Жәндіктер үлгісін дайындау
Шарын өзенінің суы мен жәндіктерінің ауыр металмен ластануы
Реферат 3
Кіріспе 7
1.Әдебиетке шолу 8
1.1.Ауыр металдар-өзендерді ластаушы негізгі заттар 9
1.2.Ауыр металдардың су организмдеріне әсері 12
1.3.Қазақстан өзендері және олардың сапасы 14
1.5.Зерттелетін аймақтың физико-географиялық сипаттамасы 17
1.5.1.Шарын өзенінің гидрологиясы мен гидрографиясы 17
1.5.2.Шарын өзені бассейнінің климаттық көрсеткіштері 19
1.5.3.Аймақтың топырақ жамылғысы мен биотасы 20
1.6. Бассейн суын ауыл шаруашылығы мен энергетика мақсатында пайдалану
2.Зерттеу әдістері 23
2.1.Ауыр металдарды анықтау әдістері 23
2.2.Атомдық-абсорбциялық әдіс 25
2.2.1.Қондырғының құрылымдық үлгісі 26
2.2.2.Басқа әдістерден ерекшелігі 28
3.Зерттеу объектісінен үлгілер жинау және оларды іріктеу,дайындау мен анализдеу
3.1.Су үлгісін алу 29
3.2.Жәндіктер үлгісін жинау мен іріктеу және оларға сипаттама 30
3.3.Су үлгісін дайындау 31
3.4.Жәндіктердің үлгісін дайындау 32
3.5.Үлгілердің анализі 32
4.Анализ нәтижелері 34
5.1.Зерттеу нәтижелері және оларды талқылау 38
5.1.Су құрамындағы ауыр металдардың мөлшері 38
5.2.Жәндіктер денесіндегі ауыр металдардың мөлшері 39
5.3. Алынған нәтижелерді талқылау 40
Қорытынды 41
Қолданылған әдебиеттер тізімі 42
Реферат
Бітіру жұмысы бетте сипатталып жазылған.
Бітіру жұмысында 7 кесте, 2 схема келтірілген.
Жұмысты бітіру барысында 45 ғылыми әдебиет пайдаланылды.
Негізгі түйінді сөздер: үлгі, су, жәндік, ауыр металл, элемент,
Жұмыс істеу барысында атомдық-абсорбциялық спектрофотометрия әдісінің құрылысы мен жұмыс
Мазмұны
Кіріспе
1.Әдебиетке шолу
1.1.Ауыр металдар-өзендерді ластаушы негізгі заттар
1.2.Ауыр металдардың су организмдеріне әсері
1.3.Қазақстан өзендері және олардың сапасы
1.4.Зерттелетін аймақтың физико-географиялық сипаттамасы
1.4.1.Шарын өзенінің гидрологиясы мен гидрографиясы
1.4.2.Шарын өзені бассейнінің климаттық көрсеткіштері
1.4.3.Аймақтың топырақ жамылғысы мен биотасы
1.5.Бассейн суын ауыл шаруашылығы мен энергетика мақсатында пайдалану
2.Зерттеу әдістері
2.1.Ауыр металдарды анықтау әдістері
2.2.Атомдық-абсорбциялық әдіс
2.3.Қондырғының құрылымдық үлгісі
2.4.Басқа әдістерден ерекшелігі
2.5.Калибрлі және реактив ерітінділерін дайындау
3.Зерттеу объектісінен үлгілер жинау,оларды дайындау,анализдеу
3.1.Су үлгісін алу
3.2.Жәндіктер үлгісін жинау мен іріктеу және оларға сипаттама
3.3.Су үлгісін дайындау
3.4.Жәндіктер үлгісін дайындау
3.5.Үлгілердің анализі
4 Анализ нәтижелері
5.Зерттеу нәтижелері және оларды талқылау
5.1.Су құрамындағы ауыр металдардың мөлшері
5.2.Жәндіктер денесіндегі ауыр металдардың мөлшері
5.3.Алынған нәтижелерді талқылау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Кез-келген елде даму проблемасының шешімін табуы тиімді экологиялық жоспарлауды
Тұщы судың негізгі көздері өзендер. Ал өзендер қалдық сулармен,
Менің негізгі мақсатым:
Шарын өзенінің суы мен жәндіктерінің құрамындағы ауыр
металдарды анықтау.
Міндетім:
су және су жәндіктерінің үлгілерін жинау әдістерімен танысу;
Судағы ауыр металдардың мөлшерін атомдық - абсорбциялық спектрометрдің көмегімен
жәндіктердің денесіндегі ауыр металдардың мөлшерін атомдық - абсорбциялық спектрометрдің
алынған нәтижелерді есептеуді игеру;
Шарын өзенінің экологиялық жағдайына баға беру.
1.Әдебиетке шолу
1.1.Ауыр металдар-өзендерді ластаушы негізгі заттар
Адамзат қоғамында қоршаған ортаны ластаушы заттардың ішінде ерекше орынды
Ауыр металдарға Д.И.Менделеев кестесіндегі атомдық салмағы елуден жоғары қырықтан
Н.Реймерстің классификациясы бойынша: ауыр металдар тығыздығы 8г/см асатын металдар
Ауыр металдардың қоршаған ортаға түсуінің табиғи және техногенді
Ауыр металдардың басқа ластаушы заттардан айырмашылығы-оларға “өздігінен тазару” түсінігінің
Ауыр металдарды қауіптілік деңгейіне байланысты 3 класқа бөледі:
1-класс – аса токсикалық: Cd,As,Hg,Pb,Zn;
2-класс - токсикалық: B,Co,Cu,Nі,Cr,Mo;
3-класс - әлсіз токсикалық: Ba, Va, Mg, Sr;
Бірақ табиғатта химиялық элемент токсикалық немесе токсикалық емес болмайды,
Енді жоғарыда айтылған ауыр металдардың кейбір өкілдеріне тоқтала кетейік.
Кадмий – периодтық системаның ІІ-б тобының екінші элементі. Оның
Кадмий және оның қосылыстарын гальваникалық жабындыларды алуға, бояуларды, пластмасса
Әлемде табиғи көздерден кадмийдің жылдық түсуі - 8.43*105
Мышьяк – Vб топтың элементі, электрондардың әр түрлі мөлшерін
Мышьяк қоршаған ортада кеңінен таралған. Ол токсикалығы әр түрлі
Мышьякты медициналық препараттар алу үшін, жартылай техникалық қондырғыларда, инсектицид
Мышьяк қалдықтарының көп бөлігі өзендер мен көлдерге түседі екен.
Мышьяк және оның қосылыстары биосферадағы тірі организмдерге концерогенді және
Қорғасын – металдық қасиеті анық көрінетін ІV топтың элементі.
Қорғасынның атмосферадағы шығындылары соңғы жүз жылдықта өсіп, 4265*103 тоннаға
Судың құрамындағы қорғасынның орташа концентрациялары 1 мкг/л болатын өзен
Қорғасынның қоршаған ортаға түсуінің табиғи көзі – желдік шаңдар,
Сынап-ІІб топтың үшінші мүшесі, 250С температурада сұйық металл. Токсикалық
Геологиялық уақыт бойынша қоршаған ортаға 1.6*1010 тонна сынап түскен.
Мыс - электр және жылу өткізгіштігі жоғары металл. Ол
Адамзат қазіргі кезге дейін жер қыртысынан 307 млн тонна
Мыс суда 3 түрлі формада болады: коллоидты, еріген және
Мыстың еріген формасының концентрациясы тұщы суда 0.5-1 мкг/л, ал
Хром – ақ, қатты, жылтыр, 18600С температурада балқитын металл.
Антропогендік іс-әрекеттердің нәтижесіндегі ауыр металдар судың терең горизонттарына және
Ауыр металдар гидросфераға тек тікелей жолмен емес, сонымен қатар
1.2.Ауыр металдардың су организмдеріне әсері
Сулы ортада мекендейтін ағзаларды гидробионттар деп атайды. Гидробионттарды төмендегідей
Нектон (грек тілінен аударғанда (nektoc-жүзетін) - су түбімен тікелей
Планктон (грек тілінен аударғанда planktos - қалықтаушы) - негізінен
Плейстон - денесінің бір бөлігі суда, екінші бөлігі су
Нейстон – су бетінде жүзіп жүретін ағзалар.
Бентос – (грек тілінен аударғанда bentos-тереңдік) су қоймаларының түбінде
Көптеген зерттеу нәтижелері бойынша судың ауыр металдармен ластануы, олардың
Гидробионттар ауыр металдарды әр түрлі мөлшерде жинақтайды. Бұл айырмашылықты
Кейде төмендегідей классификация қолданылады:
1. жинақтаушылар-зерттелетін химиялық элементтің концентрациясы қоректік субстраттағыдан жоғары.
2. ыдыратушылар-элементтің концентрациясы қоректік субстраттағымен тең, яғни биологиялық жинақталуы
3. тазартушылар-элемент мөлшері қоректік субстраттан аз, биологиялық жинақталуы бірден
Ауыр металдарың гидробионттарда жинақталуы жайлы жұмыстар көптеп жүргізіліп жатыр.
Ауыр металдардың токсикалық қасиеті судың температурасына, тығыздығына байланысты. Қорғасын
Кейбір гидробионттар толеранттылығы жоғары болғандықтан ауыр металдардың судағы мөлшеріне
1.3.Қазақстан өзендері және олардың сапасы
Қазақстанның кең байтақ территориясында көлемі әр түрлі 85 мыңнан
Қазақстан өзендерінің жалпы ағысы жылына орта есеппен 112 млрд
Еліміздегі өзендердің суының толығуы мұздықтарға байланысты. Жалпы мұздықтардың ауданы
Гидрохимиялық зерттеулер Қазақстанның барлық өзендерінде 1934 жылдан бастап жүргізіліп
Судың сапасы деп оның қандай пайдалануға жататынын анықтайтын судың
Санитарлық тұрғыдан судың микробиологиялық және паразиталогиялық көрсеткіштері алынады.
Судың сапасын анықтағанда оның температурасы, мөлдірлігі, түсі, исі, дәмі
Сулардың ластану дәрежесі судың ластану индексімен бағаланады, судың ластану
СЛИ өсуіне байланысты су сапасының критерилері
Кесте 1
Сапа класы Су сапасының сипаты СЛИ өсуі
1 Өте таза 10
Су көздерін ластайтын заттардың ШРК-сы
Кесте 2
Ластаушы зат аты Балық шаруашылығына арналған ШРК ,мг/л Тұрмыстық
Cr(3+) 0.005 0.5 3
Cr(6+) 0.02 0.05 3
Pb 0.1 0.03 2
Hg 0.0001 0.0005 1
Cd 0.005 0.001 2
As 0.05 0.05 2
Cu(2+) 0.001 1.0 3
Фенол 0.001 0.001 4
Мұнай 0.05 0.3 4
1.5.Зерттелетін аймақтың физико-географиялық сипаттамасы
1.5.1.Шарын өзенінің гидрологиясы мен гидрографиясы
Шарын өзенінің бассейнінің ауданы 14000 км2 асады, оның 6930
Шарын өзені өз бастауын Кетмен жоталарының оңтүстік бөлігінен ағып
Шарын өзенінің негізгі салаларының гидрографикалық
Кесте 3
Өзендердің аты Құятын жері Ұзындығы,км Еңіс,%
Шарын Іле 170 7.7
Шарын-Кеген Іле 346 3.9
Шалкедесу Жоғалады 50 20
Қарқара Шарын 65 20
Кеңсу Шарын 43 40
Орта-Мерке Шарын 34 59
Шет-Мерке Шарын 34 47
Темірлік Шарын 58 35
Шарын өзенінің суы Күнгей Алатауының қарымен толығады. Ол
Өзеннің су жинау ауданы –7310 км2. Бассейндегі мұздықтардың саны-20,
1.5.2.Шарын өзені бассейнінің климаттық көрсеткіштері
Шарын өзені бассейнінің климаты континентальды. Мұның себебі Тянь-Шань тауларының
Бассейн территориясының климатына интенсивті күн радиациясы тән .Радиацияның жылдық
Температура және жауын-шашын режиміне байланысты бассейннің 4 климаттық белдеуін
1.Жазықтық белдеу Іле өзенінің сол жақ жағалауынан тау етегіне
2.Тау етегі белдеуі 700-ден 1500 метрге дейінгі территорияны алып
3.Тау ішілік белдеу абсолютті биіктігі 1200-1500 метрге жететін
4.Тау белдеуі 1500 метр биік территорияны қамтиды. Климаты анық
Атмосфералық жауын-шашын бассейн территориясында тегіс түспейді. Оның негізгі себебі
Ауа ылғалдылығы. Жылдың суық мезгілінде ауаның ылғал ұстағыштығы төмен,
1.5.3.Аймақтың топырақ жамылғысы мен биотасы
Өсімдік-топырақ жамылғысының жиынтығы бассейннің геоморфологиялық, геологиялық және климаттық жағдайларының
Биік таулы белдеу (3000 метрден жоғары). Территорияда өсімдік жамылғысы
Орта таулы биіктік белдеу 3000-2200 метрлік абсолюттік биіктікті қамтиды.
Төменгі биіктік белдеуге 2200-1600 метр абсолюттік биіктік тән. Топырағы-тау
Келесі белдеуге шөл-далалы зона кіреді (1600 метрден төмен). Бұл
1.6. Бассейн суын ауыл шаруашылығы мен энергетика мақсатында пайдалану
Бассейн аймағында елді-мекендер орналасқандықтан өзен суы суармалы егін шаруашылығында
Шарын өзені бассейнінің су энергетикалық ресурстары
Кесте 4
Бассейн аты Есептелген өзендердің саны өзендердің жалпы ұзындығы,км Жалпы
Күштілігі,мың.квт Энергия,млн.квт.сағ/жыл
Шарын 69 1739 730 6392
Кестеден көріп отырғанымыздай Шарын өзені басейнінің су-энергетикалық потенциалы жоғары,
Өзенде су электр станцияларының құрылысын жүргізетін бөліктер бар, бірақ
Шарын өзенінде салуға жоспарланған су электр станциялары
Кесте 5
Су тарату жүйесінің деңгейі Орташа су шығыны,м3/сек Ағыс көлемі,млн*м3
Бестөбе 28,0 883 5,45
Мойнақ 28,8 908,4 5,42
Ақтоғай 32,9 1037,7 5,35
Мойынтоқай 35,6 1122,8 4,78
2.Зерттеу әдістері
2.1.Ауыр металдарды анықтау әдістері
Қоршаған ортадағы дәлірек айтқанда топырақтағы, өсімдіктегі, судағы және т.б
Эмиссиялық әдіс
Эмиссиялық әдіс – металдарды анықтаудың жалынды фотометриялық әдісі, онда
Жалынды-фотометрия әдісі сілтілік немесе сілтілі емес топырақ элементін анықтауға
Поляграфиялық әдіс
Элементтерді және олардың концентрациясын поляграфиялық әдіспен анықтау поляризациялық қисықтарды
Поляграфияға іс жүзінде металдардың барлық иондары бой ұрады. Артықшылығы:
Радиометриялық әдіс
Бірқатар ауыр металдардың ыдырау негізінде пайда болған ауыр металдар
Активациялық талдау
Әр түрлі органикалық және бейорганикалық ортада ауыр металдардың өте
Рентгено-флуоресценттік әдіс
Бұл әдістің біршама артықшылығы бар. Талдаудың алдында үлгіні ерітуді
Кемшілігі басқа қарастырылған әдістермен салыстырғанда сезімталдық қасиеті төмен. Әдістің
2.2.Атомдық-абсорбциялық әдіс
Атомдық-абсорбциялық спектрометрия еркін атомдардың жарықты сіңіруіне негізделген эементтер құрамын
Атомдардың әртүрлі формадағы энергиямен қарым-қатынасы үш спектроскопиялық құбылыстардың бір-бірімен
Сол кезеңнен бері химиялық техника өзінің ең жоғарғы дамуына
2.2.1.Қондырғының құрылымдық үлгісі
Атомдық-абсорбциялық спектрометрия әдісімен өлшеу үшін сол эксперименттік қондырғымен анықталатын
Атомдық-абсорбциялық спектрометрияның құрылымдық үлгісі 1-суретте берілген. Анықталатын элементтің бір
Бұл аралықта екі өлшемнің айырмашылығы абсорбция өлшемі болып табылады
Анықталатын элементтің концентрациясы мен сііңірулердің өлшенетін деңгей аралығындағы байланыс
Калибирлік қисықтың сызықтық бағыты жуық щамада концентрациясы жоғары жағына
A=lg(1/T)=lg(l0/1)
Детектордың шығар белгісі оған түсетін Е-ға пропорционалды,яғни Т-ға пропорционалды.
2.2.2.Басқа әдістерден ерекшелігі
Атомдық-абсорбциялық спектрометрия әдісін басқа да әдістермен салыстырғанда бірнеше артықшылығы
2.2.3.Калибрлі және реактив ерітінділерін дайындау
Калибрлі ерітінділерді дайындау үшін алдымен әрбір элементтің салыстырмалы түрде
Реагент ерітінділері. Бұл ерітінділер тікелей концентрацияланған түрінде пайдаланылады. Сондықтан
Калибрлі ерітінділерді дайындауда қазіргі кезде метал-органикалық қосылыстар пайдаланылады. Мұнай
3.Зерттеу объектісінен үлгілер жинау және оларды іріктеу,дайындау мен анализдеу
Зерттеу объектісінен үлгілер жазғы оқу-өндірістік практика кезінде жиналды. Үлгі
3.1.Су үлгісін алу
Су үлгісі 2-схемада көрсетілген пункттердің барлығынан алынды. Үлгіні алу
3.2.Жәндіктер үлгісін жинау мен іріктеу және оларға сипаттама
Жәндіктер үлгісі де 2-схемада көрсетілген пункттерден жиналды. Судағы жәндіктердің
Этикеткаға қарындашпен үлгіні жинаған жер ,күн және жинаған адамның
Шарын өзенінен жиналған жәндіктердің ішінде Ephemeroptera, Trіchoptera және Plecoptera
Біркүндіктер(Ephemeroptera) –класс Іnsecta, класс асты Pterygota, инфракласс Palaeoptera-ға (ежелгі
Олардың бұлай аталуы қанатты имаголары бірнеше сағат өмір сүреді
Бұл жәндіктердің қанатының ұзындығы тең емес,ауыз бөліктері толық дамымаған
Біркүндіктер жұмыртқаларын суға салады. Жұмыртқадан құрсағында трахеялық желбезектері бар
Жылғалықтар отряды (Trіchoptera) жаңа қанаттылар(Neoptera) инфракласына кіреді. Жылғалықтар-суда кездесетін,
Көктемдіктер (Plecoptera) отряды көктемде көп кездеседі. Өте үлкен емес,
3.3.Су үлгісін дайындау
Көлемі 1 литр су үлгілері қыздыруға төзімді шыныдан жасалған
3.4.Жәндіктердің үлгісін дайындау
Жәндіктердің әр тобы ылғал күйінде таразыға тартылып, одан соң
3.5.Үлгілердің анализі
Үлгілердің анализі атомдық-абсорбциялық спектроскопия әдісімен жүргізіледі. Элементтің газ тәріздес
Аспаптың газ білтесіне ауа арқылы жанғыш газбен (пропан) араласқан
Содан кейін градуирленген график тұрғызылады. Оның абцисса осінде белгілі
Әрбір үлгідегі элементтердің концентрациясы төмендегідей формуламен есептелінеді:
C%=a*V/p*n
Мұндағы:
а - табылған концентрация,мг/л
V- соңғы көлем,мл
p - өлшем коеффициенті
n - үлгі салмағы ,1 л
4.Анализ нәтижелері
Кесте 6
Су құрамындағы ауыр металдардың мөлшері,мг/л
Ауыр металл ШРК,мг/л
Пункт номері
1
2
3
4
Pb
0,03
0,0095(0,0011
0,0087(0,0010
0,0060(0,0007
0,0080(0,0009
Cd
0,001
0,0003(0,0001
0,0003(0,0001
0,0003(0,0001
0,0004(0,0002
Cu
1,00
0,0025(0,0003
0,0017(0,0002
0,0017(0,0002
0,0017(0,0002
Zn
1,00
0,001(0,0001
0,0005(0,0002
0,0005(0,0002
0,0005(0,0002
Fe
0,3
0,022(0,0026
0,040(0,0048
0,018(0,0021
0,038(0,0045
Кесте 7
Жәндіктер денесіндегі ауыр металдардың мөлшері,мг/кг
П-т № Жәндіктердің тұқымдасы Ауыр металдар,мг/кг
Pb Cd Cu Zn Fe
1 Ephemerellіdae 146(
7,3 3,03(03 25,3(
2,4 31,9(
3,1 352(
34,9
Hydroptіlіdae 87,2(
3,9 2,18(0,2 27,2(
2,6 109(
9,1 463,0(
645,9
Rhycophіlіdae 139(
6,5 1,00(0,1 14,9(
1,5 59,7(
5,7 348(
33,7
Perlіdae 66,2(
4,2 0,41(0,04 21,1(
2,2 120(
11,5 69,53(
6,7
2 Ephemerellіdae 122(
5,7 2,70(0,2 22,1(
1,9 83,53(
8,9 442(
42,9
Baetіdae 46,4(
2,8 4,64(0,4 34,0(3
,5 123,6(
12,1 465(
45,6
Hydroptіlіdae 80(
3,1 3,13(
0,3 31,2(
3,2 62,5(
6,1 234,3(
23,1
Rhycophіlіdae 312(
9,2 1,60(
0,1 80,0(
7,9 64,2(
6,3 401,5(
0,9
Perlіdae 20,5(
2,1 0,79(
0,07 30,8(
3,1 143,8(
14,3 61,64(
5,9
3 Ephemerellіdae 121(
5,3 2,47(
0,2 31,5(
3,2 77,06(
7,8 262,4(
25,8
Hyroptіlіdae 58,2(
3,7 1,75(
0,1 52,4(
5,3 314,5(
30,8 46,9(
4,7
Rhycophіlіdae 99,5(
4,3 1,46(
0,1 21,9(
2,2 65,85(
6,29 164,6(
15,9
4 Baetіdae 175(
8,5 7,18(
0,17 62,8(
6,3 92,0(
8,9 500,3(
49,9
Hydroptіlіdae 84,4(
3,4 0,34(
0,03 10,3(
1,1 16,88(
1,7 194,1(
18,7
5.1.Зерттеу нәтижелері және оларды талқылау
Ауыр металдар суда табиғи мөлшерде кездеседі, бірақ қазіргі кезде
5.1.Су құрамындағы ауыр металдардың мөлшері
Зерттеу барысында су құрамындағы Pb, Cd, Cu, Zn, Fe
Cd ШРК-сы 0,001 мг/л, ал зерттеу нәтижелері бойынша
Cu мөлшері зерттеу нәтижелерінде төмендегідей болды: №1-пунктте 0,0025 мг/л,
Мырыш та ШРК-дан әлдеқайда төмен, табиғи мөлшерде кездесті. №1-пунктте
Fe-дің су құрамындағы мөлшеріне келетін болсақ, №1-пунктте 0,0220 мг/л,
5.2.Жәндіктер денесіндегі ауыр металдардың мөлшері
Зерттеу барысында жәндіктер денесінен ауыр металдардың мынандай мөлшері кездесті:
Pb мөлшері №1-пункттегі біркүндік (Baetіdae тұқымдасы) денесінде 146,0 мг/кг,
Cd мөлшері №1-пункттегі біркүндіктер денесінде 3,08 мг/кг,жылғалықтардың үйшіктілерінде 1,000
Жәндіктер денесіндегі Cu -ң мөлшері №1-пункттегі біркүндіктер денесінде 22,11
Жәндіктердің денесінде ең көп мөлшерде кездескен элемент-Fe.Ол әр жәндіктің
Ауыр металдардың мөлшері жәндіктер денесінде су құрамындағы мөлшерімен салыстырғанда
5.3. Алынған нәтижелерді талқылау
Жоғарыда келтірілген мәліметтер бойынша судағы қорғасын мөлшері ШРК-дан аспайды.
Жәндіктер денесіндегі ауыр металдардың мөлшеріне келетін болсақ, ол судағы
Қорыта айтқанда судағы ауыр металдардың мөлшері ТМД елдерінде әлеуметтік
Қорытынды
1.2003 ж шілде-тамыз айларында Шарын өзенінің суы мен жәндіктеріндегі
2.Жұмысты атқару барысында су мен жәндік үлгілерін жинау, фиксациялау,
3.Жиналған үлгілерден жәндіктердің келесі отрядтары анықталды: Ephemeroptera,Trіchoptera,Plecoptera.
4.Зерттеу үлгілеріндегі ауыр металдардың мөлшерін анықтау үшін атомдық -
5.Ауыр металдардың судағы мөлшері ШРК-дан біршама төмен.
6.Жәндіктердің денесіндегі ауыр металдардың мөлшері судағы мөлшерден жүздеген есе
.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1.Давыдова С.Л,Тагасов В.И. Тяжелые металлы как супертоксиканты XXІ века.М.:РУДН-2002г.
2.Панин М.С. Химическая экология.Семипалатинск-2002
3.Информационный экологический бюллетень.А.:І-ІVквартал 2003г
4.Бродский К.А. Горный поток Тянь-Шаня.Л.-1976,160с
5.Мур Дж.В. Тяжжелые металлы в природных водах.М.:Мир-1987,285с
6.Израэль Ю.А. Экология и контроль состояния природной среды.М-1984,548с
7.Перспективная водахозяйственная проблема Казахстана. А.:Наука-1966
8.Омаров Т.Р. Қазақстанның өзендері мен көлдері.А-1975,72бет
9.Базарбаев. Современное состояние загрязнения основных водотоков Казахстана ионами тяжелых
10.Добровольский В.В. География микроэлементов.М.:Мысль-1983
11.Никаноров А.М,Жулидов А.В,Покаржевский А.Д. Биомониторинг тяжелых металлов в пресноводных
12.Науменко А.А,Попов А.В. Бассейн реки шарын:словарь-справочник по физической географии.А.:Мектеп-1996
13.Романова С.М,Нурахметов Н.Н,Батаева К.О. Экологические аспекты загрязнение токсическими веществами
14.Абишева З.М,Мукашев Б.М. О состаянии качества воды в бассейне
15.Рыспеков Т.Р. Мониторинг природной среды.А-2003
16.Достаев Ж. Табиғат суларын ластанудан және сарқылудан қорғау.А-1993,49бет
17.Сейсума З.К,Куликова И.Р и др. Тяжелые металлы в гидробионтах
18.Пивень Е.Н. Тенденции изменения стока рек Или-Балхашского региона.А.:Наука-1990
19.Владимиров А.М. Охрана окружающей среды.Л-1991
20.Яковлева Г.Г. Рациональное природопользование и ландшафтное районирование при проектировании
21.Влияние загрязняющих веществ на гидробионтов и экосистемы водоемов. Сборник
22.Оспанова Г.С,Бозшатаева Г.Т. Экология.А-2002
23.Богдановский Г.А. Химическая экология.М.:Московский Университитет -1994
24.Зиневич Ю.Грозит ли что-нибудь Чарыну Казахстанская правда,1989,9-февраля
25.Под ред. Ломоновича М.И.Илиская долина,ее природа и ресурсы.А-1963
26.Дауленов С,Зозуля М. Водное хозяйство Казахстана .А-1959
27.Маршалл В. Основные опасности химического производства.М.:Мир-1989
28.Беркалиев З.Т. Гидрологические основы водохозяйственного использования стока бассейны р.
29.Шарова И.Х.Зоология безпозвоночных.М-2002,592с
30.Натали В.Ф.Зоология безпозвоночных.М-1975,487с
31.Vaberіo F.,Brescіanіnі C.,Lastraіolі S .Aіbrome metals on urban areas.Jnt.V
32.Королева Е.Г.Экологические исследование последствий техногеннного загрязнения. Токсикологический вестник-1995.1,15,-20с
33.Керимбай Н.Н.Закономерности структурной организаций геосистем бассейна р.Шарын и вопросы
34.Под.ред:Е.Н.Павловского и В.И.Жадина.Жизнь пресных вод СССР,Л-1950
35.Кавецкая Н.С.Распределение суммарной радиации по территорий Или-Балхашского региона.А.:Наука,1990,с 14-28
36.Жунусова К.Х.Методы оценки загрязнения окружающей среды.А-1971
37.Под.ред:Чумаченко Н.Г,Белашова Л.А.Актуальные проблемы охраны окружающей среды.Киев-1976
38.Мамаев Б.М.Определитель насекомых по личинкам.М-1972,399с
39.Курмангалиева Ш.Г. Донные безпозвоночные(Ephemeroptera,Trіchoptera,Dіptera) водоемов Заилиского и Кунгей Алатау.
40.Львов Б.В.Атомно-абсорбционный спектральный анализ.М.:Наука-1966,320с
41.Прайс В.Аналитическая атомно-абсорбционная спектроскопия.М.:Мир-1976,355с
42.Үлкен практикум әдістемелері.А-1999
43.Терещенко Б.С.Сосуд для разложения материалов.Заводская лаборатория.-1974,т.40.№ 12.С 14-52
44.Бок Р.Методы разложения в аналитической химии:Пер. с англ.Под.ред. А.И.Бусаева
45.Славин У.И. Атомно-абсорбционная спектроскопия. Л.:Химия-1971,351с
Түйін
Шарын өзенінің суындағы және өзенде тіршілік ететін жәндіктердің денесіндегі
Резюме
Методом атомно-абсорбционной спектрофотометрии определялось содержание тяжелых металлов в воде
Шарын өзенінің суы мен жәндіктерінің ауыр металмен ластануы
Мойнақ су электр станциясы салынуына байланысты Шарын өзені аңғарының табиғаты мен жануарлары әлемінде болуы ықтимал өзгерістер
Шарын өзенінің гидрологиясы мен гидрографиясы
Сүтті және ауру малдың сүтін ветеринариялық санитариялық сараптау
Тау етегінің қаратопырақтарының түзілу процесінің жылдамдығы
Ойыншықтар технологиясы
Дәрілік құралдарды дайындаудың тиісті тәжірибесі
Спорттық аяқ киімдерге гигиеналық талаптар
Дәннің наубайханалық қасиеттерін бағалайтын көрсеткіштер
Жеміс ағаштарының бактериалдық күйігі