МТБЭ синтезінің катализаторы

МАЗМҰНЫ
Кіріспе.......................9
1 Әдеби шолу.............................11
2 Өндіріс әдісін және оның құрылыс орнын негіздеу.......................16
2.1 МТБЭ синтезінің катализаторы. Жаңа катализаторды қолдану.....................16
3 Технологиялық бөлім.............18
3.1 МТБЭ синтез процесінің мақсаты..........18
3.2 Шикізат, дайын өнімнің, көмекші жүйенің сипаттамасы............18
3.3 Технологиялық процестің негізі, химизмі................22
3.4 Технологиялық параметрлердің процеске әсері.......24
3.5 Технологиялық схеманың сипаттамасы....................25
3.6 Процестің материалдық балансы...........28
3.7 Процестің жылулық балансы.................28
3.8 Реактордың негізгі өлшемін есептеу.........................29
3.9 Негізгі және көмекші құрылғылардың сипаттамасы...................32
3.10 Механикалық есептеу...........................38
3.11 Өндірісті аналитикалық бақылау.........41
4 Автоматтандыру бөлімі.............................43
4.1 Автоматтандыру құралдарын таңдау........................44
5 Экология бөлімі......................47
5.1 Өндірістің зиянды тастаулары...............47
5.2 Қалдықтарды залалсыздандыру әдістері...................50
6 Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігінің бөлімі.......................51
6.1 Өндіріс қауіптілігінің сипаттамасы...........................51
6.2 Жұмысшылардың жеке қорғаныс құралдары...........52
6.3 Өндірістегі микроклимат параметрлері....................52
6.4 Шикізат, жартылай өнім, дайын өнімнің қауіпті және
зиянды сипаттамасы............54
6.5 Шудан қорғану.....................56
6.6 Желдету................................56
6.7 Жарықтандыру.....................57
6.8 Статикалық электр тогынан қорғану.........................57
6.9 Өрт қауіпсіздігі....................59
6.10 Есептік бөлім......................62
7 Экономикалық бөлім..............64
7.1 Капиталдық шығынды есептеу..............64
7.2 Өндірісті ұйымдастыру...........................64
7.3 Өзіндік құнды есептеу.............................72
7.4 Негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерді есептеу..............76
Қорытынды................................78
Қолданылған әдебиеттер тізімі....................80
КІРІСПЕ
Қазіргі таңда Қазақстан сенімді нық қадаммен, елеулі даму әлеуметімен
Мұнай мен газды терең өңдеп, халық шаруашылығына қажетті жоғары
XX ғасырдың онжылдығында және XXI ғасырдың басында транспорт жүйесінің
Автомобиль бензиндерінің сапасын көтеру, Евро стандарт талаптарына сәйкестендіру, бензиннің
МТБЭ (2 – метил – 2 – метоксипропан) мотор
Бензиннің октан санын жоғарылататын қоспа ретінде МТБЭ-ні қолдану тек
1 Әдеби шолу
XX ғасырдың онжылдығында және XXI ғасырдың басында транспорт жүйесінің
Бензиннің жоғары детонациялық тұрақтылығын қамтамасыз ету мұнай өңдеудің кез
Автомобиль бензиндерінің эксплуатациялық және экологиялық қасиеттерін әлемдік нарық талаптарына
Еуропада 2000 жылдың 1 қаңтарынан бастап Евро-3 нормалары іске
Дамып келе жатқан автомобиль техникасы және Қазақстанның еуропалық, басқа
Автомобиль бензиндерінің сапасын көтеру, Евро стандарт талаптарына сәйкестендіру, бензиннің
Евро стандарт бойынша пайдалануға шек қойылған тетра-этил-қорғасын және қазіргі
Тетра-этил-қорғасын – бензиннің детонациялық тұрақтылығын жоғарылататын антидетонатор. Евро стандарттың
ТЭҚ КСРО-да да кеңінен қолданылған. Құрамында ТЭҚ бар автомобиль
Осылайша, ТЭҚ-ның жоғары канцерогенді активтілігіне байланысты және қоршаған ортаның
ТЭҚ таза күйінде бензинге қосылмайды, себебі жану нәтижесінде пайда
Іштей жану двигательдерінің мысалы, төмен спирттерде өте жақсы жұмыс
Метил-трет-бутил эфирі – эфирлі иісі бар түссіз сұйықтық, этанол
Метанол және этанол бензинде жақсы ериді, араласудың орташа, жаман
Төменгі спирттер бензинге қарағанда төменгі жану жылуына ие. Бұл
МТБЭ-нің алкилатпен салыстырғандағы октан саны жоғары қайнау температурасы төмен,
МТБЭ бойынша өнімділігі 100 мың т/жыл алғашқы өнеркәсіптік қондырғы
Бүгінгі таңда Қазақстанда да МТБЭ өндіретін зауыт іске қосылды.
2 Өндіріс әдісін таңдау және оның
Павлодар облысы Қазақстанның экономикалық дамыған мұнайхимия және ірі индустриялды
Зауыт құрылысы үшін құрылыс орнын таңдауға әсер ететін факторларға
Шикізат базасы
Энергетика ресурстары, отын және электр энергиясы, бумен және сумен
Жұмыс күшінің болуы және ИТЖ сапасы
Шикізатты тасымалдайтын темір жол магистралі
Өндіріс күшінің дұрыс орналасуы зауыттың шаруашылық және монтаждық құрылысының
Құрылыс орнын таңдау халық шаруашылығының сәйкес салаларының даму сызбасына
Мұнайхимиялық зауыттар энергияны көп қажет ететін өндірістердің бірі болып
Ассортименттің кеңейтілуі, мұнай өнімдерінің сапасын жақсартылуы үшін судың және
2.1 МТБЭ синтезінің катализаторы. Жаңа катализаторды қолдану
МТБЭ синтезі реакциясының жылдамдығын өсіру үшін процесс барысында –
Берілген жобаға жаңалық ретінде МТБЭ синтезіне жаңа катализаторды енгізуді
Үймелі тығыздығы, г/см3
Cыртқы пішіні – қара көктен қара түске дейінгі цилиндр
Түйіршік өлшемдері
Ылғалдың жалпы үлесі, %
Еркін H2SO4 жалпы үлесі, %
Толық статикалық айырбас сыйымдылығы
(0,1 н NaOH) , кем емес
КИФ-2 катализаторы жоғары белсенділікпен, қызмет мерзімінің ұзақтығымен, оны бір
мақсатты өнімді реакциялық зонадан үздіксіз шығарып отыру жолымен термодинамикалық
процесті төмендеу қысыммен өткізу және реакция жылуын тазарту процестерін
аппаратурамен жабдықтауды жеңілдету және процестің металды қажет етуін төмендету
Міне, осы себептерден КИФ-2 катализаторын таңдадым.
3 Технологиялық бөлім
3.1 Технологиялық процестің мақсаты
Бұл қондырғы экономикалық жағынан тиімдірек, жоғары октанды, қозғалтқыш отынның
МТБЭ өндірісінің шикізаты – «ПНХЗ» АҚ-нан келетін бутан-бутилен
МТБЭ алу қондырғысы келесі блоктардан тұрады:
МТБЭ синтездеуге арналған реактор блогы, МТБЭ алуға арналған;
азеотропты ректификация блогы, реакциялық қоспадан МТБЭ бөліп алуға арналған;
метанол экстракциясының блогы, реакцияға түспеген ББФ және метанол қоспасынан
метанолды ректификациялау блогы, метанолды бөліп алуға және процеске қайта
3.2 Шикізаттың, дайын өнімнің, көмекші жүйелердің сипаттамасы
Кесте – 1
Шикізаттың, дайын өнімнің, көмекші жүйелердің сипаттамасы
Өнімнің, материалдың, катализатордың, жартылай өнімнің, өндірілетін өнімдердің аталуы Мемлекеттік
шикізат
А маркалы метанол
ГОСТ 2222-95 Сыртқы түрі Құрамында ерімейтін заты жоқ түссіз
МТБЭ өндірісі үшін шикізат
20ºС -дағы тығыздығы
0,791-0,792
Метанолдың масс.үлесі, %
99%
Судың массалық үлесі %
0,05%
1-кестенің жалғасы
Өнімнің, материалдың, катализатордың, жартылай өнімнің, өндірілетін өнімдердің аталуы Мемлекеттік
шикізат
Бутан – бутилен фракциясы
«ПНХЗ» АҚ келісім шартына сәйкес Компоненттің атауы Масс. үлес
МТБЭ өндірісі үшін шикізат
Пропан 0,0200
Пропилен 0,1000
Изобутан 43,9400
Н-бутан 6,5300
Бутен-1 14,7900
Изобутен 14,1900
Бутен-2-транс 13,3100
Бутен-2-цис 6,9530
Бутадиен-1,3 0,1300
Бутадиен-1,2 0,0010
су 0,0200
Күкіртсутек ж/е меркаптанды күкірт 0,0001
өндірілген өнім
Метил-трет-бутил эфирі (МТБЭ)
ASTMD 5441-98 CT TOO 40486314-001-2009 Марка A Б B
Октан санын жоғарылату үшін бензинге қосылатын қоспа
Сыртқы түрі
мөлдір сұйық
МТБЭ масс.үлесі, % 98,0 96,0 94
Спирттің (метанолдың, трет-бутанолдың) %
1,5
2,5
4,0
С4, С8 масс.үлесі %
1,5
1,5
3,0
1-кестенің жалғасы
Өнімнің, материалдың, катализатордың, жартылай өнімнің, өндірілетін өнімдердің аталуы Мемлекеттік
өндірілген өнім
Метил-трет-бутил эфирі (МТБЭ)
ASTMD 5441-98 CT TOO 40486314-001-2009 Ылғалдың масс.үлесі % 0,1
Механикалық
қоспалар
жоқ
жоқ
жоқ
жартылай өнім
«ПНХЗ» АҚ келісім шартына сәйкес Компоненттің атауы масс.үлесі %
(шартты)
Октан санын жоғарылату үшін бензинге қосылатын қоспа
Пропан 0,0296
Пропилен 0,1396
Изобутан 49,0354
Н-бутан 7,3749
Н-бутен 17,2187
Изобутан 1,5548
Бутен-2-цис 15,4760
Бутен-2-транс 8,1654
Бутадиендер 0,1508
Метанол 0,00005
МТБЭ 0,00003
катализаторлар, адсорбенттер, көмекші жүйелер
R-101 реактордағы
D-005-II катализаторы
Макрокеуекті, ионды, стиролдың және дивинилбензолдың сульфирленген сополимерінің негізінде жасалған
МТБЭ синтез реакциясы-ның жылдамдығы-ның өсуі
шариктер D=2-3 мм
түсі сұр
қызмет ету мерзімі 1,5-2 жыл
1-кестенің жалғасы
Өнімнің, материалдың, катализатордың, жартылай өнімнің, өндірілетін өнімдердің аталуы Мемлекеттік
V-107 A/B ыдыстары
Қызмет ету мерзімі
4 ай ББФ алдын-ала дайындау, өнімнен каталитика-лық уларды жою
Инертті насадка: метанол экстракциясы жүретін T-102 колоннадағы және метанол
T-103 колоннадағы Палля метал. сақиналары
Металдық, 40x20мм
T-102 үш блок жалпы биіктігі 16000мм
T-103 екі блок, Н7500/5500мм
Сұйық пен пар арасындағы жанасу бетін үлкейту үшін
T-101 –гі рулонды металдық сеткадағы үздіксіз тұратын насадка
рулондар
D=140мм, D=230мм Сұйық пен пар арасындағы жанасу бетін үлкейту
Керамикалық насадка
шариктер
D=3мм R-101және V-107 A/В реакторын-дағы катализатор үшін алдын-ала «төсеніш»
1-кестенің жалғасы
Өнімнің, материалдың, катализатордың, жартылай өнімнің, өндірілетін өнімдердің аталуы Мемлекеттік
Жоғары қысымды азот Цехаралық нормалар Қысым, МПа 4
Төменгі қысымды азот Цехаралық нормалар Қысым, МПа 0,6 КИПиА
Техникалық ауа Цехаралық нормалар Қысым, МПа 0,4-0,6 Пневмоин-струменттер-дің жұмысы
3.3 Технологиялық процестің негізі
МТБЭ өндірісінің қондырғысы келесі негізгі процестерді өзіне қосады:
МТБЭ синтезі;
азеотроптық ректификация;
метанол экстракциясы;
метанол ректификациясы және оны процеске қайта қайтару.
МТБЭ синтезі. МТБЭ синтезі ББФ құрамына кіретін изобутилен мен
температура 40-70ºC ;
қолданылатын өніміне байланысты қысым 1 МПа дейін.
Бұл әрекеттесу экзотермиялық процесі реакторда D-005-II катализаторы қатысында жүзеге
CH2
CH3OH + C CH3
CH3
МТБЭ-нің пайда болу селективтігі мынада: көмірсутектер қоспасынан тек изобутилен
Олигомеризация реакциясы:
CH3
2 H2C C
CH3 CH3
Диметил эфирінің пайда болуымен жүретін спирттің дегидратациялану реакциясы:
2 CH3OH CH3
Азеотроптық ректификация. МТБЭ өндірісінің келесі негізгі кезеңі азеотроптық ректификация
Метанолдың экстракциясы. Азеотроптық қоспадағы метанол экстракциясы химиялық тазаланған сумен
Процесс қоспа компоненттерінің еріткіште селективті еруіне негізделген (берілген жағдайда-су).
Метанол ректификациясы және оны процеске қайтару. Азеотроптық қоспадан бөлінген
КИП құрылғылары мен клапандары ауалы компрессор станцияларынан келетін кептіріліп
3.4 Технологиялық параметрлердің процеске әсері
Бутан-бутилен фракциясының метанолға қатынасы. Реакторға кіргізер алдында метанолдың изобутиленге
Температура. Температура реактор, адсорбер және ректификациялық колоннадағы негізгі бақыланатын
Қысым. МТБЭ синтезі процесінде қысым маңызды роль атқарады. Қысым
Шикізат сапасы.Шикізат сапасы өнім сапасына басты әсер етеді. Шикізат
3.5 Технологиялық схеманың сипаттамасы
Шикізатты дайындау. Метанол темір жол цистерналарымен «ПНХЗ» АҚ-ның территориясында
МТБЭ синтезінің реактор блогы. МТБЭ синтезінің реактор блогы метил-трет-бутил
Реактордың 1-секциясындағы реакция өнімдері секцияаралық Е-102 суытқышында суытылады да,
Реактордың үстіңгі жағынан құрамында шығарылған реагенттер және соңғы өнім,
Азеотроптық ректификация блогы. Азеотроптық ректификация блогы реакциялық қоспадан МТБЭ
Диаметрі 1400мм және биіктігі 50,35м T-101 азеотроптық ректификациялық колоннасы,
Процесс келесі параметрлерде жүргізіледі: колоннаның жоғарғы жағындағы температура 53,6ºC
МТБЭ ректификациялық колоннасының кубынан шығып, TG 1059 құрылғысымен бақыланатын
арқылы P-103 А/В сораптарымен T-101 колоннасына бүрку ретінде 1-тарелкаға
Метанол экстракциясының блогы. Метанол экстракциясының блогы реакцияға түспеген ББФ
Экстракцияға түсетін химиялық тазаланған су 11/13 желісімен Е-109 рекуперациялық
Метанол-су ерітіндісі Т-102 колоннасының төменгі жағынан 11/5 желісі бойынша
Метанол ректификациясының блогы. Метанол ректификациясының блогы метанолды судан бөліп
Метанол ректификациясының процесі келесі параметрлерде жүргізіледі: колоннаның жоғарғы жағындағы
1008 құрылғысымен бақыланатын конденсирленген сұйық метанол V-106 рефлюксті ыдысына
3.6 Процестің материалдық балансы
Кесте – 2
Процестің материалдық балансы
Аталуы %, масс. т/жыл т/тәу кг/сағ
Түсті:
1. Бутан-бутилен фракциясы
2. Метанол
Алынды:
1. МТБЭ
2. Реакцияға түспеген ББФ
3. жоғалым
Барлығы:
75
25
100
18,91
81,08
0,01
100
15000
5000
20 000
3782
16216
2
20 000
44,12
14,70
58,82
11,12
47,69
0,006
58,82
1838,33
612,5
2450,83
463,33
1987,08
0,25
2450,75
3.7 Процестің жылулық балансы
G4 қоспа
Q1 + Q2 + Q3 = Q4 C
G3
Q2 = Q3
Q4 = G4қ * C
Q1 = 2450,83 * 1,16 = 4068,38
Q4 = 2450,75 * 2,17 = 5318,12
Q4 – Q1
G2 = Q3 =
2
1249,74
G1
шикізат 2
4068,38 + 624,87 + 624,87 = 5318,12
Q1 + Q2 + Q3 = Q4
Кесте – 3
Процестің жылулық балансы
Ағындар Температура, К Мөлшері, кг/сағ
Кірді
Q1
Q2
Q3
Шықты
Q4
Барлығы
315
қабылданады
4068,38
624,87
624,87
5318,12
5318,12
3.8 Реактордың негізгі өлшемдерін есептеу
Реактордың диаметрін, катализатор қабатындағы қысымның төмендеуі ∆Пқаб.1 шекті мәнінен
0,158*106
[∆Пқаб.1] = 0,5 * = 0,5 *
np
мұндағы: 0,5 – реактордың жалпы гидравликалық кедергісіндегі қабаттың гидравликалық
Шардың айналасын бейнелейтін кубтың сырты, осы шардың эквивалентті dэ
π d2 3,14 * 0,0032
ϑш = *h =
4 4
мұндағы: ϑш - шар көлемі, м3.
Шар айналасын бейнелейтін кубтың сырты, осы шардың эквивалентті диаметріне
6 ϑш 6 * 35,33 *
dэ = 3√ = 3√
π
катализатор бөлшектерінің ретімен орналасуы кезіндегі катализатор қабатының кеуектіліг мынаған
ϑш
λ =
ϑкуб
мұндағы: ϑкуб - шар айналасын бейнелейтін куб көлемі, м3.
Құбыр торының ең тар қимасындағы газ қоспасының радиалды фильтрлену
ϑс
ω =
Fm
мұндағы: ϑс - реактордың бос қимасы арқылы өтетін газдардың
ϑс өлшемін төмендегі формула бойынша табамыз:
22,4*G*Tор1*0,1*106*Z
ϑс =
3600*Мор*273*Пор1
мұндағы: G – реактордағы қоспаның мөлшері, кг/сағ;
Tор1 - реактордағы орташа температура, К;
Z - 1- сутегімен көбірек араласқан газдың сығылу коэффициенті;
Мор - газ қоспасының орташа молекулалық массасы;
Пор1 - реактордағы орташа қысым, Па.
Реактордағы орташа температура:
Ткір + Тшығ 310 +
Tор1 = =
2 2
Реактордағы орташа қысым:
П1 + П1 – [∆Пқаб.1]
Пор1 = = = 1,19*106 Па
2
Онда,
22,4*5318,12*309,5*0,1*106*1
ϑс =
3600*70,6*273*1,19*106
Құбырдағы тордың ауданы:
Fm = π*Dm*Hm
мұндағы; Dm - құбырдағы тор диаметрі, м; Hm
Реактордың диаметрін Dp1 = 1,2м, тордың диаметрін Dm =
Тордың биіктігін төмендегі формула бойынша есептейміз:
Hm = Нқаб1 – 0,4
мұндағы: Нқаб1 - реактордағы катализатор қабатының биіктігі, м.
ϑ к1
Нқаб1=
F
мұндағы: F - стакандар арасындағы сақиналы қиманың ауданы, м2.
F өлшемін төмендегідей анықтаймыз:
π [(Dp1 – 2δ – 2*0,02 )2 – Dc
F =
4 4
= 2,01 м2
Онда,
46,1
Нқаб1 = = 22,94 м2
2,01
Hm = 22,94 – 0,4 = 22,54 м
Ал, құбырдағы тордың ауданы:
Fm = 3,14*0,4*1,74 = 2,18 м
Фильтрация жылдамдығы:
3,14
ω = = 1,56 м/с
2,18
Реактордан шығатын қоспаның тығыздығы:
Mi*Пор1*273
ρi =
22,4*0,1*106*Тор
ν = 3,531*10-6 м2/с
онда,
∆Пқаб.1 өлшемін есептеу үшін төмендегі формуланы пайдаланамыз:
∆Пқаб.1 255*(1 –λ)1,35
=
H1 λ0,29 dэ
мұндағы:
∆Пқаб.1
- реактордағы катализатор қабатының биіктігінің 1м шаққан
H1
∆Пқаб. 255*(1 – 0,524)1,35
= * *
H1
(3,531*10-6) 1,35
*
(4,07*10-9) 1,35
Стакандағы катализатор қабатының қалыңдығы:
Dp1 - 2δ – 2*0,02 – Dc 1,2
H1 = = =
2
Катализатор қабатындағы напор шығыны:
∆Пқаб.1 = 29429*0,34 = 10005,86 Па
Реактордың жалпы биіктігі:
Нж1 = Нқаб1 + 0,2 + Dp1 + 0,22
3.9 Негізгі және көмекші құрылғылардың сипаттамасы
Кесте – 4
Технологиялық қондырғының сипаттамасы
Құрылғының атауы(тип, аппарат атауы, арналуы) Схема бойынша позициясы индекс
Техникалық сипаттама
Реактор
R-101
1
Болат 16MnR
Габаритті өлшемі: диаметрі-1200мм; биіктігі-26600мм.
Жұмыс ортасы: метанол, ББФ, МТБЭ
Жұмыстық температурасы:
Кіруде-40ºC; шығуда-80ºC.
Жұмыстық қысымы: 12МПа
4-кестенің жалғасы
Құрылғының атауы(тип, аппарат атауы, арналуы) Схема бойынша позициясы индекс
Техникалық сипаттама
Азеотроптық ректифика-циялық колонна
T-101
1
Болат 16MnR
Габаритті өлшемі: диаметрі-1400мм; биіктігі-50350мм.
Тарелкалар саны: 80 дана, оның ішінде – рулонды насадкасы
Жұмыс ортасы: метанол, ББФ, МТБЭ
Жұмыстық температурасы: 134,91ºC
Жұмыстық қысымы: 0,82 МПа
Метанол экстракция-сының колоннасы
T-102
1
Болат 16MnR
Габаритті өлшемі: диаметрі-800мм; биіктігі-24600мм.
Колонна «Палля сақиналары» насадкаларымен толтырылған, насадканың жалпы биіктігі-16000мм
Жұмыс ортасы: ББФ, сулы-метанолды ерітінді
Жұмыстық қысымы: 0,8 МПа
Метанол ректифика-циясының колоннасы
T-103
1
Болат 16MnR
Габаритті өлшемі: диаметрі-800мм; биіктігі-18300мм.
Колонна «Палля сақиналары» насадкаларымен толтырылған.
Жұмыс ортасы: метанол, су Жұмыстық температурасы: 130ºC
Жұмыстық қысымы: 0,18 МПа
Реакциялық қоспаның жылытқышы
E-101
1
Болат 16MnII
Габаритті өлшемі: диаметрі-300мм; ұзындығы-3785мм; жылу алмасу ауданы-5м2.
4-кестенің жалғасы
Құрылғының атауы(тип, аппарат атауы, арналуы) Схема бойынша позициясы индекс
Техникалық сипаттама
Реакциялық қоспаның жылытқышы
E-101
1
Болат 16MnII параметрі корпус құбырлы бөлігі
жұмыс ортасы төмен қысымды пар метанол, ББФ
жұмыстық қысымы, МПа
0,2-0,3 1,3
жұмыстық температу-расы,ºC
135 25/40
Секцияара-лық суытқыш
E-102
1
Болат 16MnII Габаритті өлшемі: диаметрі-600мм; ұзындығы-6999мм; жылу алмасу ауданы-73,1м2.
параметрі
корпус
құбырлы бөлігі
жұмыс ортасы
ББФ, метанол, МТБЭ
қайта айналым суы
жұмыстық қысымы, МПа
1,0
0,4
жұмыстық температу-расы,ºC
65/49
30/40
4-кестенің жалғасы
Құрылғының атауы(тип, аппарат атауы, арналуы) Схема бойынша позициясы индекс
Техникалық сипаттама
Секцияара-лық суытқыш
E-103
1
Болат 16MnII Габаритті өлшемі: диаметрі-600мм; ұзындығы-6999мм; жылу алмасу ауданы-118,1м2
параметрі корпус құбырлы бөлігі
жұмыс ортасы ББФ, метанол, МТБЭ қайта айналым суы
жұмыстық қысымы, МПа
1,0 0,4
жұмыстық температу-расы,ºC
65/49 30/40
Қайнатқыш
E-104
1
Болат 16MnII Габаритті өлшемі: диаметрі-700мм; ұзындығы-6999мм; жылу алмасу ауданы-118,1м2.
параметрі
корпус
құбырлы бөлігі
жұмыс ортасы
МТБЭ орта қысымды пар
жұмыстық қысымы, МПа
0,62
0,9-1,2
жұмыстық температу-расы,ºC
124,4/95
180
4-кестенің жалғасы
Құрылғының атауы(тип, аппарат атауы, арналуы) Схема бойынша позициясы индекс
Техникалық сипаттама
Рекуперациялық жылуалмас-тырғыш
E-105
1
Болат 16MnII Габаритті өлшемі: диаметрі-500мм; ұзындығы-3952мм; жылу алмасу ауданы-26,4м2.
параметрі корпус құбырлы бөлігі
жұмыс ортасы МТБЭ
ББФ, метанол, МТБЭ
жұмыстық қысымы, МПа
1,0 0,62
жұмыстық температу-расы,ºC
129,1/95 65/71
Суытқышқа дейін
E-106
1
Болат 16MnII Габаритті өлшемі: диаметрі-1300мм; ұзындығы-7780мм; жылу алмасу ауданы-467,1м2.
параметрі
корпус құбырлы бөлігі
жұмыс ортасы
МТБЭ қайта айналым суы
жұмыстық қысымы, МПа
0,6
0,4
жұмыстық температу-расы,ºC
95/40
30/40
4-кестенің жалғасы
Құрылғының атауы(тип, аппарат атауы, арналуы) Схема бойынша позициясы индекс
Техникалық сипаттама
T-101 азеотроптық колоннасы-ның конденсато-ры
E-107
1
Болат 16MnII Габаритті өлшемі: диаметрі-1300мм; ұзындығы-7805мм; жылу алмасу ауданы-467,1м2.
параметрі
корпус
құбырлы бөлігі
жұмыс ортасы ББФ, метанол қайта айналым суы
жұмыстық қысымы, МПа
0,55
0,4
жұмыстық температу-расы,ºC
55,6/49,1
30/40
Жылуалмас-тырғыш
Е-108
1
Болат 16MnII Габаритті өлшемі: диаметрі-600мм; ұзындығы-6999мм; жылу алмасу ауданы-3,1м2.
параметрі корпус құбырлы бөлігі
жұмыс ортасы ББФ, метанол қайта айналым суы
жұмыстық қысымы,
МПа
0,6
0,4
жұмыстық температу-расы,ºC
49,1/40
30/40
4-кестенің жалғасы
Құрылғының атауы(тип, аппарат атауы, арналуы) Схема бойынша позициясы индекс
Техникалық сипаттама
ББФ-ның буферлы ыдысы
V-101
1
Болат 16MnII Габаритті өлшемі: диаметрі-2400мм; ұзындығы-4500мм;
Жұмыс ортасы: ББФ
Жұмыстық температурасы: 40ºC
Жұмыстық қысымы: 0,5 МПа
Метанолдың буферлы ыдысы
V-102
1
Болат Q235-B Габаритті өлшемі: диаметрі-1000мм; ұзындығы-3000мм;
Жұмыс ортасы: метанол
Жұмыстық температурасы: қоршаған орта температурасы
Жұмыстық қысымы: 0,15 МПа
Азеотроптық колонна рециркулятының ыдысы
V-103
1
Болат 16MnR Габаритті өлшемі: диаметрі-1600мм; ұзындығы-4500мм;
Жұмыс ортасы: ББФ
Жұмыстық температурасы: 57,8ºC
Жұмыстық қысымы: 0,74 МПа
Реакцияға түспеген ББФ ыдысы
V-105
1
Болат 16MnR Габаритті өлшемі: диаметрі-1600мм; ұзындығы-4500мм;
Жұмыс ортасы: ББФ
Жұмыстық температурасы: қоршаған орта температурасы
Жұмыстық қысымы: 0,68 МПа
Ректификат метанолды жинауға арналған ыдыс
V-106
1
Болат Q235-B Габаритті өлшемі: диаметрі-1000мм; ұзындығы-3000мм;
Жұмыс ортасы: метанол
Жұмыстық температурасы: 40ºC
Жұмыстық қысымы: 0,11 МПа
3.10 Механикалық есептеу
Төмендегі берілгендермен ішкі қысымда жұмыс істейтін тік аппараттың пісірілген
Қысым
Температура
Шикізат тығыздығы
Реактор диаметрі
Реактор биіктігі
Беріктік коэффициенті
Шекті кернеу
Түзету коэффициенті
Коррозияға үстеме
Эрозияға үстеме
Материалдың маркасы
Сұйықтық бағаналы гидростатикалық қысымын ескерген кездегі обечайканың төменгі бөлігінде
Р = Рс + g + ρ + Hc*10-6
Ст.16MnR маркасы үшін номиналды шекті кернеуін графиктен табамыз:
δ*g = 140 МПа, түзету коэффициенті η = 1
Шекті кернеуді мына формула бойынша табамыз:
δg = η* δ*g = 1*140 = 140 Мн/м2
Анықтаушы параметрдің қатынасы және жіне р есептелген коэффициентін φш
δg 140
* φш = *0,95 = 34,82 Мн/м2 >
Р
Обечайканы номиналды есептеу қабырға қылыңдаған берілген қатынаста, яғни мына
Di*p 2,4*3,82
S′ = = = 0,0345м = 34 мм
2* δg* φш
Қабырға қалыңдығын дөңгелектеу үшін қосымшаны таңдаймыз (іріктеу бойынша ең
Қосынды соммасын номиналды есептеу қабырға қалыңдығын C = 0
C = Cк + Сэ + Со = 3
Обечайканың қабырға қалыңдығын қосымшаны есептеу арқылы табамыз:
S = S′ + C = 34,5 + 5,05
Тексеру:
S – Ск – Сэ 40
Di
Тексеру орныдалды.
Обечайкадағы шекті қысымды мына формуламен табамыз:
2* δg* φш (S – Cк – Сэ) 2*140*0,95(0,04
Рg = = =
Di + (S – Cк – Сэ)
9,576
=
1,236
Рg >Pec ; 7,75 > 3,82
Түпті есептеу
Тік аппараттың обечайкасы үшін шарлы және сфералық түптің үстіңгі
у=1,13; d = 0,3м; h = 0,6м; R =
Түп тесігінің әлсіреу коэффициентін мына формула бойынша табамыз:
Di – d 1,2
Φо =
Di 1,2
hi
=
Di
Шарлы және сфералық іріктелген түптің номиналда есептеу қабырға қалыңдығын
Di * p 1,2*3,82 4,584
S′ = * у =
4* δg* φ 4*140*0,75
у – түптің формалық коэффициенті график бойынша анықталады:
S = S′ + С = 12 + 5,05
Шарлы және сфералық іріктелген түпке жіберетін қысымды Рg
4* δg*φ(S – Cк – Сэ) 4*140*0,75(0,017*0,003*0,001)
Рg = =
Di * у 1,2*1,13 1,356
= 4 Мн/м2
3.11 Өндірісті аналитикалық бақылау
Кесте – 5
Процестің аналитикалық бақылауы
Кезеңдерің аталуы, анализденетін өнім Проба-ны алу орны (өлшеу затының
CH3OH V-102 кейін 20ºC-ғы тығыздығы
Компоненттік құрамы
Судың масс.үлесі Есептік әдіс
ГОСТ 2222-95
ГОСТ 14870-77 Нормалан-байды
CH3OH масс.үл 99%
0,05% кем емес Аусы-мына екі рет Зауыттың зертханасы
ББФ («ПНХЗ» АҚ) V-101 кейін 20ºC-ғы тығыздығы
Компоненттік құрамы
Суды, сілтіні, сұйық қалдықты анықтау ГОСТ 28656-90
ГОСТ 10679-76
ГОСТ 22387-5 Нормалан-байды
C4 суммасы 60%
Жоқ
Аусы-мына екі рет
Күкіртсутек пен меркаптанды күкіртті анықтау
+45 ºC-ғы қаныққан булар қысымын анықтау ГОСТ 22985
ГОСТ 28656-90
0,013% артық емес, сонымен қоса H2S 0,003% артық емес
1,6 МПа-дан артық емес
МТБЭ E-106 суытқышы алдындағы 20ºC-ғы тығыздығы
Компоненттік құрамы
Есептік әдіс
ASTMD 5441-98CTTOO40486314- Нормалан-байды
МТБЭ 95% кем емес, С4-С8 көмірсутек
5-кестенің жалғасы
Кезеңдерің аталуы, анализденетін өнім Проба-ны алу орны (өлшеу затының
Компоненттік құрамы
Ылғалдың масс.үлесі
Механикалық қоспалар 01-2009
ГОСТ 14870
СТ ТОО 40486314-01-2009 3% артық емес
0,1% артық емес
жоқ Аусы-мына екі рет Зауыттың зерттеу зертханасы
«ПНХЗ» АҚ-на реакцияға түспеген ББФ Р-107 А/В насос-тарынан кейін
Компоненттік құрамы
CH3OH мөлшері Есептік әдіс
ГОСТ 10679-76
ASTMD 5441-98CTTOO40486314-01-2009
Нормалан-байды
Нормалан-байды
жоқ Аусы-мына екі рет
Сулы-метанолды ерітінді E-112 суытқышының алдында Метанолдың масс.үлесі
Судың масс.үлесі ГОСТ 6996-77
ГОСТ 6996-77 Нормалан-байды
Нормалан-байды
жоқ Сұра-ныс бойын-ша
Айналым метанол (процестің «басына») V-102 ыдысы-ның алдында 20ºC-ғы тығыздығы
Компоненттік құрамы
Есептік әдіс
ГОСТ 2222-95
Нормалан-байды
Нормалан-байды
жоқ Аусы-мына екі рет
4 Автоматтандыру бөлімі
Республикамыздың халық шаруашылығын дамытудың негізгі міндеттеріне өндірістік процестерді кешенді
Өзін-өзі басқаруды қастамасыз ететін техникалық жүйені жасауды автоматтандыру деп
жүйенің қателігі, яғни оның берілген күйімен нақты күйінің арасындағы
қайсыбір қателік функция сияқты анықталған басқарушы әсер түзіледі;
басқарушы әсердің бағыты (таңбасы) жүйедегі қателікті азайтатындай немесе жойып
Мұнай өңдеу және мұнай химия өндірісінде кешенді механизаця мен
Өндірісітің механизацисын орныдаумен байланысты ауыр физикалық еңбек қысқарады, тікелей
Адам ағзасының шектелген мүмкіндіктері өндірісті әрі қарай қарқындауына кедергі
Осы мәселердің барлығы процестің автоматтандыруына қатысты түбегейлі зерттелуі негізінде
Технолоиялық қондырғылар үшін басқарушы жүйені жасау мақсатында келесі негізгі
1. Басқару ұйымдастыру мәселесін шешу, ол жергілікті немесе орталықтандырылған
2. Технолоигялық процесс, жабдықтың жұмысы туралы ең толық өлшем
3. Реттелгіш параметрлері мен реттегіш ықпалдарының каналдарын таңдау [16].
4.1 Автоматтандыру құралдарын таңдау
Температураны өлшеуге арналған аспаптар. Температура реактор, адсорбер және ректификациялық
Каталитикалық улардан тазартылған қоспа реакторға түсер алдында қыздырылады, температураны
Азеотроптық ректификация блогының температура көрсеткіштері: колоннаның жоғарғы жағындағы температура
Қысымды бақылауға арналған аспаптар. МТБЭ синтезі процесінде қысым маңызды
Метанол ректификациясы жүретін колоннаның жоғарғы жағындағы қысым 0,18 МПа-дан
Деңгейді өлшеуге арналған аспаптар. МТБЭ синтезіне кететін шикізат мөлшерін
Экстракциялық колоннаның жоғарғы жағынан шығатын ББФ V-105 тұндырғышында судан
Ал метанол ректификациясынан шығатын конденсирленген сұйық метанол V-106
Шығынды өлшеуге арналған реттегіш құрылғылар. Шығынды қадағалау үшін жобада
Автоматтанрдыру құрылғыларын дұрыс таңдау өте маңызды. Автоматтандырылған құрылғылар арқылы
5 Экология бөлімі
Қазіргі кезде адамның қоршаған ортамен қарым – қатынасы ерекше
Соңғы жылдары пайдалы қазба қорларының жақын арадағы таусылу мүмкіндігі,
Ластанулардың және қоршаған ортаға зиянды әсер етудің негізгі көздері
Мұнай өңдейтін зауыттар ауа мен су бассейндерін ластайтын көздің
5.1 Өндірістегі зиянды тастаулар
Сарқын су деп - өндірісте, тұрмыста немесе ауыл шаруашылығында
Табиғатты, қоршаған ортаны ластанудан қорғау мен табиғи ресурс ретінде
Гидроциклондарды пайдаланып, сыртқа тепкіш күш көмегімен сарқын суларды өте
Сонымен қатар, қазіргі кезде өнеркәсіп өндірістері ауаны газ тәрізді
Кесте-6
Сарқынды сулардың сипаттамасы
Сарқынның атауы Сар-қын судың пайда болу мөлше-рі, м3/сағ Ликвидация-ның
Технология-лық қондырғы
ның дренажды (қайталанатын) суы 2 Темірбетонды жинақтағыш-тарға, содан кейін
Мұнай өңдейтін өндірісітің кәсіпорындары атмосфераны көмірсутектермен (73%), күкіртті оксидпен
Кесте-7
Атмосфераға тастаулардың сипаттамасы
Сарқынның атауы Негізгі шикізат, дайын өнім бірлігіне тастаудың меншікті
Түрлері бойынша тастаулырдың пайда болу мөлшері, м3/сағ
Ликвидация-ның залалсызда-ну, утилизация-лау шарттары Тастау-дың период-тылығы Тастаулардағы ластану мөлшерінің
Ашық сорап станциясы-нан шыққан тастаулар
0,584 г/с
2,088 кг/сағ
-
әрқашан
100 мг/м3 дейін көмірсутек-тер
Ұйымдастырылмаған тастаулар (аппаратты желдету, тығыздық-сыздар арқылы өткен ағындар т.б.)
100 мг/м3
Кесте-8
Өндірістің қатты және сұйық тастауларының сипаттамасы
Тасталымның атауы Пайда болу периодтылығы Тонна мөлшері Көму, залалсыздандыру
Катализатор D-005-II 2 жыл 17
Тастауларды жинақтауыштар-да көму
Каталитикалық айдалым құрамы (металдық қолғапты сеткадан жасалған рулондар) 3
Керамикалық шарлар D=3мм 2 жыл 0,7
«Палля сақиналары» насадкасы 8 жыл 6,3
5.2 Қалдықтарды залалсыздандыру әдістері
Газдардағы зиянды қоспалар бу және газ тәрізді аэрозольдер күйінде
Улы өндіріс қалдықтарын зияынсыздандыру, өңдеу және көму. Қалдықтарды зиянсыздандырудың
Әртүрлі жылуфизикалық қасиеті бар қалдықтарды жағуға арнайы арналған қондырғылардың
Бірқатар елдерде қауіпті қалдықтарды жағуға өте жоғары температураны ұстай
Қалдықтарды көмудің орнына жою үшін жағу әдісін қолданған тиімді
Қатты және өте қауіпті сұйық қалдықтарды зиянсыздандыру үшін назар
ақаба суларды биологиялық жолмен тазалау;
қатты қалдықтарды биологиялық әдістермен өңдеу;
ауаны ароматты заттектерден биологиялық жолмен тазалау;
органикалық химия қалдықтарымен және мұнаймен ластанған топырақты биологиялық жолмен
6 Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігінің бөлімі
Еңбеккердің қауіпсіз және таза еңбек ету құқығын қамтамасыз ететін
Жұмыс берушілер мен қызметкерлер Қазақстан Республикасының аумағында өз қызметін
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы нормативтік құқықтық актілер
6.1 Өндіріс қауіптілігінің сипаттамасы
Павлодар қаласында орналасқан МТБЭ өндірісінің қондырғысы зиянды еңбек шарттары,
Берілген қондырғымен жұмыс істеу кезіндегі қауіпті негізгі факторларға мыналар
жоғары температура 245ºC-ға дейін;
2,3МПа дейінгі қысым;
Ауамен төменгі шекті 1,4-1,8% көлемінің жарылыс қоспасын туғызатын МТБЭ,
Колонналарда, ыдыстарда, сораптарда, ББФ, метанол, МТБЭ-нің улы, зиянды заттарының
Қалыпты технологиялық режимнен ауытқу болып, синтез сатысында реакторға метанол
6.2 Жұмыскерлердің жеке қорғаныс құралдары
Тыныс алу органдарын күкіртсутектің, көмірсутек газының, метанолдың әсерінен қорғау
6.3 Өндірістегі микроклимат параметрлері ҚР СНжЕ 2.04 –
Өндірістік бөлмелердің микроклиматы – ауа қозғалысының ылғалдылығы мен жылдамдығы,
Өндірістік микроклимат жергілікті жердің ауа райымен және технологиялық процеспен
Цехтың микроклиматы ҚР СНжЕ 2.04 – 05 – 2002
Рұқсат етілген микроклиматтық жағдайлар – ұзақ және жүйелі түрде
Жұмыс категориялары – ағзаның жалпы энергияны жұмсау жұмыстарының шектеулері,
Жеңіл дене жұмыстары (I-категория) – отыру, тұру немесе жүрумен
Орташа ауыр дене жұмыстары (II-категория) —IІа категориясында - 150-
Ауыр дене жұмыстар (III категория) — физикалық жүйелі бағыттағы,
Жылдың жылы кезеңі – сыртқы ауаның орта тәуліктік температурасы
Жылдың суық кезеңі – сыртқы ауаның орта тәуліктік температурасы
ЖШС «Компания Нефтехим LTD» зауыты оңтайлы микроклиматтық жағдайларда жұмыс
6.4 Шикізат, жартылай өнім, дайын өнімнің және өндіріс қалдықтарының
зиянды қасиеттері
Кесте-9
Шикізат, жартылай өнім, дайын өнімнің және өндіріс қалдықтарының жарылыстық
Шикізат, жартылай өнім, дайын өнімнің және өндіріс қалдықтарының аталуы
жарқ ету жалындану өздігінен жалындану
астың-ғы үстіңгі
Метанол 3 6 13 440 6,98 35,5 Күшті у
ББФ 4 - - 465 1,8 9,6 Үлкен концентрацияларда
9-кестенің жалғасы
Шикізат, жартылай өнім, дайын өнімнің және өндіріс қалдықтарының аталуы
жарқ ету жалындану өздігінен жалындану
астың-ғы үстіңгі
Метил-трет-бутил эфирі 4 -27
443 1,4 8,9 Жүйке жүйесіне езуші әсер ететін әдеттегі
Инертті газ азот 4 - - - - -
6.5 Шудан қорғану ҚР СНжЕ 2.03 – 05
Шу – уақыт бойынша жүйесіз өзгеретін, әртүрлі жиіліктегі және
Өндірістегі қатты шу еңбек өнімділігін едәуір төмендетеді және сәтсіз
Физикалық тұрғыдан шу күштері мен жиіліктері әртүрлі дыбыстардың жүйесіз
Акустикалық шу – ағзаға ерекше қасиетімен әсер ететін және
Өндірістегі шу технологиялық жабдықтардың, отынды құрылғылардың, электрлік машиналардың, жану
Жеке қорғаныс құралдарын қолдану ұжымдық және басқа қорғаныс құралдары
Шудан жеке қорғаныс құралдары құлақты жауып тұратын шуға қарсы
6.6 Желдету ҚР СНжЕ 4.02-42-2006 Жылыту, вентиляция ,
Желдету (лат. Ventilati желдету) – тұрғынжай, қоғамдық және өндірісітк
Өндірістегі ауаның құрамы адамдар ұзақ уақыт бөлмеде болғанда өзгереді.
Тұрғын үйлер мен қоғамдық бөлмелердердегі ауада көмірқышқыл газының шоғырлануы
6.7 Жарықтандыру Жасанды және табиғи жарықтандыру ҚР СНжЕ
2.02-11-2002
Дұрыс орындалған жарықтандыру жүйесі өндірістік зақымдануды азайтуға едәуір септігін
6.8 Статикалық электр тоғынан қорғану ҚР СНжЕ 2.04 –
Қондырғының аппаратурасын және құбырларын статикалық электр тогынан қорғау «химиялық,
Кесте-10
Статикалық электр тогының зарядтарының жиналып қалу мүмкіндігі, олардың қауіптілігі
Қауіпті потенциалдар туғызып, электризацияға ұшырайтын диэлектрик заттардың өңделуі және
Заттың атауы Меншікті-көлемдік электрлік кедергі, Ом.м
Барлық сатылар үшін
Метанол
6,2х1010 Құбырлар мен термоизоляциялық жабындарды қоса, технологиялық құрылғыны жерлендіру.
МТБЭ 2,5х1010
(диэтил эфирі бойынша)
ББФ
1,25х1012
Қорғайтын жерлендіру – электр тогынан болатын зақымданудан қорғайтын негізгі
Қорғайтын жерлендіру дегеніміз кернеулі болу мүмкін ток өткізгіш құрылымдарын
Жерлендіргіш құрылғылардың жүкпен қосылуы жерлендіргіштер мен жерлендіргіш өткізгіштер арқылы
6.9 Өрт қауіпсіздігі ҚР ҚНжЕ 2.02 – 05-
«Компания Нефтехим LTD» метил-трет-бутил эфирін және полипропилен шығаратын зауыты
Кесте-11
Өндірістік орындардың және сыртқы алаңдардың өрттік, жарылыс-өртті, санитарлы сипаттамасы
Өндірістік ғимараттың, орындардың, сыртқы қондырғылардың аталуы Өндіріс орынының, ғимараттың
ПУЭ бойынша өндіріс орындарының жарылыс қауіпті немесе өрт қауіпті
жарылыс қауіпті қоспалардың ПУЭ бойынша категориясы мен тобы
Тауарлы-шикізат парктері
A
B-1г
IIA-T2
1в
Сыртқы
қондырғы
A
B-1г
IIA-T2
1в
ЛВЖ және СУГ технологиялық сорап станциясы
A
B-1а
IIA-T2
1в
Кесте - 12
Өрт қауіпсіздігі бойынша өндіріс санаты
Өндіріс санаты Өндірістегі заттар сипаттамасы
А
Жарылғыш өртке қауіпті өндіріс
Жанғыш газдар, ең төменгі жарылу шегі 10 %; өрт
Б
Өртке қауіпті өндіріс
+610С жоғары жарылғыш бу сұйығы, жанғыш талшық, шаңдар, төменгі
В
Жанбайтын заттар және ыстық, балқыған, қызған күйдегі материалдар, қатты,
Г
Жанбайтын немесе сұйық күйдегі материалдар онеркәсіп көлемінен 5 %
Д
Өртке қауіпті өндіріс Суық кезде жанбайтын заттар мен материалдар
Е
Жарылғыш өртке қауіпті өндіріс Жанғыш газдар ең жоғарғы жарылу
Өрт сөндіруге қажет құралдар мен әдістер. МТБЭ өндірісінің қондырғысында
Біріншілік өрт сөндіру құралдарына мыналар жатады:
ОП-5 порошокты өртсөндіргіш – 2 дана;
ОУ-8 көмірқышқылды өртсөндіргіш – 1 дана:
құм мен күрегі бар қорап – 1 дана;
асбесттік жаялық;
лом – 2 дана;
багор – 3 дана;
балта – 2 дана.
Стационарлы өртсөндіргіштерге мыналар жатады:
1. Өртке қарсы су құбыры
2. Өрттік гидранттар
Қондырғының басқаруында 11 гидранттар бар. Гидранттар арасындағы арақашықтық 100м-ден
3. «Пурга» пеногенераторларымен комплекттелеген лафетті стволдар: тауарлы-шикізат паркінің территориясында
Жүйені жіберу қызмет ететін персоналдың қолмен қосылуында немесе «өртті
4. T-101 азеотроптық ректификация колоннасындағы сулы бүрку сақиналары. Авария
5. Өрт сөндіретін сорап станциясы
6. Өртке қарсы сумен қамсыздандыру жүйесі
ЖШС «Компания Нефтехим LTD» территориясында әрқайсысы 1000м3 көлемді екі
6.10 Есептік бөлім
Жасанды жарықты есептеу
Жасанды жарық табиғи жарық жетіспеген кезде жұмысқа комфорттық жағдай
Жасанды жарықты жобалау барысында келесі сұрақтарды қарауымыз керек: жарықтың
8х12,5х4 өлшемдегі операторлық бөлмеде жарықтық, Е=200 лк. құру керек.
А – бөлменің ұзындығы, м;
В – бөлменің ені, м;
Е – нормаланған жарықтық, лк;
H – бөлменің биіктігі, м;
N – шамдардың саны, түйір;
F – шамның жарықтық ағыны, лм;
S – бөлменің ауданы, м2;
η – жарық ағының қолданылған коэффициенті;
z – жарықталудың бірқалыпсыз коэффициенті;
i – бөлменің көрсеткіші;
κ – қор коэффициенті.
Шешуі:
1. Бөлменің ауданын табамыз:
м2
2. Бөлме көрсеткішін табамыз:
Қор коэффициентін κ=1,3 және жарықталудың бірқалыпсыз
3. Шамдардың қажетті жарықтық ағындарын анықтаймыз:
лм.
Стандарт бойынша кестеден (МЕСТ 2239-99) шамдар қуаттылығын
Қорғаныстың іске қосылу уақытын есептеу
Алғашқы мәліметтер: Uф = 220 В; zн.п = 2zф;
Нольдік сымды қайта жердету кезінде адам арқылы өтетін токты
Ih = Ik zн.п Rп/[ (R0 + Rп )
немесе
Ih = Uф/ [zф + 2zф] · 2zф ·
Яғни,
Ih = 220/(3 · 1500) = 0,0489 А =
Қауіпсіздік шарттары бойынша қорғаныстың іске қосылу уақыты анықталған мәннен
Tөш.рұқ. = 50/ Ih
Tөш.рұқ. = 50/ 48,9 = 1,02 c
Қайталап жерлендіру болмаған жағдайдағы адам арқылы өтетін ток мөлшерін
Ih = Uф/ [zф + 2zф] · 2zф ·1/
Ih = 2·220/(3·1500) = 0,0978 A = 97,8 мA
Бұл жағдайда қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қорғаныстың іске қосылу
Tөш.рұқ. = 50/ 97,8 = 0,51 cек
Өрт сөндіруге кететін судын мөлшерін есептеу
Ішкі өртті сөндіруге кететін судын шығынын Qі, л келесі
Qі = nа qа tөс,
мұндағы, nа – ағындар саны (nа = 3);
qа – бір ағынды судың шығыны (qа = 3
tөс – өрт сөндіруге жұмсалатын уақыт (tөс = 360
Qі = 3·3·360 = 3240 л
7 Экономикалық бөлім
7.1 Капиталдық шығынды есептеу
Кесте-13
Капиталдық шығынның құрамы сметасы
Аталуы Капиталдық шығындар, мың теңге Бағасы, %
Ғимараттар 3028819,29 10,4
Имараттар 174739,57 0,6
Жұмыс машиналары және құрылғылары 25890580,26 88,9
Шаруашылық инвентарь 29123,26 0,1
Барлығы 29123262,38 100
К 29123262,38
Куд = = = 1941,55 теңге
Qфакт 15000
мұндағы: Куд – үлестік капиталдық салым;
Qфакт – істеп тұрған қондырғының өнімділігі, т/жыл.
Проектіленетін қондырғының жалпы капитал шығыны:
К = Куд * Qфакт = 1941,55 * 20000
7.2 Өндірісті ұйымдастыру
Негізгі жұмысшылардың жұмысына мінездеме беру
Жұмысты ұйымдастыру бригадалық формада болса, бұл форманың артықшылығын көрсету
Қондырғының жұмыс режимі
Қондырғының жұмыс жағдайы
Жұмыс күнінің, жұмыс аусымының ұзақтығы
Жұмысшының жұмыс уақытын анықтау балансы
Жұмыс уақытының балансы бір орта тізімдегі жұмысшылардың отработкасына жататын
Уақыттың номиналды қоры:
Тн = 365 – 90 = 275 күн
Тэф = 275 – 43 = 232 күн
Жұмысқа шықпаған күндерді ескеретін коэффициент былай анықталады:
Тн
Кне =
Тэф
275
Кне = = 1,18
232
Кесте-14
Жұмысшының орташа бір жылдық уақыт балансының есебі
Көрсеткіштер аталуы Үздіксіз өндіріс
8 сағаттық жұмыс уақыты
4 бригада графикте
1. Календарлық күн саны Тк 365
2. Жұмыс емес күндер
2.1 Демалыстар
2.2 Мейрам күндері
90
-
Барлығы 90
3. Күндердің номинал саны Тн 275
4. Жоспарланған бір күндік демалыс емес күндер
4.1 Қосымша демалыс күндер
4.2 Жұмысқа шықпау, декрет және ауруға байланысты демалыстар
4.3 Қоғамдық және мемлекеттік міндеттер байланысы
4.4 Оқуға байланысты өндірістен үзбей
27
14
1
1
Барлығы 43
5.Уақыттың пайдалы қоры Тэф 232
6. Пайдалы уақыттың қоры, сағ 1624
Мұнай және мұнайхимия өндірісінде жұмысшылардың келу санын қызмет көрсету
N
Няв = = = 1,18
Hабс 232
мұндағы: Няв – аусым жұмысшыларының саны;
N – біртекті цехтардағы қызмет көрсететін аппараттар саны;
Hабс – бір жұмысшының аппаратқа қызмет ету нормасы.
Өндіріс орындары үшін тарифтік разрядтар квалификация анықтамасы бойынша тізімдік
Нсп = Няв * Кне
мұндағы: Нсп – тізімдік жұмысшылар саны;
Кне – жұмысқа шықпау коэффициенті анықталады.
Кесте-15
Өндірістегі негізгі жұмысшылардың тізімі
Жұмысшылар мамандығының аталуы разряд
Келу саны
Штаттық бірлік мөлшері
Шықпау коэф.
Жұмысшылар саны
аусым тәулік
Аға оператор 6 1 3 3 1,18 4
Қондырғы операторы 5 2 6 6 1,18 7
Қондырғы операторы 4 1 3 3 1,18 5
Машинист 6 1 3 3 1,18 4
Машинист 5 1 3 3 1,18 4
Барлығы
18 18
24
Кесте-16
ИТЖ саналуы
Категория мен міндеттік аталуы Штаттық бірлік атауы Айлық оклад
Қондырғы бастығы 1 100000
Қондырғы механигі 1 90000
Компрессорлы қондырғы механигі 1 90000
Барлығы
280000
Өндірістің негізгі жұмысшыларының еңбек ақысының жылдық қорының есебі
Төлем ақы жүйесіне және премиялауға мінездеме беру. Жылдық төлем
Кесте-17
Еңбек ақының жылдық қорының есебі үшін берілген мәндер
Жұмысшы мамандағының аталуы Саны Тарифтік разряд Тарифтік қойылым
Сағ.,теңге Күндік теңге
Бас оператор 4 VI 380 2660 30
Қондырғы операторы 7 V 365 2555 30
Қондырғы операторы 4 IV 353 2471 30
Машинист 4 VI 380 2660 30
Машинист 4 V 365 2555 30
Негізгі төлем ақыны есептеу
Төлем ақыны тарифтен анықтаймыз:
Фт = Дст * Н * Тэф
мұндағы: Фт – тариф бойынша төлем ақы қоры, тг.;
Н – спискалық сан формасы;
Дст – күндізгі тарифтік ставка, тг.;
Тэф – премияның эффективті қоры.
Фт = 2660 * 8 * 232 = 4936960
Фт * П
Фпрем =
100%
мұндағы: Фпрем – премия қоры, тг.;
П – премия көлемі, %.
4936960 * 30%
Фпрем = = 1481088 теңге
100%
Түңгі уақытта жұмыс істегені үшін:
Фт * h
Дтүн = * hтүн
Ттәу
мұндағы: Дтүн – түнгі аусымның төлем ақысы, тг.;
h – тәуліктегі түнгі сағат (8);
Ттәу – тәуліктегі сағат;
hтүн – түнгі аусым үшін қосымша төлем, тг.
4936960 * 8
Дтүн = * = 329130,67 теңге
5
Мейрам күндері істеген үшін қосымша төлем ақы:
Фт * 2,18
Дмейрам =
100
мұндағы: Дмейрам– мейрам күніне төленетін қосымша төлем ақы, тг.;
2,18 – мейрам күнінің пайыздық көрінісі, %.
4936960 * 2,18
Дмейрам = = 107625,73 теңге
100
График бойынша жасалған жұмыс мөлшері:
89 + 97 + 97 + 97 = 380/4
Өндірістің үздіксіз жұмысы кезіндегі 8 сағат, график бойынша сағаттың
Дст * tперер
Дперер =
2
мұндағы: Дст – күндізгі тарифтік ставка, тг.;
tперер – график бойынша артық істеген күндер, 1 жыл.
tперер = Тпл – Тн = 12
Тпл – жұмыс қорының өндірістік календарлық күндері бойынша
алынады;
Тн – номиналды уақыт қоры, күндер.
2660 * 13,5
Дперер =
2
Төлем ақының негізгі қоры:
Фнег = Фт + Фпрем + Дтүн + Дмейрам
Фнег = 49369 + 1481088 + 329130,67 + 107625,73
Қосымша төлем ақы:
Фнег * Д
Фқос =
Тэф
мұндағы: Д – жұмысқа шықпау күндері;
6872759,4*43
Фқос =
232
Төлем ақының толық қорын коэффициентті ескере отырып табамыз:
Фтол = 1,5 * (Фнег + Фқос)
Фтол = 1,5 * (6872759,4 + 127383,0) = 12219884,7
Әлеуметтік сақтандыруға жіберулер:
Фтол + 14
Фәл.сақ =
100
мұндағы: Фәл.сақ – әлеуметтік сақтандыру қоры, теңге;
14 – әлеуметтік сақтандыруға жіберулер, %.
12219884,7 + 14
Фәл.сақ = = 1710783,9 теңге
100
ИТЖ жылдық еңбек ақы қоры
Жылдық еңбек ақы қорын төмендегі формула бойынша табамыз:
Фж = Омес * 11
мұндағы: Омес – қызметтік айлық оклад, тг.;
11 – демалысты қоспағандағы ай саны.
қондырғы бастығы: Фж = (100000 + 10000)*11 = 1210000
қондырғы механигі: Фж = (90000 + 9000)*11 = 1089000
Премия: Фж * П%
П =
100%
мұндағы: П% – 30% қосылатын премия пайызы;
1210000 * 30
қондырғы бастығы: П1 =
100
1089000 * 30
қондырғы механигі: П2 =
100
Қосымша еңбек ақы қоры:
(Фж + П) * 24
Фқос =
25,4 * 11
мұндағы: 24 – демалыс ұзақтылығы;
25,4 – жұмыс күнінің орташа мөлшері.
(1210000 + 363000) * 24
қондырғы бастығы: Фқос1 =
25,4 * 11
(1089000 + 326700) * 24
қондырғы механигі: Фқос2 = = 121606,30 теңге
25,4 * 11
Толық еңбек ақы қоры:
Фтол = 1,5 * (Фж + Фқос)
Фтол1 = 1,5 * (1210000 + 135118,11) = 2017677,165
Фтол2 = 1,5 * (1089000 + 121606,30) = 1815909,45
Әлеуметтік сақтандыруға аударым:
Фтол * 14%
Фәл.сақ =
100%
2017677,165 * 14
Фәл.сақ1 =
100
1815909,45 * 14
Фәл.сақ2 =
100
Мамандық атауы Саны Айлық Жылдық
Премия
Қосымша еңбекақы Толық жылдық қоры
Әлеуметтік сақтандыру
Қондырғы бастығы Қондырғы механигі
Компрессорлы қондырғы механигі
I
I
I
100000
90000
90000
1210000
1089000
1089000
363000
326700
326700
135118,11
121606030
121606,30
2017677,165
1815909,45
1815909,45
282474,80
254227,32
254227,32
Барлығы:
3 280000 3388000 1016400 378330,71 5649496,07 790929,44
Кесте-18
ИТЖ жылдық еңбек ақы қорының есептелуі
ИТЖ және жұмысшылардың еңбек ақысына қондырғының еңбек ақысы қосылады:
негізгі қор: 20882626,5 + 3388000 + 1016400 =
қосымша: 3870486,8 + 378330,71 = 4248817,51 теңге
әлеуметтік сақтандыруға аударым: 5198153,81 + 790929,44 = 5989083,25 теңге
Негізгі және қосымша еңбек ақы:
25287026,5 + 4248817,51 = 295358444,01 теңге =29535,84 мың теңге
Әлеуметтік сақтандыруға аударым: 5989,083 мың теңге
7.3 Элементтік шығынға байланысты өзіндік құнды есептеу
Өзіндік құн элементтік шығыны бойынша есептеу қондырғының материялдық балансы,
Кесте-19
Қондырғының өнімділік жоспары
Шикізат және өнім түрі %, алынғаны Жылдық көлем
Түсті:
Шикізат 100 20000
Алынды:
МТБЭ
ББФ (реакцияға түспеген)
Жоғалым
18,91
81,08
0,01
3782
16216
2
Барлығы 100 20000
Шикізат шығыны және қосымша материялдар есебі. Шығынның тізімін анықтау
Кесте-20
Шикізат пен қосымша материалдарға кеткен шығындарды есептеу
Аталуы Шығын нормасының саны, т Шығынның нормасы, бірлік Жылдық
Шикізат 20000 1,0 20000 18500 370000
Барлығы 20000 1,0 20000 18500 370000
Қосымша материал
Катализатор
220
1,0
220
64000
14080
Кесте-21
Энергетика ресурстары мен отын шығындарын есептеу
Отын және энергетика ресурстарының аталуы Жобаланған қондырғының өнімділігі, т/жыл
Бу, ГКал/т
20000 0,72 14400 702,85 10121040
Электр энергия, кВт*с/т
0,013 260 2400 624000
Су, м3/сағ
0,01 200 8225,47 1645034
Барлығы
12390074
Амортизациялық шығындарды есептеу
К * Н
А =
100%
мұндағы: К – капитальные затраты, тг;
Н – амортизация нормасы, %.
38831000 * 30
А = = 11726962
100
Жөндеу жұмысына кететін жалпы шығын:
Зтр = Qпр * Т
мұндағы: Зтр – ағындық ремонт шығыны, тг;
Т – ағындық ремонт коэффициенті;
Qпр – қондырғы өнімділігі.
Зтр = 20000 * 7 = 140000 мың теңге
Құрал-жабдықтар, эксплуатацияның мөлшеріне кететін шығын:
Зэкс = А + Зтр
Зэкс = 11726962 + 140000 = 11866962 мың теңге
Зауыттың ішкі айдау шығынын есептеу:
Звп = Qпр * С
мұндағы: С – айдау коэффициенті;
Звп = 20000 * 12 = 240000 мың теңге
Тікелей шығындар
Кесте-22
Тікелей шығындар көрсеткіштері
Аталуы Қосынды құны, мың тг
Отын және энергетика 12390074
Төлем ақы 29535,84
Әлеуметтік сақтандыруға аударым 5989,083
Құрал-жабдықтарға және эксплуатацияға кететін шығындар
11746962
Зауыттың ішкі айдау шығыны 240000
Барлығы 24412560,923
Цехтік шығындарды есептеу
Пр * Н
Цр =
100
мұндағы: Цр – цех шығындары;
Пр – тікелей шығындар;
Н – цех шығынының нормасы.
24412560,923 * 9
Цр =
100
Жалпы зауыттық шығындар:
Пр * Нор
Оз =
100
мұндағы: Нор – зауыттық шығындар нормасы;
24412560,923 * 17
Оз =
100
Барлық өндірілген өнімнің өндірістік өзіндік бағасы:
370000 + 14080 + 12390074 + 29535,84 + 5989,083
+ 2197130,48 + 4150135,36 = 60875565,38 мың теңге
Қосалқы өнімнің өзіндік құнын бағалау:
ББФ (реакцияға түспеген): 28500,4 * 3500 = 99750000 мың
Қосалқы өнімнің бағасы процесс шығынының жалпы соммасынан алынады:
60875565,38 – 99750000 = 50900565,38 (негізгі өнімнің өзіндік құны)
1 тонна негізгі өнімнің өзіндік құнын бағалау:
Зс
С =
Ос
мұндағы: С – 1 тонна өнімнің өзіндік құны;
Зс – негізгі өнімнің өзіндік құны;
Ос – өнімнің негізгі жылдық өнімділігі.
50900565,38
Смтбэ = = 13458,64 теңге
3782
50900565,38
Сббф = = 3138,64 теңге
16216
1т МТБЭ бағасы: 13458,64 * 1,25 = 16823,3 теңге
1т ББФ бағасы: 3138,64 * 1,25 = 3923,64 теңге
МТБЭ жалпы өндірілу бағасы: 3782 * 16823,3 = 63625720,6
ББФ жалпы өндірілу бағасы: 16216 * 3923,64 = 63625746,24
Кесте-23
Тауарлы өнімнің өзіндік құны
Аталуы Көлемі, т Өзіндік құн Баға
1т, тг жалпы өнімділігі, мың тг 1т, тг жалпы
23-кестенің жалғасы
Аталуы Көлемі, т Өзіндік құн Баға
1т, тг жалпы өнімділігі, мың тг 1т, тг жалпы
МТБЭ 3782 13458,64 50900565,38 16823,3 63625720,6
ББФ 16216 3138,91 99750000 3923,64 63625746,24
Барлығы 19998 16597,55 150650565 20746,94 127251466,8
Таза өнімнің көлемін анықтау:
ЧП = ТП – (М + А)
мұндағы: ЧП – таза өнімнің көлемі;
ТП – тауарлық өнімнің бағасы;
А – амортизация;
М – барлық материалдық шығындар.
ЧП = 63625720,6 – (370000 + 11726962 ) =
Қор бергіштікті анықтау:
ЧП
Фбер =
К
51528758,6
Фбер =
38831000
Жұмыс сыйымдылығын анықтау:
Тэф * 24 232 * 24
Тр =
Q 20000
7.4 Негізгі техника-экономикалық көрсеткіштер
Экономикалық тиімділікті анықтау үшін келесі көрсеткіштер қажет:
Реализацияланған өнімнен түскен пайда
П = (Ц - С) * V
мұндағы: Ц – кәсіпорынның үстеме бағасы;
V – ішкі күйдегі өнімнің жылдық көлемі.
МТБЭ:
П = (16823,3 – 13458,64) * 3782 = 12725144
ББФ:
П = (3923,64 – 3138,91) * 16216 = 12725181
Жалпы пайда: 25450325 мың теңге
Өндірістің рентабельдік деңгейі
П
Р = * 100%
Сп
25450325
Р = *100% = 27%
150650565
Өтелу мерзімі
К
Төт =
П
38831000
Төт = = 1,5 жыл
25450325
Эффективтілік коэффициенті
1
Кэф =
Төт
1
К эф = = 0,7
1,5 ҚОРЫТЫНДЫ
Бұл жоба «Өнімділігі 20000 тонна жылына бензиннің октан санын
Ғылыми-техникалық әдебиеттерді талдау негізінде Қазақстандағы мұнай химия өндірісінің, атап
Автомобиль бензиндерінің сапасын көтеру, Евро стандарт талаптарына сәйкестендіру, бензиннің
Бұл жобада МТБЭ синтезі процесіне энергия шығынын азайту және
Әдеби шолуда сапалы қозғалтқыш отынына қол жеткізу бүкіл әлемдік
Процесте пайдаланатын шикізат пен реагенттің, негізгі өнімнің, катализаторлардың сипаттамасы
Автоматтандыру бөлімінде процесті бақылайтын шикізат шығынын, қысымды, температураны, деңгейді
Экология бөлімінде өндірістің зиянды тастауларына сипаттама берілген. Процестің жүруі
Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігінің бөлімінде технологиялық процесті қауіпсіз
Дипломдық жобаның экономикалық бөлімінде жылына 20000 т өнімділікпен МТБЭ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Серіков Т.П., Ахметов С.А. Мұнай мен газды терең
2. Гуреев А.А., Жоров Ю.М., Смидович Е.В. Производство высокооктановых
3. Дехтерман А.Ш. Переработка нефти по топливному варианту. –
4. Молоканов Ю.К. Процессы и аппараты нефтегазопереработки. Учебник для
5. Леффлер У.Л. Переработка нефти. – 2 – е
6. Топлива, смазочные материалы, технические жидкости. Ассортимент и применение.
7. Суханов В.П. Переработка нефти. – М.: Химия, 1973.
8. Ластовкин Г.А., Радченко Е.Д., Рудин М.Г. Справочник нефтепереработчика.
9. Ахметов С.А. Технология глубокой переработки нефти и газа.
10. Эрих В.Н., Расина М.Г., Рудин М.Г. Химия и
11. Надиров Н.К. Нефть и газ Казахстана. – Алматы:
12. Омаралиев Т.О. Мұнай мен газды өңдеудің химиясы және
13. Кузнецов А.К. Расчеты основных производств и аппаратов переработки
14. Сарданашвили А.Г., Львова А.И. Примеры и задачи по
15. Гуревич И.Л. Технология переработки нефти и газа. –
16. Горячев В.П. Основы автоматизации производства в НПП. –
17. Камразе А.Н., Фитерман М.Я. Контрольно-измерительные приборы и автоматика.
18. Хакімжанов Т.Е. Еңбек қорғау. Жоғары оқу орындары үшін
19. Макаров Г.В. и др. Охрана труда в химической
20. Ақбасова А.Ж., Саинова Г.Ә. Экология. Жоғары оқу орындарына
21. Ахметов С.А., Ишмияров М.Х. и др. Технология, экономика
11

Ұқсас жұмыстар

Метанол

Метанолдың экстракциясы

Процестің физика-химиялық негіздері

Шаим кен орны мұнайына сипаттама

Этил спирті судан жеңіл

Мұнай өңдеу зауытында мұнай айдау процесін басқару жүйесін әзірлеу

Өнімділігі 1 млн т/жылына Г-107-43 қондырғысындағы регенераторды жобалау

Бензин өндіру процесінің қазіргі экологиялық мәселелері және оның шешу жолдары

Алкиндер ( Органикалық химия пәні бойынша)