Беріліс қорабы
Мазмұны
КІРІСПЕ…………………………………………………………………........……5
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Беріліс қорабы....................................................8
Беріліс қорабының негізгі түрлері.........................................9
Механикалық беріліс қораптары............................. ...........13
Синхронизаторлар..........................................18
Жеңіл машиналардың беріліс қорабы.................................19
Беріліс қорабының құрылысы..............................................32
Камаз (маз, кран) беріліс қорабы.........................................37
Беріліс қорабының ақаулары................................................41
Беріліс қорабының айырмашылығы.....................................
Беріліске қойылатын талаптар.............................................43
Күнделікті сабақ жоспарын даярлау...................................44
ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕЛЕРІ..............................46
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР............................................50
Кіріспе
Автомобиль көлігінің республика үшін ерекше маңыздылығын Қазақстанның кең байтақ
Қазақстанда тасымалдауды жүзеге асыруда автомобиль жолдары маңызды рөл атқарады.
ХХІ ғасырда автомобиль негізгі технологиялық құрал есебінде саналады. Жүздеген
Автомобильдің дүниеге келуіне басты себепші болған 1824 жылы француз
1860 жылы француз механигі Ж. Ленуар автомобильге бейімді іштен
Жиырмасыншы жылдарда Г. Форд, Ф. Порше және тағы басқа
ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың бас кезінде Еуропа
Екінші дүние жүзілік соғыстан кейін КСРО құрамындағы Республикаларда да
Қазіргі кезде біз техникалық прогресс қалай өз деңгейіне жетіп
Дүние жүзінде автомобильдерді класқа бөлу шешімі ка былданбаған, әр
Ресейде жеңіл автомобильдерді қозғалтқыштың жұмыс көлеміне байланысты бес класка
Еуропада жеңіл автомобильдерді 6 класса бөледі:
А класы —өте кіші өлшемді автомобильдер (Rеnаult; Тwingо, FIAT
В класы — кіші өлшемді автомобильдер (Оре1 Соrsа, VW
С класы — кіші орта өлшемді автомобильдер немесе «гольф-класс»
D класы —орта өлшемді автомобильдер (Оре1 Vекtrа, Fоrd Моndео,
Е және F кластары — өлшемдері бірдей. Айырмашы лықтары
Сонымен қатар Еуропада пайдалану саласына байланыс ты топтарға бөледі:
Америкада салонның және багажниктің көлеміне бай ланысты жеңіл автомобильдерді
Жапонияда жеңіл автомобильдерді үш класка бөледі. Мини — қозғалтқыштың
Автомобиль зауытында әдетте біртектес ұқсас агрегаттар негізінде жиналатын автомобильдер
Беріліс қорабы
Автотрактор беріліс қорабы деп тістерінің саны әр түрлі шестерниялардан
Автомобильдегі беріліс қорабының блуы жолдың өте зор кедергісін және
Мотор күшінен келген жұмысы кезінде, тарту күшін мынадай теңдеу
Мұндағы: - жетекші доңғалақтарда болатын айналу моменті;
- мотордың тиімді қуаты;
- жетекші доңғалақтардың радиусы;
- берілістің пайдалы әсер коэффициенті;
- берілістің беріліс саны;
- мотордың иінді білігінің минутына орындайтын айналу жиілігі.
Мотордың литраждық тәуелділігіне қарай, тиімділік қуаты формула бойынша табылатыны:
БЕРІЛІС ҚОРАБЫНЫҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ
Автомобильдің беріліс қорабы жетекші доңғалақтары ның тарту күшін, беріліс
Беріліс қорабы сатылы, сатысыз, механикалық, гидравликалық, электрлік, автоматтық және
Беріліс саны көп болған сайын қозғалтқыш қуатын жақсы пайдаланады
Бұл жағдайда беріліс қорабының конструкциясы күр деленеді және берілісті
Берілісті ауыстыру іліністі ажыратып қосумен жүр гізіледі, яғни берілісті
Берілісті ауыстыру уақытын қысқарту үшін синхрониза тор қолданылады. Синхронизатор
Сатылы беріліс қорабының механизмдерінде қосымша қондырғылар қарастырылған: 1) фиксатор
Планетарлы (кейбір тісті дөңғелектерінің осьтері қоз ғалыста болатын) механизм
6.1-сурет.Автомобильдің беріліс қорабы: 1—бірінші (жетекші) білік, 2—бірінші білік шестернясы,
Планетарлы беріліс қорабының тісті дөңгелекті бері ліс қорабына қарағанда
Көбіне жүк тартқыш автомобильдерде, қосымша беріліс қорабы (белгілі, демультипликатор)
Сатысыз беріліс қорабын қолдану кез келген беріліс санын алуға
Автоматтандырылған беріліс қорабы
Жылдамдықты өзгертетін механизм - Еаsуtronic деп аталатын беріліс қорабының
Жүргізуші жұмысты қолмен атқарады немесе авто матты жұмыс режимін
Мұндай автоматтандыру бір жағынан автоматты ыңғайлылық мүмкіншілігі жасалған /қозғалыс
Бұл автоматты беріліс қорабының артықшылығы, оның автокөліктің басқа жүйелерімен
Автоматты беріліс ауыстыру қорабының /АБАҚ/ тағы бір артықшылығы, оның
Автоматты қорапта бірнеше жылдамдықтан ырғып кету мүмкіндігі бар. Бұл,
Еаsуtrоniса-ның негізгі артықшылғы отын үнемдеу болып табылады, автоматты тәртіпке
АБАҚ жүйелі механикалық қорап әсіресе тәжірибесіз жүргізушілер мен әйелдер
ГИДРАВЛИКАЛЫҚ БЕРІЛІСТЕР
Гидравликалық беріліс деп (гидропередача) - жұмыс шы буындарының біреуі
Автомобильдерде екі типті гидроберіліс кеңінен пай даланылады. Кең көлемді
Көлемді гидравликалық берілістер (ОГП-объемные гидравлические передачи) кем дегенде екі
Көлемді гидравликалық берілістердің ашық және жабық түрлері болады. Ашық
Мұндай берілістердің артықшылығы — құрылысының салыстырмалы қарапайымдылығында, ал кемшілігі—
Автомобильдің трансмиссиясында негізінен көлемді гидравликалық берілістердің КГБ (ОГП) жабық
Механикалық беріліс қораптары
Автомобильдердің беріліс қорабы двигательдің айналдыру моментін жетекші дөңгелектерге көбейтіп
Осындай жұмыстарды іске асыру үшін, беріліс қорабының жұмыс принципі
Механикалық беріліс қораптары осындай беріліс сандарын екі түрлі өзгерту
Тісті берілістермен жасалған беріліс қорабы, беріліс санын өзгерту үшін
Осыған байланысты беріліс қорабы, алға қарай жүретін беріліске қарай
Беріліс қорабындағы екі тісті тістестірудің екі түрлі тәсілі болады.
іске асады. Сонда берілісті қосу үшін тиісті фрик
циондық муфтаны жалғастырса болғаны. Мұндай беріліс қорабын берілетін
Берілетін қуат ағынын үзіп беретін механикалық беріліс қорабының жұмыс
Оның құрылысы мына төмендегідей. Беріліс қора бы, трансмиссияда бөлек
3.4-сурет. Қуат ағынын үзіп беретін беріліс қорабының
жұмыс схемасы:
а-бейтарап қалпы; б-бірінші беріліс; в-екінші беріліс; г-артқы беріліс;
1,2,3-бірінші біліктің- шестернялары; 4-аралық шестерня;
5.6,7-екінші біліктің шестернялары; 8-екінші білік; 9-бірінші білік.
Осыларға қосымша беріліс қорабында артқа жүргізетін берілістің де аралық
Осылай құрылған беріліс қорабының жұмысы мынандай болады. Автомобиль жүргізушсі
Мысалы автомобильді орнынан қозғау үшін бірінші сатыдағы берілісті қосу
3.5-сурет. Қуат ағынын үзіп беретін беріліс қорабының кинематикалық схемасы:
1-қорап; 2-бірінші білік; З-екінші білік; 4,6,8-сипхронизаторлар; 5-аша; 7-тұтқа; 9,22,24,27,28,31-бірінші
Жоғарыда берілісті қосу үшін, ілінісу муфтасын ажыратып, бірінші білікті
Дегенмен, осындай беріліс алмастыруды жеңілдету үшін, көптеген автомобильдерде синхронизаторлар
Жоғарыда (3.5-сурет) түсіндірілген беріліс қорабы көбінесе ауыр жүк машиналарында
3.6-сурет. Жеңіл машиналардың беріліс қорабының схемасы
1-бірінші білік; 2,5,6-екінші білік шестернялары; 3-синхронизатор; 4,7-ашалар; 8-екінші білік;
Ондай беріліс қорабының бірінші білігі (1) ілінісу муфтасының білігімен
Осы айтылған беріліс қораптары, берілісті алмас тырады, трансмиссия тасымалдайтын
Осы мақсат үшін қолданылатын ілінісу муфта сындағы жетекші және
Осындай гидроқысымды муфталарды пайдалану үшін беріліс қорабы арнаулы гидрожүйемен
Автомобильдердің беріліс қораптарында жоғары да айтылған негізгі жұмыстарды атқаратын
Синхронизатор
Тiстi доңғалақтардың тозуын азайту және берiлiстi ауыстырып қосудағы
Синхронизатор үш элементтен тұрды:
(Конусты сақиналар) бұрыштық жылдамдықтарды түзеуде;
(Байластыратын саусақтар) байланыстарды қосуда;
(Тiстi муфта) берілулерді қосуда.
ЗИЛ автокөлiгінің берiлiс қорабының синхронизаторы жылжымалы дискісі бар муфтадан
Муфтаның дискісі үш саңылау бойынша бекіткіш саусақтарына ие, екі
Муфта әр түрлі айналымда болады.
ЗИЛ -4314.10 – автокөлігінің синхронизатор қорабы:
а) құрылым; б—г— жұмыс;1 —синхронизатор муфтасы; 2 — конустық
КрАЗ-257 және МАЗ-5335 автокөлігінің синхронизатор қорабы : а
Конусты беттердің арасында пайда болатын үйкеліс күші әсерінен конусты
Жеңіл машинаның беріліс қорабы
ВАЗ 2121 НИВА автокөлігінің сцеплениесі
1.Басқыш серіппе
2. Жүргізілетін дисктің фракциондық накладкалары;
3. Басқыш серіппенің қыстырмасы:
4. Жүргізілетін диск:
5. Демпфера тірегінің қыстырмасы (айналма тербелісті сөндірушіні);
6.Демпфердің алдыңғы пластинасы;
7. Демпфердің артқы пластинасы;
8.Жүргізілетін дисктің ортасы;
9.Демпфердің серіппесі;
10. Басқыш диск;
11. Серпігіш;
12. Жабысу қорабы;
13.Жабысу картері;
14.Беру қорабының бастапқы білігі ;
15.Басқыш дискті жабысу қорабымен біріктіргіш пластина
16.Басқыш серіппені белгілегіш;
17. басқыш серіппенің тірек сақинасы:
18. Тірек фланцы мен жабысу қорабын біріктіргіш пластина
19. Фрикционное кольцо упорного фланца:
20. Біріктіргіш пластинаны қыстыру:
21.Қысқыш серіппенің тірек фланцы;
22. Жабысуды ажырату подшипнигі:
23.Жабысуды ажырату подшипнигінің вилкасы мен муфтасын жалғағыш серіппе:
24.Жабысуды ажырату подшипнигінің муфтасы;
25. Демпфера фракциялық сақиналары:
26. Серіппелік шайбаның тірек сақинасы:
27. Демпфера серіппелік шайбасы;
28. Жабысуды ажырату вилкасының шарлы тірегі:
29. жабысуды ажырату вилкасының серіппесі:
30. Жабысуды ажырату вилкасының итергіші
31. Жабысуды ажырату вилкасы;
32.Жабысуды ажыратқыштың жұмысшы цилиндрі;
33.Жабысуды ажыратқыш вилкасының ауырлық серіппесі;
34.Демпфер қызметінің І. сызбасы.
ВАЗ-21213 автомобильінде құрғақ,бір-дискілік жабысудемпферімен және орталықдиафрагмалы басқыш серіппесімен қолданылады.Жабысу
Демпфер беру қорабына айналғыш кезеңді беру кезіндегі коленвалдың
Үш белгілегіш басқыш серіппені қамтиды және жабысуды ажыратқан кезде
Жабысу картеріне шаң-тозаң мен кірлер кірмес үшін, вилканы кіргізу
ВАЗ 2121 НИВА сцепление приводы
1. Жабысуды ажыратуды қозғалысқа келтірудің басты цилиндрі;
2. Вакуумдық күшейткіш;
3. Тежегіштерді қозғалысқа келтірудің басты цилиндрі
4. Вакуумдық күшейткіштің қорғаныс қорабы:
5. Вакуумдық күшейткіштің кронштейні;
6. Жабысу мен тежегіш педальдарының кронштейні;
7. Сервосеріппелердің ілгегі;
8. Педальдардың дистанциялық тығыны;
9. Педальдардың сыртқы тығыны:
10. Педальдардың осі;
11. Педальдардың ішкі тығыны;
12. Тежегіш педалының тартқыш серіппесі;
13. Сервосеріппе;
14. Басты цилиндрдің багы;
15. Бактың қақпағы;
16. Қақпақ шағылыстырғыш;
17. Жабысу қорабы;
18. Жүргізілетін диск;
19. Баспалы диск;
20. Баспалы серіппе;
21. Жабысуды ажырату подшипнигі;
22. Беру қорабының білігі;
23. Жабысу приводын шайқауға арналған штуцер:
24. Тығыздағыш сақина;
25. Жабысуды ажырату приводының жұмыс цилиндрінің корпусы
26. Қорғаушы қақпақша;
27. Жабысуды ажырату білігінің итерушісі:
28. Поршень:
29. Поршеньсеріппесінің тірек тәрелкесі:
30. Серіппенің тірек шайбасы;
31. Тоқтату сақинасы;
32. Цилиндр корпусының қақпағы :
33. Жабысуды ажырату вилкасының шарлы тірегі;
34. Жабысуды ажырату вилкасы:
35. Реттегіш гайка;
36. Контргайка;
37. Жабысу педалнің тарту серіппесі;
38. Тежегіш педаль;
39. Жабысу педалінің шектегіш винті;
40. Жабысу педалі:
41. Штуцер;
42.Тоқтату шайбасы;
43. Штуцер прокладкасы:
44. Тоқтату сақинасы:
45. Итергіш поршені ;
46. Басты цилиндрдің поршені:
47. Поршеньнің қайтпалы серіппесі:
48.Басты цилиндрдің корпусы:
49. Жабысу гидроприводының әрекетінің І сызбасы.
ВАЗ-21213 автомобилінде жабысуды басқару үшін аспалы педельды гидравикалық приводты,
Сервосеріппе педальмен ілгек арқылы жалғанады.Сервосеріппенің қызметі-жабысуды ажыратқан кездегі педалге
ВАЗ 2121 НИВА-ның беру қорабы
1. Бастапқы білік;
2.Жабысуды ажырату подшипнигі муфтасының бағыттаушы тығынымен беру қорабының алдыңғы
3. бастапқы білік сальнигі;
4. Серіппелі шайба;
5. Подшипниктәң орнатқыш сақинасы;
6. Беру қорабының картері;
7. Сапун:
8. Екінші біліктің ине тәріздес подшипнигі;
9. Синхронизатор серіппесінің тірек шайбасы;
беру синхронизаторының тісті веногы;
11. 3-ші және 4-ші беру синхронизаторының сырғанақ муфтасы;
12. 3-ші және 4-ші беру синхронизаторының муфтасының ортасы;
13. Синхронизатордың трта сақинасы;
14. Синхронизатордың блоктау сақинасы:
15. Синхронизатор серіппесі;
16. 3-ші беру синхронизаторының шестерні және тісті веногы:
17. 2-ші беру синхронизаторының шестерні және тісті веногы:
18. Екінші білік;
19. 1-ші беру синхронизаторының шестерні және тісті веногы
20.1-ші берудің шестернінің тығыны;
21. Екінші біліктің аралық подшипнигі;
22.Аралық подшипниктің орталық пластинасы;
23. Фланец;
24.Қорғаныштық қорап;
25. Серіппе:
26. Берудің қайта қосылу рычағы:
27. ; Берудің қайта қосылу рычағының стержені
28. Демпфердің мықты жастығы;
29. Демпфердің резеңке жастығы;
30. Демпфердің қысымдық тығыны;
31. Демпфера шабықты тығыны;
32. Манжеттер;
33. Сфералық шайба;
34. Рычыктың шарлы тірегі;
35. берудің қайта қосылу рычагының корпусы;
36. Бағыттвғыш пластина;
37. Кардандық беру муфтасының эластикалық фланцы;
38. Гайка;
39. Орталықтандырушы сақинаны тығындағыш;
40. Орталықтандырушы сақинан;
41.Екінші біліктің артқы подшипнигінің сальнигі;
42. ; Екінші біліктің артқы подшипнигі;
43. Қысымдық тығын:
44. Майшағылыстырғыш шайба;
45. Шестерн блогының подшипнигі;
46. 5-ші беру мен артқы жүрістің шестерн блогы
47. Артқы жүрістің аралық шестернінің осі:
48. Артқы жүрістің аралық шестерніні;
49. Аралық біліктің артқы подшипнигі;
50. Аралық біліктің 1-ші беру шестерні;
51. 1-ші және 2-ші беру синхрпонизаторының сырғанақ муфтасы.
52. Аралық біліктің шестерндері және берулері;
53. Аралық біліктің 3-ші беруінің шестерні;
54. Құюшы және бақылаушы тесіктің қақпағы.
55. Аралық білік;
56. Аралық біліктің ұдайы жабысуының шестерні;
57. Аралық біліктің алдыңғы подшипнигі;
58. Аралық білік подшипнингінің қысқыш шайбасы;
59. Қысқыш шайбаның болты;
60. Бірінші біліктің тұрақты жабысуының шестерні;
61. Бірінші біліктің артқы подшипнигі;
62. Орталық сақина;
63. Артқы жүрістің блоктық тұтқасы;
64. Бағыттағыш пластина шайбасы;
65. Бағыттағыш планка;
66. тіркегіштер ақпағық;
67. Тіркегіш серіппесі;
68.Тіркегіш (фиксатор);
69. 5-ші беруді қосу вилкасы;
70. Тірек шайбасы;
71. Орталық сақина ;
72. және 3-ші және 4-ші беруді қайта қосу вилкасы;
73. 1-ші 2-ші беруді қосу вилкасының штогы;
74 3-ші және 4-ші беруді қосу вилкасының штогы. ;
75. 1-ші 2-ші беруді қосу вилкасы;
76. 5-ші беруді және артқы жүрісті қосу вилкасының штогы
77. Блоктаушы құрғақтар
Бесбаспалдақты беру қорабы үш біліктен тұрады: бастапқы аралықты және
ВАЗ 2121 НИВА -ның беру қорабының жұмыс сызбасы
1. Бірінші білік
2.Екінші білік,
3.Бірінші біліктің тұрақты жабысу шестерні;
4. 4-ші беру синхронизаторының тісті веногы ;
5. 4-ші беру синхронизатор сақинасының блоқтаушы сақинасы ;
6. 3-ші және 4-ші беру синхронизаторының сырғанақ муфтасы;
7. 3-ші және 4-ші беруді қосу вилкасы;
8. Синхронизатордың орталық сақинасы;
9. 3-ші беру синхронизаторының блоктаушы сақинасы;
10. Синхронизатордың серіппесі;
11. Синхронизатордың тірек шайбасы;
12. 3-ші беру синхронизаторының шестерні және тісті веногы;
13. 2-ші беру синхронизаторының шестерні және тісті веногы;
14. 1-ші және 2-ші беру синхронизаторының сырғанақ муфтасы;
15. 1-ші және 2-ші беруді қосудың вилкасы ;
16.1-ші беру синхронизаторының шестерні және тісті веногы ;
17. Артқы жүріс шестерні
18.5-ші беру синхронизаторп муфтасының ортасы;
19. 5-ші беру синхронизаторының сырғанақ муфтасы
20. 5-ші беру мен артқы жүрісті қосу вилкасы;
21. Беруді қайта қосу рычагы;
22. 5-ші беру синхронизаторының шестерні және тісті веногы;
23. май шағылыстырғыш шайба,
24. 5-ші беру шестернінің тығыны;
25. Қысымдық тығын;
26. Жұмсақ муфтаның фланцы;
27.5-ші беру мен артқы жүрісті қосу вилкасының штогы;
28.3-ші және 4-ші беру вилкасының штогы ;
29. 1-ші және 2-ші беру вилкасының штогы;
30. Артқа жүру фонарын қосқыш;
31. Артқа жүру шестерні;
32. Артқа жүрудің аралық шестерні;
33. Сөндіруші;
34.5-ші беру мен артқа жүрудіңшестерн блогы ;
35.Артқа жүру аралық шестернінің осі;
36.Аралық біліктің 1-ші беру шестерні;
37. 1-ші беру синхронизаторының блоктаушы сақинасы;
38. 1-ші және 2-ші беру синхронизаторының муфтасының ортасы;
39. 2-ші беру синхронизаторының блоктаушы сақинасы;
40. Аралық біліктің 2-ші беру шестерні;
41. Аралық біліктің 3-ші беру шестерні;
42. 3-ші және 4-ші беру синхронизаторының муфтасының ортасы;
43.Аралық біліктің тұрақты жабысу шестерні;
44.Орталық сақина:
45. Тәрелкелі серіппе;
46. I. Бейтарап күй;
47. II.3-ші берудің қосылуының басталуы;
48. III.3-ші берудің толығымен қосылуы.
Шестернді беру қорабының жұмыс қағидасы айналу кезеңін беруге қатысатын
Үшінші беру қосылғанда айналу кезеңінің берілуі осыған ұқсас болады.
Бесінші беруді қосқан кезде сырғанақ муфта ортаны шестерннің
ВАЗ 2121 НИВА-ның карданды беруі
1. Сол жақ доңғалақтың приводы;
2. Алдыңғы көпір(мост);
3. Оң жақ доңғалақтың приводы:
4. Алдыңғы карданды білік;
5. Беру қорабы:
6. Двигатель;
7. Аралық карданды біліктің жұмсақ муфтасы:
8. Аралық біліктің тік бұрышты жылдамдығының шарнирі;
9. Тарату қорабы;
10. Артқы карданды білік;
11. Артқы көпір
12. Сырғанақ вилка;
13. Пресс-масленка:
14. Сальниктің рамасы немесе қорабы;
15. Сальник;
16. Карданды білік ұшы;
17. Карданды білік құбыры;
18. Теңестіргіш пластина;
19. Карданды шарнир вилкасы;
20. Карданды біліктің айқасуы;
21. Іне тәрәздес подшипниктің орта сақинасы:
22. Іне тәрәздес подшипниктің сақинасы:
23. Карданды шарнирдің фланецвилкасы;
24. Көлденең шайба;
25. Ине тәріздес подшипник;
26.Іне тәрәздес подшипниктің сальнигі
27. Айқасудың сальнигі;
28. Тең бұрыштық жылдамдықтар шарнирінің корпусы:
29. Шарик:
30. Қорғаныс қап;
31. Қаптың қорғаныс қорабы;
32. Сепаратор;
33. Эластикалық муфта фланцының қатаю болты;
34. Эластикалық муфта фланцы;
35. Теңестірг іш шайба;
36. Жұмсақ муфттаның салғыша.;
37. Жұмсақ муфтаның резеңкелі элементі.;
38.Орталықтандырғыш тығын;
39.Қамыттар;
40. Сөндіргіш;
41 Сальниктің кіршағылыстырғыш сақинасы;
42. Сыртқы шарнир корпусы;
43. Орта сақина;
44. Сыртқы шарнирдің рамасы немесе қабы;
45. Қаптың тірек сақинасы;
46. Сыртқы шарнирдің қорғаныш қабы:
47. Ішкі шарнир қабының қорғаныш тқорабы;
48. Доңғалақ приводының білігі;
49. Ішкі шарнирдің қорғаныш қабы;
50. Фиксатор;
51. Ішкі шарнирдің рамасы;
52. Ішкі шарнирдің корппусы;
53. I.трансмиссия сызбасы;
54. II. Алдыңғы доңғалақтардың приводы.
Карданды беру айналу кезеңін беру қорабынан таратқыш қорапқа және
Жүргізгіш көпірлердің кузовпен жұмсақ жалғасуына байланысты бұл бұрыш ұдайы
Беріліс қорабының құрылысы
ВАЗ 2121 НИВА таратқыш қорабы және оның приводы
1. Жүргізілетін шестерн;
2. Дифференциала подшипникитері;
3. Серіппелік шайба;
4. Қысымдық сақина;
5. Дифференциалды блоктау муфтасы;
6. Дифференциала муфтасының тісті веногы;
7. Алдыңғы көпір приводы білігінің тісті білігі;
8. Алдыңғы көпір приводының білігінің подшипнигі;
9. Майшағылыстырғыш:
10. Кіршағылыстырғыш;
11. Алдыңғы көпір приводының білігі;
12. Фланцтар;
13. Сальник;
14. май шығыруға арналған тесіктің қақпағы:
15. Спидометр приводының жүргізу шестерн
16. Спидометр приводының жүргізгіш шестерні;
17.Май деңгейін бақылауға, құюға арналған тесік қақпағы;
18.Беру қорабының алдыңғы қақпағы;
19. Аралық біліктің роликті подшипнигі;
20. Тарату қорабының аспасының кронштейні:
21. Жүргізілетін білік подшипнигінің қақпағы:
22. Подшипниктің тірек сақинасы;
23. Жүргізгіш білік подшипнигінің қақпағы;
24. Жоғары берудің шестерні;
25. Берулерді қайта қосу муфтасының ортасы;
26. Берулерді қайта қосу муфтасы;
27. Тарату қорабының картері;
28. Төменгі беру шестерні;
29. Төменгі беру шестернінің тығыны:
30.Жүргізуші білік:
31. Артқы қақпақ:
32. Аралық біліктің шарикті подшипнигі;
33. Аралық білік;
34. Дифференциала корпусы;
35.Артқы көпір приводы шестернінің тірек шайбасы:
36.Артқы көпіррпиводы білігінің подшипнигі:
37.Артқы көпір приводының шестерні;
38. Сателлит;
39. Саталлиттің тірек шайбасы;
40. Қысымдық сақина :
41. Сателлиттер осі;
42. Серіппелі шайба шайба:
43.Алдыңғы көпір приводының шестерні;
44. Аспа кронштейнінің резеңкелі жастығы;
45. Тарату қорабының аспасының осі:
46. Дифференциалды блоктау вилкасының муфтасы;
47. Вилқаның қысымдық болты;
48. Дифференциалды блоктау бақылау шамын ажыратқыш;
49. Штоктың қорғаныш қорабы;
50. Рычаг серіппесі;
51. Дифференциалды блоктау вилкасының штогы:
52. Алдыңғы көпір приводы картерінің қақпағы;
53. Қысымдық шайба;
54. Рычаг осінің тығындары;
55. Рычаг осі;
56.Дифференциалды блоктау рычагы:
57. Беруді қайта қосу вилкасының штогы:
58. Беруді қайта қосу рычагының осі :
59. Беруді қайта қосу рычагы;
60. Рычагтың басы;
61. Беруді қайта қосу вилкасының муфтасы;
62. Дистанциялық тығын:
63. Фиксатор шаригі;
64. Фиксатора серіппесінің тығындары;
65. Фиксатор серіппесі;
66.Тарату қорабының І. приводы.
Автомобильдің жүргізуші көпірлері мен трансмиссиясына берілетін күшті бөлу үшін
ВАЗ 2121 НИВА -ның тарату қорабының жұмыс сызбасы
1. Сальник;
2. Жүргізгіш біліктің алдыңғы подшипнигінің тірек сақинасы;
3. Алдыңғы подшипниктің қақпағы:
4. Жүргізгіш біліктің алдыңғы подшипнигі ;
5. Таратқыш қораптың алдыңғы қақпағы;
6. Жоғарғы берудің шестерні;
7. Берілісті қосу муфтасының ортасы;
8 .Берілісті қосу муфтасының ортасы.
9. Төменгі берілістің шестерні;
10. Таратқыш қораптың картері;
11. Жүргізгіш біліктің артқы подшипнигі;
12. Жүргізгіш білік;
13. Тарату қорабының артқы қақпағы;
14. Аралық білік;
15. Аралық біліктің артқы подшипнигі:
16. Диффаренциала корпусының артқы подшипнигі
17. Артқы көпір приводы білігінің подшипнігінің орнатқыш сақинасы;
18. Артқы көпір приводы
19.Сальник майшағылыстырғышы;
20. Артқы көпір приводы білігінің фланцы;
21. Подшипниктің тірек сақинасы;
22. Артқы көпір приводының білігі;
23.Дифференциал корпусы;
24. Артқы көпір приводының шестерні;
25. Сателлит;
26. Сателлиттер осі;
27. Сателлиттеросінің қысымдық сақинасы;
28. Серіппелі шайба;
29. Жүргізілетін шестерня:
30. Дифференциал корпусы подшипнигінің қысымдық сақинасы:
31. Дифференциал блогының муфтасы;
32. Алдыңғы көпір приводының білігі;
33. Алдыңғы көпір приводының картері ;
34. Алдыңғы көпір приводы білігінің подшипнигінің қысымдық сақинасы;
35. Дифференциала подшипнигінің серіппелі шайбасы;
36.Дифференциал корпусының алдыңғы подшипнигі:
37. Спидометр приводвның жүргізілетін шестерні;
38. Спидометр приводының корпусы:
39. Аралық біліктің алдыңғы подшипнигі;
40. Беріліс қорабы;
41. жұмсақ муфта;
42. Тең бұрысты жылдамдықтардың шарнирі;
43. Тарату қорабы;
44. Реттегіш прокладкалар;
45. Тарату қорабы аспасының кронштейні;
46. Двигательдің артқы аспасының кронштейні:
47.І. Жоғарғы беріліс қосылып тұр
48. IІ. Төменгі беріліс қосылып тұр,
49. III.Дифференциал блоктанған , төменгі беріліс қосылып тұр
Машинаның қатты қапталған жолда қозғалысы кезінде және доңғалақтардың тығыз
Камаз (Маз, кран) беріліс қорабы
Камаз-740 автомоблінің аспа құрылысы
Автомобиль аспасы рессорлы, тәуелді, телескопиялық амортизаторлармен жұмыс жасайтын төрт
Беттер жанама ығысудан тартқыш қамыттармен қорғалады. Беттік рессорлардың басты
Жүргізуші мост механизімінің маңыздылығы
Әрбір жүргізуші мостында дөңгелек аралық дифференциал және басты берілісі
Жетекші белдік ақаулары және оны жөндеу әдістері. Жетекші белдіктің
1-кесте
Ақаудың ішкі белгілері Ақау себептерінің міндері және бөлшектер түйіндері
1. Автомобильді орнынан қатты қозғаған кездегі жетекші белдіктегі тықыл
2. Автомобиль 30-60 км/сағ жылдамдықпен жүрген кездегі үлкен шу
3. Автомобильді тежеген кездегі прицептегі үлкен шу Жетектегі конустық
4. Автомобиль қозғалысы кезіндегі үздіксіз соғысу Шекті тозу немесе
Подшипниктердің шекті тозуы Шестерняларды ауыстыру керек
Подшипниктерді ауыстыру және шестерня ілінісін реттеу керек
5. Іліністі қосқанда және берілісті ауыстырып қосқанда лықылды (пульсирующий)
6. Майлағыштардың сальниктер немесе қақпақтар резъемы арқылы ағуы Сальниктердің
Майды құйып алғанна кейін жетекші белдік келесі бөліктерге бөлінеді:
Жетекші белдікте автомобильді пайдалану процессі кезінде ақаудың келесі түрлері
Автомобиль қозғалысы кезіндегі үздіксіз шу дифференциал ақауын көрсетеді. Басты
Басты берілістегі ақауларды шудың көмегімен келесі әдісті пайдаланып анықтауға
Бірінші сынауда байқалған шу, екінші сында байқалмаса ол басты
Егер тоқтап тұрған автомобиль қозғалтқышын жіберіп және оған әртүрлі
Жетекші белдіктің басты беріліс дифференциалының ақаулары және оларды жою
2 - кесте
Ақаулардың ішкі пайда болуы Себептері Жою әдістері
Автомобиль қозғалысы кезіндегі үздіксіз шу Күшті тозу немесе шестерняның
Подшипник бекіткішінің әлсіреуі
Подшипниктердің күшті тозуы
Белдік картеріндегі май шамасы жеткіліксіз Шестерняларды комплекті бойынша ауыстыру
Подшипниктердің бекіткіш гайкаларын тарту
Подшипниктерді ауыстырып, қойған кезде шамамен керіп реттеу
Автомобиль 30-60 км/сағ жылдамдықпен қозғалған кездегі үлкен шу Байланыс
Автомобильді тежеген кездегі үлкен шу Байланыс өкшелігі жетектегі конустық
Конустық шестернядағы ілініс саңылауы үлкейген Конустық шестерня тістерінің тозуы
Конустық роликоподшипниктердің тозуы, конустық шестерня ілінісіндегі айтарлықтай осьтік саңылау
Подшипниктердің созылуын реттеу, байланыс өкшелігіндегі және жанама саңылаудағы ілініс
Басты беріліс картерінен майдың ағуы Төсемдер мен манжеттердің бүлінуі
Артқы белдіктегі басты берілісті бұзу тізбегі
Артқы белдік дифференциалы подшипниктерінің гайка стопорлары бекіткішінің болттарын айналдырып,
Беріліс қорабының күтімі
Беріліс қорабының күтімі әсіресе, беріліс картеріне майлайтын майды тиісті
Трактордың беріліс қорабындағы шестерняларды ауыстырып қосу ісі, мына ережелерді
1) алдын ала тіркестіруді ағытып жіберіп, трактор әбден
2) берілістердің ауыстырып қосқыш рычагін күш жұмсап, жұлқа
3) Автомобильдегі берілістер қорабы, автомобильдің жылдамдық алып қатты жүріп
Берілістер қорабының күтіміне майлаудан басқа, шес тернялардың, фиксаторлардың және
Шарикті подшипниктің тозуы салдарынан берілістер қорабының ішшде бұзылу (сынудан)
Беріліс қорабының ақаулары
Беріліс қорабында төмендегідей ақауы болуы мүмкін: майдың ағуы, қатты
Майдың ағуын болт пен гайканы қаттырақ тарту арқы лы
Берілісті ауыстырып қосу қиындығы білік шлицалары мен шестерня тістерінің
Блоктау құрылғысы мынадай түрде реттеледі. Құрылғы білікшесінің рычагы мен
Берілістің өздігінен ажырап кетуі шестерня тістерінің кедір-бүдырлы желінуінен, толық
Екі берілістің бірден қосылуы шариктердің не құлып стерженьдерінің тозуынан,
Беріліс қорабының қызметін ұзарту үшін оны дұрыс пайдалана білу
Берілісті ауыстырып қосу қорабына қойылатын талаптар
1. Берілісті ауыстырып қосу тетігі олардың дәл ауыстырып қосылуы
2. Беріліс қорабы мықты бекітілуі және май ақпауы тиіс.
3. Берілістің гидромеханикалық қорабында берілісті автоматты ауыстырып қосу режимдері
Карданды беріліске қойылатын талаптар
4. Автокөлік құралының қозғалысы кезінде карданды берілісте көрініп тұрған
5. Көпкілтек және топсалы қосылыстардың фланецтерін бекіту өздігінен қатаятын
6. Оймалы қосылған жерлердің тарту моментінің, топсалы және көпкілтек
Күнделікті сабақ жоспарын даярлау.
Теориялық сабақ
Сабақтыңтақырыбы: Карданды беріліс
Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік: оқушыларды берілістің қызметімен, құрылысымен таныстыру.
2. Дамытушылық: оқушыларды өз бетінше жұмыс істеуге дағдыландыру.
3. Тәрбиелік: оқушыларды ұқыптылық пен төзімділікке тәрбиелеу
Оқытудың әдісі: Баяндау, әңгімелеу, лекция.
Оқытудың көрнектілігі: Плакаттар, оқулықтар, макеттер мен модельдер.
Оқытудың техникалық құралдары: компьютер.
Пайдаланылған әдебиеттер:В.С. Калисский, А. И. Монзон, Т. Е. Ногула
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру бөлімі, оқушылардың санын түгелдеу, жаңа сабақты
ІІ. Өтілген сабақты сұрау, қосымша сұрақтар қою (5-7мин).
1.Беріліс қорабының қызметі?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.(15-20)
2. беріліс қорабының бөліктері?
Схеманың, плакаттардың компьютердің көмегімен карданды берілістің қызметін таныстырамын. Компьютердің
ІV. Жаңа сабақты пысықтау(12-мин).
Карданды біліктің қызметін толық түсіну үшін оқушылар оқушылар оқулықты
V. Сабақты қорытындылау(4 мин).
Оқушыларға бүгінгі алған бағаларын айтып, үй тапсырмасына мынадай
Карданды берілістің құрылысы.
Кардан қандай қызмет атқарады.
Карданды беріліске күтім жасау.
Техника қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
Автомобиль кәсіпорындарындағы өрт қауіпсіздігі
Автомобиль кәсіпорындар аймағы үнемі таза және жинақы болуы тиіс.
Автомобиль кәсіпорындары аймағында, автомобиль тұрағына жақын жерлерде тез тұтанатын
Барлық өндіріс орындары өз уақытында жиналып, таза тұруы керек.
Арнайы өрт сөндіру бұрышы болуы керек. Онда ілгекті бақан,
Автомобиль кәсіпорындарындағы электр қауіпсіздігі
1. Тек дұрыс электр құралдарын пайдалану керек.
2. Кернеуі 12 В қарау орларында кернеуі 36 В
3. Электр қауіпсіздігі мақсатында дымқыл қарау орларында жұмыс жасауға
4. Электр құралдарын арнайы жерге қосушы өзегі бар штангалы
5. Контактілі ажыратқышы бар электрлік көтергіштерді пайдалану
Автомобильді жөндеу және қызмет көрсеу кезіндегі еңбек қауіпсіздігі
1. Автомобиль дөңгелегін сенімді тежеу.
2. Кернеуі 12 В қарау орларында кернеуі 36 В
3. Бөлшектерді этильді бензинде жууға тиым салынады.
4. Құралдар таза және дұрыс болуы керек.
5. Құралдарды басқару жеңіл және орнықты болуы тиіс.
6. Көтергіште жұмысты бастамас бұрын "Қозғамаңыз-автомобиль астында адамдар жұмыс
7. Гайкалы кілттер дұрыс және гайка размері мен болт
Еңбек туралы заң негіздеріне сәйкес барлық кәсіпорындарда, мекемелерде, ұйымдарда
Мұндай ережелерді профсоюз келісімі бойынша бекітеді. Әкімшілік жұмысшылар мен
Ережелер бойынша жұмысшылар мен қызметкерлер жұмыс істеу ережесін белгілейтін
Еңбек жағдайы зиянды жұмыстарды, сондай-ақ ерекше температура жағдайында немесе
Ластанатын жұмыстарда сабын, ал зиянды әсер ететін заттардың денеге
Зиянды жұмыстарды істейтін жұмысшылар мен қызметкерлерге тегін сүт немесе
Медициналық-профилактикалық шаралар. Қызметкердің нақты шаруашылық мамандығындағы еңбектің ерешелігіне сәйкестігін
Өндірістерде жоғары вольтті жабдықтармен жұмыс істейтін қызметкерлер тракторлардың, автомобильдердің
Әдебиеттер
1 Айталиев Ш.М., Дүзельбаев С.Т. Матреиалдар кедергісі: Есептер шығаруға
2 Аманжол М. Нұғыман. Теориялық механика негіздері. – Шәкәрім
3 Детали машин и основы конструирования/Под ред. М.Н. Ерохина.
4 Дүзелбаев С.Т., Алтыбасаров Р.М., Жумадилов С.К., Тайшубекова А.Ж.
5 Дүзелбаев С.Т. Механика. Оқулық жоғарғы және орта кәсіптік
6 Дүзелбаев С.Т., Алтыбасаров Р.М., Жумадилов С.К., Сарымов Е.К.,
7 Дунаев П.Ф., Леликов О. П. Детали машин. Курсовое
8 Жолдасбеков Ө.А., Сағитов М.Н. Теориялық механика.-Алматы: Атамұра, 2002.
9 Иванов М.Н. Детали машин: учеб. для студентов высш.
10 Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік: 7 том, Машинажасау/жалпы редакциясын
11 Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік: 4 том, Механика және
12 Омаров А.Ж., Батырмұхамедов Ж.Қ. Машина бөлшектері. – Алматы:
13 Проектирование механических передач: Учебно-справочное пособие для вузов/ С.А.
14 Решетов Д.Н. Детали машин: Учебник для студентов машиностроительных
15 Серикбаев Д., Тажибаев С.Д. Машина детальдары: Жоғарғы оқу
16 Тажибаев С.Д. Қолданбалы механика: Жоғарғы оқу орындары студенттеріне
17 Темиртасов О.Т. Проектирование электромеханического привода машин: Учебн. пособе
41
Беріліс қорабы
Беріліс қорабы жайлы
Беріліс қорабына техникалық қызмет және ағымды жөндеу
Беріліс қорабының қызметі
Механикалық беріліс қораптары
Автотрактордың трансмиссия агрегаттарын пайдалану және ағымды жөндеу
Автомобильдің беріліс қорабы
Көлік трансмиссиясының құрылысы мен атқаратын қызметі
Механикалық трансмиссияның жалпы құрылысы
Кардандық беріліс пен жүргізгіш белдеме