Рекультивацияның техникалық кезеңінің жоспары
Мазмұны
Кіріспе
1 Бұзылған жер учаскелерінің рекультивациясын
жобалауды жүзеге асырудың жалпы ережелері
1.2 Жобалау үшін дайындық жұмыстары
1.3 Топырақтың құнарлы қабатын алу
1.4 Үйінділерді рәсімдеу талаптары
2 Жерді қалпына келтірудің техникалық кезеңі
3 Жерлерді қалпына келтірудің биологиялық кезеңі
4 Сызбалар құрамы
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Қосымшалар
Кіріспе
Жер әр түрлі ауыл шаруашылық емес мақсаттарда пайдаланылғанда оның
Рекультивация - бұзылған жерлердің биологиялық өнімділігі мен шаруашылық құндылығын
Жалпы жерді қалпына келтіру жөніндегі жұмыстар екі кезеңде жүргізіледі:
ауыл шаруашылығында, егер қайта қалпына келтірілген жерлер ауыл шаруашылық
орман шаруашылығы, егер орман екпелері болса;
балық шаруашылығы, егер балық өсіру су айналым құрылысы болса;
су шаруашылығы, әр түрлі мақсаттағы төменгі рельефте су қоймалары
рекреациялық, егер бұзылған жерлерде демалыс зоналарының құрылысы;
санитарлық-гигиеналық, егер қоршаған ортаға зиян келтірілген, халық шаруашылығына қолдануға
құрылыстық, егер бұзылған жерлерді өндірістік және азаматтық құрылыстар салуға
1 Бұзылған жер учаскелерінің рекультивациясын жобалауды жүзеге асырудың жалпы
Бұзылған жерлер болып адамның өндірістік іс-әрекеті салдарынан өзінің шаруашылық
Жерлердің рекультивациясы – бұзылған жерлердің биологиялық өнімділігі мен халық
Бұзылған жерлердің рекультвациясы жобасы, әдетте, 1 сатыда – жұмыстық
Бұл жағдайда, жобалау құрылыс салудың технико-экономикалық негізделу (ТЭН) немесе
Жер шаруашылығы мен мал шаруашылығы дамыған бұзылған жерлер территорисындағы
Рекультивациялық жұмыстардың технологиясы мен механизациясы белгілі бір шарттарға, рекультивация
Қалпына келтірілген жерлерді қолданудың негізгі бағыттары:
ауыл шарушылық, егер қайта қалпына келтірілген жерлерде ауыл шаруашылық
орман шаруашылығы, егер қайта келтірілген жерлерде түрлі орман екпелері
балық шаруашылығы, төмен учаскелерде балық өсіру су аймағы құрылса;
су шаруашылығы, әртүрлі мақсаттағы төмен рельефте су қоймалары құрылса;
рекреациялық, бұзылған жерлерде демалу зоналары құрылса;
санитарлы-гигиеналық, қоршаған ортаға зиян келтіретін, рекультивациясы халық шаруашылығына қолдануға
құрылыстық, бұзылған жерлерді өндірістік және азаматтық құрылыстар салуға
Жерлерді қолдану бағытына байланысты олардың рекультивациясына байланысты әртүрлі талаптар
Бұзылған жерлерді қалпына келтіру мен игеру қошаған ортаға зиян
Жерлерді рекультивациялау бұзылған жерлердің қоршаған орта компоненттеріне: атмосфераға, беттік
1.2 Жобалау үшін дайындық жұмыстары
Дайындық жұмыстар процесінде жобаны жасау үшін қажетті топырақ пен
Жер учаскелерін таңдау процесінде:
объектінің орналасуы натурада бұзылған жерлердің фактілік шекарасыны жер берушілік
топырақ-мелиоративтік іздеу мәліметтері негізінде топырақтың құнарлы қабатының, потенциалды-құнарлы жыныстар
рекультивация бағыты анықталады. Бөлек жұмыстар түрін атқару үшін мердігер
рекультивацияның жұмыстық жобасын құру үшін топографиялық және топогафиялық-іздестіру жұмыстарының
рекультивациялық аудандарды қолдану туралы қызыққан жер иеленушілер тілектері қарастырылады.
Жер учаскелерін таңдауы арнаулы комиссиялар арқылы жүзеге асырылады. Жер
Жер учаскесін таңдау сызбасында көрсетіледі:
жер берушілік құжаттарға сәйкес қолдануға берілген жерлер шекарасы;
таулық шекарасынн бөлу;
фактілі бұзылған жерлер шекарасы;
топырақтың, жыныстар мен олардың қоспалары, рельеф, ылғалдылық және басқа
рекультивацияға жататын жұмыс атқарылған территориялар мен жерлер шекарасы;
Зерттелген материалдар мен жер учаскелерін таңдау материалдары негізінде жобалық
Рекультивациялық жобалардың зерттеулері бұзылған және оларға қатысты жақсы сапалы
Жобалық шешімнің негізделуі үшін келесі техникалық зерттеулер жүргізіледі:
топографиялық іздестірулер;
дөнестің бетін жауып тұратын топырақ пен жыныстардың құнарлы қабатының
рекультивацияланған аудандарда әртүрлі мақсатты орман жолақтарын тұрғызу үшін агромелиоративті
грунттық сулар режимі мен беттік жыныстарды алу мақсатында геологиялық
Топографиялық жұмыстар объектінің күрделілігіне байланысты 1:1000-1:5000 масштабында, рельефтің қимасы
Топографиялық жұмыстар топографиялық түсіру бойынша қолданылып жүрген инструкцияларға, әдістемелерге,
Топырақ іздестірулер топырақ-грунттық жағдайлардың күрделілігіне байланысты арнайы әдістемелік құралдармен
Топырақ іздестірулер нәтижелері негізінде құрылады:
- бұзылған жерлердің топырақ-мелиоративтік және топырақ-грунттық карта;
- топырақтың құнарлы қабатын алу картограммасы, алынатын және сыйымды
- токсинді жыныстардың картограммасы және олардың өсімдіктерге кері әсерін
- зерттелетін объектінің топырақ-грунттарының сапасы жайлы қорытынды, минералды тыңайтқыштарды
Агроорманмелиорациялық іздестірулер ауыл шаруашылығы дамыған жерлерде көгалдандыру және қорғаныс
Гидрогеологиялық іздестірулер бастапқы берілгендері жетіспейтін мәліметтерді толықтыру мақсатында жасалған
Жобалық және іздестіру жұмыстары жобаларға тапсырыс берушілер, ұйымдастырушылармен келісімшарт
Жоба, рекультивацияның бағытына тәуелсіз ұйымдастырылады: жерге орналастырушылық және санитарлы
Келісім жобалық ұйымның қатысуымен жобаға тапсырыс берушімен орындалады. Қабылданған
1.3 Топырақтың құнарлы қабатын алу
Топырақ жамылғысының бұзылуымен байланысты жұмыстарды жүргізетін кәсіпорындар, ұйымдар рекультивацияланатын
Сонымен қоса аз өнімді танаптардын бір гектарына топырақтын құнарлы
Кәсіпорынның тәртібіне сәйкес ұйым немесе кәсіпкерлік аз өнімді танапта
Топырақтын құнарлы қабатын және потенциалды-құнарлы жынысты алу қуаттылығын анықтағанда
Топырақтың құнарлы қабатын алу бойынша жұмыстар жылдың жылы
Топырақтың құнарлы қабатын алу келесі тәртіппен жүргізіледі:
Жұмысты бастамас бұрын мына тапсырмаларды орындау қажет:
1. ГОСТ 17.5.3.06-85 «Жер жұмыстарын жүргізген кезде топырақтын құнарлы
2. ГОСТ 17.5.3.06-85 «Жер жұмыстарын жүргізген кезде топырақтын құнарлы
3. ГОСТ 17.5.3.06-85 талаптарына сәйкес төменгі топырақ қабаттарында гумустың
4. Топырақтан алынатын құнарлы қабаттың көлемі мен мөлшерін анықтау.
Алдымен берілген топырақтын жалпы құнарлығынан 30% бар алынатын
- берілген топырақтын құрамындағы гумустың максималды мөлшерінің қанша проценті
- қалған қабаттағы гумустың максималды процентті мөлшерін анықтау;
- (1) формуласы бойынша топырақтың жоғарғы құнарлы қабатының қуатылығы
h1=(H/(Г1-Г2))(Г1-Г3)
h1=0.3/(1.93-1.04)*(1.93-1.35)=0.2
мұндағы H — топырақтын гумустық қабатының қуатылығы, м
Г1 — жоғарғы қабаттағы гумус мөлшері, %
Г2 — төменгі қабаттағы гумус мөлшері, %
Г3 — алынатын қабаттағы гумус мөлшері, %
Топырақтын алынатын құнарлы қабатының қалған қуатылығы (h2) (2) формуласы
(2)
Топырақтың құнарлы қабатын селективті алу 0,10м-ден жоғары қабатта жүргізілмейтінін
ГОСТ 17.5.3.06-85 «Жер жұмыстарын жүргізген кезде топырақтын құнарлы қабатын
(3)
(3.1)
(3.2)
=0.2*5188=1037.6
=0.1*5188=518.8
=1037.6+518.8=1556.4
Рекультивация үшін топырақ қабатының жетіспеушілігі кезінде жобаланған жұмыстарды орындау
1.4 Үйінділерді рәсімдеу талаптары
Топырақтың құнарлы қабатын жедел қолдану үшін қажетті жағдайлардың жоқтығы
Шашылған, ұсақ үйінділердің құрылуы жүргізілмейді. Ірі ауданды формалы үйінділерді
Топырақты үюге берілген жерлер жер асты және жер үсті
Үлкен су жинау ауданы бар тау етегінде орналасқан үйінділер
Үйіндінің үстіңгі қабаты 10 аспайтын ылдилықпен жобаланады және көпжылдық
Сызықтық құрылыстарды тұрғызуда топырақтың құнарлы қабатын уақытша үю кезінде
Машиналардың дұрыс жүріп өтуін қамтамассыз ету үшін үйінділерге қарай
Үйінділердегі рекультивацияның бағытына байланысты олардың үстіңгі қабатын жалпы немесе
Учаскелер, бұзылған жерлердің түріне қарамастан ауылшаруашылық алқаптарға дайындалған, тұйықталған
Бір еңіс немесе екі еңіс бет қалыпты келтірімді 1-20
Учаскелер, жобаланған ылдилықты ескере отырып 20-40, арнайы қарсы аэрозольді
60-100 ылдилықта учаскелер орман (бұта) немесе шөп егу отырғызымдылық
200-400 ірі ылдилықта бел және суағымды құрылыстар қарастырылады, шым
Терассалар ені 4-тен 10 метрге дейін болуы тиіс. 1,5-20
2 Жерді қалпына келтірудің техникалық кезеңі
Жерді қалпына келтіру екі кезең арқылы жүзеге асады: біріншіден
Бірінші кезең – таулы техникалық (техникалық) – жерлерді дайындауды
Белгілі шынайы қалып бедерінің қалыптасуы үлкен аудандарда тік жобалау
Тік жобалау берілген ылдилықпен бедердің өзгеруін қарастырады, планда жобалық
Толық емес квадраттар ауданын есептеу кезінде графикалық, плниметр немесе
Көлемдер есебі үшін профильдер көмегімен соңында қарамен көрсетілуі тиіс,
пирамида (3) формуламен есептелінеді, ал биіктік – профильдер арасындағы
h=12
h=9
h=9
мұндағы, Н – пирамида биіктігі;
S1,S2 –пирамида негізі ауданы.
Көлденең профиль құрылымы әдісі жер жұмыстар көлемі карьер жағалауы
Құнарлы топырақ қабатының көлемі немесе шартты құнарлы тау жыныстар,
Негізгі техниклық-экономикалық көрсеткіштердің бекітілуі ерекше көлемдер қазынды және үйінді
Жоғарыдағымен сәйкесінше, студенттерге карьер көлемін есебін жүргізу керек (нұсқаулар
Есепті орындау үшін қажет:
Карьердің көлденең профилін құру (горизонтальді масштаб карьердің топографиялық план
Қима пирамидаларға карьерді бөлу.
Формуламен (3) сәйкес жыныстар көлемін, пайдалы қазбалар көлемі анықтау.
Есептерді кесте түрінде көрсету (Д қосымшасы).
Жер жұмыстары жұмыс көлемі, осыдан есеп жүргізіледі машиналармен қажетті,
Технологиялық нұсқамалар кәсіпорынның факторлар есебімен таңдалынады, машана комплексі және
Есеп және түсіндірілуі машина және механизмдер арнайы
Машина және механизмдер арнайы шығуының қажеттілік есебін келесі
Құнарлы топырақ қабатының көлемін салыстыру (ППП), құламада орналасқан, карьер
(7)
=59132.98-1556.4=57576.578
2. Тау жыныстардың отыруын есеп көлемін формула бойынша анықтау:
(8)
=0.0004*1892=7 м
мұндағы, h – қуат, үйілген террасаның биіктігінен 1%
S – үйілген терассаның ауданы.
(9)
=12731,512+7=12738,512 м
мұндағы, - үйіндінің бетін жабу үшін
- карьерден үйіндіге дейінгі арақашықтық;
- тиелген автокөлік жылдамдығы.
=
=
3. Жоба бойынша курвиметр көмегімен карьерден құламаға дейін арақашықтықты
4. Самосвалдың (Т) бір жүрісіне уақыт шығынын формула бойынша
(10)
Т=22,14 мин
мұндағы, t1 – самосвалдың жүру уақыты құламадан
(t1 есептеу кезінде машинаның тиелу жылдамдығын 20 км/сағ тең
t2 – самосвалдың жүру уақыты карьерден құламаға дейін (t2
t3 – экскаватор көмегімен самосвалға тиелу уақыты, 10 мин.
t4 – самосвалды түсіріп алыну уақыты, 5 мин. деп
В=(N*V )*2
В=(19*126)*2=4788м
жұмыс күнінің ұзақтығы 7 сағат
В – бір күн ішінде тасылатын көлем;
V - самосвал көлемі;
N – жүріс саны.
5. Жүріс санын анықтау, бір самосвал көмегімен бір жұмыс
(12)
N=420/22.14=19
мұндағы, Тσ – жұмыс күнінің ұзақтығы.
6. Көлемді анықтау, бір жұмыс күнінде бір машинамен көшірілуі
(13)
421.8
мұндағы, VМ – көлем, бір жүріс кезіндегі самосвал көмегімен
7. Самосвалдар оптималды санын анықтау, экскаваторлар және бульдозерлер карьерді
8. Көліктің санының таңдап алынуы бойынша жұмыс күнінде тасылатын
V=VDn
V =285*4=1140
V =136.8*4=547.2
V=1140+547.2=1687.2
9. Карьерді толтыру үшін қанша күн қажет екенін анықтау
N3=V3/V
N3=12731,512/1687,2=7,5
мұндағы, V3 – грунттың көлемінің түсуімен ескерілген карьерді толтыру
Есептеулердің нәтижелері кестеге толтырылады (Д қосымшасы). Технологиялық процестердің және
Арнайы жиындар мен жұмыстар (эрозияға қарсы және бекіту шаралары,
Карьерді толтыру жұмыстарынан кейін жыраларды бекіту жұмыстарын жүргізу қажет.
Еңістің табиғи бұрышы – бұл сол бұрышты сақтағанда жынысты
Ұсынылған жұмыста карьер бортын машина көмегімен бекіту қажет.
1) 16 формуланың көмегімен жұмысқа қажетті машиналар анықталады:
N=L/а
N=180/5=36
мұнда, N – машина саны;
L – бекітілетін еңістің ұзындғы;
а – машина ені (5 м деп алынады)
2) Еңісті бекітуге кеткен күнінің көлемін анықтау керек, егер
Еңістерді жазықтау (тегістеу).
Жыраның еңістігін қалпына келтірудің ерекшелігі бар. Тау техникасының жерлерді
Шөптерді отырғызуға қолайлы жағдай жасау үшін тоғайлар мен бұталарды
Vn=0,125h2(ctgB-ctgA)P0
мұндағы, h – еңіс ярусының биіктігі, м;
А – еңістің табиғи ашылу жынысының бұрышы, град.;
В – еңіс ярусын жазықтау бұрышы, град.;
P0 – жыра ярусының периметрі, м.
3 Жерлерді қалпына келтірудің биологиялық кезеңі
Жерлерді қалпына келтірудің биологиялық кезеңі келесі шараларды қарастырады: тау
Жерлерді қалпына келтірудің биологиялық кезеңі жер пайдаланушылардың күшімен іске
Қалпына келтірілген жер телімдері ауыл шаруашылығында қолдану үшін жоспарланған,
өсімдіктердің өсуіне тиімді жағдай жасау үшін грунтты сулардың деңгейін
Топырақ қабатын енгізу қалыптасқан және отыруымен салынбаған жыра үстінде
Бұзылған жерлер территориясын дайындау кезінде ауыл шаруашылығында тамырдың өсуінің
Кейінгі салулар мен жоспарланған салуларды ескере отырып, өнімді қабаттың
Топырақтың құнарлы қабаты себілетін жыныстарға салынады. Салу уақыты себілетін
Топырақтың құнарлы қабатын енгізу алдында қалпына келтірілетін жер учаскесі
Шабындықтық және жайылымдық ауыл шаруашылығы алқаптары топырақтың құнарлы қабатын
Топырақтың құнарлы қабаты болмаған жағдайда потенциалды құнарлы немесе аз
Объектінің нақты шартына байланысты жартасты және залалы жыныстарға топырақтың
Химиялық мелиорацияның көлемі мен жұмысының технологиясы топырақтың мелиоративтік немесе
Қолданылған тыңайтқыштардың негізгі түрлері ретінде минералды, органикалық және бактериялық
Өз кезегінде минералды тыңайтқыштар келесідей бөлінеді: қарапайым, кешендік және
Топырақтық – климаттық аймақтарда орналасқан учаскелерде және 2 есе,
Бұзылған жерлерді егістік және шабындық үшін рекультивацияда мелиорациялық кезеңде
Рекультивацияланған жерлерде шөптерді егу кезінде тұқымдарды егу нормаларын үлкейту
Бұзылған жерлерде мәдени жайылымдарды қалыптастыру жағдайында, малды осындай аудандарда
Рекультивацияланған учаскелерді өңдеу және ауыл шаруашылығы дақылдарын егу қабылданған
Рекультивацияланған жерлер учаскелерде, бұталы жыныстар отырғызуға арналған, грунттардың бетін
Жеміс ағаштарын орташа отырғызады, олар топырақтың құнарлы қабатымен толтырылады,
Көшеттерді шұңқырға отырғызу кезінде, топырақтың құнарлы қабатын толтыратын, қатарларда
4 м ені бар терассаларда ағаш өсімдіктерді бір қатарға
Қабылданған шараларға сәйкес бұзылған жерлердің рекультивациясының биологиялық кезеңі бойынша
Бұзылған жерлерді ауыл шаруашылық игерілуіне сәйкес келетін және тәжірибеде
Орман рекультивациясын жүргізу бұзылған жерлерді толық тегістеуді талап етпейді.
Терасса жанындағы эрозияны тоқтату үшін көлденең еңістік 1,5-20 тең
Терассаның ұзындығы – 100 м
Терассының ені – 5м
Карьердің ұзындығы – 200 м
Карьердің ені – 25 м
Карьер түбі мен терасса ауданын анықтау:
=500 м
=5000 м
Отырғызылатын ағаш саны:
ағаш
Екі жұмысшы бір шұңқырды 20 мин қазады, сондықтан 8
7 сағат=420мин
2 жұмысшы – 21 рет
8 жұмысшы – 84 рет
Қазылған ППП көлемі:
V=0.8*N
0,8*220=176м
176/12,6=14 жүріс
Бір ағаш түбіне – 0,8
Бір ПСП үйіндісінен ППП үйіндісіне дейінгі арақашықтық:
ППП=600м
Карьерден ПСП үйіндісіне дейінгі арақашықтық:
ПСП=550 м
T=37
4 Сызбалар құрамы
Сызбалар құрамы әрбір объект үшін оның күрделілігіне, бұзылған жерлердің
Бұзылған жерлердің рекультивациясының жұмыстық жобасына шамамен сызбалардың құрамы мен
Бұзылған жерлердің жоспары;
Топырақтық – грунттық карта;
Рекультивацияның техникалық кезеңінің жоспары;
Рекультивацияның техникалық кезеңінің профильдері;
Жерл жұмыстары картограммасы;
Борттардың және еңістердің көлденең қималары;
Бұзылған жерлердің рекультивациясының күнтізбелік жоспары;
Рекультивацияның биологиялық процесінің жоспары;
Жобаны жергілікті жерге көшіру сызбасы.
Бұзылған жерлердің жоспары 1:500 – 1:5000 масштабында орындалады.
Рельефтің қимасы, сызбаның жүктемесі және оның рәсімделуі нұсқаулар мен
Топырақтық – грунттық карта. Масштаб 1:2000 – 1:5000. Бұзылған
Топырақтың құнарлы қабатының және потенциалды – құнарлы жыныстарының картограммасы,
шартты бояу және топырақтар мен грунттардың индексі, аудан және
Рекультивацияның техникалық кезеңінің жоспары.
Топографиялық негізде сәйкес масштабта өңделеді. Онда ситуация мен рельефтің
Техникалық рекультивация кезеңінің профильдері қызыл (жобалық) белгілерді анықтау және
Профильдерде қара қызыл және жұмыстық белгілер, көлбеуліктер көрсетіледі. Профильдердің
Рекультивацияның үйінді, перспективті емес елді мекендердің, сызықтық құрылыстардың, жақсартулардың
Жер жұмыстарының картограммасы рекультивацияның техникалық кезеңі жоспарының масштабында жүргізіледі.
Өңір (борт) және баурайлардың (откос) көлденең қималары 1: 200,
Жоспарларда қарастырылады:
рекультивациялық жұмыстарының аяқталу және рекультивацияға учаскелерді дайындаудың минималды
рекультивациялық жұмыстардың жүргізуінің реттілігі;
рекультивацияның жылдық минималды көлемінің өзгеруі;
рекультивацияға жататын өңделген жерлерден рекультивацияланатын беттің минималды қалып қоюы.
Рекультивациясының күнтізбелік жоспарын құру үшін кен орын бойынша көлденең
Күнтізбелік жоспар бастапқы 5 жыл үшін әр жыл сайын
Мұнда келесі жұмыс түрлері көрсетіледі:
топырақтың құнарлы қабатының алынуы және бұзылған жерлерден потенциалды –
топырақтың уақытша қоймалануы;
бұзылған беттің жоспарлануы;
өңір және баурайлардың тегістелуі;
мелиоративті шаралар;
дайындық бетінің топырақтың құнарлы қабаты немесе потенциалды құнарлы
дренажды торлар мен кіру жолдарын орналастыру.
Рекультивацияның биологиялық кезеңінің жоспары техникалық кезеңнің жоспары масштабында
Жобаланатын рельеф жобалық горизонтальдармен белгіленеді. Бұзылмаған аумаққа жататын жерлер
Өңір (баурай) бойынша және карьер түбі (үйінді беті) бойынша
Әр телімге топырақ (жыныс) қабат бетінің сапасына, еңістерге және
Жобаны жерге тасымалдау сызбасы. Жерге топырақтың құнарлы қабатының
бетті жоспарлау, құнарлы қабатын түсіру, көлденең және жобалық
Жұмыстық сызба жобалық жоспар көшірмесінде тұрғызылады. Мұнда жобалық телімдердің
Геодезиялық мәліметтердің жиынтығы жобалық шекараларды жерге тасымалдау әдісіне тәуелді.
Бұзылған жерлердің рекультивациясының жұмыстық жобаларында келесі құжаттар болу керек:
іздестіру материалдары;
жобаның техникалық экономикалық көрсеткіштері;
технологиялық және инженерлік шешімдердің негізделуі бар түсіндірме хат, сонымен
сметалық бөлігі;
сызбалар.
Түсіндірме хатқа қосымша ретінде рекультивация учаскелерінің зерттеу актісінің көшірмесі,
Бұзылған жерлердің рекультивациясының жұмыс жобалары құрылымы бойынша 3 томнан
Том. Рекультивацияның техникалық және биологиялық кезеңі. Сызбалар.
Том. Сметалық бөлім.
Том. Іздестіру материалдары (іздестірудің әр түрі жеке кітаппен рәсімделуі
Жобалардың жүзеге асырылуына авторлық бақылау жобалау ұйымдары үшін бекітілген
Қорытынды
Жер әр түрлі ауыл шаруашылық емес мақсаттарда пайдаланылғанда оның
Біз бұл курстық жұмыста Зайсан қаласынан солтүстік-батысқа қарай 44
Әдебиеттер тізімі
1. Гендельман М.А. Землеустроительное проектировние.-М.: Агропромиздат, 1999
2. ГОСТ 17.5.1.03-85 «Жерлердің биологиялық рекультивация үшін алынатын және
3. ГОСТ 17.5.3.06-85 «Жер жұмыстарын жүргізген кезде топырақтын құнарлы
4. Биологическая рекультивация земель в Сибири и на Урале.-Новостибирск:
5. Қазақстан Республикасының Жер кодексі 2003 жылғы 20 шілде
А ҚОСЫМШАСЫ
Бұзылған жерлерді рекультивациялау жобасын дайындау үшін бастапқы
берілгендер
1. Карьер Зайсан қаласының солтүстік батыс бағытындағы Зайсан –
2. Берілген объект территориясының топырақ құнарлылығын қалпына келтіру үшін
3. Топырақ және жыныс түрі: беткі қабаты ашық –
Қабат Қалыңдығы, см Гумус, %
А
0 – 12
12 – 26
26 – 40 1,93
1,4
1,04
Төменірек лесстар (сары топырақ) қалыңдығы 11,6 м байырғы тау
4. Террасы биіктігі: біріншісі – 12 м, екіншісінің –
5. Ауысымдар саны: 3.
6. Биологиялық кезеңге жұмысшылар саны - 8 адам.
7. Экскаватор ожауының сиымдылығы – 4,2 м
8. Самосвалдың жүк көтергіштігі – 18 т.
Жобаланатын объект туралы жалпы мәліметтер:
Объектінің сипаттамасы: карьер ауданы 5188 га.
Аймақтың табиғи жағдайлары: Бұл аймақта, таулар мен ой-қырында алтын
Жануарлар әлемі әр түрлі. Дала алқаптарында: атжалман, мүжыма тышқан,
Белдеулі ормандарда: қоян, түлкі, қасқыр, елік, бүландар, аюлар, маралдар,
Климаты: Аудан климаты құбылмалы, құрғақ. Қысы ұзақ және суық.
Жер бедері: Оңтүстік Шығыстан Солтүстік батысқа дейінгі орталық бөлігі
Б ҚОСЫМШАСЫ
Рекультивацияға жататын бұзылған жерлерді таңдау үшін
АКТ
Комиссия құрамында: облыстық (аудандық) әкімшіліктің (төраға) басшысы (басшының орынбасары)____________________________________
жер ресурстарын басқару бойынша облыстық (аудандық) комитеттің төрағасы____________________________________________________________________,
совхоздың (колхоздың) бас агрономы__________________________________
бас инженері (кәсіпорын, ұйым)_______________________________________
және Казгипрозем, Акмолагипрозем институтының (филиалының) мамандары:
жерге орналастырушы________________, топырақтанушы________________,
агроном__________,гидротехник__________, агрорманмелиоратор_________,
рекультивация жобасын құру үшін____________________________________
өндіру (салу) кезінде_________________ бұзылған немесе бұзылған жерлерге
жататын жер учаскесінің зерттеуін жүргізді. Таңдау нәтижесінде келесілер бекітілді:
1. Бұзылған жер учаскелерінің ауданы________ га, ол _____________________________________________________________________________орналасқан.
(учаскенің орналасу жері көрсетіледі, жер құжаттардың фактілік пайдалану сәйкестігі
Бұзылған жер учаскелеріне жататын жерлер
__________________________________________________________________
(фактілік қолданылуы, сонымен қатар жобаларға және басқа да материалдарға
_______________________________________________________қолданылады көрсетіледі) және келесі агротехникалық көрсеткіштері болады____________
Бұзылған жерлер түрі________________________________________
(отвалдар,карьерлер,траншеялар, канавалар,валдар жэне т.б. ____________________________________________________________________
олардың құрылуының технологиясы, геометриялық параметрлері)
Таужыныстардың құрамы және олардың қоспасы, олардың жатыстарының сипаты, механикалық
Бұзылған жерлер рекультивациясы үшін
_______________________________________________________________________________________________________________
(отвалдағы топырақ қабаты құнарлығының бар-жоғы, оның көлемі көрсетіледі,
__________________________________________________________________
отвалдағы потенциалды-кұнарлы таужыныстардың көлемі, карьер борттары бойынша олардың жатыстарының
6. Жер пайдаланушылардың немесе жер иеленушілерінің тілектері__________________________________________________________
(жер пайдаланушылардың немесе жер иеленушілерінің дәлелдемелері және себептері бар
Жер учаскелерін зерттеу нэтижесінде комиссия мынандай шешімге келді:
рекультивацияның келесі бағыттарын қарастыру __________________________________________________________________
(алқап түрі)
2. Рекультивацияның техникалық кезеңінің келесі жұмыстар түрлерін қарастыру
__________________________________________________________________
3. ___________________________________________________________
учаскелер топырағының құнарлы қабатын және потенциалды-құнарлы таужыныстарын қолдану.
_______ масштабта бұзылған жерлердің топографиялық пландарын, сонымен қатар______, масштабтағы
Бар материалдарды_________ масштабтағы топографиялық іздестіру материалдарымен, _________ масштабтағы топырақтық
Биологиялық рекультивацияның келесі мерзімдерін орнату (мелиоративтік период)______________________________________________
Рекультивацияның биологиялық жэне техникалық кезеңінің жұмыстардың жеке түрлерін орындау
__________________________________________________________________
Қосымшалар:
Бұзылған жерлердің сипаттамасы (контурлық ведомось).
Совхоздың (колхоздың) жер пайдалану планының көшірмесі
Бұзылған жерлер таңдауының сызбасы.
Комиссяның қолдары
Г ҚОСЫМШАСЫ
КЕЛІСІЛДІ:
Облыстық (аудандық)
жер ресурстарын басқару
комитетінің төрағасы
_____________________
__ _____________ 20__ж.
Бұзылған жерлердің рекультивациясының жұмыстық жобасын дайындауға
ТАПСЫРМА
№ Тізімі Көрсеткіштер
1 2 3
1 Жобалау үшін негіз (ведомствалық,
2
3 а)
б б)биологиялық этапты
орындау үшін тәртіптік ұйымдастырылу
4 Жобалаудың сатылығы
5 Объект-учаске аты
6 Объект-учаскенің орналасуы (әкімшілік
7 Рекультивация объектісінің сипаттамасы
үйінді, шахталық үйінді, карьер, балық аулау тоғандары,
рекреациялық мақсаттар)
8
соның ішінде қолдануға (алдын-ала) ұсынылатыны:
а ) егістік
б) шабындық
в) жайылым
г) көпжылдық екпелер
д) орман екпелері, эксплуатациондық, мелиорациялық, эрозияға
қарсы, санитарлы-гигиеналық, су қорғау және су реттеу
рекреациялық - орман жолақтарын қоса
е) балшық
ж) су жамылғысы
з) рекреациондық су
и) өнідірістік және өндірістік емес қүрылыс
9 Қоймаланған қорлардың бар
қабат көлемі), мың м3
10 Қоймаланған қорлардың
потенциалдық қабат көлемі), мың м3
11 Сыртқы карьерді тегістеу үшін
алаптарының ауданы, га
12 Техникалық мәселелер:
Г ҚОСЫМШАСЫНЫҢ ЖАЛҒАСЫ
№ Тізімі Көрсеткіштер
1 2 3
12. 1 Жыныстардың токсикологиялық дәрежесі
12.2 Объектінің сулылық дәрежесі және дренаждың керектігі
12. 3 Су және жел эрозияларының даму дәрежесі
12.4 Тастану дәрежесі (м/га)
12. 5 Ағаштар мен бұталы өсімдіктердің өсу дәрежесі (%,
13 Рекультивацияланған жерлердің қолданылуы мүмкін (колхозбен, совхозбен, жеке шаруашылыққа)
14 Массивтердің ауыспалы егісте қолданьшуы мүмкін (аты)
15 Техникалық этаптың рекультивация кезіндегі жұмыстарына пайдаланылатын машиналар тізімі,
16 Техникалық этаптың рекультивация кезіндегі жұмыстардың аяқталу
17 Биологиялық этаптың рекультивация кезіндегі жұмыстардың
18 Жобалық жұмыстардың аяқталу мерзімі жылы және айы
19 Негізгі жағдайлар
3
Бұзылған жер учаскелерінің рекультивациясын жобалауды жүзеге асырудың жалпы ережелері
Жерлерді қалпына келтіру .Бұзылған жер учаскелерінің рекультивациясын жобалауды жүзеге асырудың жалпы ережелері
Көмір қабаттарының сипаттамасы
Қалпына келтірудің техникалық кезеңі
Топырақтың ластануы Топырақты қорғау Топырақ рекультивациясы Топырақ ремидиациясы
Техногенді бүлінген жерлердің жас топырақтарында өсімдіктердің қалыптасу үдерісі
Кен орнының геологиялық сұлбасы
Бұзылған жерлерді қалпына келтіру туралы жалпы мағұлмат
ҚР жер қоры, топырақты қорғау, жерді қайта қалпына келтіру
Мұнай өндіретін және мұнай өңдейтін өндіріс орындары-техногенді экожүйелер