Сиыр лейкозын балау
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ВЕТЕРИНАРИЯ ФАКУЛЬТЕТІ
Індеттану және ветеринария ісін ұйымдастыру кафедрасы
Тақырыбы: «Сиыр лейкозын балау»
Беттер саны 27
Сызбалар мен көрнекі
материалдар саны 9
Қосымша 3
Кафедра меңгерушісі
Жетекші
Сарапшы
МАЗМҰНЫ
Кіріспе…………………………………………………………………..................3
1 Әдебиетке шолу…………………………………………………………...........4
1.1 Лейкоз туралы түсінік………………………………………………..............4
1.2 Сиыр лейкозын балау әдістері……………………………………………… 5
1.2.1 Серологиялық балау………………………………………………………..7
1.3 Әдебиетке шолуды қорытындылау………………………………………….9
2 Өзіндік зерттеулер……………………………………………………………....9
2.1 Зерттеу нысандары мен әдістері…………………………………………… .9
2.2 Зерттеу нәтижелері……………………………………………………………9
2.2.1 ҚР АШМ “Республикалық ветеринариялық зертхана” РМҚК Алматы
2.2.2 2004-2006 жж. Алматы өңірі бойынша сиыр лейкозын
2.2.3 “Адал” АӨК-не сиыр лейкозына індеттанулық талдау………………...14
2.2.3.1 “Адал” АӨК сиырларын лейкозға серологиялық балау………………18
2.3 Экономикалық тиімділікті есептеу………………………………………....20
3 Қорытынды……………………………………………………………….........22
4 Ұсыныс……………………………………………………………………........23
5 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі…………………………………………….24
Еңбекті қорғау……………………………………………………………………25
Қосымша…………………………………………………………………….........26
КІРІСПЕ
Сиыр лейкозы үлкен экономикалық шығынға ұшыратады. Малдың өнімділігі
Осыған байланысты жұмыстың мақсаты ҚР АШМ “Республикалық ветеринариялық
1. ҚР АШМ “Республикалық ветеринариялық зертхана” РМҚК Алматы
2. Алматы өңірі бойынша сиыр лейкозын балау нәтижелерін
3. Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы “Адал” АӨК-де сиыр
4. “Адал” АӨК сиырларының қан сарысуын лейкозға тексеру.
1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
1.1 Лейкоз туралы түсінік
Сиырдың лейкозы (Leucosis bovum, лейкоз крупного рогатого скота)
Ең алғаш лейкозды неміс патоморфологы Р.Вихров 1845 ж
Қоздырушысы – Bovine leucosis oncovirus Retroviridae туыстастығының Oncarnoviridae
ДНҚ көшірмесі бар провирус түзеді. Провирус иесінің торшасындағы
ұшыратады. Сиыр лейкозының вирусы (СЛВ) онковирустардың С типіне
Лейкозбен сиыр малының барлық тұқымының қай жастағысы болмасын
Лейкоздың қоздырушысының бастауы ауырған жануарлар. Ауруға шалдыққан сиыр
сүті мен уызындағы торшаларда орын тебеді, ал сілекей,
Ауру бұқаның шәуетінде СЛВ болмайды, бірақ жыныс жолдарында
Табиғи жағдайда СЛВ инфекциясы туғанға дейін және туғаннан
1.2 Сиыр лейкозын балау әдістері
Сиыр лейкозына диагноз індеттанулық деректерді ескере отырып, клиникалық
Әдістің негізгі шеткері қандағы лимфоидты қатардағы көп мөлшердегі
Кесте 1 - Лейкозға сау, күдікті және ауру
Малдың жасы Сау кездегі лейкоциттер Лимфоциттер
ауруға күдікті Ауру
2-4
12000-ға дейін
8000-10000
100000 артық
4-6
12000-ға дейін
6500-9000
9000 артық
6-дан жоғары 9000-ға дейін 5500-8000 8000 артық
Егер жануардағы лейкоциттер саны кестеде көрсетілген көрсеткіштен
төмен болса, нәтиже теріс деп саналады.
Егер лейкоциттер саны кестеде көрсетілген көрсеткіш деңгейінде болса,
Лейкозға күдікті жануарларды екі-үш рет, арасына 30 күн
Патологиялық-анатомиялық өзгерістер. Энзоотиялық лейкоздың екі патологиялық-анатомиялық түрі
Сурет 1- Сиыр талағы: 1- ауырған малдан, 2-
Лимфа түйіндері ісініп, пульра болбыр, кесіп көргенде сұр
Сурет 2- Сиыр ұшасының лимфа түйіндеріндегі ісіну
Лейкозбен ауырған сиырда клиникалық белгілер аса байқалмайды. Сондықтан,
1.2.1 Серологиялық балау
Лейкозды балау үшін диффуздық преципитация реакциясы, иммунды флуоресценция
Иммунды флуоресценция реакциясы (ИФР). Алғаш бұл әдісті Tolle
Комплемент байланыстыру реакциясы (КБР). СЛ анықтау үшін КБР-ын
Иммуноферментті талдау (ИФТ). Ең алғаш Engvall мен
ИФТ-ң телімділігін арттыру үшін Todd қан сарысуын
Иммунодиффузды реакция (ИДР) 1972 ж. J.M. Miller мен
1975 ж. M. Onuma CЛВ-ң гликопротеидті антигеніне қарсы
1.3 Әдебиетке шолуды қорытындылау
Сиырдың лейкозы- қатерлі ісік шалу негізінде жетілмеген қан
.
2 ӨЗІНДІК ЗЕРТТЕУЛЕР
2.1 Зерттеу нысандары мен әдістері
Зерттеулер Алматы қаласы “Республикалық ветеринариялық зертхана” РМҚҚ Алматы
2.2 Зерттеу нәтижелері
2.2.1 ҚР АШМ “Республикалық ветеринариялық зертхана” РМҚК Алматы
ҚР АШМ (індеттанулық саулықты қамтамасыз ету) бағдарламасының
Зертхана Алматы қаласы, Райымбек даңғылы 199 үйде орналасқан.
Зертханада 90% жоғары білімді мамандар қызмет етеді. Жыл
Кесте 2 – Алматы өңірлік филиалының қызметкерлерінің көрсеткіштері
Зертхана бөлімінің мамандары Саны Оқу бітірген орны, жылы
Серология бөлімі
Врач-серолог 3 АЗВИ, 1995 15 жыл Астана, 2004
Тараз, 2005
Ленинград, 2006
АЗВИ, 1995 18 жыл Тараз, 2005
Ленинград, 2006
ҚазҰАУ, 2006 1 жыл
Лаборант 2 КазҰАУ, 2006 1 жыл
КазҰАУ, 2004 3 жыл
Вирусология бөлімі
Врач-вирусолог 2 ЦСХИ, 1984 21 жыл Астана, 2004
Тараз, 2005
АЗВИ, 1990 9 жыл РВЛ, Астана, 2004
Тараз, 2005
Ленинград, 2006
Бас маман 1 АЗВИ, 1972 4 жыл
Лаборант 1 КазҰАУ, 2005 1 жыл
Бактериология бөлімі
Врач-бактериолог 1 АЗВИ, 1996 8 жыл Тараз, 2005
Лаборант 1 КазҰАУ, 2003 2 жыл
Вет - сан сараптау бөлімі
Врач 3 АЗВИ, 1993
АЗВИ, 1998
КазҰАУ, 2002 10 жыл
8 жыл
4 жыл Тараз, 2005
Астана, 2004
Лаборант 1 КазҰАУ, 2003 2 жыл
Cтандартау – сертификаттау бөлімі
Врач 2 АЗВИ, 1987
АЗВИ, 1995 13 жыл
6 жыл
Лаборант 1 АЗВИ, 1998 4 жыл
Серология бөлімінде қан қабылдайтын, реакция жүргізілетін, пробирка жуатын
Бактериология бөлімінде паталогиялық материал қабылдайтын, реакция қоятын бөлме
Вирусология бөлімінде құтырық, лейкоз, аусыл, жылқы анемиясы, Ньюкасл
2.2.2 2004-2006 жж. Алматы өңірі бойынша сиыр лейкозын
Зертханада жылына екі рет жүйелі түрде Алматы өңірі
2004-2006 жылдар аралығында Жамбыл ауданынан 2053 қан тексеріліп,
Кесте 3 - Алматы өңірі бойынша 2004-2006 жж.
Аудан аты ИДР оң нәтижесі
2004 2005 2006 барлығы
с.с. Н. с.с. н. с.с. н. с.с. н.
Еңбекшіқазақ 1200 280 1600 375 2000 520 4800
Жамбыл 820
653
580
2053
Қарасай 625
1024
700
2394
Іле 570 14 450 37 597 58 1617
Талғар 687 70 594 38 705 86 2056
Қапшағай қ. 745 35 694 7 379 19
Барлығы 4627 399 6615 457 4961 683 14738
Ескерту: с.с. – сынама саны; н. -
2004 ж. Іле ауданынан 570 қан сарысуы тексеріліп,
Ең көп оң нәтиже берген Еңбекшіқазақ ауданының сиырлары
Еңбекшіқазақ ауданында бірнеше ферма бар. Атап айтсақ, Есік
Осыған байланысты “Адал” АӨК сиыр лейкозына індеттанулық талдау
2.2.3 “Адал” АӨК-де сиыр лейкозына індеттанулық талдау
1. “Адал” АӨК Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Есік
2. Шаруашылық 3 базадан тұрады. Бірінші база Космос
Сурет 3 - Космос елді мекеніндегі №1 база
Ол жерде АӨК-ң кеңсесі, ферманың төменгі жағында
Кесте 4- Шаруашылықтағы малдың саны
“Адал” АӨК ферма аты Мал түрі Саны
Космос Сауынсиыр 753
Бұзау 250
Жанашар 4-айдан асқан құнажын 525
Базаргелді Буаз сиыр 650
Барлығы
2178
3. Малдың қора жайы. Сиыр қораларында көп қатарлы
Фермада жаңа тұған бұзау үшін профилакторийлер бар. Профилакторийда
Секциялар босатылған соң, жеке клеткалар, еден, қабырға, төбе
Профилакторий секциялары бұзаудың жаңа тобымен олар әбден тазартылып,
Сурет 4 - Бұзауларға арналған профилакторий
4. Малдың жаз айларындағы күтімі. Шаруашылықта малды қолда
5. Малды азықтандыру. Жаз айларында көк шөп құрама
6. Шаруашылықтың ветеринарлық-санитарлық жағдайы:
Ферманың қоршауы. Шаруашылық 3 аймақтан тұрады: өндіріс аймағы,
Өндірістік аймағында сиыр қора, төл үйшіктері, сауын және
Әкімшілік шаруашылық аймақтарына кеңсе, көлік қоятын орын
Мал қораларында қиды УС қырғыш қондырғылармен күреп шығарады.
Қора - жайлардағы кеміргіштерді жою үшін химиялық зат
Сурет 5 - Сиырларды креалинді ваннаға түсіру
7. Індеттің сипаттамасы. Лейкоз алғаш 1992 ж. тіркелген.
2.2.3.1 «Адал» АӨК сиыр лейкозын серологиялық балау
ҚР АШМ “Республикалық ветеринариялық зертхана” РМҚК Алматы өңірлік
Әдістің мәні жануардың қан сарысуында иммунодиффузия реакциясы көмегімен
Зерттеуді өткізу. Антиген мен бақылау сарысуын жоба сызық
Сурет 4 - Вирусология бөлімі боксында СЛ-на ИДР-сын
Реакцияны 48-72 сағаттан соң есептейді. Табақшаларды қарарда фокустелген
Агар геліндегі иммунды диффузия реакциясын қою және бағалау
Кесте - ИДР нәтижесін оқу
Ескерту: 1-теріс реакция беретін сарысу; 2-оң реакция беретін
Нәтижелерді өңдеу: Онковирус антигендеріне қарсы өзіндік антиденелер
Ескерту: егер осындай сарысуды 1:4 не 1:8 қатынасында
Теріс реакция беретін қан сарысуына: егер приципитацияның
Күмәнді реакция - оң реакция беретін сарысудың теріс
2.3 Экономикалық тиімділікті есептеу
Сиыр лейкозы Адал АӨК -де 1992 жылдан бастап
Экономикалық шығын өлген мал санымен, лажсыз сойылған мал,
1. Шаруашылықта 5жыл (2002-2007жж.) ішінде лейкоздан 8 сиыр
2. Шаруашылықта лейкоз салдарынан 203 сиыр етке өткізілді.
3. Шаруашылықта жылына 100 сиырдан 73 бұзау алынады.
5. Бухгалтерлік есеп беру мәліметі бойынша 1
3 ҚОРЫТЫНДЫ
Сиыр лейкозы дамыған сүт бағытындағы шаруашылықта кездесетін аурулар
4 ҰСЫНЫС
1. “Адал” АӨК-де сауықтыру шараларының жоспарын жасау.
2. Жылына 2 рет сиырларды жаппай лейкозға серологиялық
3. Сиыр лейкозына оң нәтиже берген малды оқшаулап,
5 ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Сайдулдин Т. Ветеринариялық індеттану. 2-том Алматы, 1999.
2. Васильев Н.Т., Румянцева Н.В. Лейкозы сельскохозяйственных животных.
3. Бурба Г., Валиханов А.Ф., Горбатов В.А. Лейкозы
4. Miller J.M. Serological detection of
5. Ressang A.A. et al. Studies on
6. Конапаткин А.А., Бакулов И.А., Нуйкин Я.В. Эпизоотология
7. Дульцин М.С., Коссирский И.А., Раушенбах М.О. Лейкозы
8. Берзиня Д. Сравнительные клинико- гематологические исследования и
9. Голубцев Д.Б., Шлянкевич М.А. Современные аспекты вирусной
10. Козлов Н.А. Изменения в печени крупного рогатого
11. Лактионов А.М. Этиология лейкозов крупного рогатого скота.
12. Шиллер Н.Н. Цитологическая диагностика злокачественных новообразований. Атлас.
13. Лемеш В.М. Лейкоз крупного рогатого скота -
14. Бусол В.А. Эпизоотология лейкозов крупного рогатого скота
15. Урбан В.П. Практикум по эпизоотологии и инфекционным
16. Сюрин В.Н., Фомина Н.В. Частная ветеринарная вирусология.
ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
“Адал” АӨК сүт фермасы болғандықтан, жұмысшылардың жеке басының
Техникалық қауіпсіздік және өндірістік-санитарлық шаралар жиынтығы малшыларды аурулардан
Малшылар еңбекті қорғау ережелерімен танысу үшін әкімшілік оларға
Алғашқы нұсқаумен барлық жұмысқа жаңадан келген адамдар танысады.
Кезеңді нұсқау мал шаруашылығы үшін айда бір
Мал шаруашылығындағы жұмысшылар арнайы және санитарлық киімдермен қамтамасыз
Мал шаруашлығы жұмысшыларын мамандық ауруына шалдығудан сақтау үшін
2
БC
БC
4
3
7
8
А
А
2
1
БC
БC
5
6
Сиыр лейкозын балау
Лейкоз туралы түсінік
Лейкоз
Мүйізді ірі қара лейкозы
Сиыр лейкозын балау, сауықтыру шаралары
Гибридомалық технология мен моноклональды антиденелер негізінде таралған ауруларға диагностикумдар өндіру
Марек ауруы.Құстардың респираторлы микоплозмозы
Ветеринария тәжірибесінде қолданылып жүрген мал бруцеллезіне қарсы шаралар жүйесі
Гемоблостоздар
Биотехнология пәнінен зертханалық жұмыстар