Нормативтік құқықтық актілер

жоспар
КІРІСПЕ……………………………………………………………………….. 3
1 МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ, ОНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ……………………………………………………………………..
2 САЛЫҚТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАР: ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ МӘНІ……………………………………………………………………………
ҚОРЫТЫНДЫ……………………………………………………………. 22
ПАЙДАЛАНҒАН ДЕРЕКТЕР ТІЗІМІ…………………………………….. 23
КІРІСПЕ
Негізінде мемлекеттегі қандайда болмасын заңдардың талаптарын бұлжытпай орындау
Мемлекеттік мәжбүрлеудің мызғымас бөлігі және жарқын көрінісі әкімшілік
Көптеген жылдар бойы әкімшілік құқық бұзушылықпен күрес жүргізу
Бүгінде, осы әкімшілік жауапкершіліктің құқықтық тәртіпті сақтау аясындағы
1. Нарықтық экономиканы дамыту барысында пайдаланылатын ғылыми-техникалық жаңалықтар
2. Экономикалық түрлендірулер, монополияға қарсы күрес жүргізу, салықтық,
МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ, ОНЫҢ
ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Қандай да болмасын мемлекеттің өсіп-дамуының материалдық базасы-қаржыларды қалыптастыратын
Кезінде экономика ғылымының классигі Адам Смит «салық төлеу
Салықтардың ашық түрде алынуы: оның (Смиттің) айтуы бойынша,
Сөйтіп, қорыта келіп айтсақ Адам Смит салықтардың ашық
Көптеген ғалымдардың «салық» жөніндегі түсініктерінің жалпы мәні бірдей
Мысалы, Гуреев В.И. салықтарды «міндетті жарна» деп атайды
Ал салық жөнінде, мемлекеттің заңды жеке тұлғалардан тиісті
Осы автордың айтуы бойынша, егер қандай да болмасын
Қазақстандық белгілі экономист – ғалым Қарағусова Г. «салықтар
Көбінесе авторлар сипаттап өткен салық ерекшеліктерін дұрыс деп
- Салық – тек мемлекеттік біржақты-өктем түрде белгіленетін
- Салық – мінедтті түрдегі төлем. Салық төлеушілер
- Салық – міндетті төлем. Салық заңда белгіленген
- Салық – ақшалай нысандағы төлем. Заңды және
- Салық – меншік нысаны ауысуымен сипатталатын төлем.
- Салық – заңды төлем. Мемлекеттің жоғарғы өкілді
- Салық – нақты заңды және жеке тұлғалардан
- Салық – тұрақты және жүйелі төлем. Салық
Салықтар әрқашанда мемлекет пен халықтың, жан-жақты мұқтаждықтарын қанағаттандыру
Салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің (алымдар, баждар,
Салықтың белгілері жөнінде А.И.Худяков олардың тығыз байланыста болатынын
Ол салықтардың экономикалық сипаттарына мына белгілерді жатқызған:
ақша түрінде жүзеге асырылатын төлем;
қайтармысыз төлем;
баламасыз төлем;
салық салу объектісінің болуы;
салық субъектісінің айқындалуы;
төлеу мерзімдері;
салық қатынастарының тұрақты сипаты;
салық мөлшерінің айқындалуы;
салықтың мемлекет кірісі болып табылуы.
Салықтың заңи белгілеріне мыналар жатады:
салықты мемлекеттің белгілеуі;
салықтың тек құқықтық нысанда болуы;
салықтың мәжбүрлі сипатта болуы;
ақшаны алудың құқыққы сай болуы;
салықты төлеу кезінде мемлекеттік бақылаудың болуы;
салықтың тиісті органмен және актімен белгіленуі, тиісті құқықтық
салықтың төленуін мемлекеттік жауапкершілік шаралармен қамтамасыз ету;
салықтардың тұрақты қаржылық міндеттемелерді туындатуды;
салықтарды төлеу-бұл заңды міндет;
10. салық-мінедтті төлем.
Бұл жерде біздің ойымызша, міндеттілік қайтарымсыздық, баламасыздық, заңдылық,
Салықтар жалпы мемлекеттік мұқтаждықтарды қанағаттандыру мақсатында мемлекеттік жоғарғы
Қазақстан Республикасындағы салықтар салық салу объектілері бойынша тікелей
1. тікелей салықтарға заңды және жеке тұлғалардың табыстары
а) Тікелей салықтар мемлекетке белгіленген кірістер береді.
ә) Тікелей салықтар салық төлеушілердің шынайы төлеу қабілеттілігін
б) Тікелей салықтарды төлеу кезінде мемлекет салық төлеушімен
в) Тікелей салықтар негізінде жеке табыстардан алынғандықтан тұтас
2. Жанама салықтар тауарлардың бағасы немесе көрсетілген қызметтердің
Салық сомасы тауар бағасына немесе көрсетілетін қызмет тарифтіне
Енді жанама салықтардың тікелей салықтармен салыстырғандағы артықшылығына тоқталайық:
а) Жанама салықтарды ұтымды және тиімді қолдану нәтижесінде
ә) Жанама салықтар аздап және шамалы мөлшерде алынғандықтан
б) Жанама салықтар сатып алушының (төлеушінің) ақшасы бар
в) Жанама салықтың мемлекетке тигізер пайдасы, іс жүзінде
г) Жанама салықтарды жинау оңайға түседі, өйткені өндіруші
Салықтардың қалыптасқан түрдегі негізгі төрт функциясы бар. Олар:
Фискальдық функция – салықтардың және басқа да міндетті
Ал қайта бөлу функциясы, әртүрлі шаруашылық субъектілерінің табыстарының
Салықтық реттеу, яғни реттеуші функция – салық нарықтарының
Салықтардың бақылау функциясы – салық салу кезінде мемлекет
Мемлекет жоғарыда аталған салықтардың функциясын қолдана отырып салық
Енді осы функциялар жөнінде қалыптасқан, дәстүрлі көзқарастармен шектеліп
- фискальдық немесе жұмылдыру функциясы арқылы мемлекет
- қайта бөлу функциясы арқылы мемлекет экономика аясының,
- ынталандыру функциясы – экономиканы дамыту, техникалық жаңарту
- шектеу функциясы, салық саясаты арқылы мемлекетке тиімсіз
- бақылау – есептеу функциясы, кәсіпорындар мен азаматтардың
Соңғы аталған функцияның маңызы салықтардың дәстүрлі қалыптасқан функцияларының
Аламдар мен баждар да өздерінің дәреже-деңгейлеріне байланысты тиісті
Алымдар мен баждар заңды және жеке тұлғаларға көрсетілген
Сонымен алдын ала айтсақ алымдар мен баждардың белгілі
Осы міндетті төлемдерден түскен қаражаттар қажетті жерінде мемлекеттік
Салықтық заңдар бірыңғай заңдар актісі ретінде көрініс тапқандықтан
1. Жалпы қаржылық емес заңдар – конституциялық немесе
2. Жалпы қаржылық заңдарға бюджеттік заң актілері жатады.
3. Жалпы салықтық заңдар салық жүйесін, оның негіздерін,
4. Арнайы салықтық заңдарға салықтардың әр бөлек топтарын
Қазақстан Республикасында нарыққа бағытталған мемлекет құру барысында қарқынды
Салық кодексінің 3-бабында қазіргі кезде мына келесідей салықтар
1. заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы;
2. қосылған құнға салынатын салық;
3. акциздер;
4. бағалы қағаздар эмиссиясын тіркегені үшін алынатын алым;
5. жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен салықтары;
6. әлеуемттік салық;
7. автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы бойынша жүріп
8. жер салығы;
9. бірыңғай жер салығы;
10. заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық;
11. көлік құралдарына салынатын салық;
12. кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды
13. қызметтің жекелеген түрлерімен айналысу құқығын бергені үшін
14. аукциондық сатудан алынатын алым;
15. Қазақстан Республикасының рыноктарында тауарларды сату құқығын берген
16. Қазақстан Республикасының радиожиілік ресурстарын пайдаланғаны үшін төлем;
17. заңды және жеке тұлғалардың Алматы қаласының рәміздерін
18. заңлы (мемлекеттік кәсіпорындардан, мемлекеттік мекемелерден және коммерциялық
19. жеке тұлғалардың қолма-ұол шетел валютасын сатып алғаны
Сонымен, жоғарыда аталған салық заңдарының осы салықтық заңдар
Ата Заңымыз Қазақстан Республикасының Конституциясында салық салу проблемалары
Біздің ойымызша осы дұрыс та шығар, өйткені Конституцияны
Мемлекеттің салық саясатының қыйсында көрінісі Салық Кодексінде белгіленген
Бұл жерде осы Салық кодексінің, яғни 1995 жылғы
Салық заңдарын қабылдауға Қазақстан Республикасының «Нормативтік құқықтық актілер
Осы аталмыш заңның 5 тарауының 25-26-баптарында мына келесідей
1. Нормативтік құқықтық актілерді қабылдау тәртібі Қазақстан Республикасының
2. Нормативтік құқықтық актілердің әр алуан түрлерін қабылдау
Ал нормативтік құқықтық актіні күшіне енгізу тәртібі нормативтік
Енді салық салу саласындағы салық міндеттемелерін және олардың
Егер заң шығарушы орган қандай да болмасын бір
Салық заңдарында белгіленген салық элементтеріне мыналар жатады:
1. салық төлеуші;
2. салық салу объектісі;
3. салық салу бірлігі;
4. салық ставкасы;
5. салық салу әдісі;
6. салықты есептеу тәртібі;
7. салық төлеу мерзімі;
8. салықтарды төлеу тәсілдері және тәртібі;
9. салық жеңілдіктері;
10. салық төлеушілердің, банк мекемелерінің және салық қызметі
11. кірісіне салық төлемдері түсетін бюджеттер.
Осы аталған салық элементтері жөнінде ақпараттар әрқайсысын жеклеп
Осы аталған элементтерге, автор тағы екі факультативтік элементтерді
Қазақстандық авторлар салық салу элементтеріне мыналарды жатқызған: салық
Кейбір айырмашылықтарға қарамастан пікірлердің бір жерден шығып отырғанын
2 САЛЫҚТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАР: ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ МӘНІ
Бұл жерде айта кететін жәйт, салықтарды салу кезіндегі
Осы қатынастардың туындауын қамтамасыз ететін қосымша құрал құқық
Біздің өз тұжырымымыз бойынша қаржылық-құқықтық нормалардың құрамын ашып
Салықтық құқықты ашып көрсету үшін оның құқықтық реттеу
Бірақ, бұл жерде бірден айта кететін жәйт, жоғарыда
Осыған орай, салықтық құқықты қаржылық құқықтың бір бөлімі
Былайша айтқанда, қандай да болмасын құқықтық нормалардың жиынтығының
Бірақ бір жағдайда реттеу пәнінің көлемі мен сапасына
Сонымен салықтық құқықтың реттеу пәні мемлекеттік бюджет қалыптастыру
Ал С.Найманбаевтың айтуынша «салықтық құқықтың пәні мемлекеттің салық
Сонымен, қоғамдағы белгілі бір қызметтерге байланысты туындайтын әр
И.Сабиров «салықтық құқық бюджеттік құқықтың институты ретінде мемлекеттің
Салықтық құқық элементтерінің берілген жүйе көлемінде біріктірілетін өздеріне
Салықтық құқық өзінің құқықтық реттеу аясындағы қоғамдық қатынастардың
А.И.Худяков салықтық қатынастар материалдық және ұйымдастырушылық болып екі
1. Бұл қатынастар мемлекеттің болмысымен шартталған және қаржылық
2. Бұл қатынастар мүліктік сипатта болады. Бұл жерде
3. Бұл қатынастар тауар нысанындағы құнның қарсы қозғалысына
4. Бұл қатынастар бөлу сипатында көрініс табады, себебі
5. Бұл қатынастар ұзақ мерзімді және тұрақты сипатта
6. Бұл қатынастар жекелей – айқындалған, яғни нақты
7. салықтық қатынастар экономикалық қатынастардың бір түрі болып
8. Бұл қатынастар тек құқықтық нысанда болады, яғни
«Құқықтық қатынас объектісі осы қатынасқа қатысушы субъектілердің өзара
Сондықтан, кейбір авторлардың құқықтық қатынас объектісі (салық объектісі)
Демек, объектілер ретінде мемлекет, құқықтық тәртіп тарапынан танылған
Салықтық құқықтық қатынастар өздеріне орай, қаржылық құқықтық қатынастардың
Негізінде, салықтық-құқықтық қатынастар деп мемлекет пен салық төлеушілердің
Сондықтан ешқандай салықтық қатынастар құқық нормаларынан тыс бола
Заңи әдебиеттерде салықтық құқықтық қатынастарды ең басты құқықтық
Салықтық құқықтық қатынастар әрқашанда жекелей жіктеу сипатында болады.
Салықтық құқықтық қатынастар мемлекеттің мәжбүрлеу күшімен қорғалатын қатынастар
Мемлекет тарапынан салықтар жөніндегі заң қабылданған кезде, оны
Бірақ салық төлеуші өз міндетін орындаудан бас тартқан
Осы жағдайда мемлекет өзінің өктем өкілеттілігін салық төлеушіні
Енді салықтық құқықтық қатынастардың құрамын қарастырамыз. Оның өзіне
Заңи мағынада салықтық құқықтық қатынастың мәні оған қатысушылардың
Субъектілік құқық дегеніміз уәкілетті тұлғаға оның өзіне жүктелген
Салықтық құқықтық қатынастардағы субъектілік құқықтық иесі мемлекет болып
Салықтық құқықтық қатынастарда мемлекет өзінің талап ету құқығын
Салықтық құқықтық қатынастардағы салық төлеушілердің тиісті жүріс-тұрыстары заңмен
Салықтық құқықтық қатынастардың негізгі мәні-салық төлеушілердің жаңағыдай біржақты
Салықтық құқық өз пәніне қатысты қоғамдық қатынастарды реттей
Қаржылық немесе салықтық құқық нормаларының күшіне байланысты салық
Салықтық-құқықтық қатынастардың мемлекет уәкілдік берген уәкілетті органдарына келесідей
1. Осы субъектілердің әрекеттері жалпы мемлекеттік мүддені көздейді
2. Мемлекет тарапынан өктем өкілеттілік берілген мемлекеттік (кейде
Мемлекеттің қазынасының ауқымды бөлігі болып табылатын мемлекеттік бюджетті
Қандай да болмасын салықтық қатынастар мемлекетр еркіне сай
Осы жөнінде жоғарыда, салықтық қатынастардың өздеріне тән белгілерін
Сонымен, салықтық құқықтық қатынастар материалдық және ұйымдастырушы болып
Қ О Р Ы Т Ы Н Д
Құқықтық реттеу аясында, құқықтық ғылымда және заңи практикада
Соңғы түйін ретінде айта кететін бір жәйт, барлық
ПАЙДАЛАНҒАН ДЕРЕКТЕР ТІЗІМІ:
Нормативтік құқықтық актілер
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы (1995 жылғы 30-тамызда қабылданған)
2. Қазақстан Республикасының «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодексі.
3. Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 23-шілдедегі «Мемлекеттік қызмет
4. Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 30-желтоқсандағы «Халықтың жұмыспен
5. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 24-сәуірдегі Салық кодексі.
6. Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 24-сәуірдегі Бюджет кодексі.
Арнайы әдебиеттер
1. Ағыбаев А.Н. Ответственность должностных лиц за служебные
2. Алексеев С.С. Общая теория права.
3. Алехин А.П. Пепеляев С.Г. Ответственность за
4. Алиев Р.М. Расследование уголовных дел налоговой
5. Еропкин М.И. Вопросы административного права на
6. Худяков А.И., Давдова Л.Е. Предпринимательство и
7. Гуреев В.И. Налоговое право. М.,
8.Химичева Н.И. Налоговое право. М., БЕК, 2002.
9. Пепеляев С.Г. Основы налогового права. М. 2004,
10. Найманбаев С.М. Салыктык құқық. Алматы, 2006.
23
4

Ұқсас жұмыстар

Нормативтік құқықтық актілерді құқықтың қайнар көзі ретінде зерттеу

Құқық нысанының түсінігі

Нормативті құқықтық актілер: түсінігі мен түрлері

Нормативтік шарттар

Құқық нысаны құрылымдағы нормативтік құқықтық актілер

Президенттің нормативті жарлығы

Құқықтың қайнар көздері. Нормативтi құқықтық актiлер.

Жер құқығының қайнар көздері

Заңға бағынышты нормативтік актілер