Қазақстандағы халықтың тұрмыс деңгейі
ЖОСПАРЫ:
Кіріспе...................................................................................................................3
1 бөлім. Кедейшілік – макроэкономикалық маңызды мәселесі................................5
1.1. Кедейшілік және оның өлшемі.....................................................................
1.2. Кедейшілік - әлеуметтік-экономикалық категория ретінде................................
2 бөлім. Қазақстандағы кедейшіліктің осы заманғы жағдайы.
2.1 Қазақстандағы кедейшіліктің қазіргі жай-күйін талдау
2.2. Қазақстандағы кедейшілік мәселесі және оны шешу жолдары
Қорытынды...............................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер..........................................................................
Кіріспе.
Кедейлiк - бұл халықтың белгiлi бiр топтары өмiр сүру
Әлем жұртшылығын бүгінгі таңда кедейшілікті азайту мәселесі толғандырып отыр.
Бір ғажабы, кедейлер мен қайыршылардың сары күннен күнге өсіп
Сонымен, кедейшілік пен қайыршылық проблемасы әлем дамының ең күрделі
Мақсатым : Кедейшілікке қарсы күрес жүргізу – мемлекетіміздің ең
Тақырыптың өзектілігі : Бұл тақырыпта Қазақстанға қаншалықты тән әрі
Зерттеу жұмысының міндеті:
- кедейлікке және оның шығу себептеріне жалпы теориялық сипаттама
- Қазақстандағы экономикалық өсудың кедейлікке тигізетін әсерін қарастыру;
- қоғамдағы кедейліктің аймақтық ерекшеліктерінің өзектілігін жан-жақты қарастыру.
Зерттеу жұмысының объектісі: Қазақстан Республикасының аймақтарындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайдың бүгінгі
Зерттеу жұмысының пәні: Қазақстандағы кедейліктің шығу мәселелері, ауыл
Ақпараттық базасы: зерттеу жұмысында Қазақстан Республикасының статистикалық мәліметтері, БҰҰ
Жұмыс құрылымы: екі бөлімнен, кіріспе, қорытынды және қолданылған әдебиеттерден
Ел Президентінің 1997 жылғы 11 қазанда «Қазақстан - 2030»
Елбасының демократиялық ел билеудің дәстүрлеріне жүгініп, реформаны ойдағыдай өрге
1998 жылы Қазақстанда алғаш рет халықтың кедейшілік индексі есептелді.
«Қазақстан 2030» стратегиялық бағдарламасын белгілегендегі басты мақсат – экономикамызды,
Қазақстан Республикасы үшін, Қазақстан халқының әрбір азаматтары үшін «Қазақстан
«Қазақстан - 2030» - дан кейін қамтылған мәселелері мен
халықтың тұрмыс – тіршілігін жақсарту;
кедейшілікті жою;
халықты жұмыспен қамтамасыз ету;
мемлекетті экономикалық өрлеу «локомотивіне» айналдыру;
мемлекеттің қатысуымен жүйе түзетін ірі компанияларды құру және оларды
ТМД аймағындағы экономикалық өктемдікке қол жеткізу көзделген.
Кедейлік мәселесі әлемде тарихи дамудың әр кезеңде болған, боладыда.
Бүгінгі таңда кедейліктің таралу фактілері әлемде үлкен масштабтарға ие.
Кедейшілік және оның өлшемі
Кедейшілік – бұл терең әлеуметтік-экономикалық және мәдени-психологиялық тамырлары болатын
Кедейшілікті бағалау мен өлшеудің бірнеше ыңғайлары бар: абсолютті, салыстырмалы
Күнкөріс минимумы – бұл мемлекеттік әлеуметтік саясаттың маңызды құралы.
Табыстар бойынша негізгі критерийлер – бұл күнкөріс минимумы және
Кедейшілік шегі күнкөріс минимумының бір бөлігін құрайды. Бұл көрсеткіш,
Табыстық емес кедейшілікті бағалаудың негізгі критерийлері – бұл негізгі
Кедейлер үшін әлеуметтік инфрақұрылымның қол жетерлігінің жанама индикаторлары болып
Кедейшілік профилі – бұл кедейшіліктің ең айқын көріністерінің сандық
Кедейлікті өлшеудің бірнеше тәсілдері бар, олар абсолютті, салыстырмалы және
ұсынылады.
Күнкөріс минимумы – кедейлікті азайту жөніндегі мемлекеттің әлеуметтік саясатының
Кедейлiк проблемасы экономикалық және әлеуметтiк аспектiлердi, сондай-ақ басқару аспектiсiн
Табыстар бойынша және мемлекет кепiлдiк берген әлеуметтiк қызметтер көрсетуге
Табыстар бойынша негiзгi өлшемдер - бұл ең төменгi күнкөрiс
Ең төменгi күнкөрiс деңгейiнде азық-түлiк және азық-түлiк емес тауарларға
2009 жылы белгiленген кедейлiк шегi ең төменгi күнкөрiс деңгейiнiң
Кедейлiктiң табыстар бойынша индикаторлары - бұл табысы ең төменгi
Кедейлiктi табыстар бойынша ғана бағалап қоймаудың негiзгi өлшемдерi -
Денсаулық, бiлiм, алдағы өмiрдiң орташа ұзақтығы, әлеуметтiк азу (маскүнемдiк,
Алайда орын алып отырған индикаторлар кедейлiктiң барлық аспектiсiн толық
Кедейлiк бейiнi - кедейлiктiң барынша айқын көрiнiстерiнiң сандық және
халықтың 28,4%-ының табысы ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен төмен болды;
ел халқының 11,7%-ының табысы азық-түлiк қоржынының құнынан төмен болды,
халықтың неғұрлым ауқатты 10% және неғұрлым ауқатсыз 10% топтары
кедейлiк аумақтар бойынша шалғайдағы ауылдық аудандар мен шағын қалаларда
республика бойынша тұтастай алғанда жұмыссыздық деңгейi 10,4 %-ды құрады;
2001 жылы туберкулезбен ауру 1996 жылмен салыстырғанда 78,3 %-ға
жүктi әйелдердiң 55%-ға жуығы қаны аздықтан зардап шегуде;
табысы аз азаматтардың жалпы санының iшiнде табысы ең төменгi
30 мыңнан астам мектеп оқушысы мектепке бару үшiн 3
Ішкi iстер министрлiгi тiркеген балалардың мектепке бармау оқиғаларының 75%-ы
қала халқының 14%-ы және ауыл халқының 27%-ы сапалы ауыз
халықтың 4%-ы тасып әкелiнетiн суды пайдаланады, республиканың оңтүстiк аймақтарындағы
халықтың белгiлi бiр бөлiгi қоршаған ортаның азуы мен ластануынан
Кедейлiк кейпi - кедейлiк тұрғысынан алғанда халықтың әлеуметтiк жағынан
Қазақстанда халықтың әлеуметтiк осал топтарына балалар және көп балалы
Балалардың өз жағдайларын өз бетiмен жақсарту мүмкiндiктерi бәрiнен аз.
Ұзақ мерзiмдi жұмыссыздық жұмыс күшiнiң белгiлi бiр бөлiгiнiң жас
Жастар (15-19 жас) экономикалық қауқарсыз халықтың ең үлкен үлесiн
Жалғызiлiктi қарт адамдардың проблемалары коммуналдық қызметтер көрсетуге, емделуге және
Мүгедектердiң мүмкiндiктерi шектеулi болуына байланысты олардың арасында кедейлер қатарына
Межелiк топтарға жататын адамдар санын бағалау мүмкiн болмай отыр.
Межелiк халықтың саны қала өмiрiне бейiмделе алмаған ауылдан көшушiлер,
Қылмыстың өсуi кедейлiктiң негiзгi келеңсiз салдарының бiрi болып табылуда.
Мiнез-құлықтың түрлi ауытқулары, оның ең ауыр түрлерi: маскүнемдiк пен
Бас бостандығынан айыру орындарынан босаған адамдар қазiр халықтың мейлiнше
Белгiлi бiр тұрағы жоқ адамдар үшiн әлеуметтiк бейiмдеу орталықтары
КЕДЕЙШІЛІК - ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯ РЕТІНДЕ
Кедейшілік – бұл халықтың белгілі бір топтары конституционалды
Соңғы жылдары қазақстандық экономика тез қарқынмен дамуды, сондықтан ол
Кедейшіліктің негізгі себептері болып жұмыссыздық пен халық табыстарының төмен
1 кесте . 2008-2011 жылдардағы кедейшіліктің негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2008 2009 2010 2011
Адрестік әлеуметтік көмек алушылар 505060 339052 231628 244100
Кедейлер шамасы, % 31,6 18,2 12,7 12,1
Ең кедейлер шамасы, % 5,2 2,7 1,4 1,2
Кедейлер саны 4809296 2802236 1955404 1884152 Адрестік әлеуметтік
Кедейшілік суреті – бұл кедейшілік тұрғысынан халықтың ең осал
Қылмыстың өсуі кедейшіліктің ең негізгі теріс салдарының бірі болып
Кедейшіліктің басқа кері салдары болып девиантты меніз-құлықтың әр түрлі
Қалалық кедейшілік мәселесі «шағын қалаларда» өте айқын көрінеді. Ол
Жалпы ел бойынша ауылдық кедейшіліктің себептері жұмыссыздықтың жоғары деңгейімен
Халықтың төмен табыстарын назарға ала отырып, жеке қосалқы шаруашылық
Ауылды дамытудағы мемлекеттік қолдау, қаржыландыру көлемдерінің артуы ауылдың экономикалық
Кедейшілік деңгейін төмендетуге бағытталған стратегияларды жүзеге асыру керектігі туындауда.
Кедейшілік деңгейін тиімді төмендету үшін маңызды алғышарттар болып мемлекеттік
Мемлекет пен қоса кедейшілік мәселелерін шешуде үлкен рөл азаматтық
Халықтың жергілікті деңгейдегі әлеуметтік мобильдігі, жергілікті бастаманың дамуы және
Қазақстандағы кедейшіліктің қазіргі жай-күйін талдау
Экономиканың дамуы - кедейлiкпен тиiмдi күрестiң маңызды шарты. Соңғы
2 кесте.
Жыл ЖІӨ-ң нақты өзгеруі,өткен жылға %-бен Жұмыссыздық деңгейі,% Табысы
2006 100,5 13,0 34,6 11,4 5,2
0,319
2007 101,7 13,0 38,3 12,7 12,1 3,1 0,338 10,2
2008 98,1 13,1 39,0 16,2 12,8 3,8 0,347 11,3
2009 102,7 13,5 34,5 14,5 13,7 5,5 0,340 11,10
2010 109,8 12,8 31,8 11,7 10,3 4,0 0,343 11,9
2011 113,5 10,4 28,4 11,3 7,7 3,0 0,348 11,3
1 Кедейлiк тереңдiгi - белгiленген өлшемнен (ең төменгi күнкөрiс
2 Кедейлiктiң өткiрлiгi - кедейлiк тереңдiгiнiң мейлiнше толық сипаттамасы
3 Джини коэффициентi (Табыстардың шоғырлану коэффициентi) - теңсіздiк дәрежесiн
4 Қорлар коэффициентi - оныншы және бiрiншi децилдiк топтар
2007 жылмен салыстырғанда, 2011 жылы халықтың өздiгiнен жұмыспен
Тұтастай алғанда ел бойынша халықтың тұрмыс деңгейiнiң орнықты жақсаруы
Экономиканың соңғы жылдардағы өсуi халық денсаулығының орташа көрсеткiштерiнiң жақсаруына
Қазақстан аумағы бойынша кедейлiктiң таралуында елеулi өңiрлiк ерекшелiктер бар,
Жоғары экономикалық көрсеткiштер кедейлердiң жағдайының жақсаруынан әрдайым көрiнiс таба
Сонымен бiрге облыстар iшiнде халықтың ақшалай табыстарында едәуiр айырмашылық
Сондықтан қаражат тиiмдi түрде қайта бөлiнбесе, экономикалық өсу өздiгiнен
Өңiрлер кедейлiк деңгейi жөнiнен де, жұмыспен қамтылу деңгейi жөнiнен
Шағын қалаларда кедейлiк деңгейi жоғары күйiнде қалып отыр. Тоқырауға
Шағын қалаларда кедейлiктiң өсуi негiзiнен өндiрiстiң ұзақ уақыт құлдырауынан
Шағын қалалардағы экономикалық белсендi халықтың үлесi орта есеппен 58%-ды
Кедей халықтың негiзгi бөлiгi ауылдық жерлерде тұрады. 2011 жылы
Ауыл тұрғындарының номиналды ақшалай табыстары қала тұрғындарынан екi есе
Ауылдың еңбекке қабiлеттi әрбiр бесiншi тұрғыны жұмыспен қамтылмаған. 2011
Ауылда денсаулық сақтау мен бiлiм берудiң базалық әлеуметтiк қызметтерiне
Ауыл шаруашылығының өндiрiс құралдарын, энергоресурстар және материалдар берушi аралас
Қолайсыз экологиялық ахуал халықтың кедей топтарының тұрмысына едәуiр әсерiн
Сумен жабдықтау проблемасы мен кедейлiк бiр-бiрімен өзара байланысты. Қазақстанның
Атмосфералық ауаның ластануы халық арасында аурулардың таралуына зор әсер
Қазақстанның кең-байтақ аумағы әскери полигондар қызметiнен және ғарыш техникасын
Екiншi қайтара тұздану, шөлейттену салдарынан егiстiк жерлер құнарлылығының төмендеуi
Кедейлiк халықты табиғи ресурстарды жөн-жосықсыз пайдалануға мәжбүр етуде. Көмiр,
Облыстардың әлеуметтiк және экономикалық даму деңгейлерiндегi айырмашылықтарды қысқарту арқылы
жаңа жұмыс орындарын құру және халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз
даму келешегi бар экономикасы тоқыраудан өңiрлерде отандық және шетелдiк
Қазақстан аумағында тұратын жерiне қарамастан әлеуметтiк көмектiң заңнамамен белгiленген
адамдардың тиiмсiз өндiрiс аймақтарынан тұруға және жұмысқа қолайлы өңiрлерге
кедейлiктi азайту жөнiндегi өңiрлiк бағдарламалар шегiнде кедейлiк шегiнен төмен
Өңiрлiк деңгейдегi кедейлiктi азайту жөнiндегi мақсаттарға қол жеткiзу үшiн
3 кесте
№ Өңірдің атауы Кедейлік шегінен төмен деңгейде тұратын азаматтар
2008 2009 2010 2011
1 Ақмола 44376 35501 28401 22721
2 Ақтөбе 92518 74014 59212 47369
3 Алматы 160000 128000 102400 81920
4 Атырау 65056 53645 42916 34333
5 Шығыс Қазақстан 166937 133550 106840 85472
6 Жамбыл 136645 109316 87453 69962
7 Батыс Қазақстан 60511 48409 38727 30982
8 Қарағанды 72961 58369 38727 30982
9 Қызылорда 145853 116682 93346 74677
10 Қостанай 52794 42235 33788 27031
11 Маңғыстау 26118 20894 16716 13372
12 Павлодар 61687 49350 39480 31584
13 Солтүстік Қазақстан облысы 56637 49350 39480 31584
14 Оңтүстік Қазақстан облысы 117195 93756 75005 60004
15 Алматы қаласы 18806 15045 12036 9629
16 Астана қаласы 15400 12320 9856 7885
17 Қазақстан Республикасы 1295494 1036395 829116 663293
Кедейлiк шегінен төмен деңгейде тұратын еңбек жасындағы азаматтар санын
Сонымен бiрге өңiрлерде кедейлiк шегiнен төмен деңгейде тұратын табысы
Қазақстандағы кедейлік мәселесі және оны шешу жолдары
Өзімізге белгілі, мемлекеттің ең басты құндылығы мен байлығы –
Кедейшілік деңгейінің өсуінің негізгі себебі еңбек рыногында жұмысшы күшіне
Бұдан басқа, халықтың кедей тобын дәстүрлі қамтып отырған -
себеп болады.
Барлық елде қабылданған бағдарламалар "Қазақстан - 2030" ұлттық бағдарламасына,
мақсаттарын іске асыруға көзделген.
Адам дамуының және кедейшіліктің барлық аспектілерін сипаттау үшін өмірдің
Кедейлік мәселесінің маңыздығын түсіне отырып, Қазақстан Үкіметі әлеуметтік саланың
Кедейшілік пен экономикалық теңсіздікке сан және сапа жөнінен баға
2 кесте
Ел Абсолютті кедейшілік деңгейі,%
Германия
11,5
Франция
12,0
Ұлыбритания
13,1
АҚШ
14,1
Ресей
27,3
Қазақстан
24,2
Қырғызстан
84,0
Халықтың табиғи өсуіне кері әсерін тигізіп отырған келесі фактор
Қазіргі таңда әлеуметтік саясат, соның ішінде кедейшілікпен және жұмыссыздықпен
Бұл ауылдық тұрғындардың өз беттерінше жұмыспен қамтылуларына байланысты (жұмыспен
Қазақстанда кедейшілік деңгейі күнкөріс минимумы деңгейінен төмен табыстағы халықтың
Елде қазіргі кезеңде жүргізіліп отырған әлеуметтік саясаттың негізгі мақсаты
1) табыстар саласында ең төменгі әлеуметтік кепілдіктерді қамтамасыз ету,
Жаңадан ең төменгі күнкөріс деңгейін енгізу маңызды материалдық игіліктер
2) салааралық және салаішілік деңгейде, мемлекеттік және жекеменшік секторлар
3) республикада орта таптың қалыптасуы жөніндегі саясатты қалыптастыру мен
4) ауылдағы еңбекпен қамтылу құрылымының индустриялық еңбектің үлесін ұлғайту
Кедейшілік деңгейін төмендетудегі мемлекеттік органдардың қызметін жетілдіру
жөніндегі шаралар:
- халықты еңбекпен қамтуды көтеру мақсатында облыс экономикасын өсіруді
- қолданылып жүрген нормативтер негізінде әлеуметтік салалар қызметтерімен (білім,
- алғашқы медициналық көмек көрсетуге, базалық білім беруге, атаулы
- ауылдық жерлердегі әлеуметтік салалар объектілерін ашуға жәрдемдесу;
кедейшілікті төмендету мәселесі бойынша мемлекеттік органдар мен мүдделі қоғамдық
- бұқаралық ақпарат құралдарын, оның ішінде жеке меншік, кедейшілікті
Облыста кедейшілік деңгейін төмендетуде жеке меншік секторлардың қызметін жақсарту
- жұмыс орындарын құруға жұмыс берушілерді ынталандыру мүмкіндіктеріне талдау
- жұмыссыздарды оқыту және оларды жұмысқа қабылдау бойынша кәсіпорындарды
- дайындық және қайта дайындық курстарын ұйымдастыру кезінде мамандарға
- халықтың кедей тобы үшін әлеуметтік мәні бар тиімді
- қайырымдылық шаралары түрінде халықтың кедей тобына әлеуметтік көмек
Шағын қалалардағы кедейлiктi азайту үшiн мынадай шаралар қолдану:
әр қаланың ерекшелiктерi мен мүмкiндiктерiн басшылыққа ала отырып, шағын
экономикалық тиiмдiлiк өлшемiн басшылыққа ала отырып, экономикасы тоқыраған шағын
тиiмсiз кәсiпорындарды қайта құрылымдап, олардың негiзiнде қажеттi ресурстары бар
өндiрiстi әртараптандыруды қамтамасыз ету;
таратылған кәсiпорындар негiзiнде шағын кәсiпкерлiктi дамытуды қамтамасыз ету;
шағын қалаларға бiлiктiлiгi жоғары кадрларды тарту үшiн жағдайлар жасау
YEҚ тарапынан бизнес-орталықтар мен бизнес-инкубаторлар ұйымдастыруда көмек көрсету қажет.
Жалпы алғанда аграрлық саясатты және атап айтқанда, кiрiстердi қалыптастыру
несие саясаты арқылы ауылшаруашылық тауар өндiрушiлерiн мемлекеттiк қолдауды қамтамасыз
ауылшаруашылық техникасының лизингiн дамыту;
ауылшаруашылық өнiмдерiн сатып алу орындарының желiсiн дамытуға жәрдемдесу;
келешегi жоқ өңiрлерден дамып келе жатқан өңiрлерге, аудан орталықтарына
ауылшаруашылық өндiрiсi мамандарын даярлау үшiн кәсiби мектептер (лицейлер) желiсiн
ауылдық несие серiктестiктерiнiң дамуы үшiн жағдайлар жасау;
өзiн өзi жұмыспен қамту саласы ретiнде жеке қосалқы шаруашылықты
қол жетiмдi жергiлiктi шикiзат пен табиғи материалдарды пайдаланып, дәстүрлi
ауыл тұрғындарына бөлiнген егiстiк жерлердi пайдалану тиiмдiлiгiне талдау жасау
ауылдық аудандарда сатып алу-дайындау орындарын ұйымдастыруда көмек көрсету қажет.
Халық кедейлiгiне экологиялық факторлардың әсерiн төмендету мақсатында:
экологиялық ахуал және халық денсаулығына қатердiң болуы туралы шынайы
халық арасында табиғи ресурстарға, соның iшiнде жануарлар мен өсiмдiктер
меншiк нысандарына қарамастан табиғат пайдаланушылардың - заңды және жеке
табиғи ресурстарды кешендi пайдаланудың ғылыми негiзделген схемаларын қолдану қажет.
Кедейліктi азайтуда мемлекеттiк басқарудың тиiмдiлiгiн арттыру үшiн:
халықты әлеуметтiк қорғаудың нормативтiк құқықтық базасын одан әрi жетiлдiру
халықтың тұрмыс деңгейiне пәрмендi мониторинг жүргiзудi қамтамасыз ету және
әлеуметтiк нормативтер негiзiнде ел халқын әлеуметтiк сала қызметтерiмен (бiлiм,
әлеуметтiк бағдарламаларды iске асыруға бағытталған бюджет қаражатының дер кезiнде
алғашқы медициналық көмек, негізгі бiлiм бepу қызметтерiн, атаулы әлеуметтiк
табиғи монополиялар субъектiлерi шығындарының құрамын қалыптастыру кезінде ең алдымен
экономикалық қызметтiң рұқсаттық жүйесiн одан әрi ырықтандыру жөнiнде шаралар
кедейлiктi азайту мәселелерi бойынша мемлекеттiк органдар мен мүдделi қоғамдық
қоғамдық бiрлестiктердi тарта отырып, кедейлiктi азайту мәселелерi жөнiнде тұрақты
қалаларда және басқа да елдi мекендерде коммерциялық емес ұйымдар
бұқаралық ақпарат құралдарын, соның iшiнде жеке бұқаралық ақпарат құралдарын
мемлекет, YЕҚ және жеке құрылымдар тарапынан халықтың әлеуметтiк осал
Сонымен қатар елде, атап айтқанда, әсiресе ауылдық жерде денсаулық
Қорытынды
Бүгінгі күні кедейшілік қандай мемлекеттік болмасын өзекті мәселесіне айналып
Әлемнің көптеген елдерінде мемлекеттік күш экономикалық өсуге ғана емес,
Кедейлік қоғам өмірінің барлық қырларына әсерін тигізеді; оны болдырмау
Бүгінгі күнге дейін Қазақстанда халықты кедей тобына жатқызатын нақты
Кедейлiк деңгейiн төмендетуде жеке меншiк секторы елеулi рөл атқарады.
Жұмыс берушiлердi жұмыс орындарын, оның iшiнде халықтың әлеуметтiк осал
Қайырымдылық бағдарламалары республикада жеткiлiктi деңгейде дамымай отыр. Олар қазiргi
Жоғарыда көрсетілген өзекті мәселені шешу жолында елдегі кедейшілік деңгейін
Мемлекет пен қоса кедейшілік мәселелерін шешуде үлкен рөл азаматтық
Әлемдiк тәжiрибе жергiлiктi халықтың қатысуымен және көмектi тiкелей алушылар
Халықаралық зерттеулер, сондай-ақ Қазақстан бойынша зерттеулер қоғамның әртүрлi жiктерi
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1. 1999 жылғы 16 қарашадағы «Қазақстан Республикасындағы күнкөріс минимумы
2. 2001 жылғы 17 шілдедегі «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік атаулы
3. ҚР Үкіметінің 2000 жылғы 8 сәуірдегі «Кедейшілік шегін
4. ҚР Президентінің 1998 жылғы 28 қаңтардағы «2030 жылға
5. Н.Назарбаев «Қазақстан – 2030.Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі,қауіпсіздігі және әл-ауқатының
6. 2004-2010 жылдарда Қазақстан Республикасындағы ауыл аумақтарын дамытудың Мемлекеттік
7. 2003-2005 жылдарда Қазақстан Республикасында кедейшілікті азайту жөніндегі Бағдарлама.ҚР
8. Қазақстан Республикасындағы кедейшілік мониторингінің индикаторлары Қазақстан Республикасының статистика
9. Қазақстандағы халықтың тұрмыс деңгейі. ҚР статистика жөніндегі Агенттігі,Алматы,2002.
10. «Кедейшіліктің себептері мен жағдайлары» үй шаруашылықтарын бір жолғы
11. 2003 жылғы адам дамуы туралы Баяндама,БҰҰДБ, 2003.
12. 2000 жылғы адам дамуы туралы Баяндама,БҰҰДБ, 2000.
13. 1999 жылғы адам дамуы туралы Баяндама,БҰҰДБ, 1999.
14 Қазақстандағы адам дамуы: Оқулық/ Н.К. Мамыровтың және Ф.
ред. - Алматы: Экономика, 2003
15. ҚР халықтың өмір сүру деңгейі (мониторинг) – Алматы;
Агенттігі, 2010.__
Кедейшілік және оның белгілері. Қазақстандағы кедейшіліктің ерекшеліктері
Қазақстандағы кедейліктің осы заманғы жағдайы
КЕДЕЙШІЛІК ЖӘНЕ ОНЫҢ ӨЛШЕМІ
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КЕДЕЙШІЛІКТІҢ ОСЫ ЗАМАНҒЫ ЖАҒДАЙЫ ЖАЙЛЫ
Қазақстандағы кедейшіліктің жағдайы
Кедейшілікпен күресу және Қазақстандағы халықтың тұрмыс деңгейін көтеру жөнінде
Әлеуметтік саясаттың мәні мен мазмұны
Адам дамуы тұжырымдамасының қалыптасуы және дамуы
Ұзақ мерзімді басым мақсаттары мен оларды іске асыру стратегиялары
Кедейшілік