Сәуле шашу әсерін азайту үшін қолданатын қорғаныс



 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ
Қ.И.СӘТБАЕВ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ТЕХНИКАЛЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ
Өнеркәсіптік экология және қауіпсіздік кафедрасы
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Радиациялық қауіпсіздік негіздері жөніндегі курстық жұмыс
Тексерген: Жақсыбаев Г.С.
Орындаған: Наушебаев Қ.Х.
Тобы: ИЗОС-03-1 к
Алматы 2005
Мазмұны
Кіріспе 3
1.Ионизацияланған сәуле шашудан инженерлік қорғаныс жүйесі 4
1.1 Ионизацияланған сәуле шашу әсерін азайту үшін инженерлік
1.2 Сәуле шашу әсерін азайту үшін қолданатын қорғаныс
2. Радиоактивтік заттардың қоршаған ортаға таралуы үшін төленетін
3 Курстық жұмыстың орындалу үлгісі 9
3.1 Иондаушы сәуле шашудан инженерлік қорғау 9
3.2 Сәуле шашу шектеулі деңгеңге дейін азайту үшін
3.3 Радиоактивтік заттардың қоршаған ортаға таралуы үшін төленетін
Қорытынды 16
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 17
Кіріспе
Қазіргі заманғы ғылыми-техникалық прогресстің қарыштап алға басуы адамзат
Бұл курстық жұмыс осындай қауіп-қатерлі радиациялық ластануды алдын
1.Ионизацияланған сәуле шашудан инженерлік қорғаныс жүйесі
1.1 Ионизацияланған сәуле шашу әсерін азайту үшін инженерлік
Қорғаныс экрандардың қалыңдығын есептегенде қорғаныс шараларын қолдану қажеттігін
-сәуле көзінің гамма эквиваленті;
-сәуле көзіне дейінгі арақашықтық;
-изотроптық сәуле шашудың спектральдық құрамы;
-тиімді дозаның шегі;
-ионизацияланған сәуле көзімен жасалынған жұмыс апта ұзақтығы.
Нүктелік изотроптық ионизацияланған сәуле көзінің экспозициялық дозасының қуаты
Pэкс=Q∙Kγ/R2=М∙8,4/ R2
Pэкс- экспозициялық доза қуаты, Р/сағ;
Кγ-көздің гамма сәулесі, P∙см2/(сағ∙мКи);
Q-көз активтігі, мКи;
R-көз бен адам арасының қашақтығы, см;
8,4-тұрақты сан, Р см2 /(сағ∙м Ки∙мг-эквRa)
М-көздің гамма-эквиваленті, мг-эквRa.
Ионизацияланған сәуле көзімен жұмыс істеудің жылдық уақыт қоры:
t=N∙tа
N-бір жыл ішіндегі апта саны;
tа-аптадағы жұмыс уақыты белгілі, экспозициялық қуат бойынша, жылдық
Dэкс= М∙8,4/ R2∙t=Pэкс∙t,
1-кестеде техногендік сәуле шашуға ұшырағандағы негізгі шектеулері көрсетілген
1-кесте
Дозалар
Нормаланған көрсеткіш Шектеулі доза
Тиімді доза А тобындағы персонал В тобындағы персонал
20 мЗв жылына орташа есеппен кейінгі кез келген
Осы категориялардағы адамдарға рауалы дозаның шегін анықтаймыз және
Dэксшдм=Dшдм/9,3,
Егер 9,3-айналдырмалық коэффициент, мЗв∕P;
Dшдм-доза шектеуі 1-кесте бойынша, мЗв.
Егерде Dэкс≤Dэксшдм сақталмаса онда қорғаныс шараларын жүргізіп дозаны
1.2 Сәуле шашу әсерін азайту үшін қолданатын қорғаныс
Сәуле шашу әсерін азайту деңгейі мына формуламен анықталады:
К=Dэкс / Dэксшдм
Сәуле шашу әсерінің азаю деңгейінің і-топтағы энергия шашу
Кі=K∙nj/100
Мұнда n-і топтағы энергия көздерінің жалпы сәуле шашуға
Белгілі сәуле шашу әсерінің азаю деңгейін (К). Гусев
2-кесте
і-топтағы энергия спектрінен қорғау экранының қалыңдығын есептеу қорытындысы
№ Е, МэВ n, % K d, см
1
J
Спектрдің басты сызығы (d) деп қалың қорғаныс экранын
егер (dб-dбә)=0, онда d=dб+∆0,5,
егер 0∆бә0,5, онда ∆0,5=∆б0,5
егер ∆бә0,5>∆б0,5, онда ∆0,5=∆бә0,5
∆б0,5-бас спектр сызығының жартылай азаю қалыңдығы, см;
∆бә0,5-бәсекелес спектр сызығының жартылай азаю қалыңдығы, см.
Әдістемедегі салыстырмалы дәлдік мөлшерін есептей отырып, экран қалыңдығы
Dф=1,3∙d
2. Радиоактивтік заттардың қоршаған ортаға таралуы үшін төленетін
Әдістеме радиоактивтік заттармен қоршаған ортаның ластануы үшін төленетін
Алғы шарттар:
-қоршаған ортаға таралған радиоактивтік заттардың көлемі (жоба бойынша
-таралған радионуклидтердің қабылданған нормалар регламенттері бойынша және бөліну
-радиологиялық программаларда белгіленген жылдың орташа шығын көлемі.
Кәсіпорындардан түсетін төлемдер кәсіпорынның техникалық жұмыс жағдайына байланысты
Төлем нормативі радиоактивтік заттар таралғанда қоршаған ортаны ластаушы
Р=З/Мн,
З-жылдық орташа шығын, радиоактивтік таралуды тоқтатуға және кеткен
Мн-жылдық қорытынды келтірілген нормативтік ластану көлемі (аймақ бойынша
Келттірілген жылдық радиоактивтік заттармен ластану көлемі, кәсіпорындардың келтірілген
n
Мн =∑Мнj=∑ ∑mnji∙Ki∙Ni
j=1
Мнj-келтірілген жылдық нормативтік радиоактивтік заттармен j -кәсіпорындардың ластану
Mнj,i-i-радионуклидтің табиғи бірлікпен есептегендегі нормативтік ластану мөлшері (j-кәсіпорындағы),
Кi-і-радионуклидтің радиациялық қауіптілік коэффициенті (Ә қосымшасын қараңыз);
n-аумақтағы кәсіпорындар саны;
k-аумақтағы кәсіпорындардан шыққан радионуклидтер саны;
i-радионуклид түрі;
Ni-i-радионуклидтің жардылай бөліну периодын ескеруші коэффициент:
N=tg Ti/TCs-137
Тi-і-радионуклидтің жартылай бөліну периоды, жыл;
ТCs-137-Сs-137 изотоптың жартылай бөліну периоды, жыл;
Егер ТiDэксшдм (486,864 Р>2,15Р), сондықтан қорғаныс экраны қажет.
3.2 Сәуле шашу шектеулі деңгеңге дейін азайту үшін
Еселеп азаю әсерін (5) формуламен табамыз
K=486,864 / 2,15=226,4
і-топтағы энергиялы сәуле шашу көзінің еселеп парциальдық азаюының
K1=226,4 ∙ 25/100=56,6
K2=226,4 ∙ 5/100=11,32
K3=226,4 ∙ 20/100=45,28
K4=226,4 ∙ 20/100=45,28
K5=226,4 ∙ 20/100=45,28
K6=226,4 ∙ 10/100=22,64;
Қорғаныс экранын жасауға темірді қолданамыз (тығыздығы 7890 кг/мм3).
А қосымшасындағы Кi және Еi мәндері арқылы (Гусев
d1=16,9+17,6 – 16,9/60 – 50 ∙ (56,6 –
d2=10,0+12,2 – 10,0/20 – 10 ∙ (12,2 –
d3=6,6+ 7,1 – 6,6/50 – 40 ∙
d4=9,8+10,3 – 9,8/50 – 40 ∙ (50
d5=18,2+19,1 – 18,2/50 – 40 ∙ (50
d6=10,3+11,4 – 10,3/30 – 20∙ (22,64 – 20)=10,59
Қорытындысы:
2.В-кесте
Есеп қорытындысы
Еі, МэВ nі, % Кі di, см
2
1,5
0,3
0,6
3
1 25
5
20
20
20
10 56,6
11,32
45,28
45,28
45,28
22,64 21,52
10,48
6,86
10,06
18,67
10,59
Спектрдің бас сызығы деп, ең көп қалыңдықты қажет
dб=d5= 21,52 см;
Келесі спектр сызығын бәсекелес деп атаймыз:
dбә=d1=18,67 см;
5) dб и dбә үшін сәуле шашу әсері
dб→∆1/2б=4,4 см,
dбә→∆1/2бә=3,9 см,
себебі ∆1/2б>∆1/2бә (4,4 см >3,9 см), онда ∆1/2=4,4
6) Бас сызық пен бәсекелес сызық айырмасын
(21,52 – 18,67)=2,84 см >4,4 см,
Сондықтан экран қалыңдығы (7) формула бойынша
d=18,67+4,4=23,07 см;
Әдістемедегі қателік мүмкіндігін ескерсек, 30% қауіпсіздік коэффициентін
dф=1,3∙23,07=30 см.
3.3 Радиоактивтік заттардың қоршаған ортаға таралуы үшін төленетін
Аумақта радиоактивтік қалдықтармен қоршаған ортаны ластайтын 6 кәсіпорын:
3.В-кестеде нормативтік және нақты (факт) аумақтық ластанудың көрсеткіштері
3.В-кесте
Ластайтын 6 кәсіпорын
Ластану мөлшері Кәсіпорындар
ХМЗ ГМЗ АЭС ТКК ХЗ КБ
Нормативтік 6∙109 9∙1010 6∙1012 8,1∙1011 6,7∙1011 7∙1011
Нақты (факт) ? 7∙1010 6∙1012 8,1∙1011 6,7∙1011 5∙1011
Аумақтық бағдарламалар бойынша жылдың радиоэкологиялық шараларына кететін шығын
4.В-кесте
ХМЗ-дегі радиоактивтік ластанушы заттар құрамы
Радиоактивтік заттар Нақты ластану мөлшері Жартылай ыдырау периоды
Na-22
Pu-238
Sr-89
Cl-144
Be-7
Sr-90 108
4∙109
5∙109
4∙108
8∙109
107
88 жыл
51 тәулік
284 тәулік
0,147 жыл
29 жыл
(11) формуламен жылдық қорытынды аумақтық нормативтік радиоактивтік заттардың
Mн=6∙109+6∙1012+8,1∙1011+6,7∙1011+7∙1011=82,76 ∙ 1011келБк;
Радиоактивтік заттардың ластандырғаны үшін нормативтік төлем мөлшері (10)
Р=108/(82,76 ∙ 1011)=0,012 ∙ 10-3тг/келБк;
Химия-металлургиялық заводтағы (ХМЗ) келтірілген нақты ластану көлемін (11)
Жартылай бөліну периодын ескеруші коэффициентті (Nі), (12) формуламен
N1=1, себебі Т1


Ұқсас жұмыстар
Радиациялық қауіпсіздік негіздері
Иондаушы сәуле шығару
Ғаламдық жылынуды болжау әдістері
LTE - мобильдік байланыстың болашақ технологиясы
Трансформатордың қорғаныс түрлері
Темір-алюминий-берилий жүйесіндегі фазалық өзгерту
Жаппай қырып жою қаруларына түсінік
Медициналық мақта өндірісі
Өрт қауіпсіздік негіздері. Автоматты өрт сөндіру құралдары. Өрт сөндіру кезіндегі эвакуация уақытын есептеу. Өрт сөндіруге қажетті су мөлшерін есептеу
Азаматтық қорғаныс мәселелерінің шешілу деңгейлері. Халықтың Азаматтық қорғаныс пен төтенше жағдайлардағы іс-әрекеттері мен міндеттері