Сақтық рыногы
Кіріспе
І-ТАРАУ. Сақтандырудың экономикалық және әлеуметтік негіздері
1.1 Сақтандырудың әлеуметтік-экономикалық мәні,
оның іс-әрекет сфералары
1.2 Жалпы сақтандыру және өмірді сақтандыру
1.3 Міндетті әлеуметтік сақтандыру
1.4 Сақтық рыногы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Қазақстанның сақтық рыногы қалыптасу стадиясында тұр: Экономикалық және
Дүниежүзілік тәжірибе сақтық ісі бизнестің кең таралған және
Нарықтық экономикаға көшумен байланысты Қазақстан Республикасындағы сақтық қызметтің
Елімізде сақтандыруды дамытудың негізгі мақсаты – мамлекеттің, азаматтардың
Қазіргі заманғы сақтық рыногының толыққанды жұмыс істеуі, сонымен
Ерекше сақтық қатынастар, сақтық қызметінің рыногын дамыту, азаматтар
І-ТАРАУ. Сақтандырудың экономикалық және әлеуметтік негіздері
1.1 Сақтандырудың әлеуметтік-экономикалық мәні,
оның іс-әрекет сфералары
Сақтандыру – қоғамның экономикалық қатынастарының айрықша сферасын бейнелейтін
Сақтандырудың мақсаты қоғамдық ұдайы өндірістің үздіксіздігін қамтамасыз ету
Сақтандыру категориясы үшін мына белгілер оған тән болып
қатынастардың ықтималдық сипаты;
қатынастардың төтенше (жай емес) сипаты (кез келген ауқымда
Сақтандыру категориясының қаржы категориясымен ортақ өзгеше белгілері бар:
сақтық қатынастарының ақшалай сипаты;
сақтандырудың қоғамдық өнімнің құнын қайта бөлуге қатысуы;
оның іс-қимылы ақша қорларын жасап, пайдаланумен қосарланып отырады;
сақтық қатынастарының бір бөлігінің міндетті сипатының болуы;
ақша қорларын жасап, пайдалану кезіндегі сақтық баламалығы барлық
Сақтандыру шеңберінде мемлекет сақтық ресурстары меншігінің субъектісі болып
Сақтандырудың экономикалық мәні барлық қатысушылардың төлемдері есебінен оқыс
Сақтандырудың экономикалық мәніне бұл категорияның қоғамдық арналымының көрінісі
Бөлу функциясы: бұл функцияның өзгешелігі қайта бөлу ретінде
Бақылау функциясы сақтық төлемдерін жұмылдыруды және сақтық қорын
Соңғы уақытта бірқатар зерттеушілер сақтандыру экономикалық категориясын сипаттау
Сақтық қатынастарының бір бөлігінің салыстырмалы жалпы бағыттылығы
Қатынастырдың екінші бөлігінің біршама тар арналымдағы қоларды
Үшінші бөлік қатынастардың тұйық аясын пайдалана отырып
Сақтандырудың жалпы жүйесінің салыстырмалы дербес бөлігі медициналық сақтандыру
Сақтандыру кезінде сақтық резервтері мен қорларын қалыптастырудың екі
Қаржыларды қалыптастырудың бюджеттік әдісі бюджеттердің қаражаттарын, яғни бүкіл
Сақтық әдісі қорларды шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың
Сақтық қатынастарының бірінші бөлігінде – қоғамдық қорғауда бюджеттік
Ірі апаттар мен нәубеттердің зардаптарын жою жөніндегі шараларды
Сақтандыру экономикалық категориясының материалдық-ақшалай иелері сақтық қорлары бола
Сақтық қорлары – қоғамның ұлттық шаруашылығындағы сан алуан,
Мүліктік мүдделерді қорғауды, материалдық зияннан сақтандыруды және оның
Сақтық қорларының басқа қорлардан ерекшелігі: олар алдын ала
Нарықтық экономикада сақтық қатынастарының едәуір бөлігі коммерциялық қатынастар
Клиенттерді тарту үшін сақтық ұйымдары клиентураға қызмет көрсетуді
Сақтандырылушылардың жарналары есебінен жасалынатын сақтық қорлары белгілі
Экономиканың нарықтық қатынастарға көшуі, кәсіпкерлік қызметтің дамуы,
Өтпелі экономика жағдайындағы сақтандыру институтының ерекше маңыздылығы бірқатар
Біріншіден, мемлекет тарапынан көзделген шаралардың сипаты мен
Екіншіден, сақтандыру механизмін қазіргі жағдайда пайдалану елдегі кәсіпкерлік
Сақтық жүйесі республика экономикасының сенімді әрі орнықты дамуына,
Сақтандыру, табыс (пайда) түсіру мақсатымен коммерцияның шектес сфераларына
Сақтандыру – сақтық ұйымы өз активтері есебінен жүзеге
Сақтандыру процесі сақтандыру шарты негізінде не өзара сақтандыру
Сақтандыру шарты бойынша бір тарап (сақтанушы) сақтық сыйақыларын
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі бойынша мыналар сақтандырудың нысандары
міндеттілік дәрежесі бойынша – ерікті және міндетті;
сақтандыру объектісі бойынша – жеке және мүліктік;
сақтық өтемді жүзеге асыру негіздері бойынша – жинақтаушы
Міндетті сақтандыру - заңнамалық актілер талаптарына орай
Ерікті сақтандыру – тараптардың еркін білдіруіне орай жүзеге
Сақтық қызметі – сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының сақтық
Сақтық қызметін ұйымдастыру және мемлекеттік реттеу мен лицензиялауды
Өмірді сақтандыру саласы ерікті сақтандыру нысанында мынадай сыныптарды
Жалпы сақтандыру саласы ерікті сақтандыру нысаныда мынадай сыныптарды
Сақтандыру түрі сақтық ұйымы сақтанушыға сақтандыру шартын жасау
Жалпы сақтандыру және өмірді сақтандыру
Жалпы сақтандыру және өмірді сақтандыруға тән экономикалық қатынастар
Мүліктік және кәсіпкерлік тәуекелдер (қауіп-қатерлер) азаматтық-құқықтық жауаптылықты
Сақтанушының немесе пайдаланушының мүліктері сақтандыруға мүддесі болмаған жағдайда
Жазатайым жағдайдан және аурудан сақтандыру сақтандырылушы жазатайым жағдайдың
Медициналық сақтандыру сақтандырылушының медицина мекемесінен медициналық сақтандыру
Көлік құралдарын сақтандыру көлік құралын иеленуге, пайдалануға, оған
Жүктерді сақтандыру жүктерді иеленуге, пайдалануға, оған билік етуге
Мүліктік сақтандыру мүлікті иеленуге, пайдалануға, оған билік
Азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру кезінде, үшінші бір адамдардың өміріне,
Зиян келтігендігі үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру кезінде
Зиян келтігендігі үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру кезінде
Шартты бұзғандығы үшін азаматтық-құқықтық жауаптылық тәуекелі шартта оның
Кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру кезінде кәсіпкердің сақтанушы ретінде
Сақтанушы болып табылмайтын тұлғалардың кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру шарты
2005 жылдың басынан бастап “Сақтық төлемақыларына кепілдік беру
Қазақстанда сақтық ұйымдары шет елде инвестицияларды және экспорттық
Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру жөніндегі мемлекеттік сақтық
Корпорация жоспарлайтын тәуекелдерді сақтандыру шеңберіне мыналар кіреді: алушының
Сақтық ұйымы бола отырып, корпорация “Сақтық қызметі туралы”
Сақтандырылған мүліктің түріне немесе тобына қарай сақтандарудың
Өмірді сақтандыру – азаматтардың өмірін, денсаулығын, еңбек қабілеттігін
Өмірді сақтандыру сақтандырылушы қайтыс болған немесе ол сақтандыру
Аннуитеттік сақтандыру сақтандырылушы белгілі бір жасқа жеткен, еңбек
Жеке басты сақтандырудың сан алуан түрлері бар: өмірді
Жеке басты сақтандырудың аталған түрлері жолаушыларды сақтандырудан
Сақтандырудың экологиялық тәрізді түрі жіктемеде аралық жағдайда
Сақтық қатынастарының бұл бөлігінің баяндалған ерекшеліктері
Міндетті әлеуметтік сақтандыру
Міндетті әлеуметтік сақтандыру - азаматтарды еңбек ету
Әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік сақтандыру категорияларының іс-әрекетінің объективті
Әлеуметтік арналым қорларын қалыптастырудың екі қағидаты бар:
ұрпақтар ынтымақтастығының негізінде; жұмыс істейтін ұрпақ жұмыс
әлеуметтік қорларға, көбінесе әлеуметтік қорға азаматтардың дербес аударымдарының
Бірінші қағидатқа негіздедген және Қазақстанда 1998 жылға дейін
зейнетақымен қамсыздандыруға мемлекеттік монополия;
әлеуметтік қамсыздандыру қорларына түсетін міндетті зенетақы жарналарының топтастырылуы;
жүйе ішінде қаражаттарды қайта бөлу.
Мұндай жүйе жоспарлы дерективалық экономика, еңбекке қабілетті халықтың
90-жылдардың басы мен ортасындағы экономиканың дағдарысы әлеуметтік сақтандыру
Қазақстанда жүргізіліп жатқан зейнетақы реформасының негізіне қойылған екінші
зейнетақымен қамтамасыз етуді мемлекеттік реттеу;
зейнетақы қорын қалыптастыруға қатысқан 30 жастан төмен емес
зейнетақы жинақ ақшасын және әлеуметтік қамсыздандырудың басқа нысандарын
зейнетақы қорланымдарын қалыптастыруға еңбек етуге қабілетті жастағы барлық
еңбек етуге қабілетті азаматтардың қартайғанда өзін зейнетақымен қамсыздандыруы
инвестициялаудың тиімділігін және зейнетақы жинақ ақшасының қауыпсіздігін қамтамасыз
жинақтаушы зейнетақы қорларындағы қорланымдарға азаматтардың мұралану құқығын белгілеу;
қосымша ерікті зейнетақымен қамсыздандыруға азаматтарға құқық беру;
зейнетақы жинақ ақшасын экономикаға инвестициялау, бұл оның дамуына
Міндетті әлеуметтік сақтандыру мынадай түрлерге бөлінеді:
еңбек ету қабілетін жоғалытқан жағдай;
асыраушысынан айрылған жағдай;
жұмысынан айрылған жағдай;
Міндетті әлеуметтік сақтандырудың негізгі қағидаттары болып табылады:
Қазақстан Республикасының міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы заңнамасын сақтау
әлеуметтік төлемдерді қамтамасыз ету үшін қолданылатын шараларға мемлекеттің
міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысудың міндеттілігі;
заңға сәйкес әлуметтік аударымдарды әлеуметтік төлемдерге пайдалану;
әлеуметтік төлемнің көзделген шарттар бойынша міндеттілігі;
әлеуметтік төлемдердің мөлшерін саралау;
міндетті әлеуметтік сақтандыруды қамтамасыз ететін мемлекеттік органдардың қызметіндегі
Жұмыс істейтін қызметкерлерді қоспағанда, қызметкерлер, Қазақстан Республикасының аумағында
Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылар үшін әлеуметтік сақтандырудың
2005 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап - әлеуметтік аударымдарды
2006 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап - әлеуметтік аударымдарды
2007 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап - әлеуметтік аударымдарды
Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес арнаулы салық режімі
Еңбек ету қабілетінен айрылған жағдайда әлеуметтік төлем өзі
Еңбек ету қабілетінен айрылған жағдайда ай сайынғы әлеуметтік
Бұл ретте табысты алмастыру коэффиценті – 0,6 болады.
Еңбек ету қабілетінен айрылу коэффиценті: жалпы еңбек ету
Қатысу өтелінің коэффиценті міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің өзі
Алушы жасына қарай зейнетақы төлемдерін алуға құқық беретін
Қайтыс болған (сот хабар-ошарсыз кетті деп танылған немесе
он сегіз жасқа толмаған болса, олар он сегіз
жасына және еңбек қабілеттілігіне қарамастан, ата-анасының біреуі немесе
Өздері үшін міндетті әлеуметтік аударымдар жүргізілген ата-ананың -
Бала кезінен І немесе ІІ топтағы мүгедектер деп
Қайтыс болған асыраушысының асырауында болған, асыраушысынан айрылған жағдайда
Асыраушысынан айрылған жағдайда ай сайынғы әлеуметтік төлемдердің мөлшері
Асыраушылар санының коэффиценті міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне өзі
Бұл ретте табыстарды алмастыру коэффиценті мен қатысу өтілінің
Жұмысынан айрылған жағдайда берілетін әлеуметтік төлем жұмыспен қамту
Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы үшін әлеуметтік аударымдар
алты айдан он екі айға дейін – кемінде
он екі айдан жиырма төрт айға дейін –
жиырма төрт айдан отыз алты айға дейін –
отыз алты айдан жоғары – төрт ай бойы
Өзі үшін әлеуметтік аударымдар жүргізілген міндетті әлеуметтік сақтандыру
Дүниежүзінің көптеген елдерінде жұмысынан айырылғанда әлеуметтік қорғау
Жұмысынан айрылғандар қысқартылғандар және жұмыссыздар мәртебесіне бөлінуі
Жұмыс іздеуші, жұмыспен қамтудың мемлекеттік службасында тіркелген және
Жұмыссыздарға жұмыссыздық бойынша берілетін жәрдемақылар төленеді. Жәрдемақы жұмыссыз
Басқа елдерде жұмысынан айрылғанда әлеуметтік қолдауды қаржыландыру
Жұмысынан айрылғанда әлеуметтік қолдаудың ерекше өзгешеліктері оның уақытша
Қазақстан Республикасының “Міндетті әлеуметтік сақтандыру” туралы заңына сәйкес
Қордың активтері, әлеуметтік аударымдар төлеумерзімін өткізіп алғаны үшін
Міндетті мемлекеттік әлеуметтік сақтандырумен қатар мемлекеттік емес зейнетақылық
Қорланымдардың ынтымақтастығы негізіндегі жүйеден дербес қорланымдардың жүйесіне
Медициналық сақтандыру – бұл жұмыс берушілердің, азаматтардық сақтық
Қазақстанда медициналық сақтандыруды ұйымдастырудың белгілі бір тәжірибесі жинақталған
Медициналық сақтандыру ұйымдастырудың жұмыс істеуі медициналық қызмет көрсетудің
Сөйтіп, медициналық сақтандыру сақтандыру жүйесінің маңызды құрамды буыны
1.4 Сақтық рыногы
Сақтық келісімшарттарын жасауға және сақтық операцияларының нәтижелігіне жетуге
Сақтық рыногы дегеніміз ақша қатынастарының сферасы, онда сатып
Қазақстан Республикасы сақтық рыногының қатысушылары мыналар болып табылады:сақтық
Сақтық қызметі сақтық (қайта сақтандыру) ұйымы жүзеге асыратын
Сақтық ұйымдары таратылған жағдайда сақтық ұйымдары, сақтанушыларға
Мемлекет Қазақстан Республикасының Үкімет арқылы ғана сақтық
Жарғылық капиталының 50 пайызынан астамы мемлекетке тиесілі ұйымдар
Мемлекет өзі құрылтайшысы немесе акционері болып табылатын сақтық
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымы міндетті түрде мынадай алқалық
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының құрылтайшылары мен акционерлері сатып
Құрылатын сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының жарғылық капиталының
Сақтандыру саласындағы мемлекеттік реттеудің негізгі міндеттері мыналар болып
Сақтық саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды, сақтық рыногындағы
Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде тікелей көзделген жағдайларды
Уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес сақтық
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының төлем қабілеттігі оның өз
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының қаржылық тұрақтылығы сыртқы қаржылық
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының қаржылық трақтылығының көрсеткіштері мыналарды
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының және шоғырландырылған негізде қадағалау
Пруденциялық нормативтерді уәкілетті орган белгілейді және ол, атап
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының сақтандырудың немесе қайта
Сақтандырудың және қайта сақтандырудың қолданылып жүрген шарттары
Сақтық резервтерінің қаражаты тек қана сақтық (қайта сақтандыру)
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымына санкцияларды уәкілетті орган не
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымы өз қызметінің жыл сайынға
Негізгі сақтық қызметінен алатын сақтандырушының табысы сақтық төлемдерімен
Нарықтық экономикаға көшумен байланысты Қазақстан Республикасындағы сақтық қызметінің
Елімізде сақтандыруды дамытудың негізгі мақсаты – мемлекеттің, азаматтардың
Қазіргі заманғы ұлттық сақтандыру жүйесін құру сақтық қызметі
әлеуметтік сақтандыру түрі ретіндегі сақтық қорғауды ұсынудың қағидаттарын
сақтандырудың қолдану аясын кеңейту және міндетті сақтандыру түрлерін
сақтық рыногының қазіргі заманғы инфрақұрылымын қалыптастыру және оның
- халықаралық стандарттарды ескере отырып, сақтық қадаға-лаудың жүйесін
- сақтық және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық орнықтылығы
- осы заманғы сақтандыру технологиясын енгізуге жәрдемдесу;
- сақтандыру саласында кадрлар даярлау, қайта даярлау және
Осы тұрғыдан алғанда, ұлттық сақтық жүйені дұрыс ұйымдастыруда
Қазіргі заманғы сақтандыру индустриясын құру мемлекетке: мемлекеттік бюджеттің
Азаматтардың ақшасымен операцияларды жүзеге асыратын банктер мен жинақтаушы
Сақтандыруды дамыту, өз кезегінде, заңнамалық базаны, мемлекеттік салық-бюджет
Қазіргі заманғы сақтық рыногының толыққанды жұмыс істеуі, сонымен
Қазақстанның сақтық рыногы қалыптасу стратегиясында тұр: экономикалық және
Дүниежүзілік тәжірибе сақтық ісі бизнестің кең таралған және
Ерекше сақтық қатынастар, сақтық қызметінің рыногын дамыту, азаматтар
Қазіргі кезде Қазақстанның сақтық рыногы қатысушыларының ассоциациясы құрылған.
Қорытынды
Соңғы жылдары сақтандырудың отандық рыногында оң тенденциялар байқалуда.
Сақтық ұйымдарының жиынтық есертік меншікті капиталы 47,3%-ға (9
Барлық сақтық ұйымдарының жиынтық активтері 2003 жылы Қазақстанда
Қазіргі кезде Қазақстанда 34 сақтық ұйымдарының сақтық қызметін
Пайдаланған әдебиеттер
Сақтандыру қызметі туралы Қазақстан Республикасының Заңы Алматы,2002
Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілер
Қазақстан Республикасының Конституциясы.- Алматы: Қазақстан,2000.-96 бет.
Бюджет жүйесі туралы. Қазақстан Республикасының заңы. Астана:2001.-37 бет.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
Берлин С.И. Теория финансов. Учебное пособие. – М.:Приор,
Дробозина Л.А. Финансы. Учебник для вузов. – М.:ЮНИТИ,
Дюсембаев К.Ш. Анализ финансового положения предприятия. Учебное пособие.
Заяц Н. Е.., Фисенко М.К., Бондарь Т.е. и
Құлпыбаев С. Қаржы. Оқу құралы.-Алматы: Мерей, 2000.-154бет.
Құлпыбаев С., Баязитова Ш., Баязитова А.Қаржы теориясы. Оқу
Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы. Учебник для
Мельников В.Д., Ли В.Д. Общий курс финансов. Учебник.
Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет
Финансы. Учебник для вузов. Под ред. М.В. Романовского.
Финансы, деньги, кредит. Учебник. Под ред. О.В. Соколовой.
Финансы. Денежное обращение. Кредит. Учебник для вузов. Под
Сақтық рыногы
Сақтандыру және рыноктық экономикадағы қаржының өзекті проблемалары
САҚТАНДЫРУ РЫНОГЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ
Сақтандыру рыногының теориялық негіздері
Қазақстан Республикасының сақтық рыногы:оның жай-күйін талдау және даму перспективалары
Қаржы пәнінен оқу құралы
Қаржы жүйесі және оны үйымдастырудың қағидалары
Сақтандыру компанияларының тізімі
Сақтандырудың әлеуметтік - экономикалық мәні, оның іс - әрекет сферасы
Бағалы қағаздар және қаржы рыногы