Ақша қаражаттарының қозғалысы

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 7
1.АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ЕСЕБІ ЖӘНЕ ТАЛДАУЫНЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗІ
1.1 Ақша қаражаттарының мәні, түрлері, есепке алу тәртібі
1.2 Есеп айырысу түрлерінің есебі және есеп айырысу формасы
1.3 Ақша қаражаттарын талдау жүргізу әдістері мен тәсілдері 21
1.4 Ақша қаражаттарының аудиттік тексерудегі негізгі процедуралары 23
2.«ДАНК» ЖШС-нің ТИІМДІ ҚЫЗМЕТ ЕТУІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДЕГІ АҚША ҚАРАЖАТЫН
«Данк» ЖШС-нің қаржылық жағдайының техника – экономикалық көрсеткіштері
26
2.2 Ақша қаражаттарының ағымдық есебінің жүзеге асырылуы 31
2.3 Ақша қаражаттарына түгендеу жүргізу тәртібі 36
2.4 Ақша қаражаттарын тиімді қызмет етуін талдау
40
3.«ДАНК» ЖШС-гі АҚШАЛАЙ ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ЕСЕБІН, АУДИТІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
IAS 7 ҚЕХС есепте қолдану 47
Ақша қаражаттарын бақылауының тиімділігін арттыруда
аудиторлық қызметті дамыту
51
ҚОРЫТЫНДЫ
57
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
59
ҚОСЫМШАЛАР
61
КІРІСПЕ
Қазақстан нарық экономикасының демократиялық даму ақиқаттарының тар жол, тайғақ
Қарқынды өсуіміз, мемлекетіміздің күш – қуаты мен қаражатының бар
Шаруашылық субъектілердегі бухгалтерлік есептің нарықтық қатынастарда ерекше мәні бар.
Есептің халықаралық стандартын енгізу есептің, бақылаудың сапасы мен тиімділігін
Есептің мәліметтері шаруашылық субъектілері мен басқа да бөлімшелерінің жұмысын
Қазіргі кезде экономиканың нарықтық қатынасқа өтуіне байланысты кәсіпорынның өз
Экономикамыздың жаңа салаларын әртараптандыру мен дамытуды ынталандыру, бұл салаларға
Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің тұрлаулы сипатын қамтамасыз ету үшін толымды
Бүгінгі таңда ел экономикасының нарықтық жолға көшуіне байланысты жаңа
Ақша бірлігі ретінде теңгені пайдаланатын коммерциялық банктер арасындағы есеп
Елдің экономикасында банк мекемелері арқылы жүзеге асырылатын нақты ақшасыз
Ақша қаражатын сақтау және заңды тұлғалар арасында есеп айырысу
Есеп айырысу шоттары – шаруашылық есепте тұрған, дербес балансы
Ағымдағы шоттар – жергілікті бюджеттегі мекемелерге, бюджеттік мекемелерге олардың
Бюджеттік шоттар – Қазақстан Республикасының Республикалық бюджетіндегі мекемелерге;
Корреспонденттік шоттар – корреспонденттік келісімдер негізінде есеп айырысу ережелеріне
Ақша қаражатын есепке алу міндеттері ақша қаражатының сақталуын және
Республикада банк мекемелері арқылы жүзеге асырылатын ақша аудару арқылы
Ақша қаражаттары қозғалысының есебінде операциялық, инвестициялық және қаржылық қызмет
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттары қозғалысын ашып көрсеткен кезде
Берілген диплом жұмысының мақсаты – кәсіпорынның тиімді қызмет етуін
1.АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ЕСЕБІ ЖӘНЕ ТАЛДАУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗІ
1.1. Ақша қаражаттарының мәні, түрлері, есепке алу тәртібі
Барлық шаруашылық жүргізші субъектілер өз ақша қаражаттарын банктердің тиісті
Ұлттық Банк ақша-несие жүйесіне орталықтандырылған жоспарлы басқаруды, бюджеттің кассалық
Прогрессивті несие саясатын жүзеге асыру, негізгі қызметті несиелендірудің бүкіл
Ақша бірлігі ретінде теңгені пайдаланатын коммерциялық банктер арасындағы есеп
Елдің экономикасында банк мекемелері арқылы жүзеге асырылатын нақты ақшасыз
Ақша қаражатын сақтау және заңды тұлғалар арасында есеп айырысу
Есеп айырысу шоттары – шаруашылық есепте тұрған, дербес балансы
Ағымдағы шоттар – жергілікті бюджеттегі мекемелерге, бюджеттік мекемелерге олардың
Бюджеттік шоттар – Қазақстан Республикасының Республикалық бюджетіндегі мекемелерге;
Корреспонденттік шоттар – корреспонденттік келісімдер негізінде есеп айырысу ережелеріне
Өзі орналасқан жерден тысқары жерлерде жеке филиалдары мен өкілдіктері
Уақытша есеп айырысу шоты ішінара пайдалануға берілген (іске қосу
Субъектіге валюталық шот ашылуы мүмкін, ол шетел валютасындағы қаражаттың
Есеп айырысулар толық және тұрақты болуға тиіс. Олардың негізінде
1.2 Есеп айырысу түрлерінің есебі және есеп айырысу формасы
Ақша қаражатын есепке алу міндеттері ақша қаражатының сақталуын және
Республикада банк мекемелері арқылы жүзеге асырылатын ақша аудару арқылы
Банк субъектілердің ақша қаражаттарын олардың шоттарында сақтайды, осы шоттарға
Ақша қаражаты субъектілердің шоттарынан олардың иелерінің өкімі бойынша есептен
Субъектілердің шоттарынан төлем жасау егер заңдарда өзгеше көзделмесе, сібъектінің
Ақшасыз есеп айырысудың мынадай негізгі нысандары ұсынылады: төлем тапсырмалары,
Ақша қаражаты мен есеп айырысу нысандары төлеуші мен алушының
Субъектілердің арасындағы келісім бойынша өзара талаптар мен міндеттемелерді есептеу
Ақшасыз есеп айырысу нысандарын қарастырайық.
Төлем тапсырмаларымен есеп айырысу. Төлем тапсырмасы субъектінің қызмет көрсетуші
Төлем жасаушы банкке белгіленген нысандағы бланкілерде тапсырманы ұсынады. Тапсырмаларға
Бірқалыпты және тұрақты өнімдерді сатып-өткізу кезінде өнімді өткізушілер мен
Тараптар кезең сайын, бірақ кемінде айына бір рет өз
Тапсырмалар банкке төлем мерзімі келген күні беріледі. Төлем жасаушының
Үздіксіз өндіріс циклі бар субъектілер өндірілген өнім үшін аванстық
Аванстық төлемдермен есеп айырысу қаражатты шартта айтылғанмерзімдер мен мөлшерлерде
Тараптардың уағдаластығы бойынша төлем тапсырмалары жедел мерзімді, мерзімінен бұрын
Жедел мерзімді төлем мынадай нұсқалар бойынша жүзеге асырылады: аванстық
Мерзімінен бұрын немесе мерзімі кейінге қалдырылған төлемдер шаттық қатынастар
Субъектілер: жеке өздеріне тиесілі қаражатты (зейнетақы, алимент, жалақы, іссапар
Өз шоттарынан байланыс кәсіпорындары арқылы аударым жасаған кезде аударым
Төлем талап тапсырмалары арқылы есеп айырысу.Төлем талап тапсырмасы төлем
Төлем талап тапсырмасын толық немесе ішінара төлеуге келіскенде төлем
Біріншісі төлем төлеушінің шотынан қаражатты есептен шығару үшін негіз
Екіншісі – жабдықтаушыға қызмет көрсететін банкке жіберіледі;Үшіншісі- тиеу құжаттарымен
Банк акцептелген талап-тапсырмаларды қабылдауға және оларды №2 картотекаға орналастыруға
Төлемдік талап-тапсырмаға толық немесе ішінара ақы төлеуден бас тарту
Жиынтық талаптар арқылы есеп айырысу.Көлік ұйымдарының тапсырыс берушілермен (жүк
Өзара талаптар мен міндттемелерді есепке алу.Өзара талаптар мен міндеттемелерге
Банктерге тапсырмалар, чектер, талап-тапсырмалар ұсынылады.
Бұл есеп айырысуларды банк тұрақты және біржолғы есепке алу
Субъектілерге бір немесе әртүрлі қаладағы, не қаладан тысқары жерлердегі
Сальдо бойынша есепке алу сальдо сомасы тауардың бір күндік
Вексельдермен есеп айырысу. Вексел – біржақты қатаң орындалатын ақша
Жай және аударма вексельдер болады.
Жай вексель (соло) – талап ету бойынша немесе белгіленген
Аударма вексель (тратта) – вексель берушінің (трассанттың) үшінші тұлғаға
Вексель: құжат мәтініне (текстіне) енгізілген, құжат қай тілде толтырылса
Сатушы сатып алушыға ұсынатын төлемнің мерзімін кейінге қалдыру жөніндегі
Кассадағы нақты ақшаның есебі
Ақша қаражаттарын сақтау, қабылдау мен беру үшін әрбір шаруашылық
Кассир – материалдық жауапты адам. Ол касса операцияларын жүргізу
Банктегі арнайы шоттардағы ақша қаражатын есепке алу
Кәсіпорындар банкілердің арнаулы шоттарында жасалатын операцияларының есебі 1050 «Жинақ
1060«Өзге де ақша қаражаттары» шоты. Бұл шотта аккредитивтегі ақша
Аккредитивтің келесі түрлері ашыла алады:
жабылатын (депоненттелген) немесе жабылмаған (кепілдік берілмеген); кері қайтарылатын, қайтарылмайтын.
Ашылған кезде банк-эмитент төлеушінің өз қаржысын немесе оған берілген
Егер банкілердің арасында корреспондеттік қатынастар орнатылған болса, онда жабылмаған
Әрбір аккредитивте оның кері қайтарылатын немесе кері қайтарылмайтын аккредитив
Бірақ жабдықтаушы ұсынған аккредитивтік шарттарға сай келетін және аккредитивтің
Кері қайтарылмайтын аккредитив болып банк-эмитенттің өзі қойған барлық шарттар
Жабдықтаушының пайдасына ашылған кері қайтарылмайтын аккредитив, оның келісімінсіз өзгеріле
Жабдықтаушы, егер де бұл аккредитив шарттарында көзделген болса, аккредитивті
Аккредитив тек бір ғана жабдықтаушымен есеп айырысуға арналуы мүмкін.
Жабдықтаушының банкі аккредитив бойынша қаржының дұрыс пайалануын бақылайды, сол
Жабдықтаушының банкі (атқарушы банк) аккредитивті төлеу кезінде жабдықтаушының аккредитивтің
Сатып алушының уәкілі жабдықтаушыдан тауарды қабылдап алар кезде шот
Жабдықтаушы арқылы банкіге шот-тізбесінің үш данасы ұсынылады, олардың ішінен
Банктің кінәсінен жіберілген кемшіліктерден басқа, барлық жабдықтаушыға түскен шағым
1060/1 «Чек кітапшаларындағы ақша қаражаттары» шоты бойынша есеп айырысу
Чек алынған тауарлы-материалдық құндылықтар үшін, көрсетілген қызмет және «Қазақстан
Кәсіпорын чек кітапшасын алу үшін, банкіге белгіленген нысанда толтырылған
Өтініште және онымен қоса тіркелген талонда осы чек ктапшасындағы
Реестрге кәсіпорын шоты бойынша операциялар орындау үшін құжаттарға қол
Белгіленген талаптар сақталмай жазылған, сондай-ақ реквизиттерді көрсетуде қателіктер жіберіліп,
Қажет болған жағдайда клиенттің төлем тапсырмасы бойынша соманың бір
Есеп айырысу ережелерін бұзған немесе төлем жасауға шамасы келмейтін
Егер банк чек кітапшасының жоғалғаны туралы дер кезінде хабарланбаса
Қолдан жасалған чектерді пайдаланғаны, өткізгені және жасағаны үшін, сондай-ақ
Үкіметтің жәрдемі ретінде алынған қаражат, жергілікті бюджеттен мақсатты қаржыландыру,
Кәсіпорынның құрамына кіретін филиалдарға, құрылымдық бөлімшелерге және балансқа бөлінгендерге
Арнайы шоттарға қаражат келіп түскен кезде 1060/2 шот дебеттеледі
1010 – есеп айырысу шотынан қаражат аударылған кезде;
6230 – Мемлекеттік субсидиялардан алынатын кірістер.
Арнайы шоттардағы қаражатты жұмсау 1060/2 шотың кредиті және келесі
1010 – кассаға түскен еңбекақы және басқа да шығындарды
1040 – негізгі қызметі бойынша шыққан шығындарды өтеу үшін
3310, 3110, 4210, 4220, 3430 және т.б. – банктердегі
Сонымен бірге 1060/2 шотта «Виза Карт», «Мастер Карт», «Американ
Тауарды алу кезінде, картаны ұсыну қажет. Төлемнің электронды терминалының
Егер карта жоғалған болса бұл жөнінде картаны берген банкке
Карточканың иесі «Коммерсант» берген қаттаманың көшірмесін сақтауға міндетті. Мұнда
Карточканың екі түрі шығарылады: қарапайым және алтын. «Алтын карталар»
Елдің ішінде карточканың көмегімен поезға немесе ұшаққа билет алуғаболады,
Банк әдетте кредит карточкасын пайдаланғаны үшін 100 доллар көлемінде
Алуға немесе картаны толықтыруға ақша аударылған жағдайда 1060/2 шот
Банк көшірмесінің негізінде шығын құжаттары қоса тіркелген карта шоттары
Бухгалтерия, карталар шоттарынан төленген қаржылардың мақсатты қолданылуына бақылау ұйымдастыруға
Жол үстіндегі ақша аударымның есебі
Теңгедей және шетелдік валютамен жүзеге асырылатын жолдағы ақша аударымдарын
Бұл шотта кәсіпорынның есеп айырысу немесе басқа шоттарына қосып
Түскен қаржыны 1020 шот бойынша есепке алу үшін банк,
Мысал: жұмы күні 29 шілдеде инкассатор кәсіпорынның кассасынан сомасы
Өткізілген түсім шілдеде 1010 шоттың кредиті бойынша және 1020
1020 шотында, сондай-ақ бас кәсіпорынның өзінің еншілес кәсіпорындарына аударған
1020 шотын пайдаланудың нәтижесінде кәсіпорынның есеп-айырысу шоттарының жазбаларында тепе-теңдікке
1020 шоты бойынша жасалған операцияларды есепке алу әрбір есеп-айырысу
1.3 Ақша қаражаттарын талдау жүргізу әдістері мен тәсілдері
Кәсіпорынның ырғақты қызмет етуі үшін ақша қаражаты қозғалысының жылдамдығының
Есептеу үшін ақша қаражатының шоттары бойыңша («Касса», «Есеп шот»,
Ақша қаражатының айналымын есептеу үшін талданып отырған кезеңдегі 1031
Инвестицияланған капиталдың айналымдылығы Инвестицияланған
Дн
Кик=-------------------------
Мұнда:
Ди - және Ки - сәйкес ұзақ мерзімді және
Бұл коэффициенттің мағынасын сол кезеңдегі істегі капиталдың (барлық активтерден
Істегі капиталдың айналымдылығы алымында - сатудан түскен табыс (ақша),
Дн
Фк=------------------------
Фк
Мұнда: Фк - істегі капитал.
Бұл коэффициенттің мағынасын талдағанда өндірістік қызметке тікелей қатысатын капиталдың
Перманенттік капиталдың айналым жылдамдығын сатудан түскен табысты кезеңдегі перманенггік
Дн
Кпер/к=----------------------
Пер/к
Пер/к - перманентгік капитал капитал+ұзақ мерзімді міндеттемелер
Бұл коэффициент кәсіпорынның ұзақ мерзімдік пайдалануындағы капиталдың қаншалықты тез
Іскерлік белсенділік индексі айналым капиталдын басқару өрісінде, кезеңдегі кәсіпорынның
Дн
И д.а=--------------* До/S
Фк
Дн
Мұнда:
Фк
До/S-негізгі қызметінің табыстылығы
Д°- негізгі қызметтен түскен табыс;
Дн- өнімді сатудан түскен табыс.
1.4 Ақша қаражаттарының аудиттік тексерудегі
негізгі процедуралары
Кассадағы ақша қаражаттарының аудиті. Банктегі және басқа да шоттардағы
Кассадағы ақша қаражатының аудиті яғни касса операцияларына аудиторлық тексеруді
1.Кассаға түгендеу жүргізу және ақша қаражатының сақталу жағдайын тексеру
2.Операцияның құжаттық рәсімделуінің дұрыстығын тексеру
3.Ақшаның толық және өз уақытында кіріске алынуын тексеру
4.Ақшаның шығысқа есептеліп шығарылуын дұрыстығына аудиторлық тексеру жүргізу
5.Операциялардың бухгалтерлік есеп шотында көрсетілуінің дұрыстығын тексеру.
Кассадағы ақша қаражатының дұрыстығын тексеру үшін 1011,1012,1032 шоттардың синтетикалық
Кассадағы ақша қаражатының операциялары бойынша бухгалтерлік есепте болуы мүмкін
1.Кассирдің міндеттерін атқарушы тұлға мен толық материалдық жауапкершілік туралы
2.Бастапқы касса құжаттарының жоқ болуы
3.Касса құжаттарының белгілі талаптарды бұза отырып рәсімделуі
4.Кассаға түгендеуді формальді түрде жүргізілуі
5.Айналымдар мен қалдықтарды есептеу кезінде арифметикалық қателердің болуы
Есеп айырысу және басқа да банк шоттарындағы ақша –қаражаттарының
Банкте ашылған шоттар бойынша операциялар аудиттің мақсаты- ағымдағы шот
1.Банкте ағымдағы және валюталық шоттар бойынша операциялардың орындалуынның заңдылығын;
2.Кәсіпорын банктік шоттарына ақша –қаражатының келіп түсуі және есептен
3.Банк операцияларының бухгалтерлік есепте көрсетілуінің дұрыстығын
Есеп айырысу шоттының есебінің аудитінің бағдарламасы:
1.Есеп айырысу шоты қандай банк мекемелерінде ашылғандығын
2.Банк көшірмесінде көрсетілген сомасының , оған тіркелген бастапқы құжаттардағы
3.Көшірмеге тіркелген бастапқы құжаттарда банк белгілерінің соғылғандығын (мөр)
4.Банкке нақты өткізілген ақша-қаражатының дұрыс толық есептелгендігін
5.Төлемді табыстауға берілген келісімге байланысты байланыс бөлімдеріарқылы аударылған ақша-қаражатының
6.Теңгенің өтімділігіне байланысты операциялардың есепте дұрыс көрсетілуі
7.Банктегі операциялар бойынша бухгалтерлік корреспонденциялардың дұрыстығын
8. Банк көшірмесінің және оған тіркелген құжаттардың толықтылығын және
2. «ДАНК» ЖШС-нің ТИІМДІ ҚЫЗМЕТ ЕТУІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДЕГІ АҚША
2.1 «Данк» ЖШС-нің қаржылық жағдайының техника – экономикалық
«Данк» ЖШС-гі жеке тау-кен шығару кәсіпорыны болып табылады. Кәсіпорынның
Өндіріс саласының айналысатын түрі – құрамында металлы бар рудаларды
«Данк» ЖШС-гі өндіріс орындарында табылған металлдарды өңдейді. Металл қайнатпалары
Барлық аталған технологиялық процесстің нәтижесінде Доре құймасы алынады. Бұл
«Данк» ЖШС-гі басқа да Қазақстан Республикасының заңына сәйкес қызмет
«Данк» ЖШС-нің өнімдерін Семей қаласының өндіріс орындары, жеке тұтынушыларды,
Нарық қатынасы жағдайында кәсіпорынның қызметі және оның дамуы көбіне
Қазіргі нарықтық экономикаға байланысты бухгалтерлік есептің негізгі атқаратын қызметінің,
Көрсеткіштер 2007 2008 2009 2009 жылмен салыстырғанда өзгертулер
2007ж 2008 ж
Абс.
(+,-) Қатыс,
% Абс.
(+,-) Қатыс
%
1 2 3 4 5 6 7 8
1. Өнімді сатудан түскен табыс, мың теңге 3314677,79 4080074,85
2. Сатылған өнімнің өзіндік құны, мың теңге 2548362,89 2799600,52
3. Жалпы табыс, мың теңге 766314,89 1280474,33 1828277,29 1061962,4
Басқа да табыстар, мың теңге 178346,94 103859,71 336930,48 158583,54
Қаржыландырудан түскен табыс, мың теңге - - 48682,67 48682,67
4. Кезең шығыны, мың теңге 757564,41 487042,69 776584,38
5. Таза табыс (шығын), мың теңге 200902,79 696362,25 1158457,71
6. Жұмысшылардың орташа тізімдік саны, адам 1274 1083 1046
7. Орташа айлық еңбек ақы, теңге 53969 63136 66452
8. Орташа жылдық еңбек ақы қоры, мың теңге 825077
9. НӨҚ орташа жылдық құны, мың теңге 439471,23 453506,28
10. Қор қайтымдылығы, теңге 7,54 8,99 11,02 3,48 57,1
11. Қор сыйымдылығы, теңге 0,13 0,11 0,09 -0,04 -30,8
12. Қор рентабельділігі, теңге 45,7 153,5 282,7 237 В
13. Берешек қарыз, мың теңге
537272,01
248887,82
633983,61
96711,6
18,0
385095,79
154,7
14. Алашақ қарыз, мың теңге
517876,07
2470716,44
227473,09
-290402,98
-56,1
-2243243,35
-90,7
15. Айналым рентабельділігі, % 6,06 17,06 25,63 19,57 В
ҚОСЫМША А
1 кестедегі мәліметтер бойынша айта кетсек, «Данк» ЖШС-нің соңғы
Капитал құрылымын қалыптастыруда оның әрбір құрылымының ерекшеліктерін есепке алу
«Данк» ЖШС-нің меншікті капиталдың экономикалық мазмұнына құрылу принциптері жєне
Талдау жүргізушінің келесі әрекеті баланс активінің құрылу көздерін талдау
кәсіпорын капиталының қайнар көздерін қалыптастыру өсіңкілігін, құрылымын және құрамын
олардың көлемінің өзгеру факторын құру;
капиталдарды тарту қайнар көздерінің жеке құнын және оның орташа
қаржылық тәуекел деңгейін бағалау;
меншікті және қарызға алынған капиталдардың тиімді нұсқасының арақатынасын дәлелдеу.
Нарық қатынасы жағдайында кәсіпорынның қызметі және оның дамуы көбіне
Қазіргі нарықтық экономикаға байланысты бухгалтерлік есептің негізгі атқаратын қызметінің,
Кесте 2
«Данк» ЖШС-нің меншікті капиталының қалыптасуының
қайнар көзінің өсіңкілігі, құрылымын, құрамын талдау
Капитал қайнар көздері Қолда бар қаражаттар, мың теңге
2007
2008
2009
2007
2008
2009 Сомасы, мың теңге Үлес салмағы, %
2007 2008 2007 2008
Жарғылық капитал
500
500
500
0,06
0,05
0,03
-
-
-0,03
-0,02
Бөлінбеген пайда (зиян)
777418,96
990587,85
1683950,11
99,94
99,95
99,97
906531,15
693362,26
0,03
0,02
Барлығы 777918,96 991087,85 1684450,11 100 100 100 906531,15 693362,26
2 кестеден көріп отырғанымыздай, «Данк» ЖШС-нің меншікті капиталы 2
Қаржылық есеп беру – бұл кәсіпорынның есепті кезеңдегі қаржы-шаруашылық
Қаржылық есеп берудің деректері бойынша қорлар мен шығындарды қалыптастыруға
Қазіргі нарықтық экономикаға байланысты бухгалтерлік есептің негізгі атқаратын қызметінің,
«Данк» ЖШС-гі үшін есеп беру жылы болып 1 қаңтар
«Данк» ЖШС-нің қаржылық есеп беруді талдаудың келесідей мақсаттары болады:
- өз уақытында қаржылық қызметтің жетіспеушілігін іздеп, төлем қабілеттілігі
- қаржылық шешімдерді жоспарлап экономикалық рнтаблділігін анықтап, шаруашылыққа шешімдер
- кәсіпорынның қаржылық ресурстарын үнемді пайдаланып, қаржылық жағдайын нығайтып,
Кесте 3
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын талдау
Коэффициенттер. 2007 2008 2009 Ауытқулар
(+,-) мың теңге
2009 нан 2007 2009
нан 2008
Қаржылық автономия 0,2 0,6 0,5 0,3 -0,1
Қаржылық тәуелділік 0,8 0,4 0,5 -0,3 0,1
Ағымдық қарыз 0,3 0,2 0,3 - 0,1
Ұзақ мерзімді қаржылық тәуелсіздік 0,7 0,8 0,6 -0,1 -0,2
Төлемқабілеттілік 0,04 1,3 1,0 0,96 -0,3
Қаржылық левериджі 24,6 0,75 0,1 -24,5 -0,65
3 кесте мәліметтері бойынша «Данк» ЖШС-нің қаржылық тұрақтылығы аса
2.2 Ақша қаражаттарының ағымдық есебінің жүзеге асырылуы
Ақша қаражаттарының қазғалысы туралы есеп беру – бұл ақша
Ақша қаражаты бұл - кез-келген субьектінің қызметінің нәтижелеріне байланысты
1) чек кітапшалары;
2) төлем карточкалары;
3) банк шоттары бойынша есеп айырысу.
Жоғарыда аталған баламалар қолма-қол ақшасыз есеп айырысуының негіздерін құрайды.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру екі әдіспен жасалады:
тікелей әдіс;
жанама әдіс.
Тікелей әдіс басымдылық беріледі, өйткені ол болашақ ақша түсімдерін
Тікелей әдісті қолданған кезде ақша қаражаттарының барлық түрдегі түсімдері
біріншіден, журналдар, қосымша ведомостар бойынша кәсіпорынның есептік жазуларынан;
екіншіден, сату көлемін, сатылған өнімнің өзіндік құнын және есепті
басқа да ақшалай емес баптардан;
инвестициялық қызметтен немесе қаржыландыру жөніндегі қызметтен болған ақша қаражаты
Жанама әдіс бойынша операциялық қызметтен алынған ақша қаражаттарының таза
есепті кезең ішінде тауарлы – матеиалдық қорлардағы және операциялық
тозу, амортизация, резервтер, салықтар, бөлінбеген пайда сияқты ақшалай емес
инвестициялық қызметтен, сондай-ақ қаржыландыру жөніндегі қызметтен алынған ақша қаражаттарының
Түсіндірме жазбада кәсіпорындағы ақша қаражаттары мен олардың эквиваленттерінің маңызды
Кәсіпорынның қалауы бойынша өтімділіктің қаржы жағдайын анықтау үшін пайдаланушыларға
Ақша қаражаттары ликвидтті қысқа мерізімді активтер. Ақша қаражаттарың қозғалысы
Барлық шаруашылық жүргізуші субъект, ақша қаражаттарымен жұмыс істейді. Ақша
-Ақша қаражаттары барлық қысқа мерізімді міндеттемелерді төлеу
-Ақша қаражатарының баламалары – қысқа мерзімді жеделдігі жоғары
Ақшаның баламалары келесі қасиеттерге ие болуы керек:
- қысқа мерзім ішінде ақша қаражатарына айналуы.
- олардың өтелу мерзімі өте қысқа болғандықтан,
Инвестицияны ақша қаражаттарының баламасына жатқызу үшін онын өтелу мерізімі
Банк займдары қаржылық қызмет ретінде қарастырылады. Талап бойынша өтелетін
Овердрафт дегеніміз - кәсіпорынның иелігіндегі, яғни активті шоттың қалдығындағы
Егер бұл сома үлкен көлемде болатын болса, онда кәсіпорынның
Ақша қаражаттарын есепке алуды ұйымдастыру ол ҚР-ң бекітілген номері
Стандарттардың мақсаты;
Пайдалану аясы және анықтамасы;
Ақша қаражаттарының қозғалысы жөніндегі есептердің ашылуы;
(9-шы стандарт) Шетел валютасы мен жасалатын операцияларына түсініктеме (1020;
Ақша қаражаттарының синтетикалық есебі қысқа мерзімді активті (10-шы
Терезесі торланып, есігі темірден болуы керек;
Бөлмеден ақша беретін терезеде жасалу қажет;
Дабылдатқыш және сейф болуы керек.
Кассир материалдарды жауапты тұлға болып табылады. Кассир ретінде жұмысқа
нақты құжаттарға сәйкес ақша қаражатының қозғалысын қамтамасыз етеді;
кассалық есеп жасайды.
Кассирге қойылатын талаптар:
касса бөлмесіне бөгде адамның кірмейді;
кассадан ақша беретін кезде жеке тұлғаның куәлігі мен
кассир өз ақшасын касса бөлмесінде сақтандыруы тиісті.
Кассада субьект 4000 еселенген айлық есеп көрсеткішке дейінгі соманы
өтініш;
кәсіпорының жарғысының көшірмесі;
салық органына салық төлеуші ретінде тіркелгенін куәләндыратын, куәліктің көшірмесі;
директордың бас бухгалтерлерінің және кәсіпорын мөрінің материалды заңдастырылған үлгісі.
Қолма-қол ақша қаражатының қозғалысы (1010) шот бойынша жүргізіледі. Мысалы:
кәсіпорынның аты жазылады;
күн, ай, жыл және құжаттардың жеке номері;
қанша сома берілетіндігі сан мен жазбаша;
кімге? не үшін?
ненің негізінде т.б.
Осы 5-пункті кассир жазады. Ал құжаттардың төменгі жағын ақша
аты-жөнін толық жазады;
өзін куәләндыратын құжаттың номерін қашан және кім бергенін жазады;
нақты алғалы тұрған соманы жазбаша жазып қол қояды.
Осы құжаттардың негізінде кассир ақшаны алғалы тұрған тұлғалардың жеке
Мысалы: Кассаға есеп бойынша пайдаланбаған соманың бір бөлігі қайтарылады.Д-т
кәсіпорының аты;
күні, айы, жылы құжаттардың номері;
кімнен? ақша қабылданып отырған туралы мәлімет;
не үшін? қанша сома сан мен жазбаша.
Жоғарыда айтылған мәліметтер толықтай 2-ші бөлімге түбіртек немесе квитанцияға
1-жағында Д-т 1010 бойынша мәліметтер жинақталады.
2-жағында К-т 1010 бойынша мәліметтер жинақталады. Аталған құжаттардың соңғы
1010 - Кассадағы ақша қаражаты.
1040 - Ағымдағы банктік шоттардағы ақша қаражаты
1020 - Кассадағы валютамен ақша қаражаты.
1050 - Ағымдағы банктік шоттардағы валютамен ақша қаражаты.
1250 - Қызметкерлердің қысқа мерзімді алашақ қарыз.
«Данк» ЖШС-де - ақша қаражаттарын сақтау, қабылдау және беруге
«Данк» ЖШС-де кассалық операцияларды кассир орындайды және ол матермалды
Есепті кезеңдегі шығындардың жалпы сомасын есепке алу
Д-т 5410 К-т 6030, 7010,7110,7210,7310,7410-7470
Есепті кезеңдегі табыстардың жалпы сомасын есепке алу
Д-т 6010, 6210-6260 К-т 5410
Есепті кезең аяғында нақты жалпы шығын сомасын есепке еңгізу
Д-т 5410 К-т 5410
Меншікті капиталына талдау
Капитал – бұл шаруашылық субьектісі өзінің қызметі барысында табыс
Кәсіпорынның капиталы өз қаражатынан және өзге де қаражат көздерінен
Иелік деңгейіне байланысты пайдаланылатын капитал өздік және қосымша болып
Өздік және қосымша капиталдың арақатынасы деңгейіне көп жағдайда кәсіпорынның
2.3 Ақша қаражаттарына түгендеу жүргізу тәртібі
Түгендеу (inventarium, латын тілінен аударғанда шаруашылық заттардың нақты тізімі)
ҚР Қаржы министрлігінің бұйрығымен енгізілген 13.03.2003 жылғы №101 өзгертулермен
Түгендеудің мақсаты – қолда бар барлық құндылықтар мен қарыздардың
Түгендеудің міндеттері:
Активтердің сақталуын және материалды жауапты тұлғалардың іс-әрекетін бақылау;
Есеп объектілерінің нақты жағдайының толық көрсетілуі;
Тексерумен анықталған нәтижелердің өз уақыттылығы мен шынайылығы, нақты қолда
Нормадан тыс, қолданылмайтын құндылықтарды кейін өткізу мақсатында анықтау;
Есеп объектілері құнының нақтылығын және оларды сақтау ережелері мен
Бухгалтерлік есеп жүйесіндегі түгендеу принципі – қаттау-тіркеу құжатын жүргізу
Өкінішке орай, көбінесе түгендеу жүргізу жауапкершілігі әкімшілікке жүктеледі және
Бухгалтерлік есептің бұл саласындағы қазіргі тәжірибе бойынша, кәсіпорындардағы (ұйымдардағы)
Ақша қаражаттардың қолда бары және олардың қозғалысына қатысты
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы және төлем қабелеттілігі, олардың ағамдық міндеттемелдерін
Ақша қаражаттарын ұзақ мерізімді активтерді инвистициялауға байланысты болашақта
Қаржылық есептің берілген формасы субьектінің табыс және шығының анықтай
Ақпараттардың ұсынылуы, есептің құрлымы. Есепте ақша қаражатарының операциондық,
Операциондық қызмет - кәсіпорынның негізгі табысын қамтамасыз ететін
Инвестициялық қызмет - ұзақ мерізімді активтерді сатып алу
Қаржылық қызмет - алынған займдық қаражаттың нәтижесінде меншікті
Операциондық қызметтің нәтижесінде ақша қаражаттардың ағыны ол кәсіпорынның
Инвестициялық қызметке байланысты ол қабылданған ұзақ мерізімді
Ақша қаражаттарының келіп түсуі:
Ұзақ мерізімд активтерді сатудан (Кт 2410, 2710);
Қаржылық активтерді сатудан (Кт 1100);
Басқа субьектілерге берілген займдар байынша түсімдер (Кт 1270).
Ақша қаражаттарының шығындалуы:
Ұзақ мерізмді активтерді сатып алуға байланысты (Дт 2400, 2710);
Қаржылық активтерді сатып алу (Дт 1100);
Басқа ұйымдарға займдар беру (Дт 2010).
Субьектінің қажылық қызметі бұл алынған несиелер бойынша төлемдерге
Ақша қаражаттарның қозғалысына байланысты есептің тура және жанама жасау
Тура әдіспен жасалған есеп:
Есеп регистрлары бойынша немесе қаржылықы есептегі мәліметтерді өзгерістер
Жанама әдіспен есепті жасау ол таза табыс сомасына өзгерістер
Есепті жасау
Ақша қаражаттарының қозғалысы жөніндегі есепті жасаудың тура әдісі
Тауарды сатудан, қызметті көрсетуден түскен ақша қаражаттары -
өнімді сатудан түскен табыс
+; - алашақ қарыздың артуы, төмендеуі
тауарды сатып алуға байланысты ақша қаражаттарының шығындалуы –
сатылған өнімнің өзіңдік құны
+;- құндылықтың артуы, төмендеуі
+;- саудалық берешек қарыздың артуы немесе төмендеуі
салық бойынша шығындар (КТС)-
КТС бойынша шығын +;- салық бойынша берешек немесе
Сызба 1. Ақша қаражаттарының қозғалысы
Бұл өзгерістерді ескере отырып субьектіде болатын операциялардың тижесінде
Кесте 5
Ақша қаражатының қозғалысы бойынша операциялардың регистрі
№ Шаруашалық операциялар мазмаұны Дт Кт
1 2 3 4
1 Қолма қол ақша қаражатына ет өнімдері жөнелтілді 1010
2 Жабдықтаушыға негізгі өндіріске қажетті шикізат үшін алдан ала
3 Келісім шарт бойынша қоймадан ет өнімдері
4 Ет өнімдері үшін төлем алдын ала төленді 3510
5 Өткен айдаға анықталаған жетіспеушілікке (дүкендегі ет өнімдері)
6 Қолма қол ақша қаражатына егін сатылды 1010
7 Ұзақ мерізімді займ банктегі есеп айырысу шотына келіп
1 2 3 4
8 Келісім шарт бойынша көлік сатып алынды (ҚҚС -сыз)
ҚҚС есептелді 2410 1210
9 Келісім шарт бойынша егін жөнелтілді:
ҚҚС 1210
1210 1310
3130
10 Сауда үшін арналған инвестциялық пакет сатып алынды
11 Сатып алушылар алдан ала төлем жасады (ҚҚС-сыз)
1010
3510
12 Жалға берілген ғимараттың ағымдық жалдық төлем қабылданды.
1010
3360
13 «Данк» ЖШС қысқа мерізімді займ берілді 1110
14 Өткен айға есептелген ҚҚС аударылды 3130 1040
15 Жабдықтаушыға негізгі өндіріске қажетті шикізат үшін төлем төленді
16 Келісім шарт бойынша қоймадан егін жөнелтілді
ҚҚС 1210
1210 1310
3130
17 Сатып алушылардан жеткізген тауарлар үшін төлем қабылдады
18 Қолма қол ақша қаражатына егін жөнелтілді 1010 1310
19 Жабдықтаушыға негізгі өндіріске қажетті шикізат үшін төлем төленді
20 Есеп бойынша Маймаковқа ақша қаражаты берілді
21 Корпоративтік кешке ақша қаражаты бөлінді 7210 1010
22 Қолма қол ақша қаражатына негізгі құрал сатып алынды
23 Банк мекемесіне алынған ұзақ мерізімді займ бойынша төлем
24 Еңбек ақы бойынша төлем төленді 3350 1010
25 3 жылға дейін несие қабылданды 1040 4010
26 12 жылға пайдалануға берілген жабдық бойынша жалдық төлем
2.4 Ақша қаражаттарын тиімді қызмет етуін талдау
Ақша қаражатының қозғалысын талдау есепті кезеңнің көрсеткіштерін талдау арқылы
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау қорытындылары кәсіпорынның жалпы жағдайымен келісілген
Сондықтан шаруашылық қызметтің қажет болған пәрменділігі, тұрақты қаржылық жағдайы
Сондықтан кейбір елдерде қазіргі кезде ақша қаражатының қозғалысына фирманың
Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп- ақша қаражаты қозғалысы әдістемесі
Ақша қаражатарын дұрыс пайдалану және оларды басқара білу ол
Мекеменің бір қалыпты іс-әрекеті үшін ақша айналымын жылдамдығы маңызды
міндеттемелерін жабу үшін керек болатын ақша-қаражат түсімі ерекше роль
Бұл жөнінде әр түрлі талдаулар бар. Солардың бірі мекемедегі
Ақша қаражатының жеткіліктігін көрсететін тағы бір әдіс ол оның
Ақша қаражатарын дұрыс пайдалану және оларды басқара білу ол
Мекеменің бір қалыпты іс-әрекеті үшін ақша айналымын жылдамдығы маңызды
міндеттемелерін жабу үшін керек болатын ақша-қаражат түсімі ерекше роль
Бұл жөнінде әр түрлі талдаулар бар. Солардың бірі мекемедегі
Ақша қаражатының жеткіліктігін көрсететін тағы бір әдіс ол оның
«Данк» ЖШС-нің ақшалай қаражаттарынның құрылымының талдауын келесі кестеден көруге
Кесте 4
«Данк» ЖШС-де ақшалардың қозғалысын талдау
Көрсеткіштер 2007 2008 2009 Өзгерістер
Абс (+,-) Қатыс(%)
2009 нан 2007 2009 нан 2008 2009 нан 2007
Қолма-қол ақша қаражатының орташа қалдығы, мың теңге 21497,89 21772,56
Ақша қаражаттарының шоттары бойынша кредиттік айналым сомасы, мың теңге
Капиталдың банкте бос қолма-қол ақшаның ұзақтығы, күн 1,9 3,1
Берілген кестедегі мәліметтерді қарастыра, біз соңғы екі жылда кәсіпорын
Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп- ақша қаражаты қозғалысы әдістемесі
Қай саладағы кәсіпорындар мен ұйымдар болмасын өз қызметі барысында
ақшалар арқылы есеп айырысу операцияларын толық уақтылы дер кезінде
кәсіпорындар мен ұйымдардағы ақшалардың түгелдігін және олардың тиімді пайлануын
есеп айырысу, төлеу тәртібін бақылау, кәсіпорын ақшаларының кіріске алынуы
Қазіргі таңда ақшалар қозғалысын басқару қаржы нарығының күрделігіне байланысты
«Данк » ЖШС-нің келесідей шоттар корреспонденциясы жүргізіледі:
Кассадан еңбек ақы және де басқа да төлемдер өтелді
Д-т3350, 3351 К-т1010;
Көрсетілген қызметтен түскен табыс кассаға еңгізілді
Д-т1010,1020 К-т 6010;
Бюджет борыштарын жабу
Д-т 4310К-т 1040;
Есеп айырысу шотынан ақшалар кассаға келіп түсті
Д-т 1010 К-т 1040;
Негізгі қорларды пайдалануға талдау
Өнеркәсіп кәсіпорындарында өндіріс көлемінің ұлғаюының ең басты факторларының бірі
Талдаудың мақсаты – кәсіпорынның, оның құрылымдық бөлімшелерінің негізгі қорлармен
Талдау негізгі қорлардың көлемімен, олардың құрылымы мен динамикасымен танысудан
Кесте 6
«Данк» ЖШС-дегі өндірістік негізгі қорлардың құрамы және өсіңкілігі
Негізгі құралдардың құрамы 2007 2008 2009 Ауытқу
(+,-) мың теңге
Сомасы, мың теңге Қатыс.
% Сомасы, мың теңге Қатыс.
% Сомасы, мың теңге Қатыс.
% 2009 нан 2007 2009 нан 2008
Ғимараттар мен құралдар 172485,48 29,8 187963,64 31,0 171695,67 32,6
Машиналар мен жабдықтар 188830,05 32,7 149789,75 24,7 112284,8 21,3
Жер
900,55 0,15 900,55 0,14 900,55 0,17 - -
Көлік құралы
40603,9
7,0 44968,97 7,4 40820,14 7,7 216,24 -4148,83
Аяқталмаған құрылыс
21802,37 3,8 37596,09 6,2 38171,74 7,2 16369,37 575,65
Негізгі құралдардың басқа түрлері 153105,14 26,5 184930,98 30,5
Барлығы
439471,23 100 453506,28 100 409700,78 100 -29770,45 -43805,5
Кестеде, «Данк» ЖШС-гі негізгі құралдармен өте жақсы қамтылған. Негізгі
Қазіргі таңда ақшалар қозғалысын басқару қаржы нарығының күрделігіне байланысты
Кесте 7
«Данк » ЖШС-нің негізгі өндірістік қорларды пайдалану тиімділігін, қозғалысын
Көрсеткіштер
2007
2008
2009 Ауытқулар (+,-)
2009от 2007 2009 от 2008
Өнімді сатудан түскен табыс, мың теңге
3314677,79
4080074,85
4518407,87
1203730,08
43833,02
НӨҚ орташа жылдық құны, мың теңге
439471,23
453506,28
409700,78
-29770,45
-43805,5
Жұмысшылардың орташа тізімдік саны, адам
1274
1083
1046
498
425
Еңбектің қормен жарақтандырылуы, теңге
2601,8
3767,4
4319
1717,2
551,6
Қор қайтарымы, теңге
7,54 8,99 11,02 3,48 2,03
Қор сыйымдылығы, теңге
0,13 0,11 0,09 -0,04 -0,02
Қор тиімділігі, %
45,7 153,5 282,7 237 129,2
Кестеден көріп отырғанымыздай кәсіпорында негізгі қорлар толық қолданылады, сонымен
Кесте 8
«Данк » ЖШС-дегі материалдық ресурстарды пайдалану тиімділік көрсеткіштерінің өсіңкілігін
Көрсеткіштер
2007
2008
2009 Ауытқулар
Абс. (+,-) Қатыс., %
2009от 2007 2009 от 2008 2009 от 2007 2009
1 2 3 4 5 6 7 8
Өнімді сатудан түскен табыс, мың теңге 3314677,79 4080074,85 4518407,87
Сатылған өнімнің өзіндік құны, мың теңге 2548362,89 2799600,52 2690130,58
Материалдық шығындар, оның ішінде, мың теңге 2089656,8 2432821 2278540,1
1 2 3 4 5 6 7 8
Таза табыс (шығын), мың теңге 200902,79 696362,25 1158457,71
Пайданың материалдық шығынның 1 теңгесіне есептегенде, теңге 0,096 0,286
Материал қайтымдылығы, теңге 1,58 1,67 1,98 0,4 25,3 0,31
Материал сыйымдылығы, теңге 0,63 0,59 0,50 -0,13 -20,6 -0,09
Өнімнің өзіндік құнындағы материалдық шығындардың үлес салмағы, %
82,0
86,9
84,7
2,7
3,3
-2,2
-2,5
Кестедегі мәліметтер бойынша айтатын болсақ, «Данк» ЖШС-гі материалдық
Ақша қаражатының шынайы қозғалысын көру үшін, ақша кірісі мен
Бұл үшін мекемінің әр кезеңдегі ағындағы, қаржылық іс-әрекеті жеке-жеке
Ағымдағы ақша-қаражат түсімі өнімді сатудан түскен қаражатқа, атқарған жұмысқа,
Сондай-ақ ағымдағы төлемге банкіден алынған қарыздарға жүргізілген пайда да
3.«ДАНК» ЖШС-гі АҚШАЛАЙ ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ЕСЕБІН, АУДИТІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 IAS 7 ҚЕХС есепте қолдану
Бұл стандарттың мақсаты – ұйымдарға өз қаржы есептілігінде пайдаланушыларға
- ұйым қызметінің қаржылық жағдайы мен қаржы нәтижелері тұрғысында
- қаржы құралдарына байланысты пайда болатын, бұларға есепті кезең
Осы Стандартта тұжырымдалған қағидаттар 32-«Қаржы құралдары – ақпаратты табыс
Осы Стандарт танылған және танылмаған қаржы құралдарына қатысты қолданылады.
Осы Стандарт 39 ІAS-тың қолданысына жататын қаржылық емес баптарды
- пайда немесе залал арқылы әділ құны
- өтеуге дейін ұсталынатын инвестициялар;
- несиелер мен дебиторлық берешек;
- сату үшін қолда бар қаржы активтері;
- пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын
- амортизациялық құны бойынша бағаланатын қаржылық міндеттемелер.
Егер ұйым несиені немесе дебиторлық берешекті (немесе несие немесе
- кредиттік тәуекелділікке барынша берілу;
- кез келген тиісінше кредиттік туынды құралдар немесе соларға
- кезең ішінде және кредиттік тәуекелдің өзгеруі себепті несиенің
- рыноктық тәуекелді туғызған рынок жағдайларындағы өзгерістерге жатқызылмайтын оның
- баламалы әдісті қолдану, ол, ұйымның пікірі бойынша, осы
Рыноктық тәуекелді туғызған рынок жағдайларының өзгерістері қазіргі пайыз ставкасының
- кез келген тиісінше кредиттік туынды құралдардың әділ құнындағы
Егер ұйым 39 ІAS Халықаралық стандартының 9-параграфына сәйкес пайда
Рыноктық тәуекелді туғызған рынок жағдайларының өзгерістері қазіргі пайыз ставкасының-бағдарының,
Егер ұйым қаржы активін бағаланымды деп сыныптаса:
- өзіндік құны немесе амортизацияланған құны бойынша, ол әділ
- әділ құны бойынша, ал өзіндік құны немесе
ол құрамға және әрбір санат құрамынан қайта сыныпталған соманы,
Ұйым қаржы активтерін бұлардың бір бөлігін немесе сол қаржы
- активтердің сипаты;
- осы активтерді иеленуге байланысты бұрынғысынша ұйым көтеретін немесе
- содан бастап ұйым барлық активтерді толық көлемінде тануды
және
- содан бастап ұйым оларға өзінің одан әрі теңдес
Ұйымда кепілді қамтамасыз ету болғанда (қаржылық немесе қаржылық емес
- кепілді қамтамасыз етудің ұсталынатын әділ құнын;
- сатылған немесе қайта кепілденген кез келген сондай кепілді
- берілген кепілді қамтамасыз етуді пайдалануға байланысты жағдайларды.
Қаржы активтері кредиттік залалдар себебінен құнсызданғанда, ұйым осындай құнсыздануды
- борыштың, пайыздардың негізгі сомасын төлеу жөніндегі міндеттемелердің орындамаудың
- есепті уақытқа міндеттемелерді орындамаған кезде займдар бойынша кредиторлық
- орындалмаған міндеттемелер өтелген бе немесе шығаруға қаржы есептілігін
1-«Қаржы есептілігін ұсыну» ІAS Халықаралық стандартының ұйым есеп саясатының
- хеджирлеудің әр түрін
- хеджирлеудің құралдары ретінде бағышталған қаржы құралдарын, сондай-ақ есепті
- хеджирлеудің тәуекелдік сипаты.
Ақша тасқындарын хеджирлеуге орай ұйым мыналарды ашып көрсетуге міндетті:
- ақша тасқындары күтілетін кезеңдер және олар қашан, шамамен,
- ол жөнінде хеджирлеу есебінен бұрын қолданылған, бірақ оның
- ағымдағы кезең ішінде капиталда танылған сома;
- капитал шоттарынан есептен шығарылған және есепті кезеңдегі пайдаға
- ағымдағы кезең ішінде капитал шоттарынан есептен шығарылған және
Әділ құнды ашып көрсету кезінде ұйым қаржы активтері мен
Сонымен қатар, кәсіпорын қаржыларын басқарудың көптеген зерттеулері бар екенін
негізгі қызметтен түскен ақша түсімдері;
қарыз көздерінен түскен ақша түсімдері;
негізгі қызметтен түскен ақша түсімдері.
Кесте 9
ҚЕХС-на сәйкес ақша қаражаттарының жіктемесі
Баптар Ақша қаражаттарының жіктемелік топтары Ескертулер
Ақша қаражаттары Ақша қаражаттары - Егер шектелмесе, есептілікте ақша
- Егер шектелсе ағымдағы немесе ұзақ мерзімді активтер болады
Ұсақ қолма-қол ақшалар Ақша қаражаттары Есептілікте ақша қаражаттары болып
Қысқа мерзімді вексельдер Уақытша инвестициялар Өтеу мерзімі 3 айға
Өткен күнмен көрсетілген чектер Дебиторлық қарыз Төленеді деп күтіледі
Іссапар шығындарына берілген аванстар Дебиторлық қарыз Жұмысшылардан алынады немесе
Қолдағы пошта маркалары Авансталған шығындар Кеңсе шығындары
Банктік овердрафттар Ағымдағы міндеттеме Өзара өтеу құқығы болса, ақша
Ұсынылған әдістемелер кәсіпорынның ақша қаражатын басқарып, болжауда маңызды орын
Ақша қаражаттарын бақылауының тиімділігін арттыруда
аудиторлық қызметті дамыту
Бүгінгі таңда Елбасы Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50
Қазіргі таңда «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен
Отандық және әлемдік тәжірибе көрсеткеніндей, аудиторлық қызметтерге мұқтаждық мынадай
- осы ақпаратты пайдаланушылармен (меншік иелерімен, инвесторлармен, кредит берушілермен)
- қабылданған шешімдер салдарларының ақпарат сапасына байланыстылығымен;
- ақпаратты тексеру үшін арнайы білімнің болуы қажеттілігімен;
- ақпаратты пайдаланушылардың ақпарат сапасын бағалау үшін оның көздеріне
Барлық осы алғышарттар тиісті дайындығы, біліктілігі, тәжірибесі және осындай
Аудит Қазақстанда 80-жылдардың соңында пайда болды, дәл сол уақытта
Қазіргі уақытта аудиторлық қызметті реттеудің жеткілікті тұтас жүйесі қалыптасты,
Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында аудит тапсырыс берушілеріне бухгалтерлік есептіліктің
Осыған байланысты, Концепцияның орта мерзімді перспективаға бағыт алуы аудиторлық
Заңда аудит сапасын және аудиторлық мамандыққа қоғамдық сенімділікті арттыруға
Жоғарыда көрсетілген мәселелерді іске асыру шеңберінде негізгі назар аудиторларды
Аудиторлық мамандықты өздігінен реттеуді дамыту қазіргі таңда кәсіби қоғамдастықта
Кәсіби ұйымдардың ұйымдар қызметіндегі маңызды нәрсе кәсіби қауымдастықты және
Аудитор мамандығын дамыту қоғамдық мүдделерге жауап беруі тиіс, онда
Бұл мәселенің жеткілікті үлкен мәні Қазақстан үшін ғана бар
Аудит жүйесін жетілдіру үшін орта мерзімді перспективаға арналған негізгі
- орта және жоғары оқу орындарының оқу бағдарламаларына ХАС
- кәсіби аудиторлық ұйымдармен аккредиттелген практикадан өтетін аудиторлардың біліктілігін
- аудиторлық қызмет мәселелері бойынша заңнаманың сақталуын мемлекеттік қадағалаудың
Сондай-ақ, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы хабарлай отырып, брифингтер, «дөңгелек
Аудитті жетілдіру жөнінде сипатталған шаралар аудиторлық кәсіпті одан әрі
Жалпы, мекемелерді ішкі бақылауды орнату, кәсіпкерлердің өздері үшін аса
Дегенмен, «Данк» ДШС-де ішкі бақылау жақсы ұйымдастырылған, соған қарамастан
Кәсіпорындар мен ұйымдардағы ақшалардың қозғалысын ішкі бақылаудың қажеттілігі:
а) активтердің түгелдігін бақылау үшін;
ә) кәсіпорынның қаржылық саясатпен сәйкестігін қамтамасыз ету үшін;
б) бухгалтерлік есепте көрсетілген деректердің сенімділігін қамтамасыз ету үшін
Ақшалар және басқа да өтімділігі жоғары активтерге ішкі бақылау
ақшалардың жеке есебін жүргізу мен бөлек сақталуын бақылау;
қолма-қол есеп айырысу негізінде жүргізілген операциялардың есебін бақылау;
кассада тек қана күнделікті қажетті мөлшерде ақша сақтау;
касса қалдығын белгіленген мерзімде уақытылы тексеру;
табыс әкелмейтін ақшалардың қайтарылуын қамтамасыз ету;
ақшалардың сақталуына жеке тұлғаның жауап беруі.
Ақшалардың келіп түсуін бақылау кез келген кәсіпорындар мен ұйымдарда
кешіктірмей уақытында есептеу;
кешіктірмей уақытында жазу;
алынған ақшаларды дер кезінде депоненттеу.
Ақшаларды басқару функциялары мен оны тиісті құжаттарға тіркеп жазу
Кәсіпорындар мен ұйымдар өздерінің ақшаларының жұмсалуын бақылау мақсатымен басқа
ақшаларының түгелдігіне, сақталуына банк мекемесі толығымен жауап береді;
банк мекемесінің тарапынан ақшалардың жеке есебі жүргізіледі;
бұл жерде сақталатын ақшалардың ұрлану қаупі (мүмкіндігі) кәсіпорындар мен
Бухгалтерлік есепке алу және аудит жүйесін дамыту өсіп және
ҚОРЫТЫНДЫ
Менің дипломдық жұмысының тақырыбы: кәсіпорынның тиімді қызмет етуін қамтамсыз
Ақша қаражаттары қозғалысының есебінде операциялық, инвестициялық және қаржылық қызмет
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттары қозғалысын ашып көрсеткен кезде
«Данк» ЖШС-нің соңғы үш жылда қарқынды дамығанын және рентабельді
Қазіргі экономиканың нарықтық қатынасқа өтуіне байланысты кәсіпорынның өз бетінше
Сонымен қатар, қазіргі таңда бухгалтерлік есеп алдында қойылған міндеттер
Сонымен, дипломдық жұмысты қорытындылай келсек, мынадай түйін жасауға
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Назарбаев Н.А. Қазақстан – 2030. «Қазақстан халқына Президенттің жолдауы».
2. Қазақстан Республикасының заңы «Бухгалтерлік есеп және қаржылық
3 Қазақстан Республикасының «Акционерлік қоғам құрылымы» туралы заң 28.02.07
4. Қазақстан Республикасының «Салық және салық салу» туралы
5. Типтік шоттар жоспары, 2007 жыл
6 Адамс Р. «Аудит негізі» 1995 жыл
7.Әбдіқалықов Т.Ә.
8.Әжібаева З.Н., Байболтаева Н.Ә., Жұмағалиева Ж.Ғ. Аудит, Алматы 2006ж.
9. Белобжецкий М.И. «Бухгалтерлік есеп және ішкі аудит»
10. Баканов М.И., Шереметов А.Д. «Экономика анализ теориясы» М.:Қаржы
11. Данилевский Ю.А. «Қаржылық бқылау және аудит» М.:Бухгалтерлік есеп
12. Ковалев В.В «Қаржылық есеп» 1998 жыл
13. Козлова Е.Т., Парашутин Н.В. «Бухгалтерлік есеп» М.:қаржы және
14. Қаржылық менеджменті. Мерзілімді басылым 1 қаңтар 2008
15. Рапопорт М.М. «Есеп және аудит» М.:Бухгалтерлік есеп
16. Сейдахметов М.Ф. «Бухгалтерлік есеп» Алматы: Қаржы-қаражат
17. Сейдахметов Ф.С. Қазіргі бухгалтер есебі. «Экономика» Алматы, 2000
18. Терехов А.А. «Ішкі және сыртқы есеп» М.:Бухгалтерлік есеп
19. Шеремет А.Д. «Экономикалық есеп негіздері» М.:ЮНИТИ
20. Энтони Р. «Бухгалтерлік есеп» М.:СП «Триада НТТ»
21.Бәйдаулетов М., Бәйдаулетов С.М. Аудит. Алматы «Қазақ университеті» 2004
22. Баймұханова С.Б. Бухгалтерлік есеп. Алматы, 2005
23. Баймұханова С.Б. Қаржылық есеп. Алматы, 2007
24. Друри К. Введение в управленческий и производственный учет.
25.Дюсембаев К.Ш., Егембердиева С.К., Дюсембаева З.К. Аудит и
26.Дюсембаев К.Ш. Анализ финансового положения предприятия. Учебное пособие. Алматы:
27.Дюсембаев К.Ш. Аудит и анализ в системе управления финансами.
17.Радостовец В.К. Бухгалтерский учет на предприятии. Алматы, 2002
18.Радостовец В.К., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет в отраслях. Алматы
19.Радостовец В.К., Ғабдуллин Т.Ғ. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп. Алматы 2002ж.
20.Сатубалдин С.С. Учет затрат на производство
21.Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. Минск «Экоперспектива», 1999
22.Тасмаганбетов Т. Басқарушы есеп, стратегиялық жоспарлау және талдау.
23. Оразалин К.Ж. Кәсіпорын экономикасы. Алматы, 2007
ҚОСЫМШАЛАР
7
62

Ұқсас жұмыстар

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер

7 IAS халықаралық қаржы есептілігінің стандарты

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік

Ақша қаражаттарының шығуы

Ақша қаражаттар қозғалысы туралы жалпы түсінік

Ақша қаражаттары және олардың баламалары

Ақша қаражатының есебі туралы

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп

Ақша қозғалысы