Основы социальной работы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
І ТАРАУ. ЖАСТАРМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫ ЗЕРТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ-ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ 7
1.1. Жастар – әлеуметтік-демографияльқ топ 7
1.2. Әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориялық негіздері 12
1.3. Әлеуметтік жұмыс саласында тәжірибе мен әлеуметтік жобалауды ұйымдастыру
ІІ ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАН ЖАСТАРЫНЫҢ БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ 20
2.1. Қазақстандағы жастардың бүгінгі жай-күйі 20
2.2. Өтпелі кезеңдегі жастардың саяси-әлеуметтік және мәдени құндылықтарының өзгеру
2.3. Қазақстандағы жастар саясатының қалыптасу ерекшеліктері мен әлеуметтік мәселенің
2.4. Жастарды жұмыспен қамту проблемаларын шешу жолдары мен механизмдері
ІІІ ТАРАУ. ЖАСТАРМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫС ЖҮРГІЗУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ 55
3.1. Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу технологиясы 55
ҚОРЫТЫНДЫ 59
СІЛТЕМЕЛЕР 63
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 64
ҚОСЫМШАЛАР 66
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының жеке ел болып,
Дегенмен, ел дамуы тек оның экономикалық жетістіктерімен айқындалады десек
Осы орайда, тығырықтан шығынсыз шығудың көзін табуда болашақ ұрпақ,
Тарихи тәжірибе көрсеткендей, шынайы патриотизм мемлекеттің әлеуметтік құрылымының негізі,
Соңғы кезде жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізуде мемлекет тарапынан атқарылып
Олай дейтініміз, бүгінгі күні қоғамның, әсіресе жастармен әлеуметтік жұмыс
Еліміздің болашағын ойлағанда ең алдымен есімізге жастар мәселесі, олармен
Қазақстанда жастар үшін әлеуметтік қызмет 1980 жылдары құрыла бастаған.
Дегенмен, ақпараттандыру және құжаттамалық орталықтар, бас бостандығынан айырылған кәмелетке
Бұл ретте жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориясы мен практикасын,
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу тақырыбы шетелдік
Әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориялық және методологиялық мәселелері Гуслякова Л.Г.,
Тақырыптың мақсаты отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектеріндегі жетекші ойларға,
– қойылған мақсатты барынша ашып көрсету, жұмыс тәжірибесін игеру
– әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориялық және методологиялық негіздеріне ғылыми
– Қазақстан жастарының бүгіні мен болашағына ой жүгіртіп, олардың
– жастардың еңбек нарығындағы жағдайына талдау жасап, оларды жұмыспен
– жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің технологияларын қарастыру.
Дипломдық жұмыстың жаңалығы. Отандық және шетелдік ғалымдар еңбектері негізінде
– рухани өмірімізде пайда болған ой еркіндігі мен пікір
– совет кезеңіндегі әлеуметтік жұмыс жүргізудің сәтті тұстары аңғарылып,
– әлеуметтік жұмыстың теориялық және методологиялық мәселелері тиісінше молынан
– Қазақстандағы жастардың жалпы жағдайына шолу жасалып, олардың бет-болмысы
– жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің технологиясы қарастырылып, шетелдік тәжірибелер
Зерттеу жұмысының қолданбалық маңызы. Дипломдық жұмыс Жастардың әлеуметтік мәселелерін,
Зерттеу жұмысының хронологиялық межесі. ХХ ғасырдың 90 жылдарынан бастап
Дипломдық жұмыстың методологиялық және әдістемелік негізі. Зерттеу методологиясы объективтік,
Нақты деректерді зерделеу ғылыми зерттеуде талдау және жинақтау, жүйелендіру,
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер
І ТАРАУ. ЖАСТАРМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫ ЗЕРТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ-ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ
1.1. Жастар – әлеуметтік-демографияльқ топ
Жастардың соцологиялық теориясында «ұрпақ», «жас ерекшелік табы», «жастық шақ»,
Сөйтіп, зерттеуші И.Конн «ұрпақ» терминінің көпмағыналығына назар аударады және
Демографияда жобамен бірдей уақытта туған адамдардың
жиынтығын ұрпақ деп санайды.
Антропологтар мен заңгЕрлер жалпы ата-бабадан шыққан сатылықты ұрпақ деп
Тарихшылар мен социологтар ұрпақты ата-анасы мен олардың балаларының туған
Ұрпақ ұғымы кіретін символдық мағына бар. Онда өмірлік тәжірибе
Социологиялық түсінікте жастық шақ қашан басталды? Әртүрлі авторлар, жастарды
13 пен 18 жыл аралығыңдағы жас «жасөспірім шақ» ұғымымен
18 және 24 жыл арасындағы жаста жастардың отбасылық, кәсіби
Жастық шақта әлеуметтік рөлдерді белсенді игеру процесі болады. Олардың
Социолог В.Н. Боряз «толығу» шегі жастық шақ деп түсінуге
Көптеген социологтар адам жасы тек «есептегіш», өмір сүрген
жылдың көрсеткіші ретінде ғана қаралуы мүмкін еместігі туралы
көзқарасты жақтайды. Оның жеке адамның даму процесінің
динамикасын зерттеуде елеулі мәні бар. Әлеуметтік құрам,
қажеттілік пен мүдде, мақсаттар мен өмір сүру жоспарлары, іс-
әрекеттің нәтижелері мен перспективалар әрбір алдыңғы кезеңде
дайындалады. Сондықтан зерттеушілер жеке тұлғаны бүкіл өмір
бойындағы тұтастықта зерттеуді ұсынады.
Мәселе, әдетте, адам ең жоғарғы жетістіктерге ересек шағында жететіндігіне
Адам жасының қоғамдық функциялармен байланыс идеясы ғылымда бірнеше рет
Аналогия үшін ІПопенгауэр мифологиядағы құдайлардың аттарына сүйенді. Алғашқы онжылдықта
Шопенгауэр өмірдің бірінші жартысының сипаты бақытқа ұмтылудың қанағаттаңдырылмауымен айқындалатынын,
Шопенгауэр аса маңызды кезең ретінде жастық шаққа ерекше мән
Қазіргі қоғам жүз, екі жүз жыл бұрынғыдай жастарға, оның
Жоғарыда айтып өткеніміздей, жастардың жартысынан азы ғана жұмыспен қамтылады.
Жастардың әлеуметтік және экономикалық жағдайының
нашарлауы олардың әлеуметтік өмірдегі қылмыстық ұяларға одан
әрі тартылуынъң басты себебі болуы мүмкін.
Проблеманы зерттеушілер 1990 жылдан бастап қылмысекрлер қатарьның жасарғанын атап
Жасөспірімдердің делинквенттік мінез-құлқы «ересек» қылмыстық мінез-құлықтың заңдылықтарына сәйкес келмейді.
Өзінің мінез-құлқына осылайша қарау біршама дәрежеде заңдық практиканың және
«Жастар таңдауы» ұйымының тең төрайымы А.Хаматдинованың айтуынша, қазіргі таңда
«Жастар таңдауы» ұйымы жас отбасыларға жеңілдетілген несие беру мүмкіндігін
«Қазақстан ипотекалық компаниясы» ЖАҚ төрағасының орынбасары Нұрлан Тоқабаевтың түсініктемесіне
Бұл ретте жастардың әлеуметтік мәселелерін шешуде әртүрлі бағдарламалар қабылдаған
Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу үшін жағдайлар жасау.
Жастардың экономикалық дамуы, еңбек және жұмыспен қамту саласында жағдайлар
Өңірлерде жастар саясатын іске асыру.
Білім және ғылым саласында жастардың құқықтары мен мүдделерін қамтамасыз
Жастар мен жастар саясатын ақпараттық қамтамасыз ету.
Жас таланттарды дамыту мен қолдау.
Салауатты өмір салтын қалыптастыру.
Жастар қоғамдық бірлестіктерінің қызметі үшін жағдайлар жасау.
Халықаралық жастар ынтымақтастығын дамыту.
Қазақстандық жастардың азаматтылығы мен патриотизмін дамыту.
Мемлекеттік жастар саясатының нормативтік-құқықтық базасын дамыту.
Бағдалама республика жастарында мемлекеттің қоғамдық-саяси, әлеуметтік және экономикалық өміріне
Бағдарламаның іске асыру тетігі Бағдарламаның іс-шаралар жоспарында көрсетілген іс-шараларды
1.2. Әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориялық негіздері
Әлеуметтік жұмыс қоғамдық құбылыс, белгілі бір қоғамдық институт ретінде
Шетелдік ғылыми дәстүрде әлеуметтік жұмысты теориялық тұрғыдан зерттеудің тарихы
Бұл ретте бір бірімен әлеуметтік жұмыс туралы ғылымдағы өзара
Ғылыми әдебиеттерге жүргізілген зерттеулер әлеуметтік жұмысты ғылыми пайымдау тарихындағы
90-жылдардың басында ғылыми әдебиетте әлеуметтік жұмысты теориялық негіздеудің бірнеше
Әлеуметтік жұмысқа қатысты ғылыми білімді құрудағы әйгілі теориялық тәсілдерге,
1) әлеуметтік жұмыстың психологиялық-бағдарлы теориясы;
2) әлеуметтік жұмыстың әлеуметтік-бағдарлы теориясы;
3) психологиялық-әлеуметтік (социопсихологиялық) немесе жан-жақты, пәнаралық бағдарлы әлеуметтік жұмыс
Осы тараушада біз жоғарыда аталған әлеуметтік жұмыстың қазіргі заманғы
Психологиялық-бағдарлы теория
Әлеуметтік жұмысты қазіргі заманғы қалпында теориялық пайымдау ретінде психодинамика
Алайда әлеуметтік жұмыстың психодинамикалық үлгісі негізінде ықпал ету мен
а) әлеуметтік қызметкер клиентпен қарым-қатынаста тек психологиялық құрылым иеленіп
б) әлеуметтік қызметкердің клиентке ықпал етуі оның әлеуметтік-экономикалық жағдайын,
в) психодинамикалық теория мұқтаждарға, жекелеген адамдарға нақты көмек көрсету
г) әлеуметтік жұмыстың психодинамикалық моделі әдетте, клиентке қатысты мінез-құлықты,
Бұл ретте әлеуметтік қызметкер өзінің де психологиялық ерекшеліктерін ескергені
Әлеуметтік жұмысты психодинамикалық жүргізу контексінде психоәлеуметтік ықпал ету бірнеше
1) клиенттің проблемасын зерттеу; 2) клиенттің әлеуметтік жағдайы мен
Осындай тәсілдің құндылығы қазіргі заманғы адам мен қоғамның даму
Әлеуметтік-бағдарлы теория
Әлеуметтік жұмыс теориясының бірқатар әлеуметтік-бағдарлы үлгілеріне көшелік. Олардың ішінде
70-жылдары бұл тәсіл әлеуметтік жұмысты талдауды шетелдік ғалымдар тарапынан
Осы түсініктің аясында адамдарға мынадай үш түрлі жүйе көмек
Осы контексте әлеуметтік қызметкердің міндеті екі топқа дифференцияцияланады: бір
Қазіргі кезде әлеуметтік жұмыста жүйелер теориясын қолданудың дәстүрлі екі
Әлеуметтік проблемалар (кедейшілік, табиғаттың ластануы, қанау және т.б.) адамзат
Әлеуметтік-бағдарлы моделдің әлеуметтік жұмысты теориялық негіздеуші басым факторларына шешуші
Әлеуметтік-бағдарлы модель 70-80-жылдарда жан-жақты өрістеді. 90-жылдардың басында барынша шарықтап,
Әлеуметтік-бағдарлы модель ішінде басқасынан гөрі шешуші және экологиялық модель
1.3. Әлеуметтік жұмыс саласында тәжірибе мен әлеуметтік жобалауды ұйымдастыру
Қазақстан қоғамында реформалардың жүруі, әлеуметтік жұмысты ұйымдастырудың жаңа формаларының
Елімізде ХХ ғасырдың 80-жылдарына дейін әлеуметтік жұмыс саласында әртүрлі
– Қазақстанда әлеуметтік қызмет мекемелері 80-жылдарға дейін болған жоқ;
– әлеуметтік қызмет көрсететін мекемелер 80-жылдары бой көрсете бастап,
– Қазақстанда әлеуметтік жұмыстың жекелеген формалары мен бағыттары ғана
Осы айтылған пікірлер шындыққа сәйкес келеді деп санаймыз. Әлеуметтік
Оның үстіне совет заманында жолға қойылған әртүрлі әлеуметтік топтарға
Қазақстанда әлеуметтік жұмыс кәсіпқой қызмет ретінде қажеттілікке айналды. Практикалық
Ғылыми әдебиетте «қызмет» термині кең мағынаға ие. Мысалы, «орталық
Сол секілді ғылыми әдебиетте «мінез-құлық», «жай-күйі» деген терминдер де
Егер біз осы негіздемені әлеуметтік кеңістікке қосатын болсақ, онда
Әлеуметтік жұмыстың басты мақсатына мыналарды жатқызуға болады:
а) жастардың дербестік дәрежесін, яғни өз проблемаларын өзі шешу,
ә) жастардың өз мүмкіндіктерін барынша ашуына және олардың заңда
б) жастардың қоғамда адаптациясы немесе реадаптациясы;
в) жастардың дене кемістіктеріне, көңіл-күйінің күйзелісіне қарамастан, өзін қоршаған
г) мұның түпкі мақсаты жастардың әлеуметтік қызметкердің көмегіне мұқтаждығын
Әлеуметтік жұмыс қоғамда кәсіпқой және кәсіпқой емес деңгейде жүзеге
ХХ ғасырдың 80-жылдары көптеген елде кәсіпқой емес көмектің алуан
Кез келген елдің даму тарихында осы немесе басқа тарихи
Қазақстанда әлеуметтік жұмыстың кәсіпқой қызмет ретінде (батыстық түсінік бойынша)
Сол секілді әлеуметтік жұмысты ұйымдастыруда белгілі бір әлеуметтік құбылыстар
Бұл ретте бір жағынан, жеке тұлғалық деңгейде әлеуметтік көмек
Еуропаның көпшілік елінде Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін әлеуметтік саясат
Қазіргі кезде әлемде әлеуметтік жұмыстың қоғамдағы ролі мен міндеттеріне
Шет елдерде әлеуметтік жұмыстың негізіне мынадай қарым-қатынас жатады: қызметкер
Қазіргі кезде Қазақстан қоғамы үшін, оның экономикалық, саяси және
Осы тұрғыдан алғанда, қызмет ретінде әлеуметтік жұмысқа жүйелік тәсіл
Кез келген әлеуметтік қызмет (оның ішінде әлеуметтік жұмыс) мақсат,
Әлеуметтік жұмыстың әрбір түрі үшін қойылатын талаптар да әртүрлі
Бұл жағдайда құралдар ретінде әлеуметтік институттар, әлеуметтік жұмысты іске
Осыған байланысты әлеуметтік қызметтерге типология жасауға, практикалық әлеуметтік жұмысты
● клиенттің проблемасымен жұмыс жүргізу;
● басқа қызметтермен, мекемелермен, ұйымдармен жұмыс жүргізу. Осы екі
Екінші жағдайда, бір жағынан, басқа қызметтермен, ассоциациялармен өзара қарым-қатынаста
а) халыққа әлеуметтік көмек көрсету қызметі, оның мақсатының бірі
б) әлеуметтік реабилитация қызметі, оның мақсаты қиын ахуалға душар
в) отбасына әртүрлі көмек көрсету қызметтері:
отбасылық кеңес беру;
танысу қызметі;
ағарту және өзін өзі білім алу қызметі;
сексология кабинеттері;
педиатрия кабинеттері;
педагогикалық кеңес беру және басқалары.
Мына негіздемелерге төмендегідей қызметтер саласы жатады:
а) әлеуметтік-тұрмыстық көмек қызметі, оның мақсаты жалғыз басты кәрі
б) отбасылық көңіл көтеру қызметі, оның мақсаты отбасылық туризмді,
Біздіңше, әлеуметтік жұмысты аймақтық, муниципалды деңгейде ұйымдастыру моделі адамның
ІІ ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАН ЖАСТАРЫНЫҢ БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ
2.1. Қазақстандағы жастардың бүгінгі жай-күйі
Тарихтың «тар жол, тайғақ кешу» жолдарында ұлттың өзін-өзі сақтауының
Саяси тұрғыдан алғанда, Қазақстан жастарының бүгінгі демографиялық жағдайы олардың
Жалпы, әлеуметтік-саяси ахуалды талдау көбінесе билік субъектілерінің бағалы пайымдаулар
Мұндай жағдайда жастар мен билік арасындағы қарым-қатынастың дұрыс немесе
Мәселен, зерттеулер көрсеткендей қазіргі кезде Қазақстан жастары үшін Президенттен
Жастар мен билік арасындағы қарым-қатынас деңгейін анықтайтын факторлардың келесі
Жастардың саяси мәртебесі олардың саяси күш ретінде қалыптасу, өзара
Қазіргі еліміздегі тәжірибе көрсетіп отырғандай, бүгінгі таңда жастар
Бұған қарамастан еліміздегі жастар демократиялық қоғам принциптерін қолдана отырып,
Айталық, 1999 жылы Қазақстан Республикасының Президентін сайлау кезіндегі жастардың
Алайда, осы 2004 жылғы күзде өткен парламенттік сайлауда жастар
Өкілеттік билік органдарының сайлауына деген қызығушылықтың жоғалуы көбінесе өкілеттік
Оның үстіне депутаттықа үміткер кандидаттардың бағдарламалары да айтарлықтай жастардың
Жалпы, саяси жүйені трансформациялау, азаматтық, демократиялық қоғам белгілерінің бірі
Осындай жағдайда жас ұрпақтың негізгі бөлігі еліміздегі саясатқа қатысу
Алайда, елімізде болып жатқан процестер мен оқиғаларға жастардың бағасы
Мысалы, социологиялық сауалнамалардың нәтижелері көрсеткендей, Қазақстандағы жас азаматтардың құқығын
Бұл қалыптасқан жағдайда жастардың басым бөлігі барынша ынтымақты және
Жастардың жаппай саяси шеруге шығу акциясы экономикалық, еңбек қатынастары,
Сонымен, социологиялық зерттеулердің нәтижелері көрсеткендей, Қазақстан жастарының саяси құндылықтары
Сонымен жоғарыда келтірілген зерттеулерді қорытындылай келе, Қазақстан жастарының көпшілігі
Алайда, бұл мәселенің толық шешімі табылды деген сөз емес.
Сонымен бірге, жастарымыздың құқықтық сана-сезімінің төмендігі өздерінің құқықтарын барынша
Жастарды құқықтық тұрғыда қорғау мәселесі де бірқатар шешілген тәрізді.
2001 жылдың қыркүйек айында Ақтау қаласында Қазақстан жастарының І
Осы бағытта Қазақстан Республикасының үкіметінің N 155 жарлығымен 2003
Бүгінде қоғам әлеуметтік поляризацияны, саралау процесін басынан кешіруде. Әлеуметтік
Жастар әртүрлі қауымдастықтың әлеуметтік белгілеріне ие бола отырып, өмірдің
Қоғамдағы бастапқы процестер жастар қозғалысы мен жастар ұйымының басқаруымен
Жастардың құқығының сақталуы мен әлеуметтік тұрғыдан қамтамасыз етуіне кім
Әрқилы тарихи кезеңдерде, кез келген мемлекетте қоғамды «нарықтық» үлгіде
Еліміздегі жастар өз мәселелерін басқалардан көбірек білетіндіктен, оны
Сонымен қатар, жастардан «патриот бол», «өз еліңді сүй» деп
Соңғы соцологиялық зерттеулерге қарағанда қалалық жастардың саны біршама өскен,
Ауыл жастарының қалалық жерлерге қоныс аудару тенденциясы әлі күнге
Бірақ, бұл еліміздің ішкі миграцияның біржола тұрақтануы деген сөз
Қалай десек те, дәл қазір жастарды жұмыспен қамтудың негізгі
Халықты жұмыспен қамту бағытында жергілікті әкімшіліктің қасында жастарға арнайы
Нарықтық қатынастарға көшкен еліміздің экономикасында айтарлықтай болған өзгерістер жұмысқа
Дегенмен де демократиялық құндылықтарды алдыға қойып азаматтық қоғам құруда
Жастар арасында көбінесе демократиялық бағдар бой көтерген. Жастардың едәуір
Мысалы, түрлі зертеулердің нәтижелеріне қарасақ, жастар еліміздегі реформаларды біршама
Осындай жастар арасындағы жұмыссыздықты азайтуда, жаңа жұмыс орындарын ашуда
Қазақстан Республикасының өмір сүру деңгейі халықтың кірісімен, орташа айлық
Тағы бір қуантарлық жай - жастарымыздың еліміздің басқару органдарында
Дегенмен, бүгінгі күнге дейін кейбір ауылдық жерлерде мәдени орталықтардың
Оның үстіне, кейінгі уақытта қазақи менталитетке сай емес, өткен
Келесі мәселе – бүгінгі жастарымыздың рухани көңіл-күйіне тікелей әсері
Әңгімені алыстан бастар болсақ, кейінгі уақытта жастар арасында некеге
Қазіргі таңда қоғамымызға дендеп енген ғасыр дерті адамзаттың сорына
Сонымен бірге, жастардың толыққанды дамуына әлі де салауатты өмір
Естеріңізде болса, Қазақстанда есірткі заттарын пайдалану салдарынан СПИД-ті жұқтырған
Жалпы жастардың денсаулығының нашарлауына ең бірінші экологиялық жағдай, сондай-ақ
Бүгінгі жастарымыздың денсаулығына кері әсерін тигізіп отырған ғаламдық проблеманың
Жалпы бүгінгі таңда қоғамымызды алаңдатып отырған мәселелер жеткілікті, соның
Жалпы наркоманияның етек жаюы барша адамзатқа, оның денсаулығына, сайып
Демек, мемлекетіміздің жас буын өкілдерінің физикалық және интеллектуалды потенциалы,
Еліміздің ірі қалаларында әртүрлі демалыс орындары, түнгі клубтар, интернет
Мәселен, осындай проблемаларды шешу үшін заңдық нормалармен анықталған, мемлекеттің
2.2. Өтпелі кезеңдегі жастардың саяси-әлеуметтік және мәдени құндылықтарының өзгеру
Қандай мемлекет болмасын өзінің даму барысында басынан бірқатар өтпелі
Міне, дәл осылай Кеңестер Одағы ыдырағаннан кейін Қазақстан қоғамының,
Өз кезегінде соңғы он төрт жылда Қазақстан Республикасының экономикалық,
Бүгінгі жас буынның бағыт-бағдары ертеңгі мемлекеттігіміздің кепілі
Осы орайда Қазақстан жастары жайында қазіргі қоғамда бірқатар сұрақтардың
Осындай еліміздің баянды болашағы үшін өмірлік маңызы бар сұрақтар
Әрине, бұл бағытта осы уақытқа дейін мемлекет тарапынан атқарылған
Алайда, жастардың бүгінгі таңда қоғамымыздағы ең ірі әлеуметтік-демографиялық топ
Жастар әлеуметтік-демографиялық топ ретінде өзіндік ерекшеліктерге ие. Бұл ерекшеліктер
Демек, демократияның Қазақстандағы ертеңгі күні бүгінгі жастардың, ал олардың
Оның үстіне мәселенің қиындығы белгілі бір бағдарламалар немесе жоспарлар
Демократиялық ашық қоғам құруға дайын болмаған қоғамда саяси мәдениет
Әрине, осындай жағымсыз ішкі факторлардың өршіп тұрған шағында жастардың
Қазақстан жастарының саяси мәдениетін трансформациялау – қиын және
Бұл туралы отандық зерттеушілер де айтып жүр. Мысалы, Р.К.Қадыржановтың
Ал өз кезегінде отандық саясаттанушы Е.С.Шәуеновтің еңбегінде республика
Жалпы ересектерге қарағанда жастар демократиялық дағдыларды тез қабылдауға қабілетті.
Қазақстан үшін өтпелі кезеңнің келеңсіз жақтарымен қатар, оңды тұстары
Мысал ретінде жастардың саяси санасы мен мәдениетінің өзгеру барысын
Соңғы он төрт жылғы отан тарихында ауыз толтырып айтарлық
Өткен жылдарда жүргізілген социологиялық зерттеулер нәтижелеріне қарағанда жас буын
Мәселен, елімізде өткен сайлау науқандарына көз жүгіртер болсақ жастарымыздың
Алайда, бұл жастар арасында толыққанды демократиялық саяси мәдениет қалыптасып
Қалай десек те, өтпелі кезең заңдылықтары қоғамдық-саяси ортада жастардың
Соңғы он бес жылдың ішінде кеңес дәуірінен кейінгі кеңістікте
Жалпы алғанда, жастар проблемасын зерттеуші А.Шайкенов атап көрсеткендей, Қазақстан
Жастардың қоғамдық ұйымдар жұмысына қатысуы міндетті емес, сондықтан бұл
Мұндай жағдайда, мемлекет жастарға еркін әрекет ету мүмкіндігін бере
Жалпы, қалыптасқан пікірлер бойынша қазіргі уақыттағы жастар ұйымын қалыптастырып,
Қоғамның әр саласының өз бетінше даму жолына түскен жағдайында,
Сонымен, республика жастарының саясатқа деген қатынасына талдау жасай отырып,
Яғни, бұл көрсеткіштер жастардың кейбір жағдайда жеке проблемаларына, жеке
Дегенмен, жастардың негізгі бөлігінің саясатқа деген қызығушылық белгілерінің болмауы,
Бұл жерде еліміздегі саяси партиялардың ішіндегі жастар қанатының болашақта
Қазақстанның еңбек нарығындағы жастардың жағдайын талдау қажеттілігі екі маңызды
Осы жұмыста біз 16-29 жас аралығындағы жастардың еңбек нарығындағы
Жасөспірім топты (18 жасқа дейінгі жастар) негізінен орта мектеп
Қазіргі кездегі жасөспірімдерді жұмысқа тарту жағдайлары алаңдаушылық туғызады. Бұл
18-24 жас аралығындағы жастарға студенттер мен негізгі кәсіптік даярлықтан
25-29 жастағылар негізінен кәсіби таңдау жасай алады, белгілі бір
Еңбек нарығындағы маңызды көрсеткіштерге жұмыссыздық деңгейі, еңбек нарығының сыйымдылығы
Біздің статистика көп жағдайда еңбек нарығындағы жсатардың жай-күйін толық
Зерттеулер көрсеткендей, жастардың 50% мемлекеттік кәсіпорындарда жұмыс істейді, 25%-ке
Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігінің деректері бойынша 2002 жылдың
1-кесте
1995-2001 жылдары халықтың жалпы санындағы жастардың үлесі
1995 1996 1997
Жастар
% 24,7 24,7
Дерек көзі: Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігі, 2002ж.
Жастардың ауылдық жерден ағылуы проблемасы сақталып отыр. Статистика
Жастар урбанизация процестеріне қатысатын халықтың аса белсенді санатында қалып
Жұмыс іздеуден туындаған жастардың ішкі көші-қоны масштабтары елеулі
Отбасы құру проблемаларын көрсететін және жас отбасыларын әлеуметтік
Сонымен бірге, тіркелген некелер санының қысқаруына қарай келеңсіз беталысы
Нәтижесінде халықтың туу деңгейі төмендеуі мүмкін, өйткені ажырасулардың көпшілік
Осыған байланысты, жас отбасылық жұптардың арасында ажырасудың жоғары
- жас отбасыларды мақсатты мемлекеттік қолдаудың болмауы;
- отбасын материалдық қамтамасыз етудің және еңбекке орналастырудың қиындықтары;
- тұрғын үйдің болмауы.
Практика көрсеткендей, дәл осы жас адамдар үшін шешуі
Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және спорт министрлігі жүргізген социологиялық
Қазіргі уақытта жастардың жалпы санынан шамамен 15%-ының ғана өз
Жастар халықтың тұрғын үймен ең аз қамтылған бөлігі
Жоғарыда көрсетілген келеңсіз үрдістердің сақталуы, көптеген жас отбасылардың өмір
Қазіргі әлеуметтік-демографиялық жағдай және қоғамдық қатынастар жүйесіндегі жастардың рөлі
Жастардың дамуындағы неғұрлым көкейкесті мәселелердің арасынан жастарды еңбекпен қамтамасыз
Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігінің деректері бойынша 2002 жылдың
2 кесте. Экономика саласында еңбекпен қамтылған жастардың саны
№ Экономикада қамтылған, оның ішінде: Қамтылған халықтың ішіндегі жастардың
15-24 жас
адам Қамтылған халықтың пайызға шаққанда адам Қамтылған халықтың пайызға
1. Барлығы: 908519 14,19 787003 12,29 6402993
2. Ауыл шаруашылығы, аңшылық және орман шаруашылығы 459552
3. өнеркәсіп 62503 8,08 88566 11,45 773546
4. Тау-кен 14144 8,01 21339 12,12 176627
5. Өңдеу 37091 8,54 51532 11,86 434571
6. Электроэнергия, газ және су өндіру және бөлу 11268
7. Құрылыс 35499 12,46 28663 10,06 284935
8. Сауда, автомобиль күнделікті бұйымдар мен жеке пайдаланыстағы заттарды
9. Қонақ үйлер мен мейрамханалар 15597 22,51 11971 17,28
10. Көлік және байланыс 30014 6,77 48087 10,84 443586
11. Қаржылық қызмет 8751 14,39 10758 17,69 60797
12. Жылжымайтын мүлікпен, жалға берумен айналысу және тұтынушыларға көмек
13040 120,67 10806 100,00 10806
13. Мемлекеттік басқару 25450 8,79 47363 16,35 289652
14. Білім беру 52932 8,93 72776 12,28 592414
15. Коммуналдық, әлеуметтік және жеке қызмет көрсету 22519 11,31
Дерек көзі: Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігі
Еңбек нарығындағы қатал бәсекелестік жағдай жастардың алдына үнемі жұмыс
Әлеуметтік қорғаудың белсенді нысаны қандай да бір мамандық алу
Тұтастай алғанда ресми көрсеткіштер жастар арасындағы жұмыссыздықтың жоғары деңгейде
Жастар жұмыс тәжірибесінің және арнайы дайындықтарының жоқтығынан, жұмыс берушілердің
Жұмыс іздеуде өтініш білдірген жұмыссыз жастардың құрамы бойынша бұрын
Еңбек нарығындағы қазіргі ахуал жұмыс күшінің экономиканың нақты
Осылайша, еңбек жолына түскен жастар халықтың аса еліктегіш санатына
Жастардың өз әлеуметтік-экономикалық қабілетін іске асыруына ықпал етуші оларды
2.3. Қазақстандағы жастар саясатының қалыптасу ерекшеліктері мен әлеуметтік мәселенің
Жастар саясаты мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарының бірі ретінде жастардың
Жалпы Қазақстан Республикасының жастар саясатындағы әлеуметтік жұмыс жүргізу мәселесін
Мемлекеттің көбінесе жастармен қарым-қатынасы басқа елдердегідей, жастар мәселесінің спецификалық
1990 жылдарға дейін жастармен жұмыс істеудегі көптеген функцияларды комсомолдың
Жастармен жұмыс істеу барысында комсомол саяси-әлеуметтік жүйенің барлық саласында
Жоғарыда көрсетілгендердің барлығы бір мақсатты – жас патриоттар буынын
Жалпы комсомолдың жастар тәрибесіндегі орны мен маңызы туралы айтқанда,
Сондықтан 1980 жылдардың аяғында комсомолда келесі қарама-қайшылықтар туындады:
– орталық бас ұйым және одақішілік басқарма арасындағы кейбір
– Одақ мүшелерінің санының артуы, ұйымды басқару механизмдеріндегі олқылықтар;
– ұйымның ішкі құрылымындағы бюрократиялық құбылыстың өршуі;
ұйым жұмысындағы өз бетінше әрекет ету механизмдерінің болмауы.
Дегенмен, комсомолдың саясатындағы жағымсыз тұстар оның жалпы оңды іс-әрекетін
Бүгінгі таңда Елбасының қолдауымен мемлекеттік жастар саясаты концепциясы бекітіліп,
жастардың еркіндігі мен құқығын қорғау;
жас азаматтардың жан-жақты білімі мен тәрбиесі;
әлеуметтік-экономикалық қолдау мен қамтамасыз ету;
жастардың денсаулығын қорғау;
жастардың адамгершілік-мәдени және рухани қалыптасуы;
жас отбасыларды қолдау;
жастар саясатының инфраструктурасын дамыту.
Бұл бағдарламаның мақсаты мемлекеттік жастар саясатын іске асыратын құқықтық,
Қазіргі таңда мемлекеттік грант пен кредиттің санын екі есеге
Соңғы уақыттағы қабылданған «Жастар туралы» заң жастар ұйымдарының пікірінше
Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың ойынша «қазіргі таңда жаңа буын өкілдері
Сол себептен Қазақстан жастарының жалпы жай-күйі билік жанынан құрылған
Үкімет жанынан құрылған осы уәкілеттік органда қоғамымыздың көптеген әлеуметтік,
Жастардың патриоттық сезімін, өз еліне деген сүйіспеншілігін арттыруда олардың
Кезінде Қазақ ССР-де 1991 жылы 28 маусымда «Қазақ ССР-дегі
Заңда жас жанұяларға үй алуға немесе салуға ұзақ мерзімді
Оның үстіне, жұмыссыз жүрген жас азаматтарға: барлық мемлекеттік өндірістерге,
Алайда, 1991 жылдан кейінгі уақытта бұл заңның көптеген баптары
Қазіргі кезеңде жастар саясатының жаңа нормативтік-құқықтық базасын құруда жоспарланған
1999 жылы 28 тамызда Қазақстан Республикасы Президентінің №
Жастар саясатының басты басымдылықтарын іске асыру үшін келесі мақсаттар
Жастар потратизмінде жастардың қоғами және рухани дамуын қамтамасыз ету.
Жастардың еңбек, білім және денсаулығын сақтау саласында әлеуметтік құқықтарын
Жастардың әлеуметтік–экономикалық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жағдайлар жасау.
Жастардың рухани және материалдық дамуы үшін жағдайлар жасау.
Жастар қоғамдағы инициативаларын ынталандыру және қолдау.
Қазақстан жастарын халықаралық мәдени, экономикалық, ғылыми және білім беру
Естеріңізде болса, Қазақстанда жастар үшін әлеуметтік қызмет 1980 жылдары
Дегенмен, ақпараттандыру және құжаттамалық орталықтар, бас бостандығынан айырылған кәмелетке
Қазіргі күнде әлеуметтік қызметтің одан әрі дамуы өз дәрежесіне
Жастардың болашақта патриот азамат болып қалыптасуында маңызды орын алатын
Оның үстіне жастардың діни сана-сезімі де үлкен өзгерістерді бастан
Десе де жастар ұйымдарының қоғамдық-саяси процестерге ықпалы төмен
Демек, Қазақстан жастарының конгресі сияқты үйлестіруші органның болуы, елімізде
Сонымен қатар, осындай жетістіктер мен бірге жастар қозғалысының құрылуы
Кеңес уақытынан кейін көптеген елдер мемлекеттік жастар саясатын іске
Сөз жоқ, бір жағынан соңғы жылдары жастар саясатын мемлекеттік
Сонымен қатар, мемлекеттік жастар саясаты аясындағы бағдарламалық әзірлемелер, ұйымдастыру
Оның үстіне, жастар ұйымының көптүрлілігі оларды қадағалап, қоян-қолтық жұмыс
Біздің пікірімізше, жоғарыда айтылған мекемелердің іс-әрекеттерінің үйлеспеуіне бюджеттен бөлінген
Сондықтан жастар ұйымдары туралы мәселелер қазіргі таңда тиімді шешімін
Ең алдымен бұл жастардың өзінің жалпы тұтастығын ұғына алмауына
Бұл жердегі ой комсомолдың қайта құрылуы туралы емес. Комсомол
Айталық, Қазақстанда мемлекеттік жастар саясатын жүйелі түрде іске асыру
Жалпы «Қазақстан жастары» бағдарламасы жастардың рухани–патриоттық тәрбиесі мен денсаулығының
Дегенмен, Қазақстанда мемлекеттік жастар саясатын құқықтық тұрғыда бекіту кезінде
Осындай үлгіде, біз жастар саясатының нормативті-құқықтық негізіне қатысты
Сондай-ақ мемлекеттік органдардың көңіл аударып, қолдау көрсетіп отыратын маңызды
Аталған еңбектің авторлары атап көрсеткендей, жастар саясаты елдің дамуындағы
Мемлекеттік жастар саясаты әлеуметтік саясат ретінде тек компенсаторлық механизмге
Жастар саясатын жүзеге асырудағы мемлекеттің негізгі ролі негізгі мақсаты
Жастарды дамыту үшін қалыптасқан жағдайда жастардың өз іс-әрекеттеріне жеке
Демек, жастар саясатының тиімділігі қоғамда қалыптасқан дәстүрлер мен демократия
Осының бәрінен мемлекеттік жастар саясатының билік пен жастар арасындағы
Жалпы ойды қорытындылай келгенде қазіргі жастар саясаты мен ондағы
1. Әлеуметтік-экономикалық күйзелісті бастан кешіріп отырған қоғам өміріне кірген
2. Қоғамдағы жасөспірімнің өзін-өзі дамыту мен өсіп-өркендеуін қалай қамтамасыз
Бұл сұрақтар белгілі бір дәрежеде Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жастар
1. Мемлекеттік жастар саясаты бірыңғай тұжырымдама базасында жүзеге
Концепция - нормативтік-құқықтық акт емес және 1991 жылғы
2. Жастар туралы заңдар шығаратын мемлекеттік жастар саясатының негізгі
3. Республиканың жергілікті атқару органдары мемлекеттік жастар саясаты аясында
Қазақстан үшін мемлекеттік жастар саясатының осы реттегі мәселелері кезек
2.4. Жастарды жұмыспен қамту проблемаларын шешу жолдары мен механизмдері
Әлеуметтік саланың салалық органдары жастардың қалыптасуы мен дамуына мемлекеттік
Жастарды жұмыспен қамту мәселесін шешуде олардың біліктілігін арттыру, кәсіптік
Елімізде білімнің заңдылық және нормативтік құқықтық базасын жетілдіруде маңызды
2005-2010 жылдар аралығында Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың Мемлекеттік
2004 жылы 12 қазанда білім және ғылым қызметкерлерінің III
Мемлекет Басшысының Қазақстан халқына 19 наурыздағы Жолдауында бала-бақшалар жүйесін
Жалпы білім беру саласында білім беру қызметінің жалпы халықты
Білімді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы бойынша жалпы орта білім берудің
Тәжірибелі жұмыс кадрларының қажеттілігі кәсіптік мектеп бітірушілерінің қызметке орналасуынан
Білікті жұмысшы кадрларды дайындаудың жоғары деңгейін қамтамасыз етудегі басты
Кадрлармен қамтамасыз ету мақсатында 2003-2015 жылдарда Қазақстан дамуының индустриалды-инновациялық
Жоғары білім беру саласында шектеулі бағыттағы мамандықтар дайындаудан жаңа
Жоғары білімді мамандар дайындауға мемлекеттік тапсырыс берудің жаңа механизмі
Президенттің тапсырмасына сәйкес, 2005 жылдан бастап, мемлекеттік білім беру
Білім беруді дамыту Мемлекеттік бағдарламасында әлем халықтарының дәстүрі мен
Биылдан (2005) бастап, 3000 қазақстандық азамат жыл сайын Ресей
Жоғары оқу орындарындағы жастар ісі жөніндегі комитеттерді белсендендіру мен
Ғылым саласында Министрлік ғылыммен әлеуметтік-экономикалық және индустриалды-инновациялық дамытуды қамтамасыз
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігіне Білім беруді дамытудың
Жастардың жағдайы мен дамуының тұрақтылығын арттырушы перспективті бағыттар қатарына
Жастарды жұмыспен қамту мынаны көздейді:
● жастар үшін жаңа жұмыс орындарын ашатын кәсіпорындар мен
● тұрақты жұмыс орындарын қалыптастыру;
● жасөспірімдер мен жастардың қайталама еңбек нарығын ұйымдастыру үшін
● жастарды жұмыспен қамтуда (бірінші кезекте – жасөспірімдерді) мекемелер
Әлеуметтік-экономикалық жағдайдың ерекшелігін ескерсек, жасөспірімдерді жұмыспен қамтудың үш негізгі
Сонымен, жастар еңбек нарығындағы ең әлсіз топ. Жасөспірімдер мен
- жастар мен әйелдерді жұмыспен қамтуға болатын шағын өндірістер
- жұмыс берушіні жұмысқа жастарды қабылдауын жүктейтін талаптары бар
- жасөспірімдердің уақытша жұмыспен қамтылуын ұйымдастырудың тиімді және тұрақты
- жастар саясатын мен бағдарламасын жүзеге асыруға бөлінетін қаржыны
ІІІ ТАРАУ. ЖАСТАРМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫС ЖҮРГІЗУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
3.1. Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу технологиясы
Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің екі моделі туралы айтуға болады
Осы модельді іске асыру елеулі қаржы, сондай-ақ адам және
Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу ретінде жекелеген жасқа, сол сияқты
Жалпы жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу тәжірибесінде мынадай қызмет түрлерін
Жастарға әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету орталығы. Ол қиын жағдайға ұшыраған
Жастарға арналған ақпарат орталығы. Бұл жастар ісі жөніндегі органдарға,
Кәмелетке толмағандарды және түрмеден босанып шыққандарды қайта әлеуметтендіру орталығы.
Жасөспірімдер мен жастарға арналған консультациялық орталық. Ол телефон арқылы
● жасөспірімдер мен жастарға олардың әлеуметтік мәртебелері мен тұрғылықты
● конфликті және психологиялық қиын жағдайда жүрген абоненттерге көмек
● жсаөспірімнің психологиялық мәселелері бойынша балаларға, жасөспірімдерге, жастарға, ата-аналарға
● абоненттерге басқа да әлеуметтік қызметтермен және мамандармен байланыс
● жастар ортасындағы көңіл-күй ауанын, «жанды» жерлерді, өзекті үрдістерді
Жасөспірімдерге арналған жатақжай. Ол объективті немесе субъекті себептерге байланысты
«Жастар» проблемаларын олардың отбасы, білім беру және денсаулық сақтау,
Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің тиімділігі жастарға әлеуіметтік қызмет басшылары
Жастар қызметтері көптеген мекемелермен өзара байланысқа түседі. Бұл көбінесе
Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің осындай жүйелері басқа елдерде де
Бұл ретте жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізуде қолданылып жүрген шетелдік
Ықшам әлеуметтік жұмыс жүргізудің мәні – жастар орталықтарына да,
Ықшам әлеуметтік жұмыс жүргізу АҚШ-та пайда болған. Әлеуметтік қызмет
Қазіргі кезде ықшам әлеуметтік жұмыс жүргізудің әртүрлі формасы бар.
Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізуде ерлердің әлеуметтену ерекшеліктерін ескеру керек.
Әлеуметтік жұмыс жүргізудің тағы бір маңызды бағыты – дағдарысты
Әлеуметтік жұмысты іске асырудың бір басымдылығы болып жастарға арналған
Осы уақытқа дейін жастардың әлеуметтік саласын әлеуметтік қолдау, медициналық,
Алайда, қоғамдық өмірдегі күрделі өзгерістер және қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық жағдай
Осыған байланысты жастарға арналған әлеуметтік қызметтердің қалыптасуына жаңа әдістерді
ҚОРЫТЫНДЫ
Тоталитарлық жүйенің «қылышынан қан тамып» тұрған заманда жастармен әлеуметтік
Сондықтан демократиялық ашық қоғам құруға бет алған бүгінгі Қазақстан
Өткен жылдары жиналған тәжірибе көрсеткендей, отансүйгіштік, ұлтжандылық феномені, бірінші
Әрине, қазіргі Қазақстан қоғамы көп ұлтты, көп дінді, жалпылай
Бұл сезім, өз кезегінде, біздің республикамызда жаңа азаматтық қатынастар
Сонымен мәселені жан-жақты қарастыру нәтижесінде мынадай қорытындыны алға тартамыз
Сол сияқты жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізуде отандық ерекшеліктерге бейімдей
Жастар саясатының басты басымдылықтарын іске асыру үшін келесі мақсаттар
● жастар потратизмінде жастардың қоғами және рухани дамуын қамтамасыз
● жастардың еңбек, білім және денсаулығын сақтау саласында әлеуметтік
● жастардың әлеуметтік–экономикалық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жағдайлар жасау;
● жастардың рухани және материалдық дамуы үшін жағдайлар жасау;
● жастар қоғамдағы инициативаларын ынталандыру және қолдау;
● Қазақстан жастарын халықаралық мәдени, экономикалық, ғылыми және білім
Жалпы ойды қорытындылай келгенде қазіргі жастар саясаты мен ондағы
1. Әлеуметтік-экономикалық күйзелісті бастан кешіріп отырған қоғам өміріне кірген
2. Қоғамдағы жасөспірімнің өзін-өзі дамыту мен өсіп-өркендеуін қалай қамтамасыз
Алдағы уақытта жоғары оқу орындарындағы жастар ісі жөніндегі комитеттерді
Қазіргі таңда Қазақстан жастарының 15 проценті ғана тұрғын үймен
"Жастар таңдауы" ұйымы жас отбасыларға жеңілдетілген несие беру мүмкіндігін
"Қазақстан ипотекалық компаниясы" ЖАҚ төрағасының орынбасары Нұрлан Тоқабаевтың түсініктемесіне
Сонымен, жастарды жұмыспен, тұрғын үймен қамту да шешімін күтіп
Жастарды жұмыспен қамту мәселесін шешуде олардың біліктілігін арттыру, кәсіптік
Бұл ретте жастардың әлеуметтік мәселелерін шешуде әртүрлі бағдарламалар қабылдаған
1) Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу үшін жағдайлар жасау.
2) Жастардың экономикалық дамуы, еңбек және жұмыспен қамту саласында
3) Өңірлерде жастар саясатын іске асыру.
4) Білім және ғылым саласында жастардың құқықтары мен мүдделерін
5) Жастар мен жастар саясатын ақпараттық қамтамасыз ету.
6) Жас таланттарды дамыту мен қолдау.
7) Салауатты өмір салтын қалыптастыру.
8) Жастар қоғамдық бірлестіктерінің қызметі үшін жағдайлар жасау.
9) Халықаралық жастар ынтымақтастығын дамыту.
10) Қазақстандық жастардың азаматтылығы мен патриотизмін дамыту.
11) Мемлекеттік жастар саясатының нормативтік-құқықтық базасын дамыту.
Бағдарлама республика жастарында мемлекеттің қоғамдық-саяси, әлеуметтік және экономикалық өміріне
СІЛТЕМЕЛЕР
1. Kazakhstan today, 2005, наурыз
2. Theories of social casework / Ed. R. and
3. Поддерживающие системы и взаимопомощь: Полидисциплинарные исследования / Под
4. Боханов А.И. Коллекционеры и меценаты в России. М.,
5. Фрейд З. По ту сторону принципа удовольствия. М.,
6. Рамон Ш., Шанин Т. Милосердие и умение: Социальный
7. Калибеков Д. Современные проблемы молодежи. /«Вопросы экономики», 2000,
8. Ешпанова Д. Д., Нысанбаев А. Н. Социальный портрет
9. «Грядет ли светлое будущее?» /«Казахстанская правда», 1999, №
10. Кебина Н.А. Молодое поколение Казахстана: сегодня и завтра.
11. Концепция государственной социальной службы помощи населению: Семье и
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Аитов Н.А. Основы социологии. Алматы, 1997.
2. Алещенков С.В., Луков В.А. Государственная молодежная политика: мировой
3. Аңдрущенко В.П., Горлач Н.И. Социология: наука об обществе.
Харьков, 1996.
4. Баркер Р. Словарь социальной работы. М., 1994.
5. Блашенкова О.Н., Ковальчук А.С. Труд молодёжи: права и
6. Бондарь Ш. Социальная работа и молодежные организации: Конспект
7. Горбачев А., Омаргазин Р. Евразийская культура — как
понимает молодежь. Мысль. 1997. № 12.
8. Григорьев, Л.Г. Гуслякова, В.А. Ельчанинов. Социология. - М.,
9. «Грядет ли светлое будущее?» /«Казахстанская правда», 1999, №
10. Гуслякова Л.Г. Введение в теорию социальной работы. Барнаул,
11. Гуслякова Л.Г., Холостова Е.И. Основы теории социальной работы:
12. Джаманбалаева Ш.Е. Особенности социализации подрастающего поколения//Казахстанское общество и
13. Ешпанова Д. Д., Нысанбаев А. Н. Социальный портрет
14. Зайнышев И.Г. Теоретико-методологические основы социальной работы // Социальная
15. Западные молодежные субкультуры 80-х годов: Научно-аналитический обзор. –
16. Интелектуальная культура специалиста. Новосибирск, 1993.
17. Калибеков Д. Современные проблемы молодежи. /«Вопросы экономики», 2000,
18. Кебина Н.А. Молодое поколение Казахстана: сегодня и завтра.
19. Ковалева А.И., Луков В.А. Социология молодежи: Теоретические вопросы.
20. Колков В.В., Колков С.В., Шахина Н.А. Государственная молодежная
21. Концепция государственной социальной службы помощи населению: Семье и
22. Лукашева Е.А. Право, мораль, личность. М., 1986.
23. Молодёжь планеты: глобальная ситуация в 90-х годах, тенденции
24. Молодёжь России и Европа. Молодёжная программа Европейского Союза
25. Основы социальной работы: Учебник / Отв. ред. П.Д.
26. Основы социальной работы. М., 1997.
27. Руслан ЕРБОЛҰЛЫ. Жастарға аты бар, заты жоқ
28. Саппс М., Уэллс К. Опыт социальной работы. Введение
29. Социальные ресурсы и социальная политика / Под ред.
30. Социология молодежи: Учебник. /Под ред. Проф. В.Т. Лисовского.
Лещинская Г. Молодежный рынок труда. /Экономист, № 8, 1999.
31. Социальная работа с молодёжью (Сборник нормативных правовых документов)
32. Социально-молодёжная работа: зарубежный опыт: Учеб.-метод. пособие / Гос.
33. Социальная работа. / Под. ред. В.И. Курбатова. Ростов
34. Социальная работа: инновационные и компаративные исследования. М., 1998.
35. Теория и методология социальной работы: Учебное пособие /
36. Теория социальной работы / Под. ред. Е.И, Холостовой.
37. Теория и практика социальной работы: отечественный и зарубежный
38. Теория и практика социальной работы: проблемы, прогнозы, технологии
39. Тощенко Ж.Т. Социология, Общий курс. М., 1994.
40. Филипов Р.П. Социология образования. М. 1980.
41. Филипов Р.П. Школа и социальные развитие общества.
М., 1990.
42. Фирсов М.В. Теоретические основы социальной работы. М., 1997.
43. Фирсов М.В., Студенова Е.Г. Теория социальной работы. М.,
44. Фролов Н.В. Наука в стратегии развития. М. 1991.
45. Ярская В.Н. Философия социальной работы: вопросы преподавания //
46. http://www.perspect.kz/
47. www.youth.kz
48. www.almaty.kz
ҚОСЫМШАЛАР
ҚР Статистика агенттігінің мәліметтері
Табыстарды бөлудің әркелкілігі
2003 жылғы ІІІ тоқсанда ең аз күнкөріс деңгейі шамасынан
Күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен табысы бар халық үлесінің едәуір
Қазақстан Республикасында табыстарды бөлудің әркелкілігі
пайызбен
Табысы төмен халық үлесі Кедейліктің асқынуы Кедейліктің
ең аз күнкөріс деңгейінің шамасынан азық-түлік қоржыны-ның құнынан
1996 жыл1) 34,6 … 11,4 5,2 0,319
1997 жыл 38,32) 12,7 12,1 3,1 0,338
1998 жыл 39,02) 16,2 12,8 3,8 0,347
1999 жыл 34,5 14,5 13,7 5,5 0,340
2000 жыл 31,8 11,7 10,3 4,0 0,343
2001 жыл 28,4 11,7 7,8 3,1 0,348
2002 жыл 24,2 8,9 6,1 2,2 0,312
2002 жыл
III тоқсан 23,7 8,7 6,1 2,3 0,335
2003 жыл I тоқсан 25,3 9,7 6,8 2,7 -
2003 жыл
II тоқсан 26,9 11,2 7,4 2,9 -
2003 жыл
III тоқсан 20,0 6,3 4,6 1,6 -
* 2003 жылдан бері Джини индексі тоқсан бойынша есептелмейді.
1) Өмір деңгейін арнайы зерттеу материалдары бойынша.
2) 1999 жылы енгізілген тұтыну нормативі бойынша қайта саналған.
2003 жылғы III тоқсанда өткен кезеңмен салыстырғанда жан басына
Егер халықты бөлуді 20 пайыздық табыс топтары бойынша қарастыратын
Халықтың 20 пайыздық (квинтильдік) топтары бойынша тұтынуға пайдаланылған табыстардың
пайызбен
Кезең Квинтильдік топтар бойынша халық табысының үлесі
бірінші (ең аз табысты) топ екінші топ үшінші топ
1997 жыл 6,5 10,8 16,4 24,5 41,8
1998 жыл 6,1 10,4 16,4 25,0 42,1
1999 жыл 6,2 11,0 16,6 24,2 42,0
2000 жыл 6,1 11,4 16,4 23,0 43,1
2001 жыл 7,2 11,6 16,2 23,0 42,0
2002 жыл 7,0 11,4 15,9 22,5 43,2
2002 жыл III тоқсан 7,1 11,3 15,7 22,3 43,6
2003 жыл I тоқсан 7,5 11,9 16,3 22,7 41,5
2003 жыл II тоқсан 7,2 11,6 16,3 22,9 42,1
2003 жыл III тоқсан 7,2 11,7 16,3 22,8 42,0
1) Тоқсандық бағалау деректері.
Бұрынғысынша 2003 жылғы III тоқсанда кедей үй шаруашылықтары арасында
2003 жылғы III тоқсанда үй шаруашылығы басшысының жынысына қарай
пайызбен
Тұтынуға пайдаланылған, табыстары бар, үй шаруашылықтары: Үй шаруашылық-тарының барлығы
күнкөріс деңгейінің шамасынан жоғары (кедей емес) күнкөріс деңгейінің
бірінші (ең аз табысты) топ екінші топ үшінші топ
Барлығы 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Соның ішінде басшысы екеудің бірі болып табылатын үй шаруашы-лықтары:
еркек 43,5 62,0 48,1 65,7 58,9 48,9 44,3 36,7
әйел 56,5 38,0 51,9 34,3 41,1 51,1 55,7 63,3
1) Бағалау.
Үй шаруашылығында балалардың болуы кедейлікке ұшырау қатерімен тығыз байланысты.
2003 жылғы III тоқсанда халықтың жынысына және жасына қарай
пайызбен
Тұтынуға пайдаланылған, табыстары бар, үй шаруашылықтары: Үй шаруашылық-тарының барлығы
күнкөріс деңгейінің шамасынан жоғары (кедей емес) күнкөріс деңгейінің
бірінші (ең аз табысты) топ екінші топ үшінші топ
Халық,
барлығы 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Соның ішінде жасына қарай:
0-14 20,5 32,2 24,6 34,7 28,9 25,1 20,0 14,4
15-19 9,9 12,6 10,9 12,7 12,0 11,3 10,4 8,0
20-24 6,7 7,9 7,1 7,7 7,9 7,2 6,6 6,2
25-29 6,2 7,3 6,6 7,5 6,8 6,9 6,1 5,6
30-34 6,3 6,6 6,4 6,5 6,6 6,7 6,3 5,9
35-39 7,4 7,2 7,3 7,2 7,9 7,7 7,8 6,0
40-44 9,1 7,4 8,5 7,1 8,3 8,2 9,3 9,5
45-49 7,8 5,4 7,0 4,9 5,6 7,1 7,7 9,5
50-54 6,7 4,2 5,8 3,8 4,5 5,3 6,9 8,7
55-59 3,9 2,2 3,3 2,0 2,7 3,0 3,2 5,5
60-64 5,0 2,4 4,1 2,2 3,0 3,6 4,6 7,1
65 және одан жоғары 10,5 4,6 8,4 3,7 5,8
Еркектер, барлығы 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
соның ішінде жасына қарай:
0-14 23,7 33,7 27,5 35,7 30,6 28,5 23,1 17,5
15-19 11,7 12,9 12,2 12,8 12,5 12,5 12,6 9,9
20-24 7,4 8,2 7,7 7,9 8,3 7,5 7,2 7,6
25-29 6,6 7,5 6,9 7,8 6,9 7,2 6,6 5,9
30-34 6,3 6,4 6,3 6,3 6,6 6,4 6,4 5,9
35-39 7,0 7,3 7,1 7,5 7,6 7,4 7,3 5,7
40-44 9,0 7,2 8,3 7,0 8,4 8,0 8,8 9,6
45-49 7,3 5,2 6,5 4,8 5,4 6,7 7,2 9,0
50-54 6,3 3,9 5,4 3,5 4,4 4,8 6,5 8,4
55-59 3,3 2,2 2,9 2,0 2,5 2,7 2,8 4,6
60-64 4,0 2,1 3,3 2,0 2,5 3,0 3,7 5,7
65 және одан жоғары 7,4 3,4 5,9 2,7 4,3
Әйелдер, барлығы 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
соның ішінде жасына қарай:
0-14 17,9 31,1 22,2 34,0 27,5 22,1 17,2 12,2
15-19 8,5 12,4 9,8 12,5 11,5 10,3 8,6 6,7
20-24 6,2 7,5 6,7 7,4 7,6 7,0 6,2 5,3
25-29 5,9 7,0 6,3 7,2 6,6 6,7 5,8 5,4
30-34 6,3 6,7 6,5 6,7 6,6 7,0 6,2 5,9
35-39 7,7 7,1 7,5 7,0 8,1 8,0 8,2 6,2
40-44 9,1 7,5 8,6 7,1 8,2 8,3 9,6 9,4
45-49 8,2 5,6 7,3 5,1 5,9 7,3 8,2 9,9
50-54 7,1 4,4 6,2 4,0 4,6 5,7 7,2 8,9
55-59 4,4 2,2 3,7 2,0 2,9 3,3 3,6 6,2
60-64 5,8 2,7 4,8 2,4 3,4 4,1 5,4 8,0
65 және одан жоғары 12,9 5,8 10,4 4,6 7,1
1) Бағалау.
Кедейліктің таралуын көптеген факторлар анықтайды. Үй шаруашылығының көлемі –
15 жастағы және одан асқан экономикалық тұрғыдан белсенді және
1991 1992 1993 1994 1995 1996
Экономикалық тұрғыдан белсенді халық, мың адам 7716,2 7577,8 6963,4
Экономикалық белсенділіктің деңгейі, пайызбен 68,6 67,0 61,5 63,5 66,8
Жұмыспен қамтылған халық, мың адам 7716,2 7577,8 6963,4
Жұмыспен қамтылу деңгейі, % 100,0 100,0 100,0 92,5 89,0
Жалдамалы қызметкерлер, мың адам 7389,5 7210,2 6594,4 6029,8 5466,4
Жұмыспен қамтылған халық санындағы үлесі,% 95,8 95,1 94,7 91,6
Өз бетінше жұмыспен айналысушылар, мың адам 326,7 367,6 369,0
жұмыспен қамтылған халық санындағы үлесі,% 4,2 4,9 5,3 8,4
Жұмыссыз халық, мың адам - - - 536,4 808,3
Жұмыссыздық деңгейі, % - - - 7,5 11,0 13,0
Экономикалық тұрғыдан енжар халық, мың адам 3533,0 3733,7 4355,1
Экономикалық енжарлықтың (әрекетсіздіктің) деңгейі, % 31,4 33,0 38,5 36,5
Жалғасы
1997 1998 1999 2000 2001 2002
Экономикалық белсенді халық, мың адам 7440,1 7052,6 7055,4 7107,4
Экономикалық белсенділіктің деңгейі, пайызбен 68,8 65,9 66,0 66,0 70,2
Жұмыспен қамтылған халық, мың адам 6472,3 6127,6 6105,4
Жұмыспен қамтылу деңгейі, % 87,0 86,9 86,5 87,2 89,6
Жалдамалы қызметкерлер, мың адам 4271,3 3783,0 3354,2 3504,4 3863,3
жұмыспен қамтылған халық санындағы үлесі,% 66,0 61,7 54,9 56,5
өз бетінше жұмыспен айналысушылар, мың адам 2201,0 2344,6 2751,2
жұмыспен қамтылған халық санындағы үлесі,% 34,0 38,3 45,1 43,5
Жұмыссыз халық, мың адам 967,8 925,0 950,0 906,4 780,3
Жұмыссыздық деңгейі, % 13,0 13,1 13,5 12,8 10,4 9,3
Экономикалық тұрғыдан енжар халық, мың адам 3368,8 3649,9 3639,5
Экономикалық енжарлықтың (әрекетсіздіктің) деңгейі, % 31,2 34,1 34,0 34,0
62
Мүмкіндіктері шектеулі клиенттермен әлеуметтік жұмыс
Шетелдік әлеуметтік жұмыстың теориялық үлгілері
Жастар әлеуметтік жұмыстың объектісі ретінде
Мүмкіндіктері шектеулі адамдарға қатысты мемлекеттің әлеуметтік саясаты
Әлеуметтік жұмыс саласында тәжірибе мен әлеуметтік жобалауды ұйымдастыру әдістемесі
Әлеуметтік жұмыскер
ЖАСТАРМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫ ЗЕРТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ
Әлеуметтік жұмыста болжаудың типологиясы
Жастардың әр түрлі категорияларымен әлеуметтік жұмыстың халықаралық тәжірибелері және оның мәні
ХІХ ғасырдағы мұқтаждарға көмек көрсету мен қолдаудың негізгі мәселелері