
Қоржын (Recycle Bin) – бумаларды және файлдарды жоюға
Желілік қоршау (Network Neighborhood) – бұл программа желілі жүйеге
Internet Explorer – бұл программа Internet әлемінде саяхат
Outlook Express – бұл өзінше бір пошталық қорапша болып
Менің құжаттарым (My document) – бұл бума жеке құжаттарды
Есептер тақтасы (Taskbar) - әдетте экранның төменгі жағында орналасады.
Мысалы: егер 10 терезе ашық тұрып соның үшеуі ғана
Тапсырманың көп көлемділігін есеп тақтасында кішірейту үшін (сағат
Егер осы белгінің біреуін басса, басқа да белгілер бейнеленеді.
Пуск батырмасы және Басты меню. Есептер тақтасының сол
2.6 Windows XP Professional мүмкіндіктері
Енді құралдарды пайдаланудың көптеген ыңғайлы қол жетерлік жаңа
Windows XP Professional фондық режимдегі программалармен жұмыс үшін жақсартылған
Windows XP Professional сенімді әрі тұрақты, сондықтан әрқашанда компьютердің
Windows XP Professional құралдары компьютерді қолдануды ықшамдауға мүмкіндік бере
Windows XP Professional – мен жұмыс кезінде көптеген технологиялар
Windows файлдарын қорғау
Операциялық жүйеден ерекшеленетін программаны қамтамасыз етуді қондыру операциялық жүйенің
«Windows файлдарын қорғау» құралы жүйелік файлдардың жойылмауы және
Windows файлдарын қорғау фондық режимде орындалады, нәтижесінде Windows қондырғы
2.7 Бумалармен және файлдармен жұмыс
Windows XP Professional-ды пайдаланып файлдармен және бумалармен жұмыс тиімді
Бейнелер мен файлдарды қараудың жаңа мүмкіндіктері
Windows XP Professional – мен жұмыс кезінде файлдарды және
Автономиялы файлдар мен бумалар
Желіге қосылуға болмайтын жағдайда олармен жұмыс істеу мүмкін болу
Сығылған ZIP – бумалар
«Сығылған ZIP – бумалар» құралын қолданған кезде Windows
«Сығылған ZIP – бумалар» құралы туралы жалпы мағұлмат
Егер қатқыл диск NTFS, файлдық жүйесі үшін форматталған болса,
III.Арнайы бөлім
Бағдарлама алгоритмін жасау
3.1 Визуалды бағдарламалаудың негіздері
Delphi ортасындағы бағдарламалау екі процестің тығыз әрекеттестігіне негізделген: бағдарламаның
Форма терезесінің мазмұны мен бағдарлама кодының арасында тығыз байланысты
3.1.1 Бос форма және оны түрлендіру
Delphi ортасы жүктелгенде бағдарлама кодының терезесі Windows ортасының бос
3.1.2 Форма қасиеттерін өзгерту
Модуль деп бағдарламаның белгілі бір тәуелсіз бөлігін атайды. Әр
3.2 Формаға жаңа компоненттер орналастыру
Жаңа компонентті орналастыру амалдары өте оңай орындалады. Ол үшін
Формаға орналастырылған компоненттің аты келісімше Label1- белгі 1
Компоненттегі мәтіннің әртүрлі параметрлерін Объектілер бақылаушысының терезесіндегі Font қасиетінің
Формаға орналастырылған әр компонент өз параметрлерінен басқа оның сезінетін
Delphi өз бетімен дайындаманы жасайды. Ол үшін Button1 компонентін
Терезедегі procedure TForm1.Button1Click(Sender:TObject)–процедураның тақырыбы. Бұл тақырып procedure арнайы сөзімен
Класс деп Delphi ортасындағы үлгі ретінде қолдануға болатын функционалды
Delphi құрамына Inprise корпорациясының жүздеген стандартты кластары кіреді. Delphi
unit Unit1;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Classes, Graphics, Controls, Forms,
type
TForm1 = class(TForm)
Label1: TLabel;
Button1: TButton;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
private
{Private declarations}
public
{Public declarations}
end;
var
Form1:TForm1;
TForm1 = class(TForm) қатары TForm1 деген жаңа класты TForm
Label1: TLabel; - белгі компоненті;
Button1: TButton; - батырма компоненті.
Бұл анықтамалар, Label1- Tlabel, ал Button1- TButton кластарының туындылары
TForm1.Button1Click процедураның атынан кейін жақшада нақты параметрі ретінде (Sender:
Процедура тақырыбынан кейін тұрған Begin…end; қатарлары процедураның денесі деп
Мысалы, Button1 батырмасын бір рет сырт еткізгенде, дыбыс шығару
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
begin // процедураның басталуы
MessageBeep (MB_OK); //динамиктен әртүрлі дыбыс шығаратын
//стандартты процедураны шақыру операторы
end; //процедураның соңы
end. //модульдің соңын көрсететін оператор, ол автоматты түрде
//қосылып тұрады
Енді дыбыс шығаратын құрылғын іске қосып, бағдарламаны орындауға болады.
«Delphi бағдарламалау ортасындағы диаграмма» бағдарламасының құрылымы
3.3 Бағдарламаның құрылымы
Delphi ортасын іске қосыңыз. File=> New Form орындалғандағы шыққан
Формадағы екі батырманы, енгізу жорлын және енгізу компонеттерін біріктіру
Сол жақтағы ОК батырмасы бағдарламаға енгізу жолындағы берілгендердің даярлығы
Батырмалардың төменгі жағында белгі орналасады. Көпжолдық хабарлар ТМемо аумағына
Жобаның файлын File => save project as … =>
Әр жаңа форма құрылғанда жаңа модуль де құрылады. Бағдарлама
Unit Example;
interfaсe
uses Windows, Messages, Sys Utils, Classes, Graphics, Controls, Forms,
//Example модулін uses тізіміндегі аталған стандартты модульдермен бірге қолдану
type
Tfm Example=class(TForm)
Panel1:TPanel;
bbRun: TBitBtn;
bbClose:TBitBtn;
ed Input:TEdit;
lbOutput:TLabel;
mm Output:TMemo;
Private
{Private declarations}
public
{public declarations}
end;
var
fmExample: TfmExample;
implementation
{$R*.DFM}
end.
Модульдің интерфейстік бөлігінде 1 тип (класс TfmExample) және бір
Tfm Example-class (TForm) деп анықталған.
Стандартты класс TForm Windows-тің бос терезесін құрастыру жұмысын атқарады.
3.4 Бағдарламаның коды
Жоғарыда келтірілген компоненттерді орналастырып, қасиеттерін
unit c_diagr_;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, Grids, ExtCtrls, StdCtrls;
type
TForm1 = class(TForm)
StringGrid1: TStringGrid;
Button1: TButton;
Image1: TImage;
procedure FormCreate(Sender: TObject);
procedure StringGrid1KeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);
procedure Button1Click(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form1: TForm1;
implementation
{$R *.dfm}
const
NR = 4; // кол-во строк в таблице
var
n: array[1..NR] of real; // значения
p: array[1..NR] of real; // процент
h: array[1..NR] of integer; // высота столбиков диаграммы
// цвет столбиков диаграммы
BarColor: array[1..4] of TColor = (clRed,clGreen,clBlue,clYellow);
// ввод и обработка
// если исх. данные введены, то Obr = TRUE
function Obr : boolean;
var
sum: real; // сумма категорий
m: integer; // номер категории, имеющей максимальное значение
i: integer;
begin
obr := FALSE; // пусть исх. данные не введены
// скопируем содержимое второго столбца
// в массив исходных данных
for i:=1 to NR do
// здесь возможно исключение (ошибка) преобразования
// если пользователь не ввел данные
begin
try
n[i] := StrToFloat(Form1.StringGrid1.Cells[1,i]);
except
on EConvertError do
begin
ShowMessage('Надо ввести данные во все' + #13 +
'ячейки второй колонки.');
exit;
end;
end;
end;
// вычислим сумму категорий (эл-тов второго столбца)
sum := 0;
for i:=1 to NR do
sum := sum + n[i];
// вычислим процент каждой категории
for i:=1 to NR do
p[i] := n[i] / sum;
// определим категорию с максимальным значением
m := 1;
for i := 2 to NR do
if n[i] > n[m] then m:=i;
// пусть максимальному значению соответствует
// столбик высотой в Image1.Height-20 пикселей
// вычислим высоту остальных столбиков
for i :=1 to NR do
h[i] := Round((Form1.Image1.Height - 20) *
n[i]/n[m]);
// все готово
// можно строить диаграмму
obr := TRUE;
end;
// круговая диаграмма
procedure сdiagr;
var
a1,a2: integer; // угол начала и конца сектора
x,y: integer; // координаты области вывода
// легенды (левый верхний угол)
i: integer;
begin
with Form1.Image1 do
begin
Canvas.Brush.Color := clWindow;
Canvas.Rectangle(0,0,Width,Height);
a1 := 0; // строим от оси OX
x:= 100; y :=20; // левый верхний угол
// области легенды
for i:=1 to 4 do
begin
// сектор
a2 := a1 + 3.6 * P[i]; // 1%
Canvas.Pie();
end;
end; // with Form1.Image1
end;
procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject);
begin
// определим заголовки колонок
StringGrid1.Cells[0,0] := 'Фрукты';
StringGrid1.Cells[1,0] := 'Кол-во';
StringGrid1.Width :=
StringGrid1.ColWidths[0] + StringGrid1.ColWidths[1]+5;
end;
// нажатие клавиши в ячейке таблицы (компонента StringGrid)
// в результате нажатия клавиши курсор переходит
// в следующую ячейку
procedure TForm1.StringGrid1KeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);
begin
// Col, Row - номер колонки и строки
// в которой находится курсор (нумерация с нуля).
// ColCount и RowCount - колво колонок и строк
if Key = #13 then
begin
// нажата клавиша
if StringGrid1.Col < StringGrid1.ColCount - 1
then
// ячейка не в последнем столбце
StringGrid1.Col := StringGrid1.Col + 1 // к след столбцу
else
// ячейка в последнем столбце
if ( StringGrid1.Row < StringGrid1.RowCount - 1 ) then
begin
// в первый столбец следующей строки
StringGrid1.Col :=0;
StringGrid1.Row := StringGrid1.Row +1;
end
else Button1.SetFocus;
exit;
end;
// во вторую колонку разрешается вводить
// только числа
if StringGrid1.Col = 1 then
// клавиша нажата в ячейке
// второй колонки
case Key of
'0'..'9',#8: ;
'.',',':
begin
Key := DecimalSeparator;
if Pos(DecimalSeparator,
StringGrid1.Cells[StringGrid1.Row,
StringGrid1.Col]) 0
then Key := Char(0);
end;
else Key := Char(0);
end;
end;
// щелчок на кнопке Построить
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
begin
if Obr // исх. данные введены
then diagr; // строим диаграмму
end;
end.
IV.Еңбекті қорғау 4.1 Еңбекті қорғау заңдары
Қазақстандағы еңбекті қорғау - өндірістегі еңбек шарттарының қауіпсіздігі мен
Санитарлы-гигиеналық сипаттағы шаралар-өндірістік тазалық жұмыс орындарындағы еңбек жағдайларының саулығын
4.2 ДЭЕМ-ді қолданудағы еңбекті қорғау туралы кейбір мәліметтер
1. Компьютермен жұмыс жасағанда қызметкерлерге, көз, тері ауруларына шалдыққандарға,
2. Экранның өлшеміне ыңғайлы және жоғарғы мүмкіндіктермен шешілетін дисплей
3. Жоғарғы мүмкіндіктер мен видеоадаптерлерді таңдап, және мүмкіндігінше экранды
4. Дисплейге міндетті түрде экранды, соның ішінде поляризациялы фильтрлерді
5. Егер мүмкіндік болса, экраннан 70 см қашықтықта отырған
6. Дисплей экраны жарық көздері түсетін жаққа орналаспаған жөн.
7.Жұмыс орнын орналастырғанда дисплей экраны мен терезе жазықтығының бұрышы
8. Экранды жарық көзіне тікелей немесе оларға жақын орналастырмаған
9.Оператордың жұмыс орнының жарықтылығы бөлменің әдеттегі жарығынан 2/3 артпаған
10. Дисплей артындағы қабырға оның экраны сияқты жарықтандырылған болуы
11. Бірнеше компьютерді бір бөлмеде орналастырғанда, жұмыс орнындағы әрбір
12. Жұмыс орны дененің статистикалық күшін ұзақ және ыңғайсыз
13. Дисплеймен жұмыстың жалпы уақыты қолданушының барлық жұмыс уақытының
14. Перненің жұмыс шапшаңдығы сағатына 1000-нан аспауы керек.
15. Компьютермен жұмыс кезінде әр екі сағат сайын 15
4.3 Компьютермен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік техникасы
Есептеуіш техника лабораториясында (ЕТЛ) күрделі, мұқият әрі таза қарым
Сондықтан:
Бұл техниканы ұқыпты ұстаңыз;
Лабораторияға сыртқы киіммен кірмеңіз;
Қосылған ажыратпа сымдарды тимеңіз;
Мұғалімнің рұқсатыңсыз аппаратураны қосып айыруға болмайды.
Мониторға және пернетақтаға дискетаны, кітапты, дәптерді қоюға болмайды;
Дымқыл қолмен, киіммен жұмыс жасауға болмайды;
ЕТЛ-де тіркелмеген дискетаны жұмыс кезінде қолдануға болмайды.
Күйік иісі шыққан кезде тез арада жұмысты тоқтатыңыз, аппаратураны
Жұмыс орнындағы қосылған сымдардың және аппаратураның көрінген ақаулардың жоқтығына
Көзқарасыңыз монитор экранының ортасында болатындай етіп отырыңыз, бұл берілген
Жұмыс кезінде қолданатын қондырғылардың ерекшеліктерін жақсы білуіңіз керек;
Қажет жағдайда мұғалімге немесе лаборантқа жолығыңыз;
ДЭЕМ-нің жұмысының басталғаны және аяқталғандығы туралы тіркеу журналына
Мүсініңізді қадағалаңыз, омыртқаңыздың қисаюына жол бермеңіз.
Жұмыс кезінде:
Жоғарыда көрсетілген ережелерді, сондай-ақ мұғалімдердің күнделікті тапсырмаларын қатаң түрде
Аппаратураңыздың жұмыс істеп тұруын қадағалаңыз және ерекше дыбыс шықса
Пернелерді жай басып, қатты соққыларды болдырмаңыз.
Пернетақтада таза қолыңызбен жұмыс жасаңыз.
Ешқашанда аппаратурадағы ақауды өздігіңізден жоюға тырыспаңыз.
Жұмыс соңында:
Компьютерді сөндіруге дайындаңыз (барлық жұмыс жасап тұрған программаларды аяқтаңыз,
«Желі» тумблерін сөндіріңіз;
Тіркеу журналына жұмыстың аяқталғандығын жазыңыз.
Өрт қауіпсіздігі
Өрт қауіпсіздігі қоғам мен мемлекеттік жүйе шараларын, адамдар мен
Электрлік жүйесі бар бөлменің өрт қауіпсіздігі стандартпен реттеледі.
ЭВМ оперераторының жұмысы өрт қауіпсіздігінің Д категориясына сәйкес болуы
Дисплейдің конструкциясында кедергілерді азайтуды және ысып кетуден сақтайтын
ЭВМ-ді жылу көздерінің қасында орналастыруға болмайды, дисплейдің экранына
Объекттің өрт қауіпсіздігі қамтамасыз етіледі:
өртті тоқтату жүйесімен;
өртке қарсы қорғаныс жүйесімен;
ұйымдық-техникалық шаралармен;
Бөлме ішіндегі өртті тоқтату, жанатын материалдардың мөлшерінен, олардың
Бөлменің өртке қарсы қорғанысы, өрт сигнализациясының автоматты
Ұйымдық – техникалық шаралар жұмысшыларды өрт қауіпсіздігі ережесін оқытуды
4.4 Жұмыс орнына қойылатын эргономикалық талаптар
Конструкторлық жұмыс орны және барлық элементтердің өзара орналасуы (орындық,
Берілген жұмыс конструкциясы еңбек операцияларын, шектеулі мотор жиегінің қызметін
Мәлімет көрсетілім құралының орналасуы, осы жағдайда ЭВМ дисплейі СНиП
4.5 Денсаулық бұзылуының белгілері
Дербес компьютермен жұмыс жасағанда жұмыстың аяғында, басыңның ауырғанын, көзіңнің
Компьютермен жұмыс барысында, әлсіздік, көздің жылдам шаршауы, арқаның құрысқаны,
Сіз өз компьютеріңізді тәжірибе жүзінде қауіпсіз ете аласыз, бірақ
Біздің сіздерге ұсынатын келесі жаттығуларымыз сізге компьютермен жұмыс кезінде
Көзді жаттықтыру . Оны отырып немесе тұрып, экраннан
Миыныздағы қан айналысын реттеу. Еңкейіп және бұрылып, басыңызды желкеңіздің
Дене мен аяқ шарашауын жою. Аяғымыз бен арқамызға
Электро қауіпсіздік
Стандартқа сәйкес электроқауіпсіздіктің астарынан адамдарды зиянды және қауіпті электр
Электр жарақаттың негізгі себептері:
Жүріп жатқан жұмыстың жақын болуынан токқа жетелейтін бөліктерді кездейсоқ
Қорғаныс құралдарында ақау болуы, нәтижесінде адам токқа жетелейтін
Қуатты қосылып тұрған құралды сөндірілген деп қабылдау.
Кешен эксплуатациясы ДЭЕМ-де қарастырылады. Қуаттың көзі болып 220В ауыспалы
Талапқа сәйкес электр тогынан қорғану ескертулері:
Нақты және толық көлемде өндірістің ережесін және техникалы эксплуатация
Операторды қауіпті қуатты бөліктерге және қуаты аз жұмысқа арналған
Электр тогынан жұмысшыға қорғану үшін мықты немесе көпқабатты оқшаулау
V.Экономикалық бөлім
5.1 Жұмыстың қысқаша сипаттамасы және оның тағайындалуы
Бұл жұмыс оқытушының электрондық құралдарын жасауда және оқу үрдісін
5.2 Бағдарламаның өнімді құрудағы шығындарды анықтау
Бағдарламаның өнімді құрудағы кеткен шығындар бағдарламаны құрушылардың еңбек ақысын
3СПП=33ПСПП+3МВСПП+3общ
мұнда
3СПП – бағдарламалық өнімді құруға кеткен шығындар
33ПСПП – бағдарламаны құрушының еңбек ақысын төлеуге кеткен шығындар
3МВСПП – машиналық уақыт төлеміне кеткен шығындар
3общ – жалпы шығындар.
Бағдарламаны құрушының еңбек ақысын төлеуге кеткен шығындар
Бағдарламаны құрушының еңбек ақысын төлеуге кеткен шығындар
бағадарламалық өнімді құрудың еңбек сыйымдылығын бағдарламашы орташа сағаттың төлеміне
33ПСПП = t*T сағ
5.2.2 Бағдарламалық өнімді құрудың еңбек сыйымдылығын есептеу
Бағдарламалық өнімді құрудың еңбек сыйымдылығын келесідей түрде анықтауға болады:
Т=to+ta+tб+tn+tд+toт
мұнда
to – есептерді бейнелеу дайындығына кеткен еңбек шығындары;
ta – есептер шешімінің алгоритмін жасауға кеткен еңбек шығындары;
tб – есептер шешімінің алгоритмінің блок-сызбасын жасауға кеткен еңбек
tn – дайын блок-сызба бойынша бағдарламаны құруға кеткен еңбек
tд – есептер құжаттарын дайындауға кеткен еңбек шығындары;
toт – есептердің кешендік кейінге қалдыру кезінде ЭЕМ-да бағдарламаны
Өзінің кезегінде құрушы шығындары операторлардың шартты сандары арқылы есептеу
Есептерді сипаттауға кеткен еңбек шығындарының есебі
Есептерді бейнелеуді дайындауға кеткен еңбек шығындарын бағалау
мүмкін емес, себебі ол жұмыстың шығармашылық сипатына байланысты, оның
to=Q * B/(75…85*n)
мұнда В – есептерді бейнелеудің жетіспеуі нәтижесінде еңбек шығынын
К=2 жылға дейін жұмыс жасайтындар үшін құрушының кәсіби коэфициенті,
Осы есепті бейнелеуді зерттеу кезінде В коэфициентін бейнелеуде көптеген
Сөйтіп, мынаны аламыз:
to = 1800 * 2/(76*0.7) = 67.7 (адам –
5.2.4 Алгоритмді жасауға кеткен еңбек шығындарының есебі
Есептерді шығару алгоритмін жасауға кеткен еңбек шығындары:
ta = Q/(60…75*К)=1800/(61*0.7)=42.15 (адам сағ)=5 күн.
Блок сызбаны жасауға кеткен еңбек шығындарының есебі;
Есептерді шығару алгоритмінің блок-сызбасын жасауға кеткен еңбек шығындары, оны
Tб = Q/(60…75*K)=1800/(60*0.7)=42.85 (адам сағ)=5 күн.
5.2.5 Бағдарламаны құруға кеткен еңбек шығындарының есебі
Дайын блок-сызба бойынша бағдарламаны құруға кеткен еңбек шығындары төмендей
tn = Q/(60…75*K)=1800/(62*0.7)=41.47 (адам сағ)=5 күн.
5.2.6 Кейінге қалдырғанда кеткен бағдарламаның еңбек шығындарының есебі
Есепті кешенді кейінге қалдыру кезінде ЭЕМ-де бағдарламаны кейінге қалдыруға
Тoт=1.5* tаот
мұнда
tаот – бір есепті автономиялық кейінге қалдыру кезіндегі ЭЕМ-да
tаот =Q/(40…50*K)=1800/(40*0.7)=64.28=8 күн/адам – сағ
осыдан
toт=1.5*64.28=96.42 (адам сағ)=12 күн.
5.2.7 Құжаттарды дайындауға кеткен еңбек шығындарының есебі
Есеп бойынша құжаттарды дайындауға кеткен шығындары былай анықталады:
tg = tд + tд
мұнда:
tд – жазбаша материалдарды дайындауға кеткен шығындар;
tд – құжаттарды редакциялау, басу және безендіруге кеткен шығындар;
tд=Q/(150…200*K)=1800/(151*0.7)=17.02 (адам сағ)=2 күн;
tд=0.75* tgp=0.75*17.02=12.78 (адам – сағ) =1 күн
осыдан
tд=17.02+12.78=29.8 (адам – сағ) =4 күн
Осылай бағдарламалық өнімнің жалпы еңбек сиымдылығын былай есептеуге болады:
Т=67.66+42.15+42.85+41.47+29.8+96.42=320.3 (адам – сағ)=40 күн.
5.2.8 Бағдарламалаушының орташа еңбек ақысының есебі
Қазіргі нарықтық жағдайларда бағдарламалаушының орташа еңбек ақысы кең көлемде
әлеуметтік сақтандыру (3%)
әлеуметтік салық (20%)
Әлеуметтік кешен аударымның барлығы 16% құрайды. Осыдан бағдарламалаушының еңбек
33ПСПП = 320.3*175*1.16=65020.9 тг.
5.2.9 Машиналық уақытты төлеуге кеткен шығындар
Бағдарламаны кейінге қалдыру кезінде машиналық уақытты төлеуге кеткен шығындар
3МВСПП = C сағ+ t ЭЕМ
Мұнда:
C сағ – жалға алу уақытының машина – сағатының
t ЭЕМ – ЭЕМ-да бағдарламаны кейінге қалдырудың фактілік уақыты.
5.2.10 Кейінге қалдырудың фактілік уақытының есебі
Фактілікті төмендегідей формула бойынша есептеп шығарамыз:
t ЭЕМ = tn + tgo + tot;
t ЭЕМ = 41.47 + 12.78 + 96.42 =
5.2.11 Машина-сағат бағасының есебі
Машина-сағат бағасын төмендегідей формула бойынша есептейміз:
C сағ =3ЭЕМ / ТЭЕМ
Мұнда,
3ЭЕМ – жыл ішінде ЭЕМ-ді пайдалануға кеткен толық (барлық)
ТЭЕМ – ЭЕМ уақытының жылдық қоры, сағ/жыл.
5.2.12 ДЭЕМ жұмыс уақытының жылдық қорының есебі
Жылдағы күннің жалпы саны – 365.
Демалыс күндер мен мейрамдар саны – 113.
Сақтандыру жұмыстарының тоқтау уақыты 4 сағат бойынша апта сайынғы
ДЭЕМ жұмыс уақытының жылдық қорының барлығы келесіні құрайды:
ТЭЕМ = 1808 сағ.
5.2.13 ЭЕМ-ді пайдалануға кеткен толық шығындарының есебі
ЭЕМ-ді пайдалануға кеткен толық шығындарды төмендегідей формула бойынша анықтауға
3ЭЕМ = (33П+3АМ+3ЭЛ+3ВМ+3mp+3np)
Мұнда,
33П – қызмет көрсетуші персоналдық еңбек ақысын төлеуге кеткен
3АМ – амортизацияға кеткен жылдық шығындар, тг/жыл;
3ЭЛ – ЭЕМ тұтынылатын электр энергиясына кететін жылдық шығындар,
3ВМ – қосымша материалдарға кететін жылдық шығындар, тг/жыл;
3mp – компьютерді ағымдағы жөндеуге кеткен шығындар, тг/жыл;
3np – басқа да жылдық шығындар және қосымша шығындар,
5.2.14 Амортизациялық аударымдар
Жылдық амортизациялық аударымдарының сомасы төмендегідей формула бойынша анықталады:
3ам=Cбал * Нам
Мұнда,
Cбал – компьютердің баланстық құны, тг/дана;
Нам – амортизация нормасы 33% құрайды.
ДЭЕМ баланстың құны сатылатын бағаны, құрал-жабдықты тасымалдауға, монтаждауға
Cбал = Срын + 3уст
Мұнда,
Срын – компьютердің нарықтық құны, тг/дана;
3уст – компьютерді жеткізуге және құруға кеткен шығындар.
Жұмыс жүргізілген компьютер 11000 тг бағасы бойынша сатып алынды,
3уст=10%*Срын=0.1*135000=13500 тг.
Осыдан
Cбал=135000+13500=148500 тг/дана
ал
3ам = 148500*0.33 = 49005 тг/жыл.
5.2.15 Электр энергиясына кеткен шығындар есебі
Бір жыл ішінде тұтынылатын электр энергиясының құны төмендегідей формула
3ЭЛ=Рэем* Тэем * СЭЛ * А
Мұнда,
Рэем – ЭЕМ-нің жиынтық қуаттылығы;
СЭЛ – 1 кВТ сағ электр энергиясының құны;
А – машина қуаттылығын интенсивті пайдалану коэффициенті.
ЭЕМ-нің техникалық куәлігіне сәйкес Рэем = 0,22 кВТ, кәсіпорындар
Онда электр энергиясына кеткен шығындардың есептемелік бағытталуы:
3ЭЛ = 0,22 * 1808 * 6,02 *
5.2.16 Ағымдағы жөндеуге кеткен шығындардың есебі
Ағымдағы және сақтандыру жөндеуге кеткен шығындар ЭЕМ құнынан 15%
3кар = 0,15 * Сбал = 0,15 * 148500
5.2.17 Қосымша материалдарға кеткен шығындардың есебі
ДЭЕМ-ң қалыпты жұмысын қамтамасыз ету үшін қажетті материалдарға
3ВМ = 0,02 * 148500 = 2970 тг.
5.2.18 ДЭЕМ пайдалану бойынша басқа да шығындар
ДЭЕМ пайдаланумен байланысты басқа да жанама шығындар ғимараттарға кеткенамортизация
3ПР = 0.05 * 148500 = 7425 тг.
5.2.19 Қызмет көрсетуші персоналдың еңбек ақысына кеткен жылдық
Қызмет көрсетуші персоналдың еңбек ақысына кеткен шығындар негізгі еңбек
3ЗП+3ОСИЗП+3ДОПЗП+3ОТЧЗП
Негізгі еңбек ақы төлеудің сомасы штаттағы жұмысшының жалпы санынан
3АСКЗП = 12 * ∑ 3ОКГ
Мұнда,
3ОКГ – бір айдағы і-ші жұмысшының тарифтік ставкасы (тенге).
3АСКЗП = 12*20000 = 240000 тг.
Қосымша еңбек ақының сомасы негізгі еңбекақыдан 25% құрайды.
3ДОПЗП = 0,25 * 240000 = 60000 тг.
Әлеуметтік қажеттіліктерге аударымның сомасы қанша және негізгі еңбек ақы
3АСКЗП = 0,22 * (240000 + 60000) = 66000
Онда қызмет көрсеткіші персоналдың еңбек ақысына кеткен жылдық шығындар
3ДП = 240000 + 60000 + 66000 = 366000
Бір жыл ішінде ЭЕМ-ді пайдалануға кеткен толық шығындар мынаны
3эем = 366000 + 45012 + 2347+2728+20460+6820=443367
Онда жалға алынған уақыттың машина сағат бағасы мынаны құрайды:
Ссағ = 443367/1808=245.22
Машина уақытының шығынын төлеу:
3МВСПП = 245.22*149.3=36611.34
5.2.20 Жалпы шығындардың есебі
Жалпы шығындар бұл жарықтандыруға, жылуға, коммуналдық қызметтерге және т.б.
Зобщ=(57346+36611.34)*0.2=18791
Онда бағдарламалық өнімді құруға кеткен шығындар мынаны құрайды:
3СПП =57346+36611.34+18791=112748.
Түйіндер
Біз экономикалық шығынды есептей келе, бағдарламалық өнімді құруға 112748
Экономикалық құрылым негізінде қаралатын оның әртүрлі көрсеткіште болып қана
Қорытынды
Бұл дипломдық жобада диаграмма тұрғызу бағдарламасы көрсетілген.
Диплодық жобамды қорытындылай келе, жұмыстың бағдарламасын осы оқу үрдісінде
Қолданылған әдебиеттер
Волков О.И. Экономика предприятия –Москва, изд.: Инфра -М 1998
Давыдова Е.В., Скородумов И.А., Балаханов А.А., Создание базовых
Дудина И.П., Построние графиков функций в Delphi. Информатика и
Конопка Р. Создание оригинальных компонентов в среде Delphi. Пер.с
Культин Н.Б. Delphi. 5. Программирование на Object PascaI. Санкт-Петербург,
Культин Н.Б. Delphi. 6. Программирование на Object PascaI. Санкт-Петербург,
Орлик С.В. Секреты Delphi на примерах. М., Бином, 1996-136с.
Фаронов В.. Объектно-риентированная среда Delphi. Версия 6. Учебное пособие.
Фленов М.. Библия Delphi. Санкт-петербург «БХВ-Петербург»,2004,-880 с,: ил.
Фаронов В.В., Шумаков П.В. Delphi5. Руководство разработчика, базы данных.
Халықова Қ.З., Бостанов Б., Тұрғынбаева А. Объектілі бағдарланған программалау
Халықова Қ.З Паскаль тілінде программалау. Оқу құралы Абай ат.
Қосымша
Бағдарлама интерфейсінің ішкі түрі
Презентация
1
TObject
TPersistent
TComponent
TControl
TGraficControl
TWinControl




Ұқсас жұмыстар

---

«Тест» қосымшасын құру»

---

«Жұлдызнамалық күнтізбе» бағдарламасын құру

---

Delphi-дiң мүмкіндіктерін қолданып, азық-түлік автоматының жұмыс принципін бағдарламалау

---

Бюджеттік бағдарламалардың түрлері

---

Машинада деректер бойынша операцияларды орындау

---

Мәліметтер базасын басқару теориясы

---

Жүйелік жүктеуші және DOS аспапты құралдары

---

Кирллицадан казакшаны латинцага аударатын бағдарламаның жобасы

---

Көпмүшеліктерді көпмүшеліктерге бөлу процедурасы

---

Зиян келтіретін бағдарламаның тарихы

---