Атығай ЖШС сипаттамасы

Мазмұны
Кіріспе
1 Кәсіпорынның инновациялық бағытының теориялық негіздері мен оның
1.1 Кәсіпорынның инновациялық іс-әрекетінің ұғымы, мәні, түрлері
1.2 Кәсіпорынның инновациялық іс-әрекетінің экономикалық тиімділігімен өзара байланысы
1.3 Кәсіпорынның инновациялық іс-әрекетінің шетел тәжірибесі
2 Кәсіпорынның инновациялық іс-әрекетінің талдауы және «Атығай» ЖШС
2.1 «Атығай» ЖШС сипаттамасы
2.2 «Атығай» ЖШС қаржы-шаруашылық іс-әрекетінің талдауы
2.3 «Атығай» ЖШС инновациялық бағытының талдауы
3 Кәсіпорынның мәселелері мен даму перспективалары
3.1 Кәсіпорынның инновациялық бағытының дамымағандығының мәселелері
3.2 Экономикалық тиімділігіне жету кезінде кәсіпорынның инновациялық бағытының
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымша А Нығайған бухгалтерлік баланстар 2009-2010 жж.
Қосымша Ә Жыл бойынша кіріс пен шығыс туралы
Қосымша Б Жыл бойынша ақша қаражатының қозғалыс есебі
Қосымша В Графикалық бөлім
КІРІСПЕ
Қазақстанның ұлттық экономикасының индустриалды-инновациялық тұрғыдан дамуы жоғары технологияларға
Қазақстан Республикасының үдемелі индустриалды-инновациялық дамуының 2010-2014 жылдарға арналған
Қазіргі уақытта инновациялық қызметті дамыту, ел экономикасын инновациялық
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. XХ және XXI ғасырлар
Қазақстан Республикасының 2010-2014 жылдарға арналған жылдамдатылған индустриалды-инновациялық даму
Жоғарыда айтылған сөздерді теңгере келе бұл зерттеудің актуалдылығы
Сондықтан кәсіпорынның инновациялық бағытының сапалы ұйымдастырушылық-экономикалық механизмін уақытында
Тақырыптың зерттелу дәрежесі. Бұл мәселе бойынша ғылыми зерттеулер
Сонымен қатар инновациялық іс-әрекетті эффективті басқару бойынша орыс
Қазақстанда инновациялық бағыт бойынша келесі авторлардың еңбектерінде көрініс
Дегенмен бұл еңбектерде әлі де шынайы экономикалық шарттарға
Дипломдық зерртеудің мақсаты мен міндеттері. Бұл жұмыстың мақсаты
Мақсатқа сәйкес келесі міндеттер орындалуы тиіс:
инновациялық бағыттылық іс-әрекетінің теориялық аспектілерін жалпылау және нақтылау;
«Атығай» ЖШС инновациялық іс-әрекетінің мазмұны мен методикалық негіздерін
Шетел тәжірибесінің инновациялық бағыттылығының қаржы және институционалды қолдауын
«Атығай» ЖШС инновациялық іс-әрекетінің жағдайын талдау;
Экономикалық қолайлылыққа жету мақсатымен кәсіпорынның инновациялық бағытының ұйымдастырушылық-экономикалық
Зерттеу объектісі – «Атығай» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі
Зерттеу нысаны кәсіпорынның инновациялық бағыттылығын жүзеге асыру барысында
Зерттеудің теориялық және методологиялық базасын инновациялық іс-әрекет саласындағы
Зерттеудің ақпараттық базасы «Атығай» ЖШС Жарғысы мен кәсіпорының
Ғылыми жаңалылығы экономикалық қолайлылықты ескере отырып кәсіпорынның инновациялық
Негізгі нұсқаулар келесі тармақрда айқындалады:
- микро деңгей тұрғысынан «инновация», «инновациялық іс-әрекет», «инновациялық
- «Атығай» ЖШС инновациялық іс-әрекетінің тиімділік бағасының көрсеткіштері
- «Атығай» ЖШС инновациялық бағыттылығының заманауи жағдайына баға
- экономикалық қолайлылықты ескере отырып кәсіпорынның инновациялық іс-әрекетінің
Зерттеудің жаңалығы - ұйымдастырушылық-экономикалық шаралар ұсынылып, кәсіпорынның
Тәжірибелік маңызы ол отандық экономиканың инновациялық дамуының қарқынын
Зерттеу барысында негізделген теориялық және тәжірибелік нұсқаулар және
Дипломдық жұмыстың құрылымы дипломдық зерттеудің мақсатымен айқындалған. Дипломдық
1 Кәсіпорынның инновациялық бағытының теориялық негіздері мен оның
1.1 Кәсіпорынның инновациялық іс-әрекетінің ұғымы, мәні, түрлері
Қазақстанның ұлттық экономикасының индустриалды-инновациялық тұрғыдан дамуы жоғары технологияларға
Қазақстан Республикасының үдемелі индустриалды-инновациялық дамуының 2010-2014 жылдарға арналған
Қазіргі уақытта инновациялық қызметті дамыту, ел экономикасын инновациялық
Инновациялық қызметті экономикалық басқару шаруашылық және коммерциялық жағдайды
Инновациялық іс-әрекет - бұл – өнімнің сапасының жоғарылауы
Инновациялық іс-әрекетті басқару сұрақтары бойынша менеджменттiң жеке бағыттарын
Инновациялық іс-әрекетті венчурлық қорлар қаржыландырады.
Инновациялық іс-әрекет бұл - ғылыми-техникалық, технологиялық, ұйымдастырушылық, қаржы
Инновациялық іс-әрекеттің өзінің мазмұнына мыналарды қосады:
- кәсіпорынның мәселелерін анықтайды;
- инновациялық іс-әрекетті жүзеге асырады;
- инновациялық іс-әрекетті ұйымдастырады;
Кәсіпорынның инновациялық іс-әрекетінің басты алғышарты бұл – барлық
Сондықтан кәсiпорындарда өнiмдерді, технологиялар және жұмыс орындарының iскерлiк
Бұл тек кәсіпорындағы, оның өнімдерінің, өндірістік-шаруашылықтың және нарықтың
Инновациялық идеялар қайдан шығады? Мұндай идеялардың жетi көзін
- күтпеген жайт оқиға - жетiстiк, сәтсiздiк, сыртқы
- конгруэнттi еместiк - (ол шынымен де қандай?)
- іс-әрекетті қажет ететін жаңашылдықтар;
- сала немесе нарықтың құрылымындағы кенет өзгерiстер жатады.
Жаңашылдықтардың келесi үш көзi сыртқыға жатады, өйткенi олар
демографиялық өзгерiстер;
қабылдаудағы, көңiлдегі және құндылықтар жүйесіндегі өзгерістер,
жаңа бiлiмдер (ғылыми да және ғылыми емес).
Өзгеріске ұшыраған типті қарастырған кезде және аталған жағдайлардың
Өзгерістердің жеті түрінің үшінші және жетінші түрлері аса
Іс-әрекет тудырған өзгеріс жаңағы екеуінен гөрі аса маңызды
Қандай жағдай болса да бұл мәселенің шешімін табуда
«Жаңа білімдер» негізінде аса маңызды, тіпті радикалды өзгерістер
Жаңа білімде негізделген жаңашылдықтар:
барлық қажет факторлардың тиянақты талдауын;
көздеген мақсаттың түсіністігін, яғни нақтя стратегиялық бағыт;
кәсіпкерлік басқаруды ұйымдастыру, өйткені мұнда қаржылық және басқару
Жаңа білімдерге негізделген жаңашылдықтар «әбден жетіліп» сосын ғана
Инновациялық қызметтiң негiзiн қалайтын қағидалары қандай? П. Друкердiң
Ол үшін не істеу керек? Мақсатқа бағытталған жүйелі
Инновация – бұл білімді, дарындылықты, тапқырлықты қажетсінетін жұмыс.
Үлкен табыстарға жету үшін адамдар инновациялармен шындап айналысу
Кәсіпорын инновациялық іс-әрекетті жүзеге асыру барысында ол ең
Инновацияны ұйымдастырып басқарудағы негізгі принцип бұл мықты қызметкерлерден
Тәжірибе көрсеткендей, қолда бар барлық бөлімшелерді инновацияларды тасушы
Және де бұл тек үлкен бизнесті кәсіпорынды ғана
Кәсiпкерлiк және инновациялық қызмет тұрақты негiзде жүргiзiлуi мiндеттi
Инновациялық бөлімшелерді қажет емес жүктемелерден де арылту керек.
Инновациялық жобаны сатудан алынған пайда, өнделген өнімнен алынған
Кәсіпорында жаңашылдықты одан қорықпайтындай ететін атмосфера қалыптастыру қажет.
Аталған принциптердің негізінде инновациялық іс-әрекетті ұйымдастыру кәсіпорынға алдыңғы
Инновациялық іс-әрекет кәсіпорындарда арнайы құрылған бөлімшелерде жүзеге асырылуы
Венчурлық фирма – инновациялық идеяларды жасап шығаратын және
Инновациялық инфрақұрылым - ғылыми идеяның өндірісте қолдау тауып,
Инновациялық инфрақұрылымның негізгі міндеті инновациялық өнім өндірумен (қызмет
Инновациялық инфрақұрылымның экономикалық маңызы елдің экономикалық даму стратегиясын
Қазақстанның ұлттық инновациялық инфрақұрылымының қазіргі жағдайы әрине республиканың
Зерттеу барысында біз елдегі инновациялық инфрақұрылым оның субъектілерінің
Әйтсе де, еліміздегі инновациялық белсенділіктің төмен болуы технопарктердің
Мәселен, көптеген аймақтық технопарктер инновациялық жобалардың болмауынан осы
1.2 Кәсіпорынның инновациялық іс-әрекетінің экономикалық тиімділігімен өзара байланысы
Кәсiпорындар инновациялық қызметтiң ең маңызды есебi инвестициялық шығындардың
Ғылыми зерттеулер және техникалық өңдеулердiң инвестицияларының негiзгi көздерi
- ғылыми зерттеулер және өңдеулердi мемлекеттiк қаржыландыру;
- кәсiпорындардың меншiктi құралдары;
- министрлiктер және мекемелердiң орталықтандырылған қорларының құралдары;
- шетелдiк инвесторлардың қарыз қаражаттар және құралдары.
- кәсiпорындардың меншiктi құралдары;
- министрлiктер және мекемелердiң орталықтандырылған қорларының құралдары;
- шетелдiк инвесторлардың қарыз қаражаттар және құралдары.
Инвестициялық қорлардың экономиканың нақты секторында жеткiлiксiздiкпен дегенмен байланысты
Кәсiпорындардың мүдделiлiктiң жоғарылауының шараларының ғылыми зерттеулердiң нәтижелерiнiң қолдануындағы
Кәсiпорындардың қызметiнiң тиiмдi ғылыми-техникалығымен қамтамасыз етудi iстегi үлкен
Кәсiпорындардың инновациялық қызметтінің қаржы қамтамасыз етуiнiң бағыттарының бiрi
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілік мәселесі қазіргі жағдайдағы әлемде әмбебаб
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінің зерттелуі оның өмірлік циклының фазаларына
Тауар өндіруші өзінің нақты бәсекелестерін, олардың мүмкіндіктерін, артықшылықтары
Бәсекелестіктің салалық деңгейдегі қозғаушы күштерін зерттеу нарықтық экономика
Нарыққа жаңа бәсекелестердің енуі барысында белгілі бір тосқауылдар
- өндіріс қажеттіліктерінің үнемделуі;
- өнімнің жіктелуі мен сатып алушылардың да сол
- тарату каналдарының салыстырмалы жетіспеушігі;
- саладағы артықшылықтардың болуымен белгіленетін тосқауылдар.
Нарықта әрекет етуші компаниялар арасында бәсекелестіктің қарқандылығы мынандай
- бәсекелестердің сан жағынан көп болуы және олардың
- саланың салыстырмалы баяу өсуі;
- үстеме шығындар немесе тауарлы-материалдык корлар құны түріндегі
- дифференциацияның жоқтығы (және тиісінше - конверсия шығындары);
- қуаттардың секірмелі өсімі;
- жоғары деңгейге шығу тосқауылдары.
Бәсеке сипаттамалары және оларды анықтайтын факторларды шартты түрде
Келтірілген бәсеке сайыстың және бәсекелесу қабілетінің факторлары мен
Экономикалық әдебиетте бәсекені оның әдістері бойынша бағалық (баға
Сурет 1.1. Экономикалық тиімділігіне жету іс-әрекетінің күрылымдык
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінің жоғарылауы, оның жақсаруы көбінде іске
Кең таратуды шетел тәжiрибесiнде жобалардың ғылыми-техникалықтары несие берудiң
Инновациялық жобаның табысты iске асыруының негiзiне жаңа өнiмдi
Өлшеулi тиiмдiлiктiң алуын инновациялық қызметте жаңа бұйымның техникалық
Кәсiпорынның инновациялық қызметiнiң шектi нәтижелерiнiң үлкен екiұштылығы жаңа
Инвестор, капиталды (тәуекел) венчурлық салудың негізінде жүзеге асырып,
- негiзгi алшақтың қарызының төленбеуi қауiп-қатер және несие
- пайыздық тәуекел – бұл ұсынылатын қарыздар бойынша
- валюталық тәуекел қарағанда бiр шетелдiк валютаның курсi
Инвестиция салуға белгi капиталды салудың варианттарының таңдауы және
Кәсiпорынның бiрқалыпты дамуының инновациялық стратегиясы потенциалдың производствен ныйға
Кәсiпорынның инновациялық қызметi мыналарды қосады:
- ғылыми зерттеулер және (жаңа бизнес- идеялар және
- шығарылатын бұйымдардың конструкциясының әбден жетiлдiруi және жаңа
- (жаңа құрылымдар және кәсiпорынды басқарудың ұтымды әдiстерi)
- маркетинг зерттеулерiнiң өткiзілуi (сатып алушылардың үлкеюi);
- басқару қаржылай-несие қатынастар және өндiрiстi экономикалық басқару
- ағын және өндiрiстiң тиiмдiлiктерi.
Суретте инновациялардың үш жасауды кезеңi ерекшеленген:
- iргелi зерттеулер;
- қолданбалы зерттеулер;
- тәжiрибе-конструкторлық жұмыстар.
Инновациялардың коммерциялануын қамтамасыз етедi: пайданың шығын және өсуi
Негiзiнде инновациялық қызметтiң қаржы қамтамасыз етуiнiң көздерiмен болып
Кәсiпорындарда өңдеу және кәсiпкерлiктiң дамытуын инновациялық стратегияның iске
- өндiрiспен басқару жүйесiне құрылымдық өрнектеулерi және нарықтың
- инновациялық қызмет және кәсiпорындардың зияткерлiк потенциалының дамуы,
- өндiрiстi табыстардың тұрақты өсуi және еңбекақының жоғарылатуы
Кәсiпорындағы өндiрiстiң бiрқалыпты дамуының инновациялық стратегиясының тұжырымдамасы, оның
Инновациялық бизнес-жоспар өндiрiспен және өнiмдердi сатуын тиiмдi ұйым
Кәсiпорындағы өндiрiстiң бiрқалыпты дамуының инновациялық жоспары оның ұйымы
Сурет 1.2 Кәсіпорынның инновациялық саясатын қалыптастыру
Стратегиялық инновациялық жоспар өндiрiстiң кеңейтуi және қаржы ресурстерінің
Инновациялық жоспар мемлекеттiң экономикалық саясаты бар кәсiпорынында, оның
Инновациялық жоспар кәсiпорын басшысына өзгерiстердiң сыртқы ортаның факторларының
Инновациялық жоспар салған нормативтарден ауытқудың жоспарының орындауын жүйелi
Инновациялық жоспар өндiрiстiң кеңейіп және әбден жетiлуi үшін
Кәсiпорындағы инновациялық жоспар немесе өндiрiстiң ұйымдастыру-техникалық дамытуын жоспар
Бiрiншi кезеңде технология, ұйым және кәсiпорынды басқаруды әбден
Инновациялық жоспардың құрылымы үшiн бастапқы деректер: ғылымның дамуы
Инновациялық жоспардың төрт негiзгi бағытты қосатын цехтар жобасының
- жаңа бұйымдардың шығарылатын өнiмнiң әбден жетiлдiруi және
- өнiмнiң өндiрiс технологиясының жақсаруы;
- жаңа озық жабдықтың енгiзуi, аспаптар және құрал-саймандар;
- бұйымдардың өндiрiсiнiң тапсырма берушiмен және тұтынушымен синхронизацияланылған
Инновациялық жоспардың әрбiр шарасы бойынша бекiтiледi: енгiзудi орын,
Инновациялық жоспар, игерiлген цехтардағы жобалар, өндiрiстiк және техникалық
Инновациялық жоспар үшiншi кезеңде барлық бөлiмдер, цехтар және
Оның өңдеуiне және енгiзудi капиталды салуды тиiмдiлiк көздiң
Ақшалар таза ағын негiзiнде инвестициялардың тиiмдiлiктiң бағасының келесi
- жоспардың шарасының iске асыруынан интегралды тиімділігін мiнездейтiн
Егер таза дисконтталған табыс оң мәндi болса инвестициялық
Дисконттау коэффициентiнiң шамасы төлеудi уақыттан келтiрiлген құнның тәуелдiлiгi
Жобаның ақырғы тиiмдiлiгiнiң биiк бағасы сериялы зауыттағы өндiрiстiң
Суреттегi қисық жобаның iске асыруына жинақы шығындарды қамтып
- терiс ақшалай ағынның максимал мәнi фирманың қаржы
- тиiстi қаржы ресурстары күтiлетiн қаражат бөлігіне жету
- қорлардағы қажеттiктер олардың ықтимал бар болуынан асып
1.3 Кәсіпорынның инновациялық іс-әрекетінің шетел тәжірибесі
Бүгінгі таңда Қазақстанда 50-ден астам бизнес-инкубатор қызмет етуде.
Қазақстандық бизнес-инкубаторлардың қызметінің шағын ғана тәжірибесі олардың бірқатар
Көптеген бизнес-инкубаторлар халықаралық қорлар мен ұйымдар қолдауымен құрылған;
Жеке бизнестің бизнес-инкубаторларды құруға деген ынтасының жеткіліксіздігі;
Жоғары оқу орындары базасындағы инкубаторлардың аз болуы;
Технологиялық бизнес-инкубаторларды қалыптастыратын және дамытатын бірден-бір орта –
Бизнес-инкубаторлармен көрсетілетін қызметтердің шектеулі болуы;
Технологиялық бизнес-инкубаторлардың тиімді дамуына жағдай жасайтын инновациялық кәсіпкерлік
Қаржыландырудың жеткіліксіздігі және осы аталған мәселелерді шешудің ғылыми
«Ұлттық инновациялық қор» АҚ қызметінің басты мақсаты елдегі
Елімізде мемлекет тарапынан қолға алынып жатқан шараларға қарамастан
Қазақстан өңірлерінің инновациялық белсенділігі де әр алуан болып
Әлемдік тәжірибе көрсеткеніндей, инновациялық инфрақұрылымға қажетті жағымды экономикалық
Еуропа елдерінде мемлекет университеттерде жеке сектордың белсенділігін қолдайтын
Жағымды экономикалық ортаны қалыптастыру саясатын жүзеге асыруда
- мемлекет тарапынан әрбір ғылыми-зерттеу ұйымына нақты бір
- ғылыми кадрларды материалдық ынталандыру жүйесін қайта дайындау.
- арнайы ғылыми зерттеулер жүргізіп, оның нәтижелерін өндіріске
- инновациялық мақсаттарға салық несиесін беру, яғни инновациялық
- инновациялық шығындардың өсуіне қарай регрессивті түрде корпоративтік
- инновациялық жобаларды жүзеге асырып, одан пайда тапқан
Жүргізілген зерттеулер негізінде Қазақстан Республикасының инновациялық инфрақұрылымын дамытумен
Бәсекеге қабілетті экономиканы қалыптастыруға ынталы Қазақстан Республикасы өзінің
Қазақстан Республикасының ұлттық инновациялық инфрақұрылымын инновациялық қызметтің мамандандырылған
Зерттеу барысында ұлттық инновациялық инфрақұрылым элементтерін дамытудың басым
- жоғары оқу орындарының жанынан ғылыми-зерттеу орталықтарын ашуды
- технологиялық бизнес-инкубаторларда идеясы бар талантты адамдардың ақыл-ой
- алдын-ала келісім-шарт жасасу нәтижесінде жоғары оқу орындарының
- инновациялық инфрақұрылым элементтері тарапынан арнайы оқу гранттарын
- білікті мамандарды даярлағаны үшін инновациялық инфрақұрылым элементтері
- инновациялық инфрақұрылым элементтерінде жұмыс істеп жатқан жоғары
- зерделі, білікті, таланты бар ғалымдар мен мамандарды
- жас ғалымдардың инновацияларды табуға ынтасын ояту үшін
- ғылыми-зерттеу орталықтарын тек жоғары оқу орындарының жанынан
- ақпараттық және консалтингтік орталықтар тарапынан нарыққа қазіргі
- ұлттық холдингтер тарапынан инновациялық инфрақұрылым элементтеріне тікелей
- инновациялар үшін тартымды бизнес-орта мен инвестициялық климатты
- инновациялық сипаттағы ірі жобаларды жүзеге асырушы ұйымдарды,
Инновациялық инфрақұрылым ұлттық инновациялық жүйенің негізгі құраушыларының бірі
- мемлекет тарапынан инновациялық қызмет үшін қолайлы жағдай
- инновациялық инфрақұрылымды мемлекет және жеке сектор күштерінің
- инновациялық қызметті белсендіретін жүйелі ішкі өндірістік-экономикалық механизм
Қазақстанның қазіргі инновациялық ахуалына жүргізілген талдау нәтижелері еліміздің
Еліміздегі ғылым мен инновациялық дамудың деңгейі төмен болуы
Ұлттық инновациялық инфрақұрылымды дамытудың экономикалық механизмін жүзеге асыру
Біріншісі, жағымды экономикалық ортаны қалыптастыру саясатын жетілдіру. Инновациялық
- экономикалық қолдауларды заңдық-құқықтық қамтамасыз ету;
- инновациялық үрдіске қатысушыларға бірдей жағдай жасау;
- мемлекет пен жеке сектордың ынтымақтастығын орнату;
- өндіріс пен ғылымның байланысын ынталандыру;
- қаржыландырудың мемлекеттік емес көздерін ынталандыру;
- венчурлық бизнесті қолдау және дамыту;
- салық жеңілдіктерін беру және т.б.
Екіншісі, инновациялық инфрақұрылым элементтерінің белсенділігін арттыру тетіктері. Инновациялық
- инновациялық инфрақұрылым шеңберіндегі элементтердің белсенділігін арттыруды еліміздің
- ғылыми-зерттеу мекемелерінің белсенділігін арттыру үшін оларды шетелдің
- инновациялық инфрақұрылым элементтерін бір-екі макротехнологиялар жобасының аясына
- еліміздің әр өңірінде ғылыми-инновациялық кешендер құру;
- арнайы экономикалық және индустриалды аймақтарда жұмыс істейтін
- ұлттық холдингтік компаниялардың инновациялық белсенділігін, біріншіден, байланыс
- даму институттарын бір жобаға кешенді қызмет көрсетуге
- әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар тарапынан өңірдегі табысты кәсіпорындарды жаңа
- экономиканың басым бағыттары бойынша құрылған кластерлерге жергілікті
- тәжірибе көрсетіп отырғанындай, ғылыми-техникалық әлеует ғылымның іргелі
- жобалық-зерттеу бағытында - жаңа және неғұрлым жетілдірілген
- тәжірибе-конструкторлық әзірлемелерді дайындау бағытында - инновациялық инфрақұрылым
- тәжірибелік және шағын сериялы өндірістерді ұйымдастыру бағытында
2 Кәсіпорынның инновациялық іс-әрекетінің талдауы және «Атығай» ЖШС
2.1 «Атығай» ЖШС сипаттамасы
«Атығай» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде
Компанияның орналасқан орны:
140000, Қазақстан Республикасы, Павлодар қаласы, Короленко көшесі, 8/1.
Серіктестіктің құрылтайшылары – жеке адамдар. Біріншісінің жарғылық капиталына
«Атығай» ЖШС өзінің іс-әрекетін келесі нормативті актілер мен
- «Атығай» ЖШС Жарғысы (1999 ж. 10.01 №
- «Атығай» ЖШС құрылтайшылық келісімі;
- 1999 ж. 1.07. № 409 – 1
- 1998 ж. 22.04. № 220 – 1
- Қазақстан Республикасының ұйымдарының қаржы-шаруашылық іс-әрекетін басқаратын басқа
«Атығай» ЖШС бақаратын органдар болып: басқарудың жоғарғы органы
Қатысушылардың жалпы жиналысы мен оның президентінің өкілеттілік саласы
Президентің қоластына серіктестіктің бас директоры кіреді. Ол директорлар
Қаржы директоры келесі жұмысты басқарады:
- кәсіпорынның қаржы жоспарларын жасайтын қаржы-талдау бөлімін;
- ақша операцияларын басқарылуын және реттелуін; өзінің қаржы
- ақша қаражатының қозғалысының есебінің жасалуын; қаржы нәтижелерінің
- шаруашылық іс-әрекет бойынша толық және анық ақпарат
- өндіріс шығындарының есебін; бухгалтерлік жұмыстарының компьютеризациялануы мен
- бақылау-ревизиялық басқарылуын, оның қызметіне бухгалтериямен бірлесіп келісім
- кәсіпорынның қаржы-шаруашылық іс-әрекетінің құжат ревизиясы;
- қорға түсіп жатқан ақша қаражатының және тауар-материалды
- ішкі аудит.
«Атығай» ЖШС бухгалтерлік есеп орталық бухгалтерияда келесі нормативті
- 1995 ж. 26.12. № 2732 (1997 ж.
- 2002 ж. 29 қазанынан қаржы есебін көрсету
- Бухгалтерлік есептің стандарттарымен (толықтырылған және енгізілген);
- Бухгалтерлік есептің стандартты методикалық нұсқауларымен;
- 2002 ж. 18 қыркүйегінен № 438 бухгалтерлік
- Бухгалтерлік есептің типтік жоспарларын қолдану бойынша түсіндірмелер
- «Атығай» ЖШС есеп саясатымен;
- «Атығай» ЖШС есептерінің жұмыс жоспарымен;
- Бухгалтерлік есепті ұйымдастыруда методикалық нұсқаулықтар, нұсқаулар және
«Атығай» ЖШС бухгалтерлік және қаржы есебінің басты мақсаты
ЖШС бухгалтерлік есебі келесі принциптерге сәйкес жүргізіледі:
- кірістер шынымен де ақталған кезде және керісінше
- қаржы есебі келешекте компания қызмет жасайтынының негізінде,
Қателердiң түзетуiн соманың алдыңғы мерзiмдердiң қаржы есептеу нәтижелерiнiң
Қаржы есебінің негізгі сапалы сипаттамалары: ұғынықтылық, орындылық (шынымен
«Атығай» ЖШС есеп саясатындағы өзгерістер келесі жағдайларда орын
- қажет болған жағдайда заңнамаға сәйкес, сонымен қатар
- өзгеріс «Атыгай» ЖШС қаржылық операцияларының және ондағы
Шаруашылық операция орын алған фактілердің сәйкес бухгалтерлік есептер
Бухгалтерлік жазбалар қолмен де және де 1С:Бухгалтерия есепті
«Атығай» ЖШС басшылығы бухгалтерлік құжаттарға қол қою құқығы
«Атығай» ЖШС бухгалтерлік есептері мәліметтерінің шынайылығын қамтамасыз ету
Инвентаризацияны жүргізу барысында ол жоспарлық және кенеттік сипатқа
- негізгі қаражаттың, тауар-материалды құндылықтардың, инвентаризациясы жылына бір
- ЖШС ақша құжаттары мен қаражаттардың инвентаризациясы айына
- «Атығай» ЖШС дебиторлардың және кредиторлардың есептерімен инвентаризация
Жоспарлық инвентаризацияларға қарамастан ЖШС кенет инвентаризациялары бірінші басшының
«Атығай» ЖШС негізгі қаражаттардың есебі «Негізгі қаражат есебі»
Басты мақсаты мен орындаған қызметтерінің нәтижесінде «Атығай» ЖШС
- жер;
- ғимараттар мен құрылыстар;
- машина және жабдықтар, қолдан-қолға берілетін құрылғылар;
- транспорт құралдары;
- басқа;
- аяқталмаған құрылыстар.
Негізгі қаражаттың түсуі. ЖШС іс-әрекетінің негізгі құралдары шаруашылық
ЖШС материалды емес активтерге қаражат салуы мүмкін, оның
- анықтауға болады;
- компаниямен басқарылады;
- келешекте экономикалық табыс әкеле алады;
«Атығай» ЖШС ақша қаражатының айналуына кассада материалды жауапты
- шығыс және кіріс кассалық ордерлерінің дрыстығын қадағалау,
- ақша қаражатын алу мен беру;
- кассалық кітапта кассалық оперцияларды тіркеу журналы;
- банкке қолда бар қомақты қаражатты тапсыру;
«Атығай» ЖШС қызметкерлерінің еңбегі шығындарды қалыптастыруда «Тауар-материалды қорлардың
«Атығай» ЖШС еңбек ақысының жалпы фондын және қызметкерлердің
Материалды құндылықтарға тауарлар, материалдар, сатып алынатын полуфабрикаттар, өнімдердің
Материалды қорлардың есебі «Тауар-материалдар қорлардың есебі» №
Материалды құндылықтар өндірістік және шаруашылық қажеттілік туып жатқанда
- материалды қорлардың сатып алынатын бағасы (Қазақстан Республикасының
- кредитке алынған материалды қорларға кеткен шығындар пайызын
- комиссиондық төлемдер, жабдықтаушы және дәнекер ұйымдарға төленген;
- кеден баж салығы;
- жабдықтаушылардан материалды қорларды алған кезде ыдыс пен
- транспорттық-дайындық шығындары;
- сақтау және шарттасқан орынға дейін апарып салу
Шарттасқан орынға дейін апарып салу шығындарымен байланысты (жүк
«Атығай» ЖШС жарғылық капиталы ЖШС құрылтайшы-қатысушыларымен берілген активтердің
«Атығай» ЖШС резервті капитал жасалмайды. Өзінің капиталының есебі
«Атығай» ЖШС қаржылық есебі өзінің мазмұнына мыналарды қосады:
- Бухгалтерлік баланс;
- Шығындар мен кіпістер туралы есеп;
- Ақша қозғалысы туралы есеп;
- Өзіндік капиталдағы өзгерістер туралы есеп;
- Түсіндіру қағазы мен есеп саясты бойынша ақпарат.
«Атығай» ЖШС қаржылық есебі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік пен
Қаржылық есептің жасалынуы және оның сапалы сипаттамалары:
1. Төлеу - принцип, кірістер олар шынымен де
2. Үзілмеушіліктік – субъект өзінің іс-әрекетін ұзақ уақыт
3. Ұғынықтылық – бұл қаржы есептерінде көрініс тапқан
4. Орыншылдығы – қаржылық ақпарат барлық жағынан орынды
5. Мәндік – бұл қаржылық есептерде көрініс тапқан
6. Сенімділік – бұл қаржылық есептерде көрініс тапқан
7. Шынайы көрінісс - бұл қаржылық есептерде көрініс
8. Мәннің формадан басым болуы – бұл ақпарат
9. Бейтараптылық - бұл қаржылық есептерде көрініс тапқан
10. Сақтық – есеп сақтық дәрежесіне сәйкес жасалған:
11. Толықтық – субъектінің қаржылық есебінде ақпарат толыққанды
12. Салыстырмалылық – ақпарат бірінші кезеңінен екінші кезеңге
Бухгалтерлік баланс «Қаржылық есебін көрсету» № 30 СБЕ
«Атығай» ЖШС бухгалтерлік балансы өзінде бар активтер мен
Материалды емес активтер;
Негізгі қорлар;
Инвестициялар;
Тауар-материал қорлары;
Тұтынушылардың және тапсырыс берушілердің қарыз болуы және де
Қаржы инвестициялары және ақша (бағыттағы ақша, арнайы шоттағы
Жарғылық капитал мен басқа өіндік капитал;
Жабдықтаушы және өңдеушілерге қарыз болу, және тағы да
Қарызға алу;
Бюджет есептесу;
Қорлар;
Ұзақ мерзімді міндеттер, қосымша төлемдермен бірге;
Азшылықтың үлесі.
СБЕ № 30 принципі негізінде шығыс пен кіріс
Негізгі іс-әрекеттен түскен кіріс;
Сатылымға шыққан дайын өнімнің өзіндік құны (тауарлар, жұмыстар
Жалпы кіріс;
Кезеңнің шығыстары (сатылымға шығару шығындары, жалпы және әкімшілік
Негізгі іс-әрекеттен (зиян) түскен кіріс;
Негізгі емес іс-әрекеттен (зиян) түскен кіріс;
Салық салуға дейінгі қарапайым іс-әрекеттен (зиян) түскен кіріс;
Корпоративный кіріс салығы;
Салық салғаннан кейінгі қарапайым іс-әрекеттен (зиян) түскен кіріс;
Дербес жағдайлардан (зиян) түскен кіріс;
Таза кіріс (зиян).
«Атығай» ЖШС өзінің есебінде немесе түсіндірме қағазында кіріс
Ақша қозғалысының есебі «Ақша қозғалысының есебі» № 4
Қаржы есебіне берілетін түсндірме қағазы:
- есеп саясаты мен қаржы есебіне дайындық негізі
- СБЕ талап ететін ақпаратты береді, өйткені бұл
- Толық көрініс жасау үшін қосымша ақпаратты қамтамасыз
Түсіндірме қағазы бухгалтерлік баланста көрсетілген сандардың нақты талдауы
- СБЕ сәйкес өтініш;
- есеп саясаты мен баға беру негізінде қолданылатын
- қаржы есебінің әрбір формасында көрсетілген баптар үшін
- басқа да ашылулар (келісім міндеттері мен басқа
«Атығай» ЖШС есебі барлық құрылтайшылық құжаттарға (жарғы) сәйкес
Жылдық есеп кезеңіне күнтізбе жылының басы болып қаңтар
«Атығай» ЖШС қаржы есебі бас бухгалтер мен директордың
«Атығай» ЖШС өзінің іс-әрекетінде есеп саясатына жеке нормативті
Есеп саясатында өзгерістер мынадай жағдайларда орын алуы мүмкін:
- Қазақстан Республикасының заңнамасындағы өзгерістер;
- Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есепті нормативті реттеу жүйесіндегі
- заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуы (қосылу, бөліну);
- меншік иелерінің өзгеруі;
- шаруашылық операцияларды, активтерді, өзіндік капиталын, міндеттерді, іс-әрекет
- егер есеп саясатының өзгеруі компанияның қаржы есебінде
- стандарттарды орнататын органдар өзгерістерді талап еткен жағдайда;
«Атығай» ЖШС есеп саястындағы өзгерістер перспективті болып көрінеді.
«Атығай» ЖШС есеп саясатындағы өзгерістер туралы ақпарат негізгі
«Атығай» ЖШС есеп саясатындағы өзгерістер қаржы есебінің есептік
- өзгерістер себебі;
- есеп кезеңі бойынша өзгертілген соманы және әрбір
- есеп кезеңінде таза кірісті (зиян) анықтаған кездегі
- кезеңдер бойынша түзетілген сомалар, салыстырмалы мәліметтерге және
- қайта саналған салыстырмалы мәліметтер немесе оларды қайта
2.2 «Атығай» ЖШС қаржы-шаруашылық іс-әрекетінің талдауы
Қоғам дербес, белгіленген заңдылықтардың талабының есебі бойынша, өз
Қоғам жұмыскерлерінің әлеуметтік қамтамасыз етілуі Қазақстан Республикасының заңнамасына
2008 жылы орташа айлық жалақы мөлшері 24 534
Орташа айлық жалақының көбеюі 2010 жылға келді. 2008-2009
2009 және 2010 жылы жоғары деңгейлі мамандардың 3
Орташа деңгейлі мамандардың саны 2008 жылы 18 адамнан
Кәсіпорындағы құжат айналым және есеп ықшамдауы ақпарат дайындаумен
Зерттелетін 3 жыл ішіндегі негізгі табиғи және
1 кесте – 2008-2010 жж. «Атыгай» ЖШС-ның негізгі
мың теңге
№ Көрсеткіштер 2008 2009 % 2010 % Өзгертулер
мың теңге мың теңге
мың теңге
6 топ – 4 топ 7 топ –
1 2 3 4 5 6 7 8
1 Айналымның пайдасы 386 720 355 762 -8,0
2 Қызметкерлердің орташа саны 455 38 -7,1 32
3 Төлем ақы қоры 102 029 117 630
4 әлеуметтік салыққа аударылымдар 20 407 19 277
5 Тауардың өзіндік құны 275 417 242 289
6 Пайда мен шығыны 117 12 429 10
7 Рентабельділік 0,71 0,68 -4,4 0,68 0,5 0,003
2008 жылы айналымның пайдасы 386 720 мың теңгені
2009 жылғы оң өзгерістердің бірі ретінде табыстан гөрі
Нәтижесінде таза табыс айтарлықтай жоғары болып, 2009 жылы
Кестеге қарап 2009 жылы кәсіпорында төмен рентабелді өндіріс
Өндіріс процестерін оптимизациялаудың, жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбегінің қолданылуын
Өндірісі қорының құрамын талдап көрейік. Негізгі және айналымға
2 кесте – 2008-2010 жылдарға арналған «Атығай» ЖШС
мың. теңге
Көрсеткіштер 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл
1 2 3 4
Негізгі , всего 225 569 236 522 365
- құрылыстар мен ғимараттар 63 571 69 313
- машина мен жабдықтар 100 794 88 731
- транспорт құралдары 5 464 5 825 10
- өзге негізгі қорлар 17 666 35 629
- аяқталмаған құрылыстар 38 074 37 024 37
Негізгі қорлардың тозуының көрсеткіштері (%) 36,7 40,5 34,4
Өндіріс көлемі, барлығы 398 314 391 959 571
Сатылымға шығару көлемі, барлығы 386 720 355 762
Өндіріс пен сатылымға шығару шығысы 298 575 259
Таза табыс (+), зиян (-) 117 12 429
Дебиторлік қарыз, барлығы 16 388 26 838 20
- алынатын шоттар 5 110 10 715 10
- келешек кезеңдердің шығындары 4 913 0 3
- алынған аванстар 2 034 1 659 1
- өзге дебиторлік қарыздар, 4 331 14 464
Кредит қарызы 326 798 154 192 330 489
Ұзақ мерзімді кредит қарызы 12 315 17 876
Қысқа мерзімді кредит қарызы 314 483 136 316
Қызметкерлер саны, барлығы 705 655 602
- әкімшілік-басқару персоналы 67 65 64
- өндіріс персоналы 613 567 520
- қосалқы персоналы 25 23 18
Өндірістік қорларының негізгі бөлігін машиналар м ен жабдықтар
Келесі құрылыс пен ғимараттар, 2008 жылы - 63
Өндіріс қорларының құрамы зерттелінетін кәсіпорынды өнеркәсіп ретінде танытады.
Өндіріс көлемі сату көлемінен әлдеқайда жоғары болып табылады.
Қысқа мерзімді дебит қарызы қысқа және ұзақ мерзімді
Әкімшілік-басқару персоналының саны төмендемейді. Қызметкерлердің штаттық тізімінің жартысы
Кәсіпорындағы негізгі қорларды тиімді қолдану бойынша келесі көрсеткіштер
- қордың қайтарылуы – жалпы өнімнің құнының өндірістік
- өнімнің қор көлемі – жалпы өнімнің 1
- қорды көздеу – ортажылдық қызметкер есебіне өндірістік
Негізгі қорлардың ортажылдық құны:
2008 жыл = (374334+225569)/2=299952 мың теңге
2009 жыл =(225569+236522)/2=231046 мың теңге
2010 жыл =(236522+365032)/2=300777 мың теңге
Қордың қайтарылуы:
2008 жыл = 398314/299952=1,33
2009 жыл = 391959/231046=1,69
2010 жыл = 571645/300777=1,90
Қор көлемі:
2008 жыл = 299952/398314=0,75
2009 жыл = 231046/391959=0,59
2010 жыл = 300777/571645=0,53
Қорды көздеу:
2008 жыл = 299952/705= 425,5 мың теңге
2009 жыл = 231046/655= 352,7 мың теңге
2010 жыл = 300777/602= 499,6 мың теңге
Алынған мәлімметтерді кестеге салып негізгі өндірістік қорларды тиімді
3 кесте – «Атығай» ЖШС 2008-2009 жылдарға
№ п/п Өндірістік қорларды тиімді пайдаланудың көрсетіштері 2008
1 Қордың қайтарылуы 1,33 1,69 1,90
2 Қор көлемі 0,75 0,59 0,53
3 Қорды көздеу (мың теңге) 425,5 352,7 499,6
Негізгі өндірістік қорларды тиімді пайдаланудың көрсетіштерінің оң жаққа
2009-2010 жылдары қор қайтарылуының өсуі негізгі қорларды тиімді
2009 жылы қорды көздеу 425,5 мың теңгеден 352,7
Сонымен қатар қаржы талдауы кәсіпорынның шынайы жағдайы және
Қаржы анализі келесі сипаттамалар бойынша айқындалады:
- өтімшілік;
- қаржы тұрақтылығы;
- іскери белсенділік;
- рентабелділік.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайының анализі оның есептік балансы мен
Аналитикалық баланстың талдануы үшін төменде келтірілген тәсілдерді пайдаланады:
- баланстық мақалалардың құрамының бастапқы өзгеруінсіз баланс бойынша
- тығыздалған аналитикалық балансты кейбір құрамы бойынша
- баланстың ішіндегі регулятивтің қосымша тазартылуын, кейіннен керекті
4 кесте – 2008-2010 жж. «Атыгай» ЖШС
мың теңге
Активтер 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл
1 2 3 4
1. Ұзақ мерзімді активтер
Негізгі заттардың қалдықталған бағасы, барлығы 225 569 236
- ғимараттар 63 571 69 313 78
- машина пен құралдар 100 794 88 731
- көлік 5 464 5 825 10 675
- басқа да негізгі заттар 17 666 35
- аяқталмаған құрылыс 38 074 37 024 37
Негізгі заттардың тозықтылығы 130 761 160 774 191
Ұзақ мерзімді активтердің барлығы 225 569 236 522
2. Ағымдағы активтер
ТМЗ, барлығы 93 756 110 934 160 787
- материалдар 69 574 63 651 71 333
- аяқталмаған өндіріс 12 588 11 086 8
- тауарлар 11 594 36 197 80 891
Қысқа мерзімді дебитор қарызы, барлығы 16 388
- алынатын шоттар 5 110 10 715 10
- алдыңғы мерзімді шығындар 4 913 0 3
- алынған аванстар 2 034 1 659 1
- басқа да дебитор қарызы 4 331 14
Ақша 8 140 290 366
Ағымдағы барлық активтер 118 284 138 062 181
Баланс 343 853 374 584 546 212
Өзіндік капитал мен міндеттер
3. Өзіндік капитал
Жарғылық капитал 6 979 198 585 221 487
Қайта бағалау сомасы 102 087 93 318 109
Бөлінбеген кіріс (зиян) -92 011 -71 511 -115
Барлық өзіндік капитал 17 055 220 392 215
4. Ұзақ мерзімді міндеттер
Қарыз, барлығы 0 0 146 522
- банктердің қарызы 0 0 146 522
Мерзімі ұзартылған корпоративтік кіріс салығы 12 315 17
Барлық мерзімі ұзартылған міндеттер 12 315 17 876
5. Ағымдағы міндеттер
Қысқа мерзімді қарыздар мен овердрафт 20 667 32
Ұзақ мерзімді қарыздардың ағымдағы бөлігі 191 606 0
Қысқа мерзімді несие қарызы 64 311 68 231
Бюджетпен есептесу 7 030 21 769 12 877
Басқа да несиелік қарыздар, барлығы 30 869 14
Барлық ағымдағы міндеттер 314 483 136 316
Баланс 343 853 374 584 546 212
Тығыздалған баланс бойынша қоғам мықты өндіріс базасын иеленіп
Баланста ЖШС үздіксіз жұмысын қамтамасыз ететін баптар мен
Тұтынушылардың дебитор қарызы үлкен емес.
Серіктестіктің жарғылық капиталы өсіп келеді. «Қайта бағалау» бабы
2010 жылы «Банктер қарызы» бабы бойынша қоғамда ұзақ
Келесі аналитикалық кестелерде нақтырақ баланс баптарының динамикасын талдайық.
Көлденең баланс баптар балансының өзгерісін есеп кезеңінің басына
6 кесте – 2008-2010 жж. арналған «Атыгай»
мың теңге
Активтер 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Абсолютті
қисаюлар
3 топ – 2 топ 4 топ –
1 2 3 4 5 6 7 8
1. Ұзақ мерзімді активтер
Негізгі заттардың қалдықталған бағасы, барлығы 225 569 236
- ғимараттар 63 571 69 313 78
- машина пен құралдар 100 794 88 731
- көлік 5 464 5 825 10 675
- басқа да негізгі заттар 17 666 35
- аяқталмаған құрылыс 38 074 37 024 37
Негізгі заттардың тозықтылығы 130 761 160 774 191
Ұзақ мерзімді активтердің барлығы 225 569 236 522
2. Ағымдағы активтер
ТМЗ, барлығы 93 756 110 934 160 787
- материалдар 69 574 63 651 71 333
- аяқталмаған өндіріс 12 588 11 086 8
- тауарлар 11 594 36 197 80 891
Қысқа мерзімді дебитор қарызы, барлығы 16 388
- алынатын шоттар 5 110 10 715 10
- алдыңғы мерзімді шығындар 4 913 0 3
- алынған аванстар 2 034 1 659 1
- басқа да дебитор қарызы 4 331 14
Ақша 8 140 290 366 -7 850 76
Ағымдағы барлық активтер 118 284 138 062 181
Баланс 343 853 374 584 546 212 30
Өзіндік капитал мен міндеттер
3. Собственный капитал
Уставный капитал 6 979 198 585 221 487
Сумма переоценки 102 087 93 318 109 277
Нераспределенный доход (убыток) -92 011 -71 511 -115
Итого собственного капитала 17 055 220 392 215
3. Өзіндік капитал
Жарғылық капитал 0 0 146 522 0 146
Қайта бағалау сомасы 0 0 146 522 0
Бөлінбеген кіріс (зиян) 12 315 17 876 17
Барлық өзіндік капитал 12 315 17 876 164
4. Ұзақ мерзімді міндеттер
Қарыз, барлығы 20 667 32 101 40 000
- банктердің қарызы 191 606 0 0 -191
Мерзімі ұзартылған корпоративтік кіріс салығы 64 311 68
Барлық мерзімі ұзартылған міндеттер 7 030 21 769
5. Ағымдағы міндеттер 30 869 14 215 59
Қысқа мерзімді қарыздар мен овердрафт 314 483 136
Ұзақ мерзімді қарыздардың ағымдағы бөлігі 343 853 374
Кәсіпорынның көлденең балансын талдай отырып 2009 жылы негізгі
Негізгі қорлардың динамикасында аса үлкен назар қоғамдағы машина
Қайта бағалау нәтижесінде құрылыстар мен ғимараттардың құны 2008
2009 жылы аяқталмаған құрылыс 38 074 мың теңгені
Зерттеліп отырған кәсіпорында есептелген тозық жоғары: 2008 жылы
Тауар-материалды қорлардың өсуі 2008 жылы 93 756 мың
2009 жылы материалдар қоры 5 923 мың теңгеге
Аяқталмаған өндіріс көлемі 2009 жылы 1 502 мың
ТМҚ жалпы өсіміне тауарлардың өсуі әсер етті. Осылай
Қоғамның қоймаларындағы сатылымға шықпаған тауарлардың өсуі – теріс
Дебитор қарызы 2008 жылы 16 388 мың теңгені,
Тұтынушылардың дебитор қарызының сомасы: 2008 жылы – 5
2009 жылы басқа да дебитор қарызының 10 133
Серіктестіктің шоты мен кассасындағы ақша 2008 жылы үлкен
Өзіндік капитал баптары мен қоғам міндеттерінің динамикасын талдап
2008 жылы кәсіпорындағы бөлінбеген зиян 92 011 теңгені
2010 жылы банк қайта ұзақ мерзімді несие алып
Шегіндірілген корпоративті кіріс салығы 2009 жылы 12 315
Қоғам шұғыл міндеттерді орындау үшін қысқа мерзімді несие
2009 жылы қоғам ұзақ мерзімді қарызын 191 606
Жабдықтаушылардың алдындағы несие қарызы 2008 жылы 64 311
2010 жылдың кері сәті болып басқа да несие
Қоғамның тік балансының талдауына көшейік.
Тік балансының талдауы – бұл қорытынды қаржы көрсеткіштерінің
7 кесте – Тік баланс
%
Активтер 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерістер
топ 3 - топ 2 топ 4 -
1 2 3 4 5 6
1. Ұзақ мерзімді активтер
Негізгі заттардың қалдықталған бағасы, барлығы 65,6 63,1 66,8
- ғимараттар 18,5 18,5 14,4 0,0 -4,1
- машина пен құралдар 29,3 23,7 36,2 -5,6
- көлік 1,6 1,6 2,0 0,0 0,4
- басқа да негізгі заттар 5,1 9,5 7,5
- аяқталмаған құрылыс 11,1 9,9 6,8 -1,2 -3,1
Негізгі заттардың тозықтылығы 38,0 42,9 35,1 4,9 -7,8
1 2 3 4 5 6
Итого долгосрочных активов 65,6 63,1 66,8 -2,5 3,7
2. Ағымдағы активтер
ТМЗ, барлығы 27,3 29,6 29,4 2,3 -0,2
- материалдар 20,2 17,0 13,1 -3,2 -3,9
- аяқталмаған өндіріс 3,7 3,0 1,6 -0,7 -1,4
- тауарлар 3,4 9,7 14,8 6,3 5,1
Қысқа мерзімді дебитор қарызы, барлығы 4,8 7,2
- алынатын шоттар 1,5 2,9 2,0 1,4 -0,9
- алдыңғы мерзімді шығындар 1,4 0,0 0,7 -1,4
- алынған аванстар 0,6 0,4 0,2 -0,1 -0,2
- басқа да дебитор қарызы 1,3 3,9 0,8
Ақша 2,4 0,1 0,1 -2,3 0,0
Ағымдағы барлық активтер 34,4 36,9 33,2 2,5 -3,7
Баланс 100 100 100
Өзіндік капитал мен міндеттер
3. Өзіндік капитал
Жарғылық капитал 2,0 53,0 40,5 51,0 -12,5
Қайта бағалау сомасы 29,7 24,9 20,0 -4,8 -4,9
Бөлінбеген кіріс (зиян) -26,8 -19,1 -21,1 7,7 -2,0
Барлық өзіндік капитал 5,0 58,8 39,5 53,9 -19,3
4. Ұзақ мерзімді міндеттер
Қарыз, барлығы 0,0 0,0 26,8 0,0 26,8
- банктердің қарызы 0,0 0,0 26,8 0,0 26,8
Мерзімі ұзартылған корпоративтік кіріс салығы 3,6 4,8 3,3
Барлық мерзімі ұзартылған міндеттер 3,6 4,8 30,1 1,2
5. Ағымдағы міндеттер
Қысқа мерзімді қарыздар мен овердрафт 6,0 8,6 7,3
Ұзақ мерзімді қарыздардың ағымдағы бөлігі 55,7 0,0 0,0
Қысқа мерзімді несие қарызы, барлығы 18,7 18,2 9,9
Бюджетпен есептесу 2,0 5,8 2,4 3,8 -3,5
Басқа да мерзімді несие қарызы, барлығы 9,0 3,8
Барлық ағымдағы міндеттер 91,5 36,4 30,4 -55,1
Баланс 100 100 100
Негізгі қорлардың қалдық құны активтер құрамында 50% құрайды.
Негізгі қорлар бабынан активтер құрамында салыстырмалы салмақты машиналар
Құрылыстардың және ғимараттың үлесі 2008 жылы 18,5%, 2009
Көлік құралдары 2008-2009 жылдары 1,6% 2010 жылы
Аяқталмаған құрылыстың салыстырмалы салмағы 2008 жылы - 11,1%
Баланс құрамында тауар материал қорлары маңызды орын алады.
Активтердің кірісінің коэффициенттері: сатылымға шыққан пайда есеп
Кезең бойынша сатылымнан алынған пайда/ баланс қорытындысы*100%.
3 жыл бойынша осы көрсеткішті санап шығайық.
Активтердің кірісінің коэффициенттері:
2008 жыл = 386720/343853*100=112%
2009 жыл = 355762/374584*100=95%
2010 жыл = 490754/546212*100=90%
Бұл коэффициент үшін орта бағалау сипаттарын белгілеу мүмкін
Негізгі қызметтің пайда коэффициенті (К1): сатылымға шыққан тауар
Сатылымнан шыққан пайда (шығын)/Сатылымнан шыққан табыс*100%
К1 2008 жыл = 111303/386720*100=28,78%
К1 2009 жыл = 113473/355762*100=31,89%
К1 2010 жыл = 154838/490754*100=31,55%
Орташа бағалау сипаттамасы:
10% кем - қанағаттандырылмаған;
5% - 15% дейін - қанағат;
15% жоғары - жақсы.
Бұл коэффициент кәсіпорынның негізгі өндіріс қызметі қаншалықты тиімді
Рентабелділік коэффициенті (К2): қаржы шаруашылық қызметінің пайдасы сатылымға
Қаржы шаруашылық қызметінен кірген пайда/сатылымнан алынған табыс *100%.
К2 2008 жыл = 3270/386720*100=0,84%
К2 2009 жыл = -1615/355762*100=-0,45%
К2 2010 жыл = -12197/490754*100=-2,48%
Орташа бағалау сипаттамасы:
0% кем - қанағаттандырылмаған ;
0% - 10% дейін - қанағат;
10% астам - жақсы.
Рентабелділік коэффициенті (К3): Салық салуға дейінгі пайданың сатылымнан
Есеп жылының пайдасы / сатылымнан алынған табыс*100%.
К3 2008 жыл = 3859/386720*100=0,99%
К3 2009 жыл = 17990/355762*100=5,06 %
К3 2010 жыл = 5011/490754*100=1,02%
Орташа бағалау сипаттамасы:
0% кем - қанағаттандырылмаған;
0% - 5% дейін - қанағат;
5% астам жақсы.
Рентабелділік коэффициенті (К4): Бөлінбеген пайданың сатылымнан алынған табысқа
Бөлінбеген пайда / сатылымнан алынған табыс*100%.
К4 2008 жыл = -92011/386720*100=-23,79%
К4 2009 жыл = -71511/355762*100=-20,10%
К4 2010жыл = -115041/490754*100=-23,44%
Орташа бағалау сипаттамасы:
0% кем - қанағаттандырылмаған;
0% - 5% дейін - қанағат;
5% астам - жақсы
Берілген көрсеткіштердің талдауы кезінде «Атығай» ЖШС бухгалтерлік есептерінде
Кәсіпорынның қорларының дерек көздерін қарастырайық.
8 кесте - Қорлардың қалыптасуының негізгі дерек көздері
мың теңге
№ п/п Көрсеткіштер 2008 жыл 2009 жыл 2010
4 топ-3 топ 5 топ-4 топ
1 2 3 4 5 6 7
1 Өзіндік капитал 17 055 220 392 215
2 Ұзақ мерзімді активтер 225 569 236 522
3 Өзіндік айналым капиталының болуы (1- 2 беттер)
4 Ұзақ мерзімді міндеттер 12 315 17 876
5 Қысқа мерзімді міндеттер 314 483 136 316
6 Өзіндік және ортақ қарыз қаржыларының (3+ 4+5
7 Қордың жалпы көлемі 93 756 110
8 Қордың қалыптасуының жетіспеушілігі мен артықшылығының ұзақ мерзімді
9 Негізгі қордың қалыптасуы мен жабылуының жалпы мөлшерінің
Кесте көрсетіп отырғандай «Атығай» ЖШС өзінің қорларын үш
Негізгі қордың қалыптасуы мен жабылуының жалпы мөлшерінің артықшылығы
7 кесте – «Атығай» ЖШС рентабелділік коэффициентінің динамикасы.
Көрсеткіштер 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерістер
гр 3 - гр 2 гр 4 -
1 2 3 4 5 6
К1 28,78 31,89 31,55 3,11 -0,34
К2 0,84 -0,45 -2,48 -1,29 -2,03
К3 0,99 5,06 1,02 4,07 -4,04
К4 -23,79 -20,10 -23,44 3,69 -3,34
Рентабелділік талдауының нәтижелері бойынша «Атығай» ЖШС негізгі өндірісі
Тұрақты болып өзінің құралдары есебінен активке (негізгі қорлар,
Фирманың қаржы жағдайының тұрақтылығын бағалау үшін келесі коэффициенттерді
1) Өзіндік қаражатпен қамтамасыз ету;
2) Материалды қорларды өзіндік құралдармен қамтамасыз ету коэффициенті;
3) Өзінің капиталының ептілік коэффициенті;
4) Тұрақты активтің индексі;
5) Тозу коэффициенті;
6) Дайындық коэффициенті;
7) Мүліктің шынайы құнының коэффициенті;
8) Автономия коэффициенті;
9) Қарыз және өзінің құралдарының қатынас коэффициенті.
Жоғарыда көрсетілген коэффициенттерді есептеп және оларды талдап шығайық.
Өзіндік қаражатпен қамтамасыз ету = (Өзіндік капитал –
2008 ж– (17055-225569)/118284=-1,76
2009 ж – (220392-236522)/138062=-0,12
2010 ж– (215723-365032)/181180=-0,82
Материалды қорларды өзіндік құралдармен қамтамасыз ету коэффициенті =
2008 ж – (17055-225569)/93756=-2,22
2009 ж – (220392-236522)/110934=-0,15
2010 ж– (215723-365032)/160787=-0,93
Өзінің капиталының ептілік коэффициенті= (Өзіндік капитал – айналымға
2008 ж – (17055-225569)/17055=-12,22
2009 ж – (220392-236522)/220392=-0,07
2010 ж – (215723-365032)/215723=-0,69
Тұрақты активтің индексі = Ұзақ мерзімді активтер/ Өзіндік
2008 ж – 225569/17055=13,23
2009 ж – 236522/220392=1,07
2010 ж – 365032/215723=1,69
Тозу коэффициенті=Тозудың жиналған сомасы/Негізгі құралдардың алғашқы құны*100
2008 ж – 130761/356330*100%=37%
2009 ж – 160774/397296*100%=41%
2010 ж – 191575/556607*100%=34%
Дайындық коэффициенті=Негізгі қорлардың қалдық құны/алғашқы толық құны*100%
2008 ж– 225569/356330*100%=63%
2009 ж – 236522/397296*100%=59%
2010 ж – 365032/556607*100%=64%
Мүліктің шынайы құнының коэффициенті = (Негізгі қорлар +
2008 ж– (225569+93756)/343853=0,93
2009 ж – (236522+110934)/374584=0,93
2010 ж – (365032+160787)/546212=0,96
Автономия коэффициенті = Өзіндік капитал / Баланс валютасы
2008 ж – 17055/343853=0,05
2009 ж – 220392/374584=0,59
2010 ж – 215723/546212=0,39
Қарыз және өзінің құралдарының қатынас коэффициенті = Ұзақ
2008 ж – 326798/17055=19,16
2009 ж– 154192/220392=0,69
2010 ж – 330489/215723=1,53
Алынған нәтижелерді келесі 13 кестеде келтірейік.
8 кесте – 2008-2010 жж. арналған «Атығай» ЖШС
№ п/п Көрсеткіштер Ұсыны-латың нормасы 2008 жыл 2009
5 топ-4 топ 6 топ-5 топ
1 2 3 4 5 6 7 8
1 Өзіндік қаражатпен қамтамасыз ету >0,1 -1,76 -0,12
2 Материалды қорларды өзіндік құралдармен қамтамасыз ету коэффициенті
3 Өзінің капиталының ептілік коэффициенті 0,5 -12,22 -0,07
4 Тұрақты активтің индексі
13,23 1,07 1,69 -12,16 0,62
5 Тозу коэффициенті
37 41 34 4 -7
6 Қарыз және өзінің құралдарының қатынас коэффициенті
63 59 64 -4 5
7 Мүліктің шынайы құнының коэффициенті 0,5 0,93 0,93
8 Автономия коэффициенті
0,05 0,59 0,39 0,54 -0,2
9 Дайындық коэффициенті

Ұқсас жұмыстар

ҒҰБАЙДОЛЛА УӘЛИХАНОВ ӨМІРІ ЖӘНЕ САЯСИ ҚЫЗМЕТІ

Дарабоз Дана

Ақан серінің шығармаларына тоқталу

Абылай хан және оның саясаты

Шал ақын

Ақан Қорамсаұлы ( 1843-1913) туралы ақпарат

Ақан серінің шығармашылық өмірбаяны

Ш.Ш. Уәлиханов

Абылай (Әбілмансұр) хан