Ақша реформаларын талдау

Мазмұны
Кiрiспе. ...……………………………………………………………..4
I. тарау. Ақшаның пайда
1.1 Ақшаның мәнi мен пайда болу тарихы...................5
1.2 Ақшаның қызметтерi және олардың қазiргi
жағдайдағы дамуы. ......................................................9
1.3 Ақша айналымын реттейтiн заңдылықтар. .............13
II. тарау. Ақша реформаларын талдау.
2.1 Қазақстан Республикасындағы ақша реформалары
және оның ерекшелiктерi. ...........................................17
2.2 ТМД елдерiндегi ақша реформалары. .......................26
2.3 Қазақстан Республикасындағы ақша саясаты. .........29
III. тарау. Ақша реформаларын жетiлдiру
3.1 Ақша–несие саясатының негiзгi көрсеткiштерiн
болжамдау. ..................................................................37
3.2 Теңгенiң долларға шаққандағы валюталық
бағамы. ........................................................................38
Қорытынды..........................................................................................44
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi. .......................................................45
Кiрiспе.
Бүгiнгi таңда егемендi елiмiздiң тұрақты экономикалық өсуiн қамтамасыз
Әлемге танымал экономист А.Смит: “Ақша-бұл айырбас процесiн жеңiлдететiн
I. тарау. Ақшаның пада болуының теориялық негiзi.
1.1 Ақшаның мәнi мен пайда болу тарихы.
Ақша реформаларын қарастырмас бұрын, сол ақшаның не екенiн
Ақша-өндiру мен бөлу процестерiнде адамдар арасындағы белгiлi бiр
алпыға тiкелей айырбасталу;
айырбас құнының жеке формасы;
еңбектiң сыртқы заттық өлшемi.
Жалпыға тiкелей айырбасталу формасында ақшаның айырбастау мүмкiншiлiгiнiң бар
1.2 Ақшаның қызметтерi және олардың қазiргi
жағдайдағы дамуы.
Ақшаның әрбiр қызметi ақшаның тауар айырбастау процесiнен туындайтын
Алғаш монеталар соғыла бастағанда баға масштабы олардың салмақтық
Құн өлшемi және баға масштабы ретiндегi ақша қызметтерiнiң
Алғашында баға масштабы АҚШ қазынашылығымен алтынның тромск унициясына
Арнайы баға масштабы алтын құны мен оның
Ямайка валюта реформасының (1976-1978 жж.), нәтижесiнде арнайы алтын
Қазiргi уақытта алтын тауарға тiкелей айырбасталмайды және бағалар
Сонымен алтын белгiлерiнiң, яғни толық құнды емес және
Ақшаның келесi қызметi бұл айналыс құралы ретiндегi қызметi.
Тауарлар бiр қолдан екiншi қолға ауыса отырып, өзiнiң
Тауар айналысы кезiнде, ақша делдал ролiн атқарады,
Өзiнiң құнын өткiзгеннен кейiн, айналыстан кететiн тауарларға
Бiздерге ақша айналыс құралы қызметiн негiзiнен мемлекеттiк, оперативтiк,
Айналыс құралы ретiнде ақша қызметтерiнiң ерекшелiктерi мыналар:
тауар мен ақшаның қарама-қарсы қозғаллысы;
оны идеалды ақшалар емес, нақты (қолма-қол) ақшалар орындайды;
ақшаның бұл қызметiнде тауарларды айырбастау өте тез орындалатын
Бiрақ бұл, несие және қағаз ақшалар ақшалы тауармен
Ақша айналыс құралы қызметiн атқаратын болғандықтан, айналыс қажеттiлiгi
Егер ақшаның айналыстағы массасы тауар массасынан көп болса,
Ақшаның келесi қызметi-төлем құралы. Тауар айналысы ақша қозғалысымен
Егер тауар мен ақшаның қарама-қарсы қозғалысы болмаса, яғни
Ақшалар төлем құралы ретiнде тек қана тауар айналысында
тауарлар мен қызметтердi мiндеттемелер;
еңбек ақы төлеуге байланысты мiндеттемелер;
мемлекетке қатысты қаржылық мiндеттемелер;
банктiк қарыз, мемлекеттiк және тұтыну несиесi бойынша борыштық
сақтандыру мiндеттемелерi;
әкiмшiлiк-сот сипатындағы мiндеттемелер және басқалары.
Ақша төлем құралы ретiнде айналыс құралынан өзара айырмашылықтары
Төлем құралы қызметiн толық бағалы емес нақты ақшалар
Төлем құралы ретiндегi ақшаның, қызметi оның бұдан бұрын
1.3. Ақша айналымын реттейтiн заңдылықтар.
Ақша жүйесiн реттейтiн нақты заңдылықтар қабылданбайынша, елдегi ақша
Ал ендi елiмiздегi ақша жүйесiне келер болсақ ҚР-дағы
ҚР-да орталық Банк-µлттық банк болып саналады. ҚР ұлттық
Банктiң және басқа несиелiк мекемелердiң қызметiн реттейтiн ережелердi
Ұлттық банктiң жұмыстарының негiзгi бағыттары.
елдегi несиелiк ресурстарды және ақша айналысын басқару;
өзiне бағынышты мекемелер арқылы ақшалай түсiмдi инкассациялауды ұйымдастыру
халық шаруашылығындағы несиелiк, есеп айырысу және кассалық операцияларды
халық шаруашылығындағы несиелiк, есеп айырысу және кассалық операцияларды
банк iсiн лицензиялау, ақша-несиелiк реттеудiң әдiстерiнiң формаларын талдау;
банк iсiн бақылау және қадағалау;
елдiң банк жүйесiнiң тәуелсiз балансын жасау;
ғылыми зерттеу және аналитикалық жұмыстар жүргiзу;
валюталық операцияларды жүргiзу ережелерiн және тәртiбiн жасау, бiркелкi
Валютаны өзгертуге тек қана Қазақстан Республикасының Парламентiнiң құқы
Ұлттық банк ҚР-сының валютасын шетел мемлекеттерiнiң ақша белгiлерiне
II. тарау. Ақша реформаларын талдау.
2.1 Қазақстан Республикасындағы ақша реформалары
және оның ерекшелiктерi.
ҚР-дағы ақша айналымның өзiндiк тарихы бар. Ол бiрнеше
Айналыста алтын, күмiс, мыс монеталар жүргiзiлдi. Негiзгi ақша
1922-1924 жж. Ақша реформасында көптеген адамдар құнсыз қағаз
1947 жылғы ақша реформасы Ұлы Отан соғысы елге-679
Еркiн мемлекеттiк сауданың ықпалымен колхоз нарықтарындағы бағалар төмендедi.
Үкiмет рубльдiң бағамын шетел валюталарына қатысты көтеру және
1961 ж. қаңтарынан бастап, айналысқа жаңа үлгiдегi мынадай
Инфляцияның өсуi бiршама iрi ақша купюраларын қажет еттi.
Қазақстанға ұлттық валютаның сәттi енгiзiлуi, әрi қарай оның
Ал ендi осы жүргiзiлген реформаларды өзара салыстырып, олардың
2.2 ТМД елдерiндегi ақша реформалары.
КСРО құрамынан бөлiнiп шыққан әрбiр мемлекет өз бетiнше
1991 ж. қаңтарда “1961 жылғы 50 және 100
КСРО ыдыраған соң кеңес валютасы –рубль бiрiншi кезеңде,
1992 ж. шiлде айында Орталық банктердiң корреспонденттiк шоттарындағы
1992 ж. 9 қазанда ТМД-ның сегiз мемлекеттерiмен қойылған
1991 ж. КСРО ыдырағаннан кейiн Қазақстан ТМД-ң басқа
1993 ж. 23 шiлдесiнде Ресейдiң Орталық банкi 1961-1991
2.3 Қазақстан Республикасындағы ақша саясаты.
Төл валютамыз пайда болған жылдардағы Ұлттық Банктiң ұстанған
Пайыздық саясат-ақша несие саясатының құралдарының бiрi болып табылады.
Теңгенi айналысқа енгiзгеннен кейiнгi пайыздық саясаттың негiзгi мақсаты-теңгенi
Қазақстандағы жоғары қарқынды инфляцияға қарсы күресте пайдалануға мүмкiндiк
Қаржы операцияларының барлық түрлерi бойынша пайыздық мөлшерлемесiнiң деңгейi
Мемлекеттiк қазыналық мiндеттемелер бойынша пайыздық мөлшерлемелер сауда мәнiне
Банк резервтерiнiң шамадан тыс өсуiне байланысты (ұлттық банкiдегi
Ұлттық банк орташа айлық қалдыққа байланысты пайызды банктiң
1995 жылдың басында жалпы банктер арасында баламалы резервтерден
Әлемдiк тәжiрибе көрсеткендей мiндеттi резервтер деңгейiнiң тым жоғары
АҚШ-та мiндеттi резервтер сомасы банктiң категориясына, депозиттiң мөлшерiне,
ФРЖ экономикалық дағдарыс кезеңiнде мiндеттi резерв деңгейiн жиi
Ақша-несие қатынастарын мұндай бақылау және реттеу механизмi ашық
Несие операциялары ұлттық банкi пен Қазақстан Республикасының
Директивтi несиелердiң айналасында қиын жағдай пайда болды. Сондықтан
Сөйтiп, банк жүйесi арқылы төлем қабiлетi жоқ кәсiпорындарға
Санациялау мен банкроттық механизмiн пайдаланусыз басымдылық салалардың кәсiпорындарының
Төлемсiздiктi шаруашылықаралық есепке алу арқылы шешу, бiр жағынан
Үкiметтiң несиелеу көлемi әрқашан бюджет тапшылығының деңгейiмен
1995 жылғы қаржы нарығының жаңалығы-Банкаралық қаржы палатасы ұйымдастырған
1995 жылы орталық несиелер бойынша банктердiң қарыздарын қайта
Ашық нарықтағы операциялар. Бұны Орталық банкпен нарықта ақша
Орталық банк бағалы қағаздарды сатып алған кезде коммерциялық
Ұлттық банк ашық нарықта бағалы қағаздармен операциялар жүргiзу
Аукционды белгiлi бiр тәртiппен бiр күнде жүргiзедi,
Орталық банк ашық нарықта операцияларын мұқтаждық пайда болуына
III. тарау. Қазiргi кездегi ақша реформаларын жетiлдiру
мәселелерi.
Ақша–несие саясатының негiзгi көрсеткiштерiн болжамдау.
Өткенге қарап оның жеткiзген нәтижелерiн талдай отырып, бiз
Ақша несие саясатының негiзгi көрсеткiштерi: инфляция, есеп ставкасы,
Ақша несие саясатының басты бағыты инфляциялық таргетирлеу прицнипi
Ақша несие саясатының болашақтағы бағдары Қазақстан Республикасындағы валюталық
2004-2007 жылдардағы ұлттық банк жүргiзетiн ақша-несие саясаты заңда
Ақша несие саясатының негiзгi мақсаты инфляцияны 4-6% деңгейiнде,
Бұл жағдайда ҚР ұлттық банкi еркiн айырбас курсы
Ұлттық Банктiң алтын валюталық активтерi 2004 5,9%
Бұл сандардан бiз ел экономикасының тұрақталуына баға беру
Жалпы алғанда банк кредиттер арзан болған сайын, оның
Ал алтын валюталық резервтiң артуы елiмiздiң экономикалық өсуiнiң,
Осылайша жүргiзiлген ақша несие саясатының арқасында 2007 ж.
3.2 Теңгенiң долларға шаққандағы валюталық
бағамы.
Валюталық бағам-бұл бiр елдiң ақша бiрлiгiнiң басқа бiр
Бағамның қалыптасуына ықпал ететiн үш факторлар тобын бөлiп
саяси-саяси тұрақтылық, валюталық заңдылықтардың ырықтандырылуы, валюталық саясат және
Психологиялық: жаппай сұраныс, негiзгi капиталды тәуекелден қорғауға ұмтылыс
Валюта бағамдарының динамикасы ақша бiрлiктерiнiң сатып алу қабiлеттерiне,
Жалпы алғанда валюталық бағамның қозғалысының бағыттарын анықтайтын факторларды
Фундаментальдi факторлар орта мерзiмде әрекет ететiн ұлттық экономиканың
Техникалық талдау-бұл бағамды жүргiзу графигiн талдауды сипаттайды. График-чарттардың
Қысқа мерзiмдi күтпеген факторлар валюталық бағам динамикасына маңызды
Валюталық нарыққа қатысушылардың арасындағы валюталық операциялар валюталары айырбастаусыз
АҚШ-тың iшкi айналымында жанама баға белгiленiмi немiс шекарасына
Валюталық баға белгiленiмiнiң түрi валютаның жағдайына, боның курстық
Әр валюта бойынша сұраныс пен ұсынысты салыстыру жолымен
Сатушы және сатып алушы курстарының арасындағы айырма банктiң
Банкаралық валюталық нарықтардағы операциялар халықаралық төлем және резерв
Сатушылар және сатып алушылар бағамдары ресми бюллетендерде жарияланады.
Ендi осы ресми бюллетендерде жарияланған валюта бағамдарына
Ұлттық Банктiң теңгенi айналымға енгiзiп, мықты валютаға
Теңгенiң тұрақтылығы, соынмен қатар мемлекеттiң алытн валюталық қорына
1999 жылы Қазақстан республикасының үкiметiмен ұлттық Банкi теңгенiң
Айналымға енген күнi теңгенiң 1 долларға шаққандағы бағамы
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта айтқанда ал елiмiздiң тарихында жүргiзiлген
-саясат;
-экономика;
-психология;
Валюта бағамдарының динамикасы ақша бiрлiктерiнiң қаблеттiлiктерiне инфлияция қарқынына
Қазақстандағы жоғары қарқынды инфлияға қарсы күресте пайдалануғңа мүмкiндiк
валюталық қатынастарды толық либерализациялауға қол жеткiзу қажет;
теңгенiң сыртқы және iшкi тұрақтылығын сақтау бойынша iс-шараларды
теңгенiң долларға шаққандағы валюталық бағамын тұрақтандыру;
теңгенiң еркiн айналысқа түсуiне ел экономикасын жақсарта отырып
Пайдаланған әдебиеттер тiзiмi
ҚР президентiнiң жолдауы
Зоп. ұлттық банк туралы
Экономикс
Леврушина “ДКБ”
Сейiтқасымов Ақша, несие, банк
Аубакиров “Экономикалық теория”
Ильясов “ДКБ”
Бюлеттень бухгалтера 2003ж.
Экономика және статистика 2003ж.
Егемен Қазақстан 25 қазан 1996 ж.
Егемен қазастан 13 қараша 1998 ж.
Шымкент келбетi 7 қараша 2003 ж.
Сұхбат N32 10 тамыз 2003 ж.
ЮКГБ N1, январь 2003 г.
Банки Казахстана, N12-2001г.
Банки Казахстана N2-2004 г.
Экономист N11 2003 г.
Шымкент келбетi 2003ж. Қараша 4.
Сұхбат 10 тамыз 1994
Банки Казахстана –N 2. 2004ж.
Банки Казахстана N 12. 2001ж.
3
- 3 -
39
- 39 -

Ұқсас жұмыстар

Қазiргi кездегi ақша реформаларын жетiлдiру мәселелерi

Қазақстан Республикасының ақша реформасы

Ақша, несие, банктер пәнін оқып-үйренудің студенттер үшін маңызы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ 1993 ЖЫЛҒЫ АҚША РЕФОРМАСЫ

Ақша реформасы: ұлттық экономиканың дамуындағы қажеттігі мен маңызы

Қазақстандағы жаңа экономикалық саясаты

Қаржылық есеп және кәсіпорынды басқаруда бухгалтерлік баланстың ролі мен маңызы

Есеп берудің мәліметтері

Қаржылық құқықтың сипаттамасы