Ұлттық валюта
Мазмүны
Кіріспе
I. Қазақстан Республикасының ұлттық валюталық
қалыптасуы мен
Ұлттық валютаның қалыптасуы мен дамуы (тарихи
аспектілері)
ҚР-ның валюталық жүйесі мен валюталық
бақылаудың негізгі прициптері
II. Қазақстан Республикасының валютасының
перспективалары
Валюта ресурстарын қалыптастыру жоне
Пайдалану
Халықаралық деңгей
III. Валюта қатынастарын нарықтық және мемлекеттік
реттеу. Валюталық саясат
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
1993 жылдың наурызында «Қазақстан Республикасын Ұлттық Банкі» туралы
Өз ұлттық валютамызды еңгізу қажеттігі 1991 жылдың аяқ
Сонымен бірге, алтынның, күмістің және басқа да асыл
Оз ұлттық валютасын еңгізген және бүрынғы Одақтың ыдырауынан
валюталық ақшалай айналыс кезінде ҚР-ның Ұлттық Банкі өз
І. Қазақстан Республикасы Ұлттық валютасының қалыптасуы мен дамуы.
1.1. Ұлттық валютаның қалыптасуы мен дамуы (тарихи
Ұлттық валютаны еңгізгенге дейін Қазақстанның саяси
үстанымы ТМД елдерінің экономикасын біріктіруге бағытталған
еді. Шывдығында, біріңғай валютаны пайдалана отырып,
кооперацияның артықшылықтарын толайым қолдануға және өзара
тиімділікпен ынтымақтасуға болар еді. Алайда, қазақстандық
басшылықпен ТМД-ның басқа қатысушыларының
талпыныстарына қарамастан, рубль аймағы үзаққа бармады. Ресейлік рубльдің
Қазақстан теңгені тура 12 жыл бүрын еңгізді. Тарихи
Теңгені еңгізу түбегейлі экономикалық түрлендіру жағдайларында жүргізілді. 1992
1992-1993 жылдарғы ақша жиынының бақыланбай үлғаюы және банкілердің
қарқынынүдете түсті. 1992-1993 жылдары еліміздегі инфляция деңгейі 2960,8
Ұлттық валютаны еңгізу жөнінде алдын ала жүмыс босалқы
Валюталық тізімді үйымдастыру саласында күрделі мәселелерді шешу күн
Сондай-ақ реттелетін қүбылмалы айырбас бағамының түзімін таңдаудың ерекше
Ұлттық валютаны еңгізу түсында Қазақстан Ұлттық Банкі күрделі,
Ақша реформасының қарсаңында Қазақстан
Республикасының Президенті теледидар арқылы 1993 жылдың 12-қарашасында ҚР-ның
1994 жылы Қазақстанның жаңа тарихында алғаш рет егеменді
АҚШ долларына қатысты теңге бағамы 1994 жылы 8,6
есепке жазу сәтсіз жүргізілді. Теңге бағамына 12,6 пайызға
Ұлттық Банктің теңгемің айырбас бағамын түзілдіруге қатысуы ҚБВБ-не
Ұлттық Банктің 1997-1998 ж.ж. ішкі валюта рыногінда басқыншылығы
1999 жылдың сәуірінде жаңа түзімді еңгізген кезде ұлттық
аспады. Түтастай алғанда, 1999 жыл үшін теңгенің АҚШ
Ұлттық Банк теңгенің шынайы мәнінде едәуір нығаюына жол
Ұлттық валютаны еңгізу Ұлттық Банкке экономикалық, ақша-несиелік және
1.2. Крзақстан Республикасының
валюталык, жүйесі және валюталык; бак&ілау,
валюталык; бак&ілаудың негізгі пршциптері.
Нарыққа өту кезеңінде ҚР-сы егеменді ел ретінде өзінің
Ұлттық валюта жүйесі дүниежүзілік валюта жүйесінің қүрылымдық принциптеріне
Қазақстан 1992 жылдың шілдесінде ХВҚ-ға мүше болып кіргеннен
Қазақстан Республикасының шетелдермен жүргізілетін валюталық қатынастарының негізгі элементтері
Ұлттық валюта жүйесінің дүниежүзілік валюта жүйесімен байланысы сыртқы
Ұлттық валюта жүйесі дегеніміз — ұлттық заңдармен немесе
Ұлттық және дүниежүзілік валюталық жүйелердің озара байланысы олардың
Валюталық жүйе — ұлттық заңдылықтар мен немесе мемлекет
Валюталық жүйе үш түрге болінеді: . Үлггық валюталық
Тарихта ұлттық валюталық жүйе ең бірінші қалыптасқан.
Ұлттық валюталық жүйе — халықаралық төлем айналымының жүзеге
Ұлттық валюталық жүйе дүниежүзілік валюталық жүйемен тығыз байланысты.
Дүниежүзілік валюталық жүйе — бүл халықаралық несие-қаржы институттарымен
Ұлттық валюта және дүниежүзілік валюталық жүйелер арасывдағы байланыс
Үлттык, және дүниежүзілік валюталык, жүйенің
элементтери
Үлттык, валюталык, жүйе Дүниежүзілік валюталык, жүйе
І.Ұлттық валюта
2.Ұлттық
алмастыру шарты
З.Ұлттық валюта паритеті
4.Ұлттық режимі
валюта бағамының
халықаралық
өтімділігін
5.Валюталық шектеудің,
бқылаудың болуы және
болмауы
б.Елдің валюталық үлггық реттеу
7.Халықаралық несиелік
айналыс қүралдары
пайдаланкды регламенттеу
8. Е лдің
9. Ү лттық вал ютал ық нарық
пен алтын нарығының
режимі
Ю.Елдің валюталық
қатынастарын басқаратын
және реттейтін ұлттық
үйымдары
өзара
І.Резервтік валюталар
паритеттердің
2.Валюталардың алмастырылу шарты
З.Валюталық ортақ режимі
4. Валюталық бағамдар
режимінің регламентациясы
5. Валюталық шектеуді
мемлекет аралық реттеу
б.Халықаралық валюталық
өтімділікті мемлекетаралық
реттеу
7.Халықаралық несиелік
қүралдарын пайдаланудың ережелерінің
8.Халықаралық есеп
айырысулардың негізгі
формаларының біртүтастығы
9. Д үниежүзіл ік вал юталық
нарықтар мен алтын
нарықтарының режимі
10. Мем л екетара л ық
валюталық реттеуді жүзеге
асыратын халықаралық
үиымдар
Қазақстан Республикасы
Ұлттық валюта бірлігі;
Ұлттық валютаның еркін ауысуы, айырбасталу мүмкіндігі
(конвертируемость);
Ұлттық валютаның паритеті. Паритет
алтын мөлшеріне сәйкес арақатынасы.
бағамының режимі.
Валюталық шектеулердің
Валюта өтімділігін ұлттық (мемлекеттік) түрғыдан реттеу;
Халықаралық кредит қаражаттары айналымын реттеу;
Елдің халықаралық есептеулерін реттеу;
Ұлттық валюта рыногі мен бағалы металдар рыногінің
тәртібін қадағалау;
Елдің валюталық
реттеуші органдары (мекемелері).
Қазақстан заңдарына сәйкес шетел валютасын сатып алу —
ҚР-да негізгі валюталық реттеу органы болып Ұлттық банк
Шетел валютасының және шетел валютасындағы бағалы
қағаздар айналысының
белгілейді, шетел валютасында
қажетті шектеулер еңгізеді, ондай
көлеміне де еңгізеді;
Резиденттер мен резидент еместердің республикада шетел
валютасымен және
қағаздармен операциялар жүргізу ережелерін белгілейді.
Резиденттердің шетел банктерінде шот
анықтайды; беру, тіркеу ережелерін белгілеп, валюталық
операциялар жүргізуге лицензиялар береді;
Ұлттық валютаның
шаққандағы бағамын, оның
жүргізу, кедендік және салық төлемдері үшін, сондай-ақ
шетел авлюталарымен
жасалатын операциялар бойынша
нарықтық баға белгілеу
• Алтын валюта активтерін қүрап, солармен операциялар
жүргізеді;
• Халықаралық есеп
шетелдермен қаржы-валюталық және несие-есеп айырысу
қатынастарын жетілдіреді;
• қабылданған мемлекеттік шарттарға
және халықаралық
тартады.
Ұлттық валюта жүйесінің негізін осы мемлекеттің заңымен бекітілген
Қазақстан Республикасы ақша бірлігі (ұлттық валюта) болып теңге
ҚР Ұлттық Банкінің айналымға шығарған банкноттары мен монеталары
Ақша қаражаттарын шығару, олардың айналымын үйымдастыру және айналымына
ҚР-ның Ұлттық банкі бүқаралық ақпарат қүралдарына теңгенің алтын
ҚР-ғы бірден-бір төлем қүралы қазақстандық теңге. Қазақстан аумағындағы
ҚР-ғы ақша айналымы тауарлар айналымы прйесін, қызмет қөрсетулерді
Негізгі валюталық саясаттың бірі — теңге қүнының түрақтылығын
ҚР-ның төлем жүйесінің дамуы және жетілдіруі Ұлттық банк
жақсарды. 2 кезеңде (1996-1998ж.ж.) үзақ мерзімді төлем жүйесі
Қазақстан валюталық жүйесінің тағы бір элементі халықаралық валюта
ҚР Ұлттық Банкінің алтын - валюта резервтері мыналардан
А) монета түріндегі алтын, күміс, платина және платина
Б) еркін ауысатын шетелдік валюталар;
В) еркін ауысатын валюта түріндегі дебиторлардың Ұлттық банк
Ұлттық банк алтын, валюта резервтерді мынандай мақсаттарға жүмсайды:
жалпы ақша-несие саясаты шеңберінде
саясатын жүргізу үшін, ішкі валюталық рыноктағы шетел
валютасына сүраныс пен үсыныс арақатысымен теңгенің
теңдігін қамтамасыз ету
сату. Бүл операцияның валюталық интервенция деп те
атайды.
ҚР үкіметінің және
қажеттіктерін атқару мақсатында
теңгеге айырбастау;
Белгілі бір мемлекеттің валютасын сатып алуды басқа бір
мемлекеттің валютасын сату арқылы жүзеге асыру;
Мемлекеттің қарыздардың, пайыздардың, комиссиондық
төлемдердің
қамтамасыз ету.
Қолма-қол шетел валютасы саудаланатын ішкі рыноктің дамуы банктен
ҚР банк жүйесін бүдан былайғы реформалау Ұлттық Банктін
Белгілі экономисттер мен қүқықтанушылардың пікірінше, Ұлттық банктің алтын,
Қазақстанда валюталық бақылауды вал-лық бақылау органдары және олардың
Валюталық бақылау негізінен мына бағытта жүргізіледі: - жүргізілетін
резиденттегі мемлекет алдындағы шетел валютасымен міндеттемелерін орындауын тексеру;
сонымен бірге резиденттер еместердің теңгемен жүргізген операциялары б/ша
Сөйтіп валюта қатынастары халықаралық экономикалық, саяси және мәдени
Вал-қ бақылау д/з шетелдік валютаның қолда бар көлемін
1996 жылдың 24 желтоқсанында қабылданған «Валюталық реттеу туралы»
2001 жылғы 20 қыркүйекте қабылданған «ҚР-да экспорт-импорт валюта
экспорт-импорт валюта бақылауын жүзеге асыру тәртібін белгілейді.
Экспорттық-импорттық валюта бақылауын жетілдіру жүмысы жалғасын тапты. ҮБ
Нүсқаулық жобасында заңнамада бүрын реттелмеген мәселелер: есеп айырысудың
ЕҢгізілген үсыныстарды нақты іске асыру б/ша төлемдерді өтеу
Жүргізілетін экспорт-импорт операциялары б/ша шетел валютасының қозғалысына мониторингті
Қолма-қол шетел валютасын Кеден одағына қатысушы елдерге шығару
жерде белгіленген лимиттен асатын сомаға ғана қүжат ұсынылады.
Валюталық бақылау нысандарының бірі валюта субъектілерінің валюта заңнамасының
Ұлттық банкке капитал қозғалысына байланысты операцияларды жүргізуге лицензия
Экспорт-импорт валюта бақылауының мақсаты мен бағыттарына мыналар жатады:
Валюта бақылауының мақсаты
толық және
валютасымен және теңгемен қаражатты импорт мақсатына
пайдаланудың заңдылығын және негізділігін қамтамасыз
ету болып табылады.
Валюта бағыттарының негізгі бақылаулары:
А) жүргізілетін экспорт-импорт валюта операцияларының заңға сәйкес келуін
Б) төлемдердің негізділігін тексеру;
В) экспорт-импорт валюта операциялары жөніндегі есептің толық және
Егер ҚР
белгіленбеген болса, экспортер
экспортталған күннен бастап
аспайтын мерзімде ҚР-ның уәкілетгі банктеріндегі өзінің
есепшоттарына аударуға, ал экспорт түсімін алу мүмкін
болмаған жағдайда
қайтаруға міндетті.
Импортер ҚР-на қүны тауарға төменген ақша сомасына
тең келетін тауарларды
қолдануға міндетті, ал ол тауар әкелінбеген жағдайда ҚР-
ның Ұлттық банкі берген лицензиясына өзгеше көзделген
болса, бүрын аударылған күннен бастап 120 күнтізбелік
күннен кешіктірмей уәкілетті банктегі өзінің есепшотына
қайтаруы керек.
Резидент пен резиден емес арасында шетел валютасымен
және теңгемен жүргізілетін операциялар б/ша жасалған
толемдер мен ақша
есепшоттары арқылы жүзеге асырылады.
Сыртқы экономикалық келісім
б/ша резиденттің есепшоттың жүргізіп отыратын бір банк
қол қоятын
кейіннен экспорт түсіп отыруға, не импорт б/ша төлем
жасалып тоыруға тиіс.
Резидент субъектілердің экспорт-импорт
б/ша сыртқы экономикалық қызметін ҚР-ның заңдарына
сәйкес салық және кеден
банкі тексеріп отырады.
Валюталық бақылау органдары мен агенттері өздерінің уәкілеттігі және
Валюталық бақылау органдары өз қызметі бабында валюталық бақылау
Вал-қ бақылау органдарымен агенттері өз қызметтерін атқару барысында
Вал-қ бақылаудың маңызды органдарының біріне ҚР Қаржы министрлігінің
Комитеттің негізгі атқаратын қызметтеріне валюталық операцияларды жүзеге асыруда
ІІ .Крзакртан Республикасы валютасының
перспективалары.
2.1 Валюта ресурстарын кцлыптвстыру және
пайдалану
Қ.Р-ның халықаралық экономикалық қатынастарын дамытуда орталықтандырылған валюта қорларын
Мемлекеттің, мемлекеттік емес секторлардың валюта ресурстары валюталық операциялар
ауысуына байланысты резиденттер мен березиденттердің арасындағы мәмілелер.
Валюталық операциялар ағымдағы және капитал қозғалысына байланысты операцияларға
Ағымдағы операцияларға мыналар жатады:
тауарлар мен қызметтерге
есеп айырысуларды жүзеге асыру үшін ақша аудару;
экспорт-импорт мәмілелері
аспайтын мерзімге
айырысуларды жүзеге айырысу;
180 күннен аспайтын
кредиттер алу;
депозиттер, инвестициялар,
операциялар бойынша ақша
пайыздар, тағы басқа кірістер алу;
сауда түріне жатпайтын ақша
гранттар, мүрагерлік соммалардың аударымдары, жалақы,
зейнетақылар, алименттер және өзге операциялар.
Капитал қозғалысына байланысты операциялар мыналарды қамтиды:
инвестициялар;
жылжымайтын мүліктің және
төленетін ақша аударымдары;
180 күннен астам
мәмілелер бойынша кредит беру және алу.
Валюталық операциялар: экспорт, импорт , қызметтер көрсету, капиталды
органдарды үстау, шетелдж іссапрлар, туризм, халықтың миграциясы, мемлекет
Елдегі барлық пайдаланылатын валюталық ресурстардың түсу көздері болуы
Валюталық ресурстар қаржы ресурстарының қүрамды бөлігі болып табылады
Мемлекеттік валюта ресурстары мыналардың есебімен қалыптасады:
экономиканың мемлекеттік секторының —
кәсіпорындардың,
фирмалардың, қоғамдардың және тағы сол секілді өнімін,
тауарларын және қызметін экспортқа шығарудан түскен
түсім — ақшадан;
таурлар мен
қозғалысы жөніндегі операцияларды дайывдау кезіндегі
шетел валютасывдағы
төлемдерінен;
келісімшарттардың,
шетелдік қатынасушылары
бонустардан, рояльтилерден түсетін түсімдерден;
валюталық заңды
төленген айыппүлдар мен өсімнен;
шетел банктерінде
депозиттерді орналастырудан түсетін түсімдерден, сондай-
ақ шетелдердеп мүлік
шетел мемлекеттерінің, банктерінің, халықаралық және
мемлекет аралық
орналастырудан
шетелдердегі мүлік пен активтерді пайдаланудан алынған
табыстардан;
шетел мемлекеттерінің, банктерінің, халықаралық
мемлекетаралық қаржы үйымдарының
қарыздарынан;
валютадағы гранттар
түсімдерден.
Валюталық ресурстар көбінесе мемлекеттің қарамағына шоғырланады.
Мемлекеттің валюта ресурстары былайша пайдаланылады:
І.Ұлттық банк:,,валюталық басқыншыларды" — елдегі түрақты ақша айналысын
2.Қаржы министрлігі қарыздар туралы келісімшартпен белгіленген уақытта сыртқы
З.Үкімет органдары: мемлекеттік қажеттерді — тауарлар мен көпшілік
4.Басқарудың жергілікті органдары — комуналдық шаруашылықтардың,
аймақтардың жергілікті инфрақүрылымын дамытуды,
Экспорттық өнім өндірмейтін шаруашылық жүргізуші субъектілер және валютаға
2.2.Халыщіралық деңгей
Ұлттық валюталық жүйе ұлттыү валютаға, яғни елдің ақша
Резервтік валюта — бүл басқа елдер үшін валюталық
Валюта — бүл біріншіден, сол елдің ақша бірлігі;
Валюталық батм - бір елдің ақша бірлігінің екінші
Валюталық бағамның қажеттігі:
1)тауарлар мен қызметтермен сауда — саттықта, капиталдар мен
2)дүниежүзілік жоне ұлттық нарықтағы бағаларды, сол сияқты әр
3)фирмалардың жөне банктердің шетел валютасындағы шоттарын үздіксіз қайта
Валюталық бағамға әсер ететін факторлар ықпал етеді:
• Инфляция қарқыны. Инфляция қаншалықты жоғары болса, ол
төлем қабілеттігін және басқа елдің валютасына қатысты бағамын
Төлем балансының жагдайы. Егер де төлем балансының жағдайы
Әр елдегі пайыз мөлшерлемесіндегі айырма. Бүл фактордың валюталық
Валюталық нарықтар қызметі
сатарлық валюталық операциялар. Егер қандайда бір валюьа бағамы
Белгілі бір валютаның Еуронарықта және халықаралық есеп айырысуда
Халықаралық төлемдердің жеделдетілуі
кешіктірілуі де валюталар багамына әсер етеді.
Валютаеа деген
нарықтагы сенімділік дәрежесі.
• Валюталық саясат. Нарықтың және мемлекеттік
реттеудің шекті қатынасы оның динамикасына әсер
етеді.
Крзаңстан Республикасындағы теңгенің АКДІ
долларына бағамы
2002
2003
Кезеңдегі орташа Соңғы
күнге Кезеңдегі орташа Соңғы күнге
Қаңтар 151,14 151,30 155,53 155,20
Ақпан 150,76 151,90 153,98 152,60
Наурыз 152,12 152,20 151,55 151,50
I тоқсан 151,67 152,20 153,69 151,50
Сәуір 152,54 152,80 151,82 151,75
Мамыр 152,90 152,90 151,21 150,80
Маусым 153,10 153,10 149,15 148,00
II тоқсан 152,85 153,10 150,73 148,00
Шілде 153,52 153,85 146,94 146,79
Тамыз 154,07 154,15 146,76 147,47
Қыркүйек 154,42 154,55 147,90 148,93
III тоқсан 154,01 154,55 147,20 148,93
Қазан 154,40 154,35 147,92 148,03
Қараша 154,30 154,20 147,07 146,63
Желтоқсан 155,08 155,60 145,08 144,22
IV тоқсан 154,59 155,60 146,69 144,22
Жыл бойынша 153,28 155,60 149,58 144,22
Валюталарды айырбастаудың рыноктык, бағамы
(2005жылға)
7 қазан 8-10 қазан 11 қазан 12 қазан
Іавстралия доллары 101,45 101,32 101,59 101,25
Іағылшын фунт стерлингі 236,07 236,48 235,47 234,38
Ібеларусь рублі 0,06 0,06 0,06 0,06
Ідат кронасы 21,57 21,78 21,74 21,59
ІАҚШ доллары 133,57 133,61 133,67 133,74
Іевро 160,91 162,47 162,25 161,02
Іканада доллары 113,36 113,27 113,82 113,74
Іқытай юань 16,54 16,54 16,56 16,57
Ікувейт динары 457,57 457,60 457,92 458,17
Іқырғыз сомы 3,27 3,27 3,27 3,27
Ісингапур доллары 79,26 79,31 79,40 79,30
Ітүрік лирі 98,32 99,01 99,61 99,51
Іөзбек сумы 0,12 0,12 0,12 0,12
Іукраин гривнасы 26,39 26,43 26,52 26,61
100 оңтүстік карея воны 12,82 12,88 12,88 12,84
Южапон йені 11,73 11,79 11,74 11,75
Валюталарды айырбастаудың рыноктық бағамы ҚР Қаржы министірінің 23.12.2002ж.№512
ІІІ. Валюта қатынастарын нарыщпық және мемлекеттік реттеу. Валютальщ
Дүниежүзілік тәжірибеде көрсетіп отырғандай нарықтық және мемлекеттік реттеу
2000 жылы валюталық реттеу және бақылау тетігі сыртқы
„Қазақстан Республикасының валюталық реттеу мәселелері бойынша кейбір заң
Қазақстан Республикасында теңгенің арнайы валюталық бағамы 1999 жылы
Иркелмелі бағам - Ұлттық банктің Ұлттық валютаның шетел
валюталық нарықтағы
Еркін өзгермелі бағам — бүл валюталық нарықтағы сұраныс
Еркін өзгермелі бағам арқылы Қазақстанның қор биржасында АҚШ
Кросс—бағам — бүл үшінші валютаға байланысты анықталатын екі
Кросс—бағамының (Кб) есебін мынадай формуламен беруге болады. Мысалы,
Шетел валютасының долларға қатысты бағамы
Кб(теңге)=
Теңгенің долларға қатысты бағамы
Валюталық бағамның бағалануына қарай: тікелей бағам және жанама
Шаруашылық байланыстарының жиһандануы
мемлекеаралық валютаны реттеу іс — қимылдарының жанданып, дамуына
- дүниежүзілік валюта жүйесінің қүрылымдық принциптерін орнақтыру;
жекелеген елдердің валюталық саясатын үйлестіру;
валюталық дағдарыстардың
үйлестіру;
жетекші мемлекеттердің
валюталық саясатын келістіру.
Аймақтық валюталқ реттеу экономикалық интеграциялау бірлестіктер шеңберінде жоне
Валюталық қатынастарды реттеу істері бірнеше деңгейлерден түрады:
мол валюталық
операциялардың белсенді
табылатын ұлттық
корпорациялар;
ұлттық мемлекеттер (қаржы министрлігі, орталық банк,
валюталық бақылау органдары);
халықаралық деңгейдегі валюталық институттар;
валюталық, несиелік
үйлестіретін мемлекетаралық
себептері келесі себептермен түсіндіріледі;
валюталық, несиелік,
есептегенде ұлттық экономикалардың өзара
тәуекелділігінің күшейе түсуі;
нарықтық және мемлекеттік реттеу арақатысының нарық
пайдасына қарай ауысуы;
дүниежүзілік аренадағы күштер арасалмағының өзгеруі;
жас бәсекелестер
дүниежүзілік аренаға шығуы;
валюталық бағамдардың
тербелуіне мүнай
валюталық,
тұрақсыздыққа дүшар
несие, қаржы нарықтарының орасандануы және т.б.
Валюталық саясат
байланысты қүрылымдық және ағымдық болып
Қүрылымдылық валюталық
жүйесіне қүрылымдылық өзгерістер
мерзімді шаралар жиынтығы болып табылады. Мүның өзі валюта
реформасы түрінде барлық елдердің мүдделеріне сай принциптік
жетілдірулер (нысанында жүзеге асады)
валюта артықшылықтарға қол жеткізуге үмтылатыны да шындық.
Ағымдағы валюта
операцияларды, валюта нарығы мен алтын нарығын күнделікті,
оперативті реттеуге
жиынтығы.
Валюталық саясаттың мынадай формалары белгілі. Олар — дисконттық,
Дисконттық (есептеу) саясат бір жағынан капиталдврдың халықаралық қозғалысына,
жоғарлатады.Ресми ставкасын кеміткен жағдайда төмен балансының оңды сальдосы
Девиздік саясат мемлекеттік органдардың шетел валютасын (девиз) сатып
Валюта резервтерін дизерфикациялау валюта резервтері қүрылымын олардың қүрамына
Валюталық паритет және валюталық бағамдар режимі ұлттық және
Қосарланған валюта нарығы — валюта бағамдарының белгіленіп бекітілген
тұратындығында болса керек: коммуникациялық операциялар мен қызмет көрсетулер
Девальвация мен ревальвация валюта саясатының дәстүрлі әдістері болып
Девальвация мен ревальвация түсініктерінің эволюция экономикадағы өзгерістерді, салық
Валюталық саясатта екі қарама-қарсы астасып, араласып жатады. Оның
Жалпы, валюталық операцияларды ырықтандыруға үмтылыстарға қарамастан мемлекеттердің резервтерінде
Корытынды
Теңгенің айырбас бағамының қазақставдық қор биржасында АҚШ долларына
Ұлттық Банк теңгенің шынайы мәнінде едәуір нығаюына жол
2001 жылдың бас кезінен ішкі валюта нарығывдаға жағдайы
Ұлттық валютаның қалыптасуын қарастыра отырып, таңдалған бағыт дүрыс
ырықтавдыруды жүзеге асыру жатады. Мақсаты ҚР-ның резиденттерінің экономикалық
Жақын жылдары Ұлттық Банк қазақстандық тауарлардың бағалық бәсеке
Пайдаланылған әдебиеттер
Байгісиев
қатынастары, Алматы,2004.
Ғабжелов Хайролла, Теңге, Алматы, 2003.
Көшенова Баян,
қатынастары, Алматы, 2000.
Мақыш Серік Биханүлы, Ақша айналысы және несие,
Алматы, 2004.
Сахариев
экономикалық теориясы, Алматы, 1999.
Сейітқасымов, Ақша,несие, банктер, Алматы, 2001.
Ілиясов Қ.Қ, Қаржы, ҚР Білім және ғылым министірлігі
ұсынылған, 2003.
Қазақстан Республикасының Ұлттық
валютасы//Алматы: Қаржа — қаражат,1995.
Қазақстан цифрларда // Қазақстан
Республикасыстатистика агенттігі,
Қ.С.Әбдиев, Алматы, 2004.
Қазақстан жөне оның
жөніндегі агенттігі,
Алматы, 2003, №3.
Сапаров С, Қазақстанның теңгесі қалай пайда болды?
// Ақиқат, 2002, 12 қараша.
Тобаяқов Б, Теңге шежіресі // Ақиқат, 2003, №10.
Назарбаев Нұрсүлтан
түрақтылығы мен тәуелсіздігінің
Қазақстан, 2003, 20 қараша.
Нысапбаев Ә,Тәуелсіз елдің
Егемен Қазақстан, 2003, 13 қараша.
Банки Қазахстана // Ассоциация банков Республики
Казахстан, Алматы, 2005, №9.
Халықаралық валюта жүйесі және валюта курсы
Халықаралық валюта қатынастары және валюта курсы
ВАЛЮТА БАҒАМЫН ТҰРАҚТАНДЫРУҒА ВАЛЮТАЛЫҚ РЕТТЕУДІҢ ӘСЕРІН ТАЛДАУ
Валюта, валюта бағамы, валюта қатынастарының экономикалық мәні
Халықаралық валютаның жүйесінің және бағамының іс-әрекет механизмдерін зерттеп талқылау
Қазақстан Республикасындағы валюталық реттеу мәселелері
Валюта нарықтарының ерекшеліктері
Валюта жүйесі жайлы
Халыққаралық валюта табыстары
Халыққаралық валюта қатынастары