Ақша саясаты
Жоспар
Кіріспе..............................................................................................................
1 тарау. Ақша-несие саясатының теориялық негіздері
1.1. Ақша-несие саясатының экономикалық мәні және оны
жүргізу құралдары...................................................................
1.2. Ақша-несие теориясы негізінде экономиканы
1.3. Шетел елдерінің ақша-несие саясатын
тәжірибесі..................................................................................
2 тарау. Қазақстан Республикасы Ұлттық
2.2.Ұлттық Банктің ақша-несие саясатын
реттеу механизмі.......................................................................
2.3.Қазақстан Республикасының ақша-несие саясатының
негізгі кезендері...........................................................................
3 тарау. Қазақстан Республикасында ақша-несие саясатының
3.1.Ақша-несие саясатының проблемалары..............................
Қорытынды...................................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер........................................................................
Кіріспе
Еңбек өнімділігінің төмен
Төлем балансының
Үкіметтің саясаты бюджет
Несие ұйымдарын ынталандыру
Осымен бірге, Үкімет
Баланстағы тепе-теңсіздік кезінде
Еркін айырбас
Еркін өзгермелі
Сонымен бірге, Қазақстан
Мұның барлығы ақша-несиелеуді
Жұмыстың тақырыбы «Ақша-несие
Қойылған мақсатқа байланысты
Бұл тақырып бойынша
Ақша-несие саясатын
Ақша-несие саясатының негізгі
Банк ісінің теориялық
Ақша жүйесінің негізгі сипаттамалары
Ақша-несие саясатының негізгі
Ақша-несие саясаты жүйесін
1 тарау. Ақша-несие саясатының теориялық
1.1. Ақша-несие саясатының
Нарықтық экономикаға
Ақшаның осындай әсері
MV= PQ
мұндағы:
M – айналымдағы ақша
V – ақша айналымының
P – тауарлық мәмілелер
Q – тауарлық мәмілелердің
Іс-жүзінде бағалардың өзгеруі
M=K*P*T
мұнда:
M – ақша мөлшері
K – ақшалай нысанда
P – баға деңгейі
K - өнідірістің нақты
Экономистер ұзақ жылдар
Нарықтық экономика
Ақша ұсынысындағы
Кейнсиандық теориялық теңдеуі мынадай:
ЖҰӨ=C+1+G+NX
Мұнда:
С – халықтың тұтыну
1 – инвестициялар
G – тауарлар мен қызметтер сатып
NX – таза экспорт
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының
шаруашылықты несиелеу жолымен .
мемлекетті (үкіметті) несиелеу, яғни мемлекеттік қарыздық
Ұлттық валюта бағамының тұрақтылығын қамтамасыз
1993жылы біздің республикамызда шығарылған теңге
Банктік салымдар мен қолма – қолсыз
Кейнсиандықтар мемлекеттік реттеу
Қазақстан Республикасында несие карточкаларын енгізудің алғашқы
Қазақстан ұлттық банкінің бұл жердегі
Несиелік карточкаларды пайдалану ақша айналысы
Кейнсиандық тұжырымдамаға сәйкес
Осыған байланысты ЖҰО мультипликациялық
Ақша ұсынысы артқанда,
Ақша сұранысы
Монетаризм нарықтық экономика
мұнда:
- ақша өсімінің
- болжалды инфляцияның орташа
- ЖҰӨ өсімінің орташа
Қазіргі заманғы сандық
Дамыған елдерде банк
Ақша айналымының жылдамдығы төмендеді,
Дүниежүзінің 83
Дүниежүзілік экономикалық тәжірибеде
Ашық нарықтағы
Есептеу мөлшерлемесі
Міндетті резервтер нормативінің
Ақша-несие саясатының басқарушы
Орталық банк осындай
Осы үшін ол қайта
Іс жүзінде ақша және
Ақша-несие саясаты
Әртүрлі ақша
М0 - айналымдағы банкноттар
М1 - халықтық қолындағы
М2 - М1 - барлық
М4 - М1 – басқа
М1 және М2 – ақша жиынының
Осы ақша агрегаттарының,
Осы ақша-несие құралдарына
Ресми есеп мөлшерлемесі –
Ашық нарықтағы құнды
Міндетті резервтер – банктер мен
Міндетті резерв
Міндетті резервтер
Осы негізгі
Капиталдар нарығын бақылау –
Нарықтарға қол жеткізу -
Валюта басқыншылығы – ақша
Шектеу (таргеттеу) – ақша
Мемлекеттік құнды
Нарықтық экономика
Көрсетілген құралдардың әртүрлі
Ақша-несие саясатының
1.2. Ақша-несие теориясы негізінде
Экономиканы ақша-несие реттеудің
Ақша-несие реттеу
Мемлекет ақша-несие реттеудің
Ақша-несие реттеу тетігі
Осыдан ақша-несие реттеу
Сонымен, ақша-несие реттеу
Ақша-несие реттеудің теориялық
Ғылыми тұрғыдан
Замандастар барынша
Экономистер экономикалық
Ақша-несие саясатының мәні
Ақша жиынын зерделеу
Экономикалық және институционалдық
Орталық банктің ақша
Ақша жиынына
Кесте № 1
Ақша-несие реттеу тетігінің
Ақша-несие реттеу
Ақша-несие реттеу құралдары
Ақша-несие реттеу әдістері -
Ақша-несие саясатының мақсаттары – ұлттық валюта
Ақша-несие реттеу тұжырымдамасы
Банктерді несиелеу
Неоклассикалық постулаттардың
Монетарлық идеялардың
Инфляция қарқынымен салыстырғанда несие құны төмен болса, кәсiпорындар қарыз
Осы пікірлер
Ж.Б.Сэй, Л.Вальрас сияқты
Ақша-несие реттеу теориялары
Ақша-несие жүйесін
«Несиелік реттеуге негізделген
Кейнсиандықтар мен монетаристер
Кейнсиандық экономикалық
Бұдан басқа, тұрғын үй құрылысы саласында
Бұдан әрі нарық экономиканы
Тауарларды және қызметтерді
Кейнсиандықтардан монетаристердің айырмашылығы олар
Кейнстің «ақшаның
Экономикада іскерлік цикл
М.Фридмен мен А.Шварц
Нақты мысалға жүгінейік:
Сонымен, ақша жиынының
Монетаризм. Дж. Кейнстің ізбасарлары
Қазіргі заманғы
Монетаристер мен кейнсиандықтар
Кейнсиандықтар өздерінің
С+І+Еч =NVP
Монетарлықтар айырбас
MV=PQ,
Мұнда M – ақша
V – ақша айналымының
Q - өнімінің жеке мөлшері
C+I+Eч =MV
Жаңа теңдеудің
Кейнсиандықтар өздерінің
Ұлттық валютадағы ұзақ мерзiмдi (1 жылдан астам) салымдарды
Төмен инфляция қарқынымен, ұлттық валюта бағамының жеткілiктi тұрақтылығымен,
Осы жағдай банк жүйесiнiң капиталының төмен деңгейiмен, ақша жиынының
Монетаристер ақша
Кейнсиандықтар мен монетаристердің
Кейнсиандықтар тауарлар мен
Монетаристер қазынашылық саясат
Ақша ұсынысты экономикалық
Екіншіден, пайыздық мөлшерлемені
Экономикалық жүйеде
1.3. Шетел елдерінің
Орталық Банк экономиканы
Ақша-несие саласында бақылаушы
Нарық жағдайының тұрақтандырылған және инфляция деңгейiнiн жалпы төмендеу
Бұдан басқа, тұрғын үй құрылысы саласында
АҚШ-да бұл органнан
Ұлыбританияның ақша-несие жүйесінде
Елдің банк жүйесі
Мұндай тәжірибе несие
Неміс федералдық
Ресей Федерациясының Орталық Банкі
Бельгияда, Германияда және Нидерландыда несие
Дүниежүзінің көптеген
Дамыған елдердің банктерінің
Орталық банктердің
Кесте №2. Орталық банктің
Орталық банктің қандай
Ақша жиынының
Экономикасы дамыған, экспортқа
2 тарау. Қазақстан Республикасы ұлттық
2.1.Ұлттық Банктің ақша-неие
Бүгінгі күні Қазақстан
Ықпал теу нысаны бойынша –
Тікелей ықпал ететін
Реттеу барысында
Уақыт аралығына негіздеп – ақша-несие
Ықпал ету ауқымы
Жалпы құралдар ақша
Ақша-несие саласындағы теориялық
Кесте №4. Ақша-несие саясатының
Ақша-несие саясатының құрамдастары
Ықпал ету құралы
Қолдану мақсаты
Ақша саясаты
1.Ашық нарықтағы операциялар
2.Валюталық басқыншылық
3.Ұлттық банктің несие саясаты
4.Міндетті резервтерінің мөлшері
5.Пруденциалдық шаралар
Ақша массасының мөлшерін реттеу: артық болғанда кеміту,
Несие саясаты Ұлттық банкінің операциялры бойынша пайыздық мөлшерлемелер
Валюталық саясат Валюталық басқыншылық Ұлттық валютаның бағамын реттеу,
Экономиканы ақша-несие жүйесіндегі
Қазақстан Республикасында реформалау
Жоғары инфляция жағдайындағы экономикалық
Орталық банкте
Вексельдерді қайта есептеу
Ашық нарықтағы операциялар ақша-несие
Ақша-несие реттеу құралы
Банктерді несиелеу
Қазақстанда ұлттық валюта енгізілгеннен
Неміс федералдық
Ресей Федерациясының Орталық Банкі
Ұлттық Банк валюта
Валюта бағамын
Мөлшерлемені төмендету
Сурет №1. ақша жиыныны бойынша
Ескерту:
Кесте икемділік коэффиценттерінің
ОХ сызығы бойынша –
Нарықтық экономика
Банктер шаруашылық жүргізуші
Келесі суретте несие
Сурет №2. Экономикаға несие салымдарьның және қайта қаржыландыру
Ескерту:
Кесте икемдiлiк коэффицентiнiң негiзiнде есептелген;
ОХ сызығы бойынша- икемдiлiк коэффицентi, ОУ сызығы бойынша
Несие салымдары мен қайта қаржыландыру мөлшерлемесiнiң өзара байланысын альп
1998 жылы қайта қаржыландыру мөлшерлемесi өсiп, сонымен бiрге несие
Инфляция қарқынымен салыстырғанда несие құны төмен болса, кәсiпорындар қарыз
Ресми пайыздық мөлшерлемелердi арттыру мемлекеттiк қарызға және күрделi инфляциялық
Ақша жиынының мөлшерi инфляцияның жағдайына әсер етушi индикатор болып
Сурет №З. Инфляцияның ақша жиынынын қатынасы бойынша икемдiлiк коэффицент
Ескерту:
Кесте икемдiлiк коэффицентiнiң негiзiнде есептелген;
ОХ сызығы бойынша - икемдiлiк коэффицентi, ОУ сызығы бойынша
1996 жылы инфляция 98,2% төмендеп ақша жиыны 16,6% артуы
Қазақстандық экономикада ақша жиыны мен инфляция деңгейi арасында тығыз
Қазақстанның экономикасы үшiн маңызды долларландыру проблемасын қарайьқ:
Долларландыру мынадай жағымсыз салдарға әкеп соқтырады:
- Ұлттық банктiң ақша-несие және валюталық реттеу тетiгiнiң тиiмдiлiгiн
- елдiң қаржы жүйесiнiң iштей қорғалуын
- айырбастау бағамы мен инфляцияның өзгеруiн арттырады;
- қаржы қызметiнiң тәуекелдерiн ұлғайтады;
- экономиканың нақты секторындағы тәуекелдердi
- эмитент елдер пайдасына
Ақша жиынының және экономиканың долларландыруы келесi суретте бейнеленген:
Сурет №4. Ақша жиынының және экономиканың долларландыру деңгейiнiң
Ескерту:
1. ОХ осi бойынша- ақша жиынының жәнеэкономиканың долландыру
2. Экономиканың долландырылуы қыркүйек айының 2003 жылына арналған;
2003 жылы долларландыру деңгейiнiң төмендеуiне қарамастан,
елдегi долларландыру деңгейi ақша жиынының 35% астамды
Ұлттық валютаның төлем құралы ретiнде нығайту 1999 жылдың қараша
Ұлттық валютадағы ұзақ мерзiмдi (1 жылдан астам) салымдарды
Төмен инфляция қарқынымен, ұлттық валюта бағамының жеткілiктi тұрақтылығымен,
Осы жағдай банк жүйесiнiң капиталының төмен деңгейiмен, ақша жиынының
Қазіргi кезеңдегi қазақстандық экономиканың дамуын
Қаржы нарықтарының қазiргi бар капиталдардың қаржы нарықтарынан экономиканың
Экономика салалары бойынша өнеркәсiпке, ауыл шаруашылығына, көлiк пен саудаға
Экономикаға бағытталатын несиелер мөлшерi жою қатысты соңғы 5
Экономиканың нақты секторын несиелеу проблемалары
Экономиканы мемлекеттiк реттеуде немесе қаржы несие мекемелерiнiң саясатында ғана
Несие жүйесi мен экономиканың нақты секторы
Өндiрiстiк секторды жаңғырту үшiн айналым қаржыларын толықтыру
Мемлекеттiк инвестициялық саясат процесiне мемлекетттiң мұнайдан түскен артық
2.2 Қазақстан Республикасының ақша-несие саясатының
дамуының негiзгi кезеңдерi
Өткен жыл Қазақстанның қаржы секторы
Ағымдағы 9 айдың сальдосы жағымды болып, 508 млн. доллар
Экспорт құнының өсуiне энергия тасымалдағыштар бағасының
Сыртқы қарыз алу құнының кемуi
Инфляция.
Қазақстан Республикасының Статистика жөнiндегi агенттiгiнiң ресми деректеріне сәйкес 2003
Алдағы айлармен салыстырғанда, азық-түлiк емес тауарларының қымбаттауы —0,5%
2003 жылдың басынан инфляция деңгейi 1,7% құрады,
Валюталық нарық.
Өткен жылы АҚШ долларымен салыстырғанда теңгенiң
Энергия ресурстарының жоғары бағасы, мемлекеттiк меншiк
Өткен жылы биржа сауда-саттық тұрғысындағы мөлшерi 6,3
Тауарларды және қызметтерді
Кейнсиандықтар мен монетаристердің
Кейнсиандықтар тауарлар мен
Биржадан тыс айналым биржалықтан асып кеттi.
Оперативтiк мәлiметтер бойынша биржадан тыс валюталық нарықта резидент банктардың
Жыл iшiнде ұлттық валюта шетелдiк валютаға қарағанда
11 ай аралығында теңгенiң негiзгi саудалық валюталық серiктестерiне қарағанда
Жыл бойы теңге тек наурызда, тамызда және қыркүйекте құңсызданды.
Ұлттық банктiң пiкiрiнше теңгенiң осы валютаға қатысты
Ресей рублi және еуро операциялары валюталық нарықта
Банкаралық ақша нарығы.
2003 жылы банкаралык ақша нарығында ресурстық
Қаңтар айында 2003 жылдың шоғырландырылган банкаралық
Шоғырландырылган орта есептелген долларлық депозиттер бойынша сыйақы мөлшерi
Басқа банкаралық қарыздық операциялар маңызды көлемде жасалынбады.
Депозиттiк және несие нарығы.
Өткен жылдың 11 ай мерзiмiнде резиденттердiң депозиттерiнiң
Сақтандыру нарығы.
2002 жылдың наурыз айына қалыптасқан жағдай
2002 жылғы ақпан айында сақтандыру ұйымдарының жиынтық активтерi 4,8%-ға
2002 жылғы ақпан айында сақтандыру сыйақысының
З ТАРАУ. ҚА3АҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА АҚША-НЕСИЕ САЯСАТЫНЫҢ ДАМУ
3.1. Ақша-несие саясатының проблемалары
Бiздiң мемлекетiмiздiң соңғы 15 жыл бойы
1993 жылғы сәуiр айында «Қазақстан Республикасының Ұлттық
Ұлттық валютаньң өндiрiлуiне байланысты, мемлекеттiк ақша-несие
1996 жылы екiншi деңгейдегi банктердiн халықаралық стандарттарға көшу бағдарламасының
Қазiр банктер өзiнiң стратегиясың негiзiнен халықаралык тәжiрибеде қабылданған стандарттар
Қазiргi уақытта банк жүйесiнiң халықаралық
Бұдан басқа, қызметтерi халықаралық стандарттарға толық
Меншiк капиталды арттыру жөнiндегi халықаралық стандарт талаптарына көшуге байланысты,
Бүгiнгi күнi банк жүйесiнiң жиынтық меншiк капиталы 114
Ұлттық Банк банк санын қысқартуға ұмтылмайды, керiсiнше,
Дамыған елдерде банк
Ақша айналымының жылдамдығы төмендеді,
Дүниежүзінің 83
Нарық жағдайының тұрақтандырылған және инфляция деңгейiнiн жалпы төмендеу
Бұдан басқа, тұрғын үй құрылысы саласында
2001 жылғы шiлде айында Қазақстанның екi қаласында:
Астана және Алматы қалаларында 150 млн. теңге сомасьина
Компания бес жетекшi банкпен ипотекалық несиелеу туралы бас келiсiм
Осыған байланысты Қазақстанның Даму Банкi құрылыды,
Соңғы жылдары Қазақстанның банк iсi өзiнiң қызмет
Несие серiктестiктерiне және ауылдық несие серiктестiктерiне жәрдемдесу үшiн Ұлттық
Бұдан басқа, несие серiктестiктерi мен ауылдық несие серiктестiктерi ұйымдастырылуы
Қазақстанда барлық банктердiң 75% Алматы қаласында орналасқан. Сондықтан бәсекелестiк
Соңғы жылдары банктер құрамына сақтандыру компаниялары, зейнетақы қорлары, зейнетақы
Банк қызметiн реттеу жеке банк те, сондай-ақ бiрiктiрiлген
Бүгнгi күнi ТМД елдерi арасында Қазақстан ең реформаланған,
Қазақстанда жеке тұлғалардың депозиттерiне ұжымдық
Бiздiң елде банктердiң халықаралық стандарттарға көшу бағдарламасы табысты
Осылайша, қазiргi уақытта банк жүйесiнiң жұмысы жағымды
Ұлттық Банк халықаралық стандарттарға көшудiң жалғасы ретiнде банк
Ипотекалық несиелеу мен құрылыс салымдары жүйесiн
Ауылдық жерлерде банк қызметтерiнiң қол жеткiзiлiмдiлiгiн қамтамасыз ету
Банктер көрсететiн қызметтер аясын кеңейту, сондай-ақ бөлшеу сауда операцияларының
Төлем жүйесiнiң жетiлдiру (үздiксiз жұмыс iстеуiн қамтамасыз
Макроэкономикалық жағдайлардың жақсару, өндiрiс өсуде және iшкi
Қорытынды
Қазiргi таңда Қазақстанның ақша-несие аясы
Өзiнiң даму сатысында Қазақстан Республикасының Орталык Банкi
Ұлттық Банк Ұлттық валютаның енгiзген уақыттан
Ақша-несие саясаты мемлекеттің зкономикалық шаруашылығының дамуында беделдi
Несиелiк саясат — банктiң несиелiк жұмысын ұйымдастыру
Сондай-ақ, несиелiк механизм туралы айтып кетсек, несиелiк механизм сипатының
Ұлттық Банк жақын араларда келесi бағыитарда өз жұмысын күшейтуге
• банктiк жүйеге деген сенiмдiлiк деңгейiн күшейту;
• депозиттердi ұжымдық сақтандыруы жүйесiнiң қалыптасуына бастау беру;
• банктердi қадағалау жұмыстарын жүргiзу және бәсеңдету;
•Үкiметпен бiрге банктiк қызметтiң спецификасын дәл меңгеретiн салықтық
• банктердiң арнайы аяларды несиелендiру жұмыстарын қолдау;
Қолданылған әдебиеттер
1. Нормативтiк актiлер:
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы, 30 тамыз 1995
2. Қазақстан Республикасының «ҚР Ұлттық Банкi туралы» 30
3. Қазақстан Республикасының банктерi және банкiлiк қызмет туралы»
4. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексi, Ерекше бөлiмi, 1999 ж.
11.Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiсiнiң Кредиттiк серiктестiктер туралы 29.08.1999 жылғы
2. Арнайы әдебиеттер:
1. Балабанов И. Т., «Банки и банковское дело», Санкт-Петербург
2. Кешенова Б. А., «Ақша, несие, банктер, валюталық
3. Мақыш С. Б., «Ақша айналысы және несие»,
4. Мақыш С. Б., «Коммерциялық банктер операциялары,
5. Свиридов О. Ю., «Деньги, кредит, банки», Ростов-на-Дону —
б. Сейткасымов Г. С., «Ақша, несие, банктер», Алматы —
7. Сейткасымов Г. С., «Банковское дело», Алматы — 1998;
8. Сенчагов В.К. Финансы, денежное обращение и кредит. Москва
9. Жуков Е.Ф. Деньги , кредит, банки. Москва .
10. Абдильманова. Журнал «Банки Казахстана» 2001 №2
11.Абдильманова. Журнал «Банки Казахстана» 2001 №4-6
12. Журнал «National Business» Тулегенова Е. «Банковская система Казахстана»
13. М. С. Саниев. Ақша, несие,
14. Егемен Қазақстан – 2001. – 26
15. Алматы Ақшаны – 2001. –
16. Экономикалық теория негіздері.
78
Сыртқы көрсеткіштерге бағдар
Ұлттық ақша бірлігінің валюта бағамын
Ақша жиынының өсу қарқынын реттеу
Ішкі көрсекткіштерге бағдар
Ақша саясаты
Ақша несие саясаты мақсаттары мен құралдары
Қазақстан Республикасыдағы ақша.несие саясатын жүргізу ерекшеліктері
Банк жүйесі. Ақша-несие саясаты
Экспанциондық ақша - несие саясаты
Ақша-несие саясаты жайлы
Ақша-несиелік реттеу саясаты
Ақша базасы - Ұлттық банк шығаратын ақша
Мемлекеттің ақша-несие саясаты туралы ақпарат
Ақша-несие саясаты туралы ақпарат