Мұнай газы

АНДАТПА
Берілген дипломдық жобада Қашаған кен орнындағы жасанды аралда мұнай
Дипломдық жоба мынадай 6 бөлімнен тұрады:
Жобаның геологиялық бөлімінде кен орынның стратиграфиясы, тектоникасы, мұнайлылығы туралы
Техникалық бөлімінде жасанды арал үрдісі нақты айтылып жазылған.
Технологиялық бөлімінде мұнай мен газды газлифтілі тәсілмен игеру үшін
Экономикалық бөлімде инвеститциялық жобаның табыстылығы есептелген.
Еңбекті қорғау бөлімінде апаттық жағдайларда қызметкерлерді қорғау туралы егжей-тегжейлі
Қоршаған ортаны қорғау бөлімінде Каспий теңізінің Қазақстанға тиісті секторындағы
АННОТАЦИЯ
В данном дипломном проекте рассматриваются перевод с фонтанного способа
Данный дипломный проект состоит из 6 разделов:
В геологической части проекта изложены, стратиграфия, тектоника, нефтегазоность месторождения.
В технической части подробно описаны процессы строительства насыпного острова.
В технологической части приведен расчет подбора газлифтной установки при
В экономической части рассчитан анализ доходности инвестиционного проекта.
В разделе охраны труда подробно указывается о защите персонала
Раздел «охрана окружающей среды» содержат мероприятия по охране водного
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ 4
1. Геологиялық бӨлім 6
1.1 Жалпы мағлұматтар 6
1.2 Геологиялық зерттелгендігі туралы мағлұматтар. 10
1.2.1 Орындалған жұмыстар көлемі және олардың нәтижелері. 10
1.3 Кен орын тектоникасы. 13
1.4 Геологиялық құрылымы. 14
1.5 Мұнайгаздылығы 17
1.6 Флюидтердің физико-химиялық қасиеттері. 19
1.6.1 Қабат мұнайының қасиеті. 19
1.6.2 Мұнай мен газдың компоненттік құрамы. 21
1.6.3 Газсыздандырылған мұнайдың физико-химиялық қасиеті. 23
2 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ 25
2.1 «Сұңқар» бұрғылау қондырғысының сипаттамасы 25
2.1.1 Бұрғылау қондырғысының ерекше тарихы 25
2.1.2 Баржаның топталуы 26
2.1.3 Каспий теңізінің солтүстік аймағы үшін баржаны жаңғырту 26
2.1.4 Жобалау белгілері 27
2.1.5 Баржаның тұрақтылығы 28
2.1.6 Бұрғылау қондырғысының жалпы сипаттамасы 28
2.1.7 Баржа жабдықтары және операциялары 31
2.1.8 Бұрғылау қондырғысының жабдықтары және жүйелері 35
2.1.9 Бұрғылау қондырғысының коммуналдық жүйелері. 41
2.2. Суасты бермдері және жасанды аралдар 49
2.2.1 Бағалау бермалары және аралдар 49
2.2.2 Жалпы негіздер және талаптар 50
2.2.3 Бермаларға қойылатын функционалдық талаптар 53
2.2.4 Кен орынды бағалау жұмыстарын жүргізуге арналған
2.2.5 Аралдармен бермаларды жобалау критерийлері 56
2.2.6 Берма үшін жүктеме жағдайы 58
2.2.7 Берма құрамы 59
2.2.7.1 Жиналған блоктардан жасалған конструкция 59
2.2.8 Бермада “Сұңқар” тұрақтылығы 60
2.2.9 Мониторинг және бермаға қызмет көрсету 62
3 технологиялық бӨлім 63
3.1 Газлифт әдісіне теориялық кіріспе 63
3.1.1 Газлифтілі тәсілмен игерудің принциптері 66
3.1.2 Газлифт клапандары 68
3.2 Газлифт тәсілінің жұмыс істеу үрдісі 68
3.2.1 Сұйықтықты бөлу үшін газлифт тәсілінің сипаттамасы 70
3.3 Ұңғыларды газлифттілі тәсілмен пайдалануға аудару 73
3.4 Қашаған кен орнында газлифттілі әдісін пайдалану 75
3.5 Үздіксіз газлифтілі қондырғының есебі 77
4. Экономикалық бӨлім 80
4.1. Жиынтық табыс 81
4.2 Жер қойнауын пайдаланушыларға салынатын салық 82
4.3 Салық салынатын табыс 84
4.4 Салық төленгеннен кейін қалған табыс 84
4.5 Дивидендтерге салынатын салық 85
4.6 Таза табыс 85
4.7 Үстеме табысқа салық 85
4.8 Пайданың ішкі нормасы 86
4.9 Үстеме пайдаға салынатын салық 88
4.10 Үстеме пайдаға салынатын салық сомасы 89
4.11 Кәсіпорынның таза қалдық пайдасын анықтау 90
4.12 Жылдық өндіру көлемі 90
4.13 Өнім бірлігінің өзіндік құны 90
4.14 Өнім бірлігіне келетін пайда 91
4.15 Таза табысты есепке алғандағы пайда 92
4.16 Пайдалылық 92
4.17 Инвестицияның өтелу мерзімі 93
4.18 Күрделі қаржылардың экономикалық тиімділігі 94
4.19 Өнім өндірудің қию нүктесі 94
4.20 Шартты - тұрақты шығындар 94
4.21 Шартты-өзгермелі шығындар 94
4.22 Залалсыздық нүктесін алгебралық жолмен есептеу тәсілі 95
5. Еңбекті қорғау 95
5.1 Газлифттілік ұңғыларды пайдаланудағы қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
5.2. Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша шешімдер 97
5.2.1 Газлифтілік ұңғылардың қауіпсіздіктің жалпы шаралары 100
5.2.2 Қауіпсіздік техникасы 102
5.3. Апаттық байланыс 108
5.3.1 Навигациялық құралдар және белгі беру оттары 108
6 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 113
6.1 Атмосфераны, гидросфераны және литосфераны (топырақ, жер қойнауы)
6.1.1. Атмосфераны ластау көздері 114
6.1.2. Гидросфераны ластау көздері 115
6.1.3. Литосфераны ластау көздері 119
6.1.4. Апаттар 119
6.2 Ұйымдастырушылық шаралар 120
6.3.Биосфера компоненттерін қорғау бойынша инженерлік-техникалық шаралар 120
6.3.1 Атмосфералық ауаны қорғау 121
6.3.2 Литосфераны (топырақты, жер қойнауын) қорғау 121
6.3.3 Гидросфераны қорғау 122
6.3.4 Жануарлар әлемін қорғау 122
6.3.5 Теңізге мұнай көмірсутектері төгілуінің алдын алу 123
6.3.6 Қалдықтарды басқару жоспары 124
ҚОРЫТЫНДЫ 129
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 132
КIРIСПЕ
Қазақстан Республикасының мұнай өнеркәсiбi елiмiз экономикасында басты орындардың бiрiн
Қазақстан Республикасында мұнай-газ және газоконденсат кен орындары батыс
Жаңа кен орындарын игерумен бiрге басқа өңделiп жатқан кен
Өзінің ғасырлық даму кезеңінде Қазақстан Республикасы мұнайымен зерттелген
Қазақстан Республикасы қорлардың ірі шикізат базасына ие ғана емес
Республиканың болжанған мұнайының алынатын қоры құрлықта 7,8 млрд.тоннаға
Мұнай мен газдың үлкен перспективасын Каспий теңізінің
Қашаған кен орны 2000 жылы ашылған, ол Каспий теңізінің
Қашаған кен орны Қазақстанда мұнай өндіру тәжірибесінде, Каспий шельфінде
Солтүстік Каспийдің Қашаған кен орнын игеру мен пайдалануда қиындықтар
Жасанды аралдарды – бермдерді қолданумен жұмысын жүргізетін Қашаған кен
1. Геологиялық бӨлім
1.1 Жалпы мағлұматтар
Қашаған кен орыны Каспий теңізінің солтүстік-шығыс бөлігінің шельфтік аймағында
Балық шаруашылығы дамыған Урал дельтасы ауданында ауыл халқының қоныстану
Өндірістік іс-әрекеттің барысында жер қойнауын пайдаланушыға қиыншылық тудыратын Солтүстік
тайыз сулы (0-10м);
түсінілуі қиын теңіз деңгейінің ұзақ уақыт өзгеруі;
қыс мезгілінде мұз жабынының қалыптасуы, теңіз конструкциясының айналасында
температураның мезгіл аралық өзгергіштігінің жоғарылығы;
биологиялық өнімділігі жоғары аймақтардың , әсіресе Орал және
бағалы қызыл балық түрлерін қоса, әр түрлі балық түрлері
ұя салу мерзімінде, көктемгі-жазғы мерзімде немесе осы аудан бойынша
берілген аймақта күзден көктемге дейін тіршілік ететін және қыста
үстінде көбейетін Каспий итбалықтарының популяциясының үлкен бөлігінің болуы;
Солтүстік Каспий жоғарғы экологиялық сезімтал аймақ болып табылады. Мұнда
Екі айқын көрінетін жыл мерзімі бар. Жазғы мерзім (мамыр-қазан)
Желдің орташа жылдық жылдамдығы 5-6м/с. Қаңтардан сәуірге дейін желдің
Каспийдің солтүстік-шығысының бұлттылығы да айқын көрінетін мерзімдік өзгергіштігі бар:
орташа алғанда қыста жағалаудағы бұлттылық ашық теңіз үстіндегі бұлттылықтан
көктемде теңіз үстіндегі бұлттылықтың орташа балы жағалау үстіндегіден төмен;
жазда жағалау үстіндегі бұлттылықтың орташа балы теңіз үстіндегіден төмен;
Солтүстік Каспийдің шығыс жағалауы Каспий теңізінің басқа регионына қарағанда
Іс әрекет ету аймағы теңіз түбі жазық және иілген
Сондай-ақ судың орташа мерзімдік деңгейі де өзгереді. Жазда орташа
Қысқы мерзімде, желтоқсаннан наурызға дейін Каспий теңізінің солтүстік бөлігі
Каспий теңізінің солтүстігінде, Қазақстан Республикасында Атырау, Ақтау, Баутино
жылдың он екі айында мұз болмайды, салыстырмалы түрде жұмыс
тереңдігі жабдықтаушы кемелердің және қосымша теңіз транспортының жүріп өтуіне
- қысқы мерзімнен басқа уақытта Еуропа елдерінен, Жайықтан
жұмыс күшінің тепе-тең нарқы бар;
Ақтаудан құрлық бойынша қосымша қамтамасыз ету мүмкіндігі, сондай-ақ қысқы
Ақтауға жақын ақырғы темір жол бекетіне 100 км қашықтықта
жергілікті сумен қамтамасыз ету жеткілікті;
тікелей жақын жерде теңіз қамтамасыз ету базасы бар және
бұрғылау шламдары үшін қалдықтарды пайдаға асыруға арналған учаскелерді игеруге
Солтүстіл-батыс Қазақстанда, Ақтау, Атырау, Орал, Ақтөбе қалаларында әуежайлар
Маңғыстау облысының солтүстігінде, Баутинода порттан басқа теңіз жабдықтау
бөлінген, жылумен қамтамасыз етілген қоймалық бөлмелер;
құбырларға арналған стеллаждар;
ашық аспан астындағы қоймалар;
сұйық және құрғақ бұрғылау ерітінділеріне арналған механикаландырылған қоймалар;
- бұрғылау шламдарын өңдеуге арналған ;
29 бөлмесі, асханасы, кір жуатын бөлмесі бар 34 адамға
телекоммуникация жабдықтары және жарықтандыру мұнаралары;
өртке арналған сулар сыйымдылықтары;
10 кеңсе, аурухана және 6 кеңсе;
қоршаулар, қақпадар, дабыл жүйелері;
база аймағының шегінен тыс, солтүстігінде тік ұшақ алаңы;
- Ақтау-Атырау пойыз жолдары;
Бұдан басқа теңіз базасы ауданында бұрғылау қалдықтарын өңдейтін қондырғы
1.2 Геологиялық зерттелгендігі туралы мағлұматтар.
1.2.1 Орындалған жұмыстар көлемі және олардың нәтижелері.
Каспий теңізінің Қазақстанға тиісті шельфі геологиялық тұрғыдан анағұрлым нашар
Кесте 1.2.1 Геолого-геофизикалық жұмыстардың қысқаша нәтижелері.
Жұмыстарды жүгізген ұйымдар атауы, жыл Жұмыстар түрі және масштабы
1 ВНИИ геофизика, 1950-1952 жылдары Аэромагниттік суретке түсіру, М1:1000000
2 «Казнефтегазгеофиз
разведка» 1954 жыл Гравиметрикақ суретке түсіру, М1:500000 Әрбір 10мгал
3 ВНИИ геофизика, 1962-1967 жылдары. Гидромагниттік зерттеулер, М1:500000 10х10км
4 «Спецгеофизика» 1970 жыл. Аэромагниттік суретке түсіру, М1:1000000 Каспий
5 «Южморнефтегаз геофизика», «ГП Шельф» (Геленжик), 1975-1993
6 Трест «Эмбанефтьгеофиз», 1988 жыл МОП «3 аймақтық профиль»
7
шельф» 1994-1996 жылдар. МОГГ М1:200000, М1:100000,
М1:500000.
Каспий теңізінің Қазақстанға тиісті бөлігінің регионалдық геологиялық үлгісі жасалған,
Қашаған құрылымы алғаш рет сейсмобарлау мәліметтері бойынша анықталған болғандықтан
Жұмыстар нәтижесінде 40-қа жуық тұз күмбезді құрылымдар нұсқаланған, 4
1988 жылы «Эмбанефтегеофизика» тресті теңіздің солтүстік-шығыс жағалаулық бөлігінде, Приморскі
1994 жылы 13.02.1993 жылғы №97, 09.06.1993 жылғы №488, 23.09.1993
2Д сейсмо-барлау жұмыстары белгіленген уақытта орындалған.
Жұмыс нәтижелері және толық қамтитын интерпретация « 1994-1996 жылдардағы
Жүргізілген 2Д аймақтық сейсмикалық зерттеулер Каспий теңізінің Қазақстандық секторының
Бұдан басқа бұл зерттеуде Ресейдің «Шельф» геофизикалық компаниясымен 1986-1991
Екі өлшемді сейсмикалық мәліметтерді өңдеу нәтижесінде үзінді уақыттық қималар
каспий теңізінің солтүстік секторында (зерттеу аймағы солтүстік және оңтүстік
каспий теңізінің онтүстік секторында палегон, бор шөгінділеріне, юра, триас,
Бұрын белгілі болған құрылымдар дәлелденген, сондай-ақ зерттелген дәрежелері, өлшемдері,
Осылайша, Қашаған алаңында алғашқы іздеу ұңғымаларын бұрғылау үшін құрылымдық
1.3 Кен орын тектоникасы.
Қашаған құрылымы тектоникалық тұрғыдан Каспий маңы ойпатының борттық аймағының
Қашаған карбонаттық құрылымы артин саздарымен және кунгур тұздарымен
Крунгур тұздары шөгінділері бойынша (П1 қабатын көрсететін) Қашаған құрылымы
2Д сейсмобарлау жұмыстарының нәтижесі бойынша алынған П2 қабатын (таскөмір
1.3.1- сурет. Каспий маңы ойпатындағы Қашаған кен орнының орналасуы
1.4 Геологиялық құрылымы.
Қазіргі уақыттағы жұмысты құрастыру мерзіміне Қашаған кен орнында тереңдіктері
Қашаған кен орнында ашылған шөгінді жыныстар төрттік,девон шөгінділерінен тұрады.
Фамен ярусы көлеміндегі жоғарғы девондық шөгінділер органогенді-сынықты, органогенді-детритовты және
Кесте 1.4.1- Стратиграфиялық бөлу.
Ұңғыма туралы ақпарат ШҚ-1 ұңғымасы, түп 5172м.ротор ал.-12.7м БҚ-1ұңғымасы,
Ашылған стратиграфиялық аралықтар жабын жабын
Жүйе
Кезең Бөлім Ярус Кіші
ярус Карта
бой-ша
Төрт-тік
0
22
Палиогендік
78 22 35 181
Бор жоғарғы маастрих
78 91 64 202 216 208
кампан
294 307 152 410 424 125
сантон
372 385 78 535 549 85
Тургон-коньк
372 385 78 620 634 43
Сеноман
450 463 34 663 677 39
Төменгі Альб
484 497 353
апт
837 850 548 702 716 578
Юра жоғарғы волжа
1385 1398 102 1280 1293 184
оксфотд
1487 1500 133
келловей
1620 1633 702 1464 1477 534
төменгі бөлінбеген
322 2335 158 1998 2011 51
Триас
бөлінбеген
2480 2493 190 2049 2062 140
Кесте 1.4.1 – Жалғасы
Перм жоғарғы бөлінбеген
2670 2683 47
төменгі кунгур кунгур сазы 2717 2728 183
эвапориті 2900 2912 86 2189 2202 1046
тұзы 2986 2997 916 223 2248 1914
Базалангидриті 3902 3908 5911 4148 4161 98
Артин сазы 3960 600 76 4246 4258 66
Тас көмір орта башқұрт Солтүстік-келтмен 4036 4042 28 4311
краснополян 4046 4070 73
богдан 4127 4132 15
Төменгі серпухов
4142 4147 31 4437 4449 32
Жоғарғы визей
4173 4178 178 4469 4481 57
Тізбекті кезек
4526 4538 58
Тұзды шельфтік фракция 4351 4355 51 4641 4653 58
Кесте 1.4.1 – Жалғасы
Мергель фракциясы 4402 4406 22 4699 4711 62
алексен 4424 4428 42
Орта визей
4466 4470 41 4760 4772 18
Тақта тас (жабын) 4466 4477 16 4778 4790 12
Тақта тас (табан) 4482 4486
4790 4802
бобриков 4507 4510 78
69
Төменгі визей + 4585 4588 99 4859 4871 60
турней
4684 4686 160 4919 4931 72
девон жоғарғы фамен
4544 4844 328
1-ші объект жабыны 4036 4042 430 4311 4323 467
1-ші объект табаны 4466 4470
4778 4790
2-ші объект жабыны 4482 4486 362 4790 4802 201
2-ші объект табаны 4844 4844
3-ші объект жабыны 484 4844 328
Мемлекеттік мұнай компаниясымен бірге Каспий Теңіз Консорциумі дайындаған. Төменде
Таскөмір жүйесі екі бөлімнен тұрады: турней, визей және серпухов
Таскөмір жүйесінің шөгінділері органогенді-сынықты, әртүрлі дәрежеде доломиттенген органогенді-детировты, жартылай
Орта визей жабынында НRZ қабатын сипаттайтын аргилиттермен қабаттасатын сазды
Перм жүйесі төменгі және жоғарғы бөлімдермен көрсетілген. Төменгіде артин
Перм шөгінділерінің қалыңдығы 1366 метрден (ШҚ-1) 2123 метрге (БҚ-1)
Жоғарғы перм шөгінділерінде үйлесімсіз жатқан мезозой шөгінділері триас, юра
Қалыңдығы 78-202 м. палеоген және неоген шөгінділері жұмсақ
1.5 Мұнайгаздылығы
Қашаған алаңында ШҚ-1 ұңғымасымен визей шөгінділерін сынағанда 15.07.2000 жылы
Осы ұңғымалар бойынша сынамалар нәтижелерін, керндерді және геофизикалық мәліметтерді
Кеніштің өндірістік өнімділігі депрессия 25.67МПа болғанда 598м./тәу. Мұнай шығымы
Резервуар үлгісінде су-мұнай нұсқасы (СМН) 4620м. белгісінде алынған, ШҚ-1
Қабат резервуарының үлгісі Теңіз карбонаттық құрылысына, 2Д [5] сейсмикалық
Мезозой кешені терригенді жыныстардан тұрады. Оның шеңберінде бұрғыланған
1.6 Флюидтердің физико-химиялық қасиеттері.
1.6.1 Қабат мұнайының қасиеті.
ШҚ-1 ұңғымасын сынау үрдісінде қабат мұнайының сипаттамасын анықтау мақсатымен
Шөгінділері төменгі визей ярусына жататын 4238-4299м. тереңдік аралығын сынау
Қашаған кен орнын игеру үрдісін үлгілеу барысында Теңіз кен
Қабат мұнайының сығылу коэффициентінің қабаттың термобарилік жағдайынан тәуелділігі табиғи
Кесте 1.6.1- Қабат мұнайының қасиеті.
Параметрлер Шығыс Қашаған -1 ұңғымасы Теңіз кен орны мұнайы
Башқұрт ярусы Төменгі визей
РТ-15006 сынама аралығы РТ-15003 сынама аралығы
сынама бойынша өзгеру
Қабат қысымы, МПа 76.3 76.3 77.3 77.3 77.98
Қабат темп. , оС 95-103 96 98-99.5 98 111
Қанығу қысымы, МПа 24.129.3 27.7 27.8-28.72 28.4 24.8
Газ мөлшері, м/м3’ 438-580 575 527-643 585
Газ мөлшері, м/м3“
619
640 49.4
Екі сатылы айырғыштың газ факторы,м3 Р=26 МПа Т=240С
416
411
Р=0.1013 МПа, Т=15.60С
65
77
Қосынды
481
488
Рқаб. қысымында көлемдік коэффициент 2.144-2.25* 2.6**
2.61** 2.18**
Рқан. қысымында қөлемдік коэффициент 2.791-2.846 2.96*** 2.682-2.813* 3.04**
Кесте 1.6.1 - Жалғасы
Екі сатылы айырғыштың
көлемдік коэффициенті
2.45
2.484
Рқаб. болғанда қабат мұнайының тығыздығы, кг/м3 595.5-627.7 612 613-618
15оС-та газсыздандырылған мұнай тығыздығы,кг/м3 815-825 788.4*** 813-824* 797.9*** 797**
Рқаб. қысымда қабат мұнайы тұтқырлығы,мПас 0.301 0.301 0.208-0.256 0.256
Рқан. қысымда қабат мұнайы тұтқырлығы,мПас 0.2 0.2 0.205 0.205
Рқаб. қысымда мұнайдың сығылу коэффициенті 11.7 11.7 14.5-18.5 16.5
Бөлінген газдың салыстырма-лы тығыздығы, кг/м3 0.871-0.962 0.935 0.908-0.945 0.939
Қабат мұнайын дифференциалды газсыздандыру тәжірибелері башқұрт ярусы мұнайының бір
Жоғарыда айтылғандай қабат мұнайының сынамасы бойынша қабат суының екі
1.6.2 Мұнай мен газдың компоненттік құрамы.
БҚ-1 ұңғымасын сынау үрдісінде, VT зерттеуін жүргізу барысында қабат
Күкіртсутек мөлшерінің аз болу себебі осы сынамалардың сазды сүзгілермен
Төменгі визей ярусының мұнайынан бөлінген газдағы микрокомпоненттер Petrotech фирмасымен
Кесте 1.7.1 - Қабат мұнайының және бір рет газсыздандыру
Компонент Шығыс Қашаған-1 ұңғымасы
Мұнай газы
Башқұрт ярусы Төменгі визей ярусы
өзгеру аралығы орташа өзгеру аралығы Орташа
H2S 19.449-22.035 21.343 16.641-22.151 19.657
CO2 4.606-4.659 4.635 0.660-1.422 1.018
N2 0.978-2.013 1.242 4.518-4.900 4.719 C1 53.020-53.622 53.383
C2 8.228-8.283 8.255 8.220-9.150 8.467
C3 4.580-4.755 4.636 4.632-5.690 5.005
i-C4 0.957-1.184 1.022 0.950-1.080 1.009
n-C4 2.168-2.356 2.245 2.200-2.549 2.309
i-C5 0.839-1.016 0.913 0.867-1.124 0.936
nC6 0.792-0.984 0.875 0.810-1.120 0.887
C6
C7
C9
C9
C 10+
C6+ 1.088-2.114 1.451 0.900-2.843 1.468
Теңіз кен орны мұнайы Қабат мұнайы
Кесте 1.7.1 - Жалғасы.
16.060 15.791-18.480 17.762 13.960-18.798 16.647
2.830 3.749-3.898 3.854 3.770-4.220 3.988
0.800 0.819-1.634 1.027 0.550-1.201 0.862
42.290 43.266-44.854 44.398 44.642-48.270 46.063
8.400 6.704-6.970 6.895 6.830-7.690 7.171
4.65 3.933-3.965 3.954 3.977-4.770 4.285
1.05 0.864-1.022 0.908 0.818-0.940 0.894
2.47 2.046-2.128 2.081 1.980-2.317 2.105
1.24 0.979-1.078 1.010 0.890-1.109 0.991
1.29 1.038-1.137 1.067 0.900-1.144 1.028
1.686-1.837 1.727 1.270-1.490 1.624
2.010-2.301 2.094 1.470-1.999 1.832
2.267-2.311 2.286 1.560-2.181 1.964
1.284-1.819 1.424 1.186-1.856 1.390
8.876-11.263 9.513 8.140-10.489 9.156
18.92 16.183-19.531 17.044 13.780-17-570 15.966
1.6.3 Газсыздандырылған мұнайдың физико-химиялық қасиеті.
Газсыздандырылған мұнайдың құрамы ШҚ-1 ұңғымасын сынау барысында алынған шикі
Кесте 1.7.3.1 Шикі мұнай қасиеттері.
Параметрлер Башқұрт ярусы Төменгі
15оС-дегі тығыздық, кг/м3 804.3 800.7
Кинематикалық тұтқырлық, мм/сек
10оС-де 3.612 4.479
40оС-де 1.72 2.162
60оС-де 1.308 1.566
Күкірт мөлшері,% 0.755 0.816
Парафин мөлшері,%
4.23-5.6**
Мұнайдың қату температурасы,*С
-15
Механикалық қоспалар мөлшері, % 0.01 0.02
Хлорлы тұздар мөлшері.мг/кг 8 10
Су мөлшері,% 0.025 0.025
Будың қанығу қысымы,кПа 38.4 61.2
Кесте 1.7.3.1 - Жалғасы
Меркаптан мөлшері,мг/кг*
1142
Никель мөлшері,мг/кг* 1 1
Ванадий мөлшері,мг/кг* 1 1
Темір мөлшері,мг/кг* 1 7
Асфальтен мөлшері,% 0.1 0.03-0.38
Кестеде келтірілген зерттеулер нәтижелері бойынша Қашаған кен орнының мұнайы
Асфальтендер мөлшерінің болуы төменгі визей мұнайының сынамаларында анықталған. Алынған
Кесте 1.7.3.2 – Төменгі визей мұнайының фракциялық және көмірсутектік
Фракция, сынама алу температурасы,*С Фракциялардың шығуы 15*С-дегі тығыздық,
кг/м3 Көмірсутектік құрамы,%
%,массалық %,бірлік көлем
парафин нафтен Ароматтық
С4 ДЕЙІН 2.28 3.23
C5-65 5.75 7.17 642.40 95.2 4.3 0.5
65-100 8.2 9.29 707.70 66.5 29.6 3.9
100-150 13.5 14.4 750.60 50.9 35.5 1.6
150-200 12.97 13.23 785.00 52.3 27.2 20.2
200-250 11.77 11.59 813.00
Кесте 1.7.3.2 – Жалғасы
250-300 10.77 10.24 842.10
300-350 9.52 8.86 860.50
350-370 3.48 3.16 882.20
370-475 11.86 10.62 855.50
475-525 4.05 3.54 876.80
525-565 2.2 1.89 893.50
565+ 3.3 2.7 971.4
C5-200 40.42 44.08
60.82 27.2 11.89
Кесте 1.7.3.3 - Башқұрт ярусы мұнайының фракциялық және компоненттік
Фракция сынама алу температурасы,оС Фракциялардың шығуы 15оС-дегі тығыздық, кг/м3
%,массалық %,бірлік көлем
парафин нафтен Ароматтық
С4 дейін 0,93 1,31
С5-65 6,31 7,9 642,10 94,1 4,8 1,1
65-100 7,96 9,62 707,90 65,2 30,3 4,5
100-150 13,66 14,63 751,00 50,4 34,4 15,2
150-200 13,17 13,5 784,80 55,7 22,7 21,5
200-250 11,59 11,46 813,20
250-300 11,27 10,76 842,00
300-350 9,59 8,69 860,70
350-370 3,51 3,2 882,70
370-475 12,33 11,1 855,30
475-525 3,89 3,42 877,00
525-565 2,18 1,88 931,00
565+ 3,3 2,74 969,7
С5-200 41,1 44,06
61,67 25,31 12,98
2 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 «Сұңқар» бұрғылау қондырғысының сипаттамасы
2.1.1 Бұрғылау қондырғысының ерекше тарихы
Сұңқар бұрғылау қондырғылары өз бастамасын «Rigti» бұрғылау қондырғысынан алады,
2.1.2 Баржаның топталуы
Бұрғылау қондырғысы Сұңқар Американдық кеме қатынасы Бюросында (АВС) топталған,
- Жедел теңіз бұрғылау қондырғыларын құрастыру және топтау АВС
- Болат баржаларды құрастыру және топтастыру АВС ережелеті, 1999
- MO MODU 1-ші Кодексі, 1989 жыл.
2.1.3 Каспий теңізінің солтүстік аймағы үшін баржаны жаңғырту
Жоғарыда айтылғандай, баржа бастапқыда тығыздығымен Каспий теңізінің солтүстік аймағында
бортағы Rig71 кондырғысының резервуарлары бөлшектеліп жаңа спонсондарымен және байланыстырғыш
14 фут биіктікте (4,3м.) баржа периметрлеріне мұз детекторлары қондырылған.
ауыстырылмалы ысырма тұлғадағы құбыр тәрізді тесіктер құрайтын шпонка ойықтарына
басты тұрмыстық бөлмелер (MQL), сондай-ақ қосымша тұрмыстық бөлмелер (ALQ)
басты тұрмыстық бөлмелер астында Arktos құтқару көліктік құрал-жабдықтарын орналастыру
басты тұрмыстық бөлмелер уақытша баспаналар ретінде қолдану үшін қайтадан
жоғарғы жұмысшы балконның толық қоршауы және төменгі екі палубаның
жылыту және желдету, газ және отын жүйелері арктикалық және
бұрғылау жүйелері болашақта күтілетін ұңғыманың ыңғайсыз режимдеріне қарай жаңғыртылған;
барлық машина жабдықтары жаңғыртылған және жаңартылған. Баржада екі SeaTrax
құбырларға арналған палуба ені 47 футтан (14м.) 76 футқа
үшінші үш цилиндірлі бұрғылау сорабы орнатылған;
электр қуаты генераторының негізгі жүйесі болып табылатын, жалпы саны
тікұшақ палубасы Bell 212 тікұшағын қолдануға мүмкіндік беретіндей жағдайда
Қазақстан Республикасы рұқсат етуімен тасталатын су мөлшеріне сәйкесті өңделетін
Мұзда және суда қолданылуы мүмкін жаңа құтқару бағыттары анықталып
Ұңғыма бұрғылау қондырғысы 15000 фут.кв.дюймге (1035бар.) жаңғыртылған.
2.1.4 Жобалау белгілері
АҚШ-та, Германияда, Ресейде және Қазақстанда әртүрлі компаниялармен конструкцияны жаңғырту
Кесте 2.1.1- Бұрғылау қондырғысын жобалау белгілері
Жобалау көрсеткіштері Шама
Су тереңдігі 13 фут (4.0м)
Судың жалпы жылдық көлемі 2 фут (0.61м)
Жаз мерзіміндегі судың мах жылдық деңгейі +16 дюйм (-0.4м)
Қыс мерзіміндегі судың міn жылдық деңгейі +8 дюйм (-0.2м)
Жазда теңіз дауылының мах айдауы +6.6 фут (+2.0 м)
Жазда теңіз дауылының міп айдауы 4.9 фут (-1.5м)
Ерте және кеш қыстарда теңіз дауылының мах айдауы
+3.3 фут (+1.1м)*
Ерте және кеш қыстарда теңіз дауылының міп айдауы
-2.5 фут (-0.75м)*
Ең суық уақытта теңіз дауылының мах айдауы
0**
Ең суық уақытта теңіз дауылының міп айдауы
0**
Толқын биіктігі 6.6 фут (2.0м)
Толқын периоды 3.6с
Толқынның мах биіктігі 11.5 фут (3.5м)
Толқынның міп периоды 4.8с
Ашық судың мах ағысы (периоды) 2узл (1.0м/с)
Мах ағыс (ерте және кеш қыстарда) 1.4узл. (0.7м/с)
Мах ағыс (ең суық уақытта) 0 м/с
Теңіз суының мах температурасы 860Ғ (300С)
Ауаның мах температурасы 1040Ғ (400С)
Ауаның міп температурасы -220Ғ (300С)
Желдің мах жылдамдығы (теңіз деңгейінен 10м. жоғары)
89 миль/сағ (40м/с)
2.1.5 Баржаның тұрақтылығы
Баржаның тұрақтылығы жаздық және қыстық жағдайларда бірнеше зерттеулер, сондай-ақ
2.1.6 Бұрғылау қондырғысының жалпы сипаттамасы
2.1.6.1 Жалпы сипаттама
Кеме тұлғасының демеушілерін қосқандағы өлшемдері-227’6” [84.58м.], 173’2” [52.78м.]. Тұлға
Бұрғылау қондырғысының жалпы массасы құрғақ жағдайда, бұрғылау жабдықтарын қоспағанда
Бұрғылау қондырғысына 96 адамға дейін орналастыруға болады, олардың 54-ін
Бұрғылау қондырғысы әртүрлі палубалар мен деңгейлерден жиналған. Олар: тұлға,
2.1.6.2 Баржа тұлғасы
Баржа тұлғасына балласт сыйымдылықтарын, отын, ауыз су, минералды негізді
Төменде сораптық бөлмелер де тұлғада орналасқан. Төменгі сораптық бөлмелерде
2.1.6.3 Баржа палубасы
Келесі учаскелер және жабдықтар жүзбелі палубада орналасқан .
Құтқарушы тунелге 2 көлбеу шығыс және 3 Artcos көліктік
Қазандық бөлмеге: 2 Кевани қазаны, 2 суды жұмсарту қондырғысы,
Резервуарлар учаскесіне: сусымалы материалдарды сақтауға арналған арынды бак, қазандық
Қазандық Резервуарлық бөлмелердің сол жақ борты учаскесіне ұзындығы 20
Компрессорлық бөлмеге: бұрғылауда ауаны сығуға, бұрғылау ауасын әуелік кептіруге
Қоймалық бөлмелерге бұрғылау қондырғысының әртүрлі жабдықтары, 1 өрттік сорап,
Жабық учаскеге: кептіру суларын (майлы сулар ағыны) өңдеу резервуарлары,
Жабық учаскенің сол жақ және оң жақ борттарына: 2
Дұрыс бөлмелерге лақтыруға қарсы превенторлар (ВОР), гидравликалық блок (ВОР)
Ұңғыманы сынау учаскесіне (оң жақ бортта) сынау айырғышынан, жылытқыштан,
Шламдарды жинау учаскесіне: (сол жақ бортта) Max Vak, Rig
Кеме артына кеме арты торлары (ойықты), 85 футтық [26м.]
2.1.6.4 Машиналық палуба
Келесі учаскелер және жабдықтар машиналық палубада орналасқан.
Машиналық бөлімге (SCR) вентил бөлмесі, 3 негізгі 1500кВт ЕМD
Бұрғылау сорабы бөлмесіне отынды күнделікті берудің негізгі резервуарлары, майлау
SCR бөлмесінің сол бортындағы учаскеге Caterpillar 3516 дизелді генераторы
Машиналық бөлімнен оң жақ борттағы учаскеге камбуз сақтау учаскесі,
Бұрғылау ертінділерін сақтау сыйымдылықтарына бұрғылау ертінділеріне арналған 3 резервуар,
Цементтеуге арналған бөлмелерге дизелді жетегі бар Halliburton фирмасының цемент
Бұрғылау ертіндісін өңдеу үлгісіне бұрғылау мұнарасының 2 биіктік кептіргіші,
2.1.6.5 Құбырларды орналастыруға арналған палуба
Келесі жабдықтармен учаскелер құбырларды орналастыруға арналған палубада орналастырылған.
Құбырларды орналастыруға арналған палубада құбырлар стеллажы, Ноутилиус гидравликалық краны
Бұрғы еденінің астында құрал-жабдықтарды көтергенде ұңғыманы толтыруға арналған сыйымдық,
Бұғылау ертіндісін өңдеу үлгісіне Toga дегазация жүйесі бар бұрғылау
2.1.7 Баржа жабдықтары және операциялары
2.1.7.1 Сақтауға арналған резервуарлар
Баржа тұлғасында жалпы сыйымдылығы 134.893 баррелл (5665.500 галлон) 34
Кесте 2.1.1- Сақтауға арналған резервуарлар көлемі
Резервуарлар № Жалпы көлем
галлон баррелл м3
Балластық цистерна 17 4384.300 104.387 16.600
Жүзгіштік
Ұңғыманы жууға арналған су 5 447.200 10.648 1.693
Сұйық отын 5 359.000 8.548 1.359
Ауыз су 4 133.700 3.183 506
Ластанған су 1 134.600 3.205 510
Тұрмыстық қалдықтар 1 104.900 2.498 397
Минералды негіздер 1 101.800 2.424 385
2.1.7.2 Тікұшақ палубасы
Өлшемдері 62х62 фут [19х19м.] тікұшақ алаңына Bell 212 тікұшағы
2.1.7.3 Негізгі көтергіш крандар
Сұңқар бұрғылау баржасы үлгісі 6020 сериясы 60 екі Sea
Әрбір Sea Trex крандарында үш көтергіш механизм бар, негізгі
2.1.7.4 ОЗТОС жабдықтары
Бұрғылау қондырғысында келесі HSE жабдықтары бар:
- сыйымдылығы 50 адам 3 Arktos құтқару кемелері;
сыйымдылығы 25 адам 8 құтқару плоттары;
суық мерзімде өмір сүруді қамтамасыз ететін 144 жинақ (EPOB
192 құтқару жилеттері;
машиналық, қазандық, сораптық бөлімдерде және бұрғылау ертіндісін дайындау учаскесінде,
бұрғылау ертінділерін дайындау және өңдеу блоктарында орналастырылған 2 апаттық
бұрғылау мұнарасынан құтқаратын 2 құтқару жүйесі;
бұрғылау мұнарасына шығатын 1 жүйе;
15 мин. ауа беруге есептелген респираторлар(SAR);
30 минуттық цилиндрлармен жабдықталған 20-ға жуық дем алу
60 минуттық 144 оттектік құтқару жинағы;
Құтқару доғалары:
ауамен және отпен;
тек ауамен;
100 желілі (98м.);
тек құтқару доғасы;
парашюттік зымырандар;
CMDSS радио жүйесі (Arktos-та);
CMDSS радио (Бұрғыда);
SARTS дабыл қайталағышы;
қордағы оқтар;
қосымша желілер.
2.1.7.5 Қысқы жағдайларға арналған жабдықтар
Барлық палубалар және негіздер еденінен төбесіне дейін қоршалған. Бұрғы
Баржаның ішкі жағында орналастырылған мұз қайтарғыштың құрылымы желдің әсерінен
деформация датчигі, бұлар қоршаудың кернеуі мен орын ауыстыруын өлшейді;
динамометрикалық элементтер, бұлар спонсондар түбінде « грунттың ығысу кедергісін
желдің жылдамдығы мен бағытын өлшеу анеомометрі;
су тереңдігін, температураны және тұздылықты өлшеуге арналған бұрғы шахтасының
сыртқы ауа температурасының датчиктері.
Барлық датчиктермен өлшеу аспаптары басқару пульті бөлмесінде қондырылған датчиктер
2.1.7.6 Коммуникациалық жабдықтар
«Сұңқар бұрғылау қондырғысы бортында келесі радио байланыстар бар:
VHF, SSB қондырғысы;
әуелік кемелер үшін қабылдағыштар;
Inmarsat байланысының серіктік желісі;
бұрғылау қондырғысында жылжытылатын ICAMIC-F30LTM қондырғысы, жарылу қаупі бар, теңіз
Arktos құтқару кемелеріне арналған 3 портативті радио;
Бұдан басқа жағалаудағы базаға мәліметтерді берудің келесі желілері бар:
300 м/с жылдамдықпен мәліметтерді беру SITOR PC қондырғысы;
максимум 1.9 Кба мәлімет беру микротолқынды желілер;
ОКИОК-тың өзінің жеке дыбыстық және мәлімет беру серіктік желісі
Бұл ОКИОК өкілеттіліктеріне Гаага, Атырау, Алматы және Баутино
Ішкі байланыс үшін баржа бортында келесілер қамтамасыз етіледі:
тұрмыстық бөлмелерд жоғарғы және төменгі қызметкерлерді шақыруға арналған 15
11 столдық дыбыс зорайтқыштар және қызметкерлерді шақыру байланысын күшейткіш;
URS тиімді электрмен қоректендіру жүйесі (8 үздіксіз қоректендіру көзі).
2.1.7.7 Навигациялық жабдықтар
Хабарландыру алаулары бұрғылау қондырғысының төрт бұрышында және мачта ұшында
GPS қондырғысы Arktos көліктік жабдықтарында да орналастырылған. Әуелік операцияларды
2.1.7.8 Балласттық жүйе
Балласттық жүйе «Сұңқар» бұрғылау қондырғысының жүзгіштігін бақылау үшін қолданылады.
Балласттауда қолданылатын су диаметрі 10 дюйм [250мм.] кингстонды қораптан
2.1.8 Бұрғылау қондырғысының жабдықтары және жүйелері
2.1.8.1 Мачта және көтергіш жабдықтар
Бұрғылау қондырғысының мачтасы және көтергіш жабдықтары мачтадан, негізден, бұрғылау
«Сұңқар» бұрғылау қондырғысында үлгісі MI586, DSI консол типті мұнара
Үлгісі RA-60-7-750-TB, Emsco тәлдік блок 1500000 футқа [750т.] есептелген.
2.1.8.2 Роторлық жабдықтар
«Сұңқар» бұрғылау қондырғысы кәдімгі ротор және жоғарғы жетек бұрғылау
Жоғарғы жетек тәлдік блокқа ілінген және ротор столының орнына
2.1.8.3 Сусымалы материалдарды сақтау және тасымалдау жүйесі
Сусымалы материалдарды сақтау және цементті, баритті, бетонитті тасымалдау жүйесі
Сусымалы материалдар қоймасына ауа беру жүйесі:
Сусымалы материалдарды тасымалдау жүйесінде қолданылатын сығылған ауа екі компрессорлық
Сусымалы материалдар қоймасындағы ауа кептіргіш екі ылғал жұтқыш мұнарадан
Ортадағы бөлігі зат алмасу аймағы деп аталады, мұнда шық
Құрғақ ауаның аз ғана пайызы сыртқы айналмалы жылытқышқа бағытталады
Сусымалы материалдарды сақтауға арналған резервуарлар және құбыр желілері.
Р- резервуарлары қазандық бөлімнің артқы жағында жүзбелі палубада орналасқан.
Сусымалы материалдарды қамтамасыз ету кемелерінен резервуарларға тасымалдау сол және
Р-резевуардан цементпен барит теңестіруші бункерге тасымалданады немесе қамтамасыз ету
Шаңұстағыш:
Халибертон фирмасының қап тәрізді шаңұстағыштары цемент, барит және бетонит
2.1.8.4 Бұрғылау ертіндісі жүйесі
Бұрғылау ертіндісін дайындау машиналық палубада орналасқан бұрғылау ертіндісі амбарында
Бұрғылау ертіндісін дайындау:
Сығылған ауа жүзбелі палубада орналасқан Р-резервуарлардан бұрғылау ертіндісі амбары
Тұзды су кингстон қорабынан келіп түседі. Сәйкесті базалық сұйық
Бұрғылау ертіндісін сақтау сыйымдылықтарының жүйесі өлшемдері әртүрлі 8 сыйымдылықтан
Химиялық қоспалар бұрғылау ертіндісіне сұйық, сондай-ақ қатты күйде келіп
Жоғары қысымды бұрғылау ертіндісінің жүйесі.
Бұрғылау ертіндісі жоғарғы қысыммен басты сыйымдылықтардан үш цилиндрлі бұрғылау
Үш цилиндрлі National Oilwell A1700 PT бұрғылау сорабы
Бұрғылау ертіндісін тазалау.
“Сұңқар” бұрғылау қондырғысында қолданылатын бұрғылау ертіндісін тазалау үрдісі шлам
2.1.8.5 Цементтеу
Шегендеу құбырларын цементтеуде құрғақ цементтің көлемі көп болғандықтан олар
Қазіргі уақыттағы сүйретпе шаналарға қондырылған Hambtrton фирмасының цемент араластырғышы
2.1.8.6 Сынауға арналған жабдықтар.
Сынауға арналған жабдықтар талапқа сай ұсынылады және келесілер кіреді:
- 1.035бар (кв.дюймға 15000 фут) дпосселдік
100бар (кв.дюймға 1440 фут) максималды қысымға есептелген сынау айырғышы;
1758 кВт/сағ. жылытқыш және бу генераторы;
17бар максималды қысымға есептелген айдау сорабы, аралас резервуар;
үш компрессор;
Sea Emerald екі алаулы оттығы;
85 футтық [26м.] алаулы оттық бағанасы бұрғылау қондырғысына тұрақты
2.1.9 Бұрғылау қондырғысының коммуналдық жүйелері.
2.1.9.1 Электр қуатын өндіру және тарату.
«Сұңқар» бұрғылау қондырғысының басты электр энергиясын тарату жүйесі бұрғылау
«Сұңқар» бұрғылау қондырғысы бортындағы негізгі генераторлы қондырғыға келесілер кіреді:
General Motors EMD үш дизелді генераторы 2100кВт;
Сaterpillar D339 бір дизелді генераторы, 900кВт;
Сaterрillar 3516 бір дизелді генераторы, 1500кВт;
General Motors EMD және Caterpillar D339 қондырғылары машиналық палубада,
Апаттық генератор іске қосудың автоматты жүйесімен жабдықталған. Автоматты іске
Жылу жүйесін қоректендіру МСС Н- пен жүзеге асырылады және
2.1.9.2 Генератор қозғалтқышын салқындату жүйесі.
Генераторлар қозғалтқышын салқындату жүйесі үш EMD генераторының жұмыс температурасын
Шикі су жүйесі бес кингстондық қораптың біреуінен генератор қондырғысының
2.1.9.3 Жылулық жүйе
Отын тұтыну деңгейін бақылау қысқы операциялар кезінде отынның минималды
отыннң күндік шығынының басты багы (Т-17-002);
цементтеу блогының күндік шығынының багы (Т-17-001);
апаттық генератордың күндік шығынының багы (т-17-006);
оң және сол жақтағы крандар;
үшінші жақ тұтынушылары (каротажды блок );
қолмен толтырудың әртүрлі нүктелеріне;
Отынның күндік шығынының басты багынан отын тікелей үш EMD
Майлау жүйесі
Жүйе мақсаты бөшкелерді қолмен тасымалдауды азайтып, қауіпсіз, қарапайым және
Барлық басқа қозғалтқыштар және 3 бұрғылау сорабы қолмен
Қолданылған майлар жабдықтардан өздерінің ағысымен құйылып алынып жойылады. Май
Бұрғылау қондырғысына ауа беру жүйесі
Сығылған ауа баржа және бұрғылау операциялары үшін өте маңызды.
Бұрғылау қондырғысына ауа беру үш компрессордан басталады, мұнда ауа
Бу өндіру және тарату жүйесі
Бу Tioga қыздырғыш қозғалтқышпен бірге төмен температуралы жағдайда
Қазандарды іске қосу үшін бірінші бу көзі ретінде қолданылатын
Deaerator (х-12-008) деаэраторы таратушы жүйеде жиналуы мүмкін ұлғайған газды
Екі Kewanee (Х-54-001) мазуттық қазандары кв.дюймға 150 фут [1.030кПа]
Қоспалар еріген қатты заттар және тұнбалар тәрізді қазанның лақтыру
Қысыммен жұмыс жасайтын конденсаттың шығу желіс бұл HS-340 үлкен
Бу тарату желілерінен шығатын конденсат жиналуы мүмкін кез
2.1.9.7 Шикі су жүйесі
Шикі су жүйесі үлкен қысыммен жұмыс істейтін жүйе, ол
Шикі суды тарату жүйесі шикі судың 2 ортадан тепкіш
Ұңғыманы бақылаудың апаттық жағдайларында шикі су жуу және шикі
2.1.9.8 Техникалық су жүйесі
«Сұңқар» бұрғылау қондырғысында техникалық су ретінде әртүрлі су тұтыну
Ауыз суы
Ауыз су жүйесі жоғары қысымды жүйе, ол бұрғылау қондырғысының
Су дайындау қондырғылары теңіз суына тұрақты материалдардан жасалған және
2.2. Суасты бермдері және жасанды аралдар
2.2.1 Бағалау бермалары және аралдар
Берілген техникалық жобалық құжат (ТЖҚ) Шығыс Қашағанда бағалау бағдарламасы
«Сұңқар» бұрғылау қондырғысын қолдауға үш немесе бес берм қолданылады;
- екінші бұрғылау қондырғысының жұмыс жағдайын
Бір бермнің құрылысы 2000 жылы аяқталған және 2001 жылы
1998 жылдан бастап үш берм және тәжірибелік толқын
Болашақтағы бағалау ұңғымалары өндіру үшін қолданылуы мүмкін. Бағалау ұңғымаларының
Теңіз түбінің бетіндегі ұңғыма жабдықтары толқын мен мұз әсерлерінен
- тас блоктар негізінде қорғау;
арнайы батырылған баржа;
Кесте 2.2.1 - Шығыс Қашағандағы ұңғымалар координаталары
Орны шығыс солтүстік болжанған
95955198 51519454 4.55
KB-R 96119143 51502308 4.14
RB-L 95937974 51355428 4.16
KB-L 95913838 51495542 4.17
KB-G 96025591 51493797 4.33
KB-A 96002920 51416725 4.23
RB-11 95825780 51397900 4.98
2.2.2 Жалпы негіздер және талаптар
2.2.2.1 ҚШ-1 және ҚБ-1 барлама
ҚШ-1 бермі.
1998 жылы қазанда ҚШ-1 нүктесінде бірінші берм құрылған болатын.
Құрылыс кезінде жаңғыртылғаннан кейін бұрғылау баржасының шөгуі 2.4 метрге
НSVA компаниясының мұздық резервуарында жүргізілген сынамалар экстремалды мұздық жағдайларда
Қадалар 1998 жылы тамызда қондырылған, ал бермдер 1998 жылы
Берммен тас блоктар мезгіл-мезгіл сүңгуірлермен зерттелініп тұрған. «Сұңқардың» түбінің
«Сұңқар» баржасы ҚШ-1 нүктесіне 2000 жылдың қыркүйегінде апарылған. Бермнің
Берм құрылысы үшін Аташта өндірілген әктастар қолданылған. Материалдың меншікті
ҚБ-1 Бермі.
Мұздан қорғау қадалары 1998 жылдың тамызында қағылған, ал ҚБ-1
1998-1999 жылдары қысында бермдер негізі әлі құрылмаған кезде қорғау
1999-2000 жылдар қысы жұмсақ болған. Мұз бермнің периметрін бойлай
Сұңқар бермге 2000 жылдың қыркүйегінде орналастырылған. Айналасында жүргізілген зерттеулер
КВ-R-1 бермі және тәжірибелік толқын қайтарғыш:
KB-R-1 бермі 2000 жылдың жазының аяғында құрылған және периметрін
2.2.2.2 Бағалау шаралары үшін бермдерге қойылатын пайдалану талаптары
Бермдер қалыңдығы 1-2 м. тас құрылымдар, олар Сұңқарға шамамен
Жалпы алғанда баржа құрылысы бірнеше айға созылады. Берм конструкциясы
Кейбір бермдер жазда Сұңқарды қолдау үшін қолданылатын болады. Барлық
Сұңқармен қысқы уақытта бұрғылау жұмыстарын жүргізу үшін бірнеше берм
Бағалау ұңғымалары пайдалану ұңғымаларына ауыстырылуы мүмкін. Мұндай конверсия 2005
ТЖҚ-та ұсынылған құрылымдар талап етілетін қызмет ету уақыты 5жыл,
Аралас құрылымдар (берма + бұрғылау баржасы) бір жыл ішіндегі
Бағалау уақыты үшін қорғау тас блоктарының шектелген қызмет ету
2.2.2.3 Бағалау жұмыстарын жүргізу аралдарына қойылатын талаптар
Бірінші аралдың құрылысы 2001 жылға жоспарланған. Аралдың мақсаты бағалау
Аралдың функционалдық өлшемі бағалау уақытында қойылатын талаптарға негізделеді, бұл
Егер аралдың бес жылдан артық жұмыс жасауы керек болса
Егер арал жойылса, онда оның жоғарғы бөлігі өзгертіледі. Бұған
2.2.3 Бермаларға қойылатын функционалдық талаптар
2.2.3.1 Баржалар және бермалар габариттері
Жаңартылған баржа габариттері 2.2.3 кестеде келтірілген. Келесі спецификалық мәліметтер
Кесте 2.2.3- Жаңартылған баржа габариттері
Спецификация Габариттер
Палуба деңгейіндегі жалпы ені 84.6м.
Берма түбі деңгейіндегі жалпы ұзындық 52.8м.
Баржа түбі деңгейіндегі жалпы ені 76.6м.
Палуба деңгейі 5.5м.
2.2.3.2 Бермадағы “Сұңқар” тұрақтылығы
“Сұңқар” қадалық бұрғылау баржасының тұрақтылық жағдайы ол бермада орын
Ғs,t =1.5 көлденең жылжуға;
Fs,f =1.5 терең жылжуға;
Fs,o=2.0 аударылуға;
2.2.3.3 Негізге қойылатын талаптар
Жүктеменің кез-келген жағдайында берма, баржа үшін қатты және тұрақты
Берма жалы оған баржаны ауыстырар алдында бұдырбақсыз тегіс болуы
Бұзылуға қарсы механизмдерге қатысты қауіпсіздік факторлары жылжуда ықтимал артуы
2.2.3.4 Эрозиядан қорғау
Теңіз деңгейі аса толқыған жағдайда бермалар толқын, мұз, кемелер
2.2.4 Кен орынды бағалау жұмыстарын жүргізуге арналған
2.2.4.1 Бағалау аралының өлшемдері
Бағалау жұмыстарын жүргізуге арналған аралдың өлшемдері екі бағалау және
Арал құрылысы және бұрғылау барысында жабдықтау мұз жарғыш қамтамасыз
2.2.4.2 Алаңдағы құрылымдар
Келесі құрылымдардың қажеттілігі болжанған. Алаңмен байланысты тура параметрлер бұрғылау
сәйкесті жабдықтары және электр қуатының көзі бар бұрғылау қондырғысы;
айлақпен немесе контейнерлермен құбырлық байланысы бар ертінділерді/қалдықтарды сақтау амбарлары;
бұрғылау және шегендеу құбырларын сақтау стелаждары;
жуу суларын, отындарды сақтау сыйымдылықтары және химикаттар контейнерлері;
жуу және өртке қарсы мақсаттағы сулар құбырлары;
аралдың грунт арқылы теңіз түбіне кетуінің алдын алу құралдары;
жаңбыр және жер асты суларының ағысын бақылауға арналған дренажды
ұңғыманы сынауға арналған алаулы оттық мачталарын орнату орындары;
сәйкесті электр қуатымен қамтамасыз етілген қалдықтарды өртеу және бұралқы
тұрмыстық бөлмелер;
қауіпті жағдайларда құтқару құралдары;
тікұшақ алаңы және тағы біреуі қонуға арналған қосымша орын;
қоймалауға және кранды қолдануға ені жеткілікті қамтамасыз ету кемелері
Арал айлақта бұрғылау жұмыстарын және жүктеу операцияларын жүргізуге арналған
2.2.4.3 Негізгі қойылатын талаптар
Арал кез-келген жүктемелік жағдайда бұрғылау қондырғысына тұрақты негізді қамтамасыз
Бүйір бауырайларының жылжуында бұзылуды болдырмайтын механизмдердің сенімділік коэффициенті 1.5-тен
2.2.4.4 Арал бетін қорғау
Арал жалы толқынмен мұздың келуінен толығымен еркін болуы керек.
2.2.5 Аралдармен бермаларды жобалау критерийлері
2.2.5.1 Табиғи жағдайлар
2.2.5.1.2 Координаттар жүйесі және орналасқан орны
Координаттар (Солтүстік және Шығыс жағдай) Пулково жүйесінде көрсетілген және
1998 жылы алғашқы ұңғыма үшін берма құрылысы кезінде КВ-1
ORL және БР көрсеткіштері арасындағаы байланысты Қазгидромет деңгей мәліметтерімен
ORL=BD-27.1 M+0.1M
ORL шамасын барлық теңіз құрылыс жұмыстары үшін қолдануға кеңес
2.2.5.1.3 Метеорологиялық жағдайлар
Жобалау үшін маңызы бар екі айқын көрінетін жыл мезгілі
Объектілердегі орташа күндізгі температура амплитудасы +30 -300С, экстремалды тұрақсыз
Теңіз суының температурасы +25*С жетеді және жобалауда көрсеткіш ретінде
Тарихи мәліметтер бойынша жылына орташа алғанда жел жылдамдығы 15м/с
Теңіздің орташа деңгейінің айтарлықтай ұзақ уақыт толқуы болады. Каспий
Су деңгейінің мерзімдік толқуы:
Су деңгейі мерзімге толқиды. Сәуірден қыркүйекке дейін Каспий теңізі
Су деңгейінің қысқа уақыт толқуы:
0.5 тәуліктен бірнеше тәулікке дейін болатын су деңгейінің толқуы
Кесте 2.2.3 – Шығыс Қашағандағы уақытша секірістер
Қайтып келу уақыты, жыл 5 10 25 50 100
Секіріс,м (тыныш теңіз деңгейінен жоғары)
0.6
1.0
1.5
1.7
1.9
Кесте 2.2.3 қыстағы толқын биіктігін Шығыс Қашаған үшін бағыт
2.2.5.1.4 Мұздық жағдайлар
Желтоқсанан наурызға дейін қысқы уақытта Каспий теңізінің бір бөлігі
Бағалап бұрғылау учасесіндегі теңіз түбі 4.1-5.0м. деңгейінде болады. Барлық
1-ші қабат
Түп деңгейіне 0.4-0.5м. тереңдікке дейін теңіз шөгінділері жұмсақ алевритті
2-ші қабат
Төменде тығыз алевритті құм және ұсақ түйіршекті құм анықталған.
3-ші қабат
Қатты майысқақ емес саздар және алеврит анықталған. Осы жыныстардың
Жергілікті параметрлер кешені:
Базалық нүктеде анағұрлым ыңғайсыз грунт профилі ВНК EBSЕ ұңғымасында
2.2.6 Берма үшін жүктеме жағдайы
2.2.6.1 Бермаға болатын тұрақты жұмысшы жүктеме
Бермаға келесі күштердің әсерінен болатын жүктемелер әсер етеді:
жабдықтар палубасында орналастырылған балластпен толтырылған баржаның тиімді салмағы;
функция болып табылатын жүзгіштік көтергіш күші;
мұздың гидростатикалық көтергіш күші;
Гидростатикалық көтергіш күші желмен толқын әсерінен пайда болады. Тік
Кесте 2.2.4 – Сұңқар әсерінен пайда болатын тік жүктеме
Жүктеме түрі жүктеме
Жаңартылған баржа массасы 294
Кәдімгі жаздағы жүзгіштік 164
Қатал жаздағы жүзгіштік 211
Кәдімгі қыстағы жүзгіштік 157
Қатал қыстағы жүзгіштік 121
2.2.6.2 Толқынға, желге, ағысқа және мұзға қатысты жобалық жүктемелер
Жаздағы жүктемелер
Жүктемелердің келесі жағдайлары қарастырылады:
қалыпты жазғы жағдайларда толқын биіктігі 2.4м. және су деңгейі
Экстремалды жаздық жағдайларда толқын биіктігі 3.0м., су деңгейі 2.1м.,
Сығылу коэффициенті максималды жүктеме баржа ұзындығына бір мезгілде әсер
Қыстық жүктемелер
Жүктемелердің келесі жағдайлары қарастырылады:
кәдімгі қыс жағдайларында жел жылдамдығы 40м/с, ағыс 0.7м/с және
Экстремалды қыс жағдайларында жел жылдамдығы 40м/с және жобалау шарттары
КВ-1 және КЗ-1 ұңғымаларының 8м. қашықтықта орналастырылған диаметрі 0.6м.
2.2.7 Берма құрамы
Кемелер баржаның ұзын жағынан келеді. Сұңқардан жеткілікті қашықтықта кемелердің
Сұңқар үшін тірек алаңы негіз болып табылады, ол барлық
2.2.7.1 Жиналған блоктардан жасалған конструкция
Құрылыстың шектеулі биіктігіне байланысты жиналған блоктар ыңғайлы вариант болып
Қалыңдығы 0.2м. және тығыздығы 2400кг/м3 бетон блоктар 2.0м/с реактивті
0.15м. қашықтықта көтергіш рамалармен орнатылатын бетон блоктар ірі қиыршық
2.2.7.2 Құрылыс
КВ-В бермасы үшін тізбекті құрылыс операциясы қолданылады:
теңіз түбінде геотекстилді орналастыру;
50-150мм. жыныстан негіз және геотекстил үшін қалыңдығы 0.25м. балласт
сыртқы жиекті тегістеу және жиналған іргетастың бетон элементтерін орналастыру;
10-50мм. жоғарғы тегістеуші қабатты орналастыру;
Бетонды блоктар зауытта жасалған және бір тұтас жиналған.
2.2.8 Бермада “Сұңқар” тұрақтылығы
2.2.8.1 Жүктеме жағдайы
Бермада бұрғылау баржасының тұрақтылығының қамтамасыз етілуін анықтау үшін, келесі
көлденең жылжу;
ішкі жылжу;
аударылу;
2.2.3.2 бөлімінде жобалық жүктемелер сипаттамасы келтірілген. Толқын қайтарғыштар әсерін
2.2.8.2 Мұздық жүктемелер бағыты және мұздық кедергі әсері
Болашақ бермалар берманың ұзын жағында мұздар үшін кедергі қызметін
Жалпы мұздық жүктемелер берілген жоба үшін үлгілерде сынау барысында
мұздық жүктеме баржаның алдыңғы және артқы жағына әсер етеді.
мұз және басқа табиғи жүктемелер баржаның оң және сол
мұз және басқа табиғи жүктемелер баржаға ыңғайсыз бұрышпен әсер
Бермда Сұңқардың ішкі жылжуы:
Бермада Сұңқардың жылжуында ішкі бұзылыстар көлденең жүктеме баржа түбінде
қатал жаздық жағдайлар, оң немесе сол борт ұзындығына толқындар
қатал қыстық жағдайлар, жалпы мұздық жүктеме оң немесе сол
екі коэффициент де ең кіші коэффициенттен жоғары;
Сұңқардың аударылуы:
Есептік сенімділік коэффициенті нақты коэффициент ең кіші коэффициенттен әлде
Баржамен берма өзара әсерлесуі:
Берманы жауып жатқан қабат тік және көлденең жүктемелерді грунтқа
Грунт үшін ПЛАКСИС және бұрғылау баржасы үшін АНСИС компьютерлік
Екінші этапта сызықты емес серпімді иілгіш қасиетті грунты бар
2.2.9 Мониторинг және бермаға қызмет көрсету
2.2.9.1 Берма құрылысы кезіндегі мониторинг
Құрылыс басталмас бұрын және оның үрдісінде теңіз деңгейін, толқын
Бұрғылау баржасын орналастырғаннан кейінгі мониторинг
Бұрғылау жұмыстары барысында баржа астындағы қысым оның астындағы бірнеше
Мұндай ақпарат болашақ қысқы мерзімде жобалау және пайдалану үшін
Ұңғыма сағасы үшін қорғаныш конструкция
2.2.10.1 Кіріспе
Барлама және бағалау ұңғымаларының бір бөлігі сынау, бағалау және
Ұңғыма сағасын қорғаудың екі консепциясы жасалған: тасты конуспен және
Жобалау негіздері
Ұңғыма сағасын қорғау конструкциясын жобалау негізі келесі:
ұңғыманы мұздық жүктемелерден сақтайтын қорған. Конструкция ұңғыманы күтілетін максималды
констукцияны қондыру уақытының қысқалығы. Осындай қысқа уақыт нәтижесінде Сұңқар
бұрғылау қондырғысының ұңғымаға қайтып келу мүмкіндігі болуы керек. Сондықтан
Ұңғыма сағасын таспен қорғау сипаттамасы
Ұңғыма сағасының тас қорғанысы саға айналасында болат тұлғасы бар
3 технологиялық бӨлім
3.1 Газлифт әдісіне теориялық кіріспе
Газлифтілі мұнай өндіру теориясы негізінде сұйықты бөлу үшін қолданылатын
Газлифтілі әдіспен игеру кезінде ұңғы өнімінің ағынына қабаттан келетін
Мұнай кен орындары сағаға сұйықтарды көтеруін қамтамасыз ететін энергия
Мұнай, газ және су ағындар қозғалысының ұңғы түбіне қарай
Қабаттардың сипатына негізделген маңызды 3 режим бар. Бірінші режимде
Екінші режим де қабаттағы газдың энергиясына байланысты. Кейбір кен
Егер мұнай кеніші бар коллекторының параметрі (кеуектілік) бойынша біркелкі
Мұнай өндіруде 4 негізгі механикалық әдіс бар: штангілі терең
Мұнай өнеркәсібінде газлифт әдісінің екі негізгі түрі қолданылады. Олар:
3.1 кестеде осы жүйелердің әрқайсысының артықшылығы мен кемшіліктерінің салыстырмалы
3.1 кесте – Механикалық әдіспен өндіру жүйелерін салыстыру
Артықшылығы Кемшілігі
Үздіксіз газлифт 1. Қабаттағы газ энергиясының артықшылығы толығымен қолданылады.
2. Өндіру көлемінің жоғарылығы.
3. Қондырғы бір жерден басқарылуы мүмкін.
4. Құм мен батпақтың шығуын тоқтатады.
5. Клапандарды арқанмен немесе құбырлармен шығарады. 1.Өндіру көлемі және
2. Газ қорын қажет етеді.
Периодты газлифт 1. Үздіксіз газлифтпен салыстырса, бұл газлифтті
2. Қондырғы бір жерден басқарылуы мүмкін.
3. Клапандарды арқанмен немесе құбырлармен шығарады. 1.Максималды өндіру
2.Қадағалау мүмкін емес.
3.Саға қондырғысын дірілдетеді.
4.Газ қорын қажет етеді.
Штангілі сораптар 1. Өнімнің толығымен бөлінуі.
2. Кен орында жүрген жұмысшыларға түсінікті.
3. Кейбір сораптар құмның шығуын болдырмайды.
4. Игерудің ең арзан әдісі. 1.Өндіру көлемі және тереңдігі
2.Сорапқа газдың келу мүмкіндігі бар.
Қоңдырғы қолданылған сайын тоза береді.
4. Сорапты ауыстыру кезінде тізбектің барлығын көтеру керек.
Механикалық өндіру жүйесін жобалау үшін ұңғының жағдайы және оның
Ұңғылардың негізгі параметрлерін қарастырайық. Сол әр түрлі әдістердің негізгі
Ұңғының түп қысымы (Pт) қабат режиміне байланысты статикалық қысым
Температура көтергіш құбырлар тізбегі бойымен ұңғының сағасынан (Tсағ) түбіне
Периодты газлифт үшін құбырлар тізбегі және шегендеу тізбегінің көлемдік
Сұйықтың гидростатикалық деңгейі (Нгс) – бұл сұйықтың жасанды көтерілу
Өндіру ұңғыларының бір-бірінен айырмашылықтары бар. Газлифтілі жобалау кезінде өндіретін
Салыстырмалы тығыздық пен меншікті салмақты анықтау қажет болуы мүмкін.
Газдың сұйыққа қатынасын анықтай отырып, сұйық (qсұйық) пен газдың
Қалыпты жағдайда, яғни 20(С және 101,32 кПа кезінде газ
Газлифттілі әдістің дұрыс қолданылуы үшін келесілерді қолдану керек:
- Ұңғымен мұнай өндірген кезде флюидтердің статикалық деңгейге дейін
- Газ қысымы ұңғыға айдау үшін қолайлы болуы керек.
- Газлифт клапандарын өздігінен автоматты түрде ашылып, жабылатын клапан
- Сағаға айдалатын газдың көлемін және уақытын бақылап отыратын
3.1.1 Газлифтілі тәсілмен игерудің принциптері
Сұйықты бөлу газлифтілі техникасы үшін ұңғыдағы сұйық ағынының тығыздығын
Газлифтілі әдіспен игеру мұнай өндірудегі тиімді әдіс болып саналады.
- мұнайдың көбісі қабат энергиясының қоры азайып жасанды көтеруді
- Көптеген аудандарда газдың коммерциялы бағасы бірнеше есе көбейді.
Газлифтілі әдіс – бұл жоғары қысымды газды қабат энергиясын
Мұнай өндірудің негізгі әдісін толықтыру ретінде газлифт мынадай келесі
- Ұңғыларды меңгеру, содан кейін қалыпты әдіспен жұмыс істеуі;
- Өндіру ұңғылары өнімділігінің көбеюі;
- газды ұңғыларынан сұйықты өндіру;
- Ұңғыларға су айдау.
Өндіру әдістерінің басқалары да кейбір артықшылығы бар. Ал, газлифт
Жасанды түрдегі фонтанның атқылауы газлифтті түрде болуын айта кеткен
- Сорапты қондырғылы құбырдың төменгі бөлігіндегі әсер ететін газ
- Газ көпіршіктері сорапты қондырғылы құбырдың төменгі бөлігінен мұнай
Тығыздықтың төмендеуінен мұнайды сағаға көтеру үшін одан да аз
Газлифт терминінен тоқтаған ұңғырлардың өнімін қалпына келтіру немесе мұнай
Жасанды фонтандау немесе газлифтілі тәсілмен игерудің негізгі принциптері арасында
3.1.2 Газлифт клапандары
Газлифтілі клапандары белгілі бір жағдайға дейін жабық тұрады. Клапан
Клапандардың жабық болуын қамтамасыз ететін келесі механизмдер қолданылады:
- қысылған газбен толтырылған металликалық сильфон;
- қысылған күйдегі серіппе немесе бос металликалық сильфон;
Екі жағдайда да клапан қысымы ұңғыға түсірместен бұрын жоғарыдан
Клапанның ашылуын қамтамасыз ететін күш сақиналы кеңістіктегі газ қысымы
Үздіксіз газлифт кезінде айдау нүктесіндегі бір клапан ашық қалады,
Периодты газлифт кезінде газ жіберетін клапандар ашылып, жабылады да,
Қысымды реттеп отыратын газлифт клапандары 1944-ші жылы Кинг-клапан (King
3.2 Газлифт тәсілінің жұмыс істеу үрдісі
Ең алдымен ұңғыны ұңғының сөндіру сұйықтығымен (немесе қышқыл сұйығымен)
Шегендеу құбырының сақиналы кеңістігіндегі газ қысымының өсуіне байланысты газлифт
Шегендеу құбырының сақиналы кеңістігіндегі газ қысымының өсуіне байланысты сақиналы
Үлкен қысымды жер асты газын үздіксіз өндіргеннің нәтижесінде сақиналы
Сол уақытта екінші дәрежелі клапанның астындағы сұйықтың тығыздығы төмендеп,
Бұл жағдайда газ өндіру көлемін бірте-бірте азайтып, ұңғының жағдайын
3.2.1 Сұйықтықты бөлу үшін газлифт тәсілінің сипаттамасы
Газлифтілі технологиясы газлифтілі мұнай өндірудің техникалық негізінде дамып отыр
Жерасты құбырлар тізбегінің құрастырылуы өте оңай.
Тек қана берілген құбырлар тізбегіне бірнеше дәрежелі газлифтілі клапандарды
Сұйықты бөлу жылдамдығы өте тез.
Қашаған кен орнының бай қоры болғандықтан КТ-1 қабатындағы ұңғыларға
3) Ұңғы түп айналасының бітелуін ашу үшін ағынның түп
Компанияның қысым сипаттамасы және азот қондырғысының өзінің қайтарымы бойынша
4) Коррозиялық ортаның әсері аз болады да, құрал жабдықтардың
Күкіртсутегінің көп бөлігі сұйықтың құрамында болуына және үлкен газды
5) Қолданылған құбыр тізбегін сұйық бөлу үрдісін көп рет
Егер құрал жабдықтардың көп уақыт пайдалануын және жобалануын ойлайтын
6) Сұйықты бөлу үшін газлифт тәсілінің қолданылуы және құрастырылуы
2002 жылдан бастап компанияның негізгі әдісі жеңіл мұнайдың орнына
7) Қолданылып жатқан технологиялар:
а)Қарапайым ғана фонтандау ұңғысы үшін сұйықты бөлу технологиясы жасалған
Егер де ұңғы біраз уақыт фонтандап, одан кейін тоқтап
б) Гидравликалық бұзылудан және қышқылмен өңдеуден кейін қозған күйдегі
Бұл технология операцияның ретін жеңілдету және өзіндік құнды азайту
в) Кері әсер ететін қысымды перфорация және қозған күйдегі
Қазіргі кезде перфорация операциясындағы мұнайлы қабаттың ластануын азайту үшін
г) Кері әсер ететін қысым, гидравликалық бұзылу, қышқылмен өңдеу
Қазіргі кезде жаңа ұңғылардың біразы және ескі ұңғыларды кері
Кері әсер ететін қысым, гидравликалық жару, қышқылмен өңдеу перфорациялары
3.3 Ұңғыларды газлифттілі тәсілмен пайдалануға аудару
Компрессорлы және компрессорсыз газлифттілі пайдалану әдістерінің айырмашылықтарын қарастыратын болсам,
Үздіксіз немесе мезгіл-мезгіл пайдалану режимдерін айырамыз. Мезгіл-мезгіл пайдалану режимінде
Практикада келесі көтергіштер түрлерін қолданады:
1)Бірқатарлы құбыр сақиналары арқылы жұмыс агенті беріледі;
2)Егер ұңғы өнімі үлкен шығымды және оның ішінде тоттану
Екі қатарлы газ берілген СҚҚ құм келетін болса, ол
Мұнай өнімін алу үшін үздіксіз газлифтілі әдісінде сығылған газды
Өндірістегі компрессорлық станциялар негізінде поршендік ГКМ және ГКН типті
Компрессорлы және компрессорсыз газлифтілі әдістерде жұмыс агентін алдын ала
Гидраттың пайда болуына қарсы күрес үшін ең қарапайым әдіс
Газ компрессорлы станциялардан немесе газ дайындайтын комплекстен газ бөлініп
Ұңғыларды газлифтілі пайдалану мұнаймен бірге шығатын ілеспе газдың мөлшерін
Ұңғыларды газлифтілі пайдалану кезінде компрессорлы газлифт қолданған жөн болады.
Өндіру ұңғыларының сағасынан газды газ құбырларының жүйесі бойынша жеткізеді
0,1 МПа қысымда мұнайдың бөліну кезіндегі (сепарации) төменгі сатыдағы
Жоғарғы қысымды компрессорлы станциядан кейін газ бірінші дәрежеде бөлінетін
3.4 Қашаған кен орнында газлифттілі әдісін пайдалану
Қашаған кен орнын меңгерудің ең бірінші жобасы мұнайды өндірудің
- Қабат қысымының төмендеуінің және тереңде жатқан қорлардың анықталуының
- Үлкен өлшемді СКҚ (НКТ) ұңғыларда судың жиналу кезіндегі
-Кен орынның келесі негізгі реформалануының бірі гидравликалық жарылыс және
- Кен орынды меңгеру кезінде терең сорапты қондырғыларды қолдану
Осылардың нәтижесі қабат үшін екінші рет ластанумен аяқталады. Жоғарыда
Бір тізбекті сорапты компрессорлы құбыр жүйесі 244 мм диаметрлі
Газлифтілік жүйе 1994-шы жылдың соңында іске аса бастады. Ал,
Клапандарды қолданылып жатқан ұңғылардың барлығына қою жасалған жұмыстардың бағалануына
Газлифт тәсілін сынақтан өткізу жолымен сұйықты бөлу және фонтандау
3.5 Үздіксіз газлифтілі қондырғының есебі
Газлифтік жобалаудың есептеу әдістерінің бірнеше түрі бар. Бұл жобада
Есепт қисық градиенттерінің көмегімен графикалық есеп жүйесінде есептеледі. Жобаның
Есеп: Берілген ұңғы бойынша (берілгендері 3.2 кесетеде көрсетілген) үздіксіз
3.2 кесте – Ұңғы мәліметтері
Ұңғы мәліметтері Өлшемдері
СКҚ диаметрі 62 мм
Дебит 100 м3/сут
Су құрамы 50%
Судың меншікті салмағы 1,08
Газдың меншікті салмағы 0,65
Мұнайдың тығыздығы 0,85
Қысымның гидростатикалық градиенті (Gs) 10,5 кПа/м
Перфорация тереңдігі 1600 м
Пакер тереңдігі 1550 м
Саға қысымы (Рс) 500 кПа
Ұңғының түбіндегі статикалық қысымы (Ртс) 12 000 кПа
Түптің динамикалық қысымы (Ртд) 9000 кПа
Саға температурасы (Tс) 27( С
Ұңғы түбіндегі температура (Тт) 54( С
Сағадағы айдау қысымы (Ps) 5500 кПа
Жіберу қысымы (Рж) 6000 кПа
Газ көлемі 51000 м3
Қабат газ сұйығының факторы (GLR) 20 м3/kltr
1) Координат осьтерін тұрғызамыз: тереңдікті ордината осіне, ал, қысымды
Жоғарғы шкалаға айдау қысымын белгілейміз.
Тереңдіктегі қысымды мына формуламен анықтаймыз:
(1)
PL = 5500 + 15,65 ( 5500/680 ( 1600/305
Жоғарғы көлденең оське саға қысымын және перфорация тереңдігінің сызығына
Қысымның жоғарғы шкаласына саға қысымының динамикалық мәнін белгілейміз. Айдалатын
GLR=51000/100=510 м3/kltr (2)
Саға қысымынан перфорация тереңдігіне дейін сызық жүргізе отырып, газ
Статикалық градиент графигін тұрғызамыз: сол жақ жоғарғы бұрыштан қысым
PGs = 1000 ( 10,5 = 10500 кПа (3)
Шегендеу құбыры бойынша қысымның таралу градиенті сызығын тұрғызамыз. Бұл
Келесі формуламен мынаны анықтаймыз:
Ртр = 0,25 (Ps – Pс) +Pс (4)
Ртр = 0,25 (5500 – 500) + 500 =
Жалпы тереңдік сызығынан 1035 кПа нүктесін белгілейміз, бұл нүкте
2) Келесі формуламен ең жоғарғыдағы клапан орнатылатын тереңдікті есептеп,
L1=Ps – Pу/Gs (5)
L1=(6000 – 500)/10,5 = 524 м
Газ айдау қысымы градиенті сызығынан L1 нүктесін тауып, СКҚ
СКҚ қысым сызығынан жұмысшы клапан мәнін табамыз. Бұл қысым
Өндіру қысымымен жұмыс істейтін барлық клапандар үшін клапан тереңдігінен
Pсф = Рр кл ( (1 – Ар/Аb) +
Саға және түп температуралары белгілі болғандықтан клапандар температурасын анықтайтын
СКҚ қысым сызығынан шегендеу тізбегі қысымының тарау градиентіне дейін
Пакердің орнатылу тереңдігін анықтамайынша қалған клапандар үшін осылай мәндерді
3) Газ сұйық факторының қисықтар градиентінің көмегімен барлық клапандардан
Номиналды қысымды мына формуламен анықтаймыз:
(7)
Газ айдау нүктесімен жұмысшы клапанының бір нүктеде болатынын біле
- гидродинамикалық қысымдарға сәйкес қисықтар градиентін таңдаймыз.
- Тереңдік сызығынан түптік гидродинамикалық қысым нүктесін анықтаймыз.
- Қабаттағы газ сұйығының фактор (GLR=20 м3/kltr) сызығы
- Бұл тереңдік мәнін жұмысшы клапан тереңдігі ретінде жазып
Қорытынды:
Үздіксіз газлифтілі қондырғының есебінің нәтижесінде мыналар анықталды:
- газлифтілі қондырғының клапандар тереңдіктері;
- жұмысшы клапанның тереңдігі - №4 клапан 1160 м;
- айдау қысымдары және клапан қысымдары;
- айдалатын газ шығыны.
4. Экономикалық бӨлім
Қашаған кен орынын өндірістік игеру бойынша инвестициялықжобаның табыстылығын
Жер қойнауын пайдалануға келісім жасаған мұнай-газ компаниясы 10
Кесте 4.1- Мұнай компаниясының өндірістік шаруашылық іс-әрекетінің технико-экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер 1 2 3 4 5 6 7 8
Негізгі іс-әре.т табысы
400 500 800 1000 1200 1400 1500 1400 1400
Басқа да табыс
ЖЖТ
Күрделі қаржы 500 400 300 200 100
Шығын. 100 350 300 400 450 550 650 800
Амортизация
100 150 200 200 150 100 80 70 70
Несие %
30 40 50 40 20
өткен жылдар залалы
100 70
ССТ
ТСС, 30%
СТКҚ табыс
Девиденттер
100 150 200 200 200
ҮП салық
37.04 47.05
ТТ
КОАҚТА
ҚИ өзгермдейінгі ПІН 3 3 4 4 4 5
Өзгертілген КОАҚТА
ПІН
КҚ өтелуі
ИТ
ЗН
Кесте 4.1-Жалғасы
1т. мұнай ӨҚ
Жылдық пайдалану шығын 100 350 300 400 450 550
Ш-ТШ
Ш-ӨШ
4.1. Жиынтық табыс
Жиынтық табыс мұнай компаниясының негізгі іс-әрекетінен және келісімде қаралған
ЖТ=Т+БТ (1)
мұнда: Т- негізгі табыс; БТ- басқа табыс;
Кесте 4.2 – Жиынтық табыс
Негізгі табыс Т, млн.долл. Басқа табыс БТ, млн.долл. Жиынтық
400
400
500
500
800 50 850
1000
1000
1200
1200
1400
1400
1500 80 1580
1400
1400
1400 50 1450
4.2 Жер қойнауын пайдаланушыларға салынатын салық
ҚР салық кодексі жер қойнауын пайдалану келісімдері бойынша туындайтын
1. үстеме табысқа салынатын салық;
2. жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салықтары:
бонустар:
а) жазылатын
б) жеке
роялти
өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі.
Жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығын және үстеме табысқа салық
Бонустар
Бонустар жер қойнауын пайдаланушының белгіленген төлемі болып табылады және
жазылатын;
жеке;
Роялти
Өз қажеттілігіне қолдануынан немесе сатып алушымен жүзеге асырылуынан тәуелсіз
Р= 0.05хТ (2)
мұнда: Р-роялти; Т-негізгі табыс;
Кесте 4.3 – Роялти
Жылдар Негізгі табыс, млн.долл./жыл Роялтиді есептеу Роялти қосындысы, млн.долл/жыл
1 0
2 400 400х0.05 20
3 500 500х0.05 25
4 800 800х0.05 40
5 1000 1000х0.05 50
6 1200 1200х0.05 60
7 1400 1400х0.05 70
8 1500 1500х0.05 75
9 1400 1400х0.05 70
10 1400 1400х0.05 70
4.3 Салық салынатын табыс
Компанияның салық салынатын табысы - бұл роялти, өткен жылғы
ССТ= ЖТ- Р- ӨШ- ӨЖШ, (3)
мұнда: ӨШ-өндірістік шығындар; ӨЖШ-өткен жылғы шығындар;
Кесте 4.4 - Салық салынатын табыс
жыл Жиынтық табыс,
млн.долл Роялти қосындысы, млн.долл. Өндірістік шығындар, млн.долл. Өткен жыл
1
100
-100
2 400 20 350 100 -70
3 500 25 300 70 105
4 850 40 400
410
5 1000 50 450
500
6 1200 60 550
590
7 1400 70 650
680
8 1580 75 800
705
9 1400 70 650
680
10 1450 70 550
630
4.4 Салық төленгеннен кейін қалған табыс
Заңды тұлғалардың салық салынатын табысына 30% салық салынады.
Кесте 4.5- Салық төленгеннен кейін қалған табыс
жылдар Салық салынатын табыс, млн.долл. Салынатын салық, млн.долл. Салық
1 -100
-100
2 -70
-70
3 105 105х0.331.5 73.5
4 410 410х0.3123 287
5 500 500х0.3=150 350
6 590 590ъ0.3=177 413
7 680 680х0.3=204 476
8 705 705х0.3=211.4 493.5
9 680 680х0.3=204 476
10 630 630х0.3=249 581
4.5 Дивидендтерге салынатын салық
Дивидендтер 15% ставка бойынша заңды және жеке тұлғалармен төленеді.
Кесте 4.6-Дивидендтерге салынатын салық
Жылдар Дивидендтер, млн.долл. Салықты есептеу Дивидендтерге салық, млн.долл.
6 100 0.15х100 15
7 150 0.15х150 22.5
8 200 0.15х200 30
9 200 0.15х200 30
10 200 0.15х200 30
4.6 Таза табыс
Таза табыс - дивидендтерге және үстеме табысқа салық төленгеннен
ТТ= СТКТ- ДС- ҮТС, (4)
мұнда: СТКТ-салық төленгеннен кейінгі табыс;
Кесте 4.7- Таза табыс
Жылдар Таза табыс ТТ, млн.долл.
1 -100
2 -70
3 73.5
4 287
5 350
6 413-15=398
7 476-22.5=453.5
8 493.5-300=463.5
9 476-30-37.04=409
10 581-30-47.05=504
4.7 Үстеме табысқа салық
Үстеме табысқа салық әрбір келісім шарт бойынша жеке жер
ПІН =r1+ТАҚ(r1)(r2-r1)/ ТАҚ(r2)-ТАҚ (r1), (5)
мұнда: ПІН-пайданың ішкі нормасы; ТАҚ-таза ағымдағы құн; ТАҚ(r1)-оң мәні;
ПІН-белгіленген ставкада дисконтталған күтіліп отырған ақша қаражатының таза ағымымен
ТАҚ(r)= ТАА1/(1+r)1+ТАА2/(1+r)2+. . . +ТААn/(1+r)n, (6)
мұнда: ТАА- түзетілген ақша ағымы;
ТААn=КОАҚТАn/(1+UU1) x (1+UU2)x . . . x(1+UUn-1),
мұнда: КОАҚТА-күтіліп отырған ақша қаражатының таза ағымы; UU- инфиляция
КОАҚТА=ТТ-Т-КВ-У
4.8 Пайданың ішкі нормасы
Өзгертілмеген КОАҚТА жағдайында ТКҚ мәндерін салыстырудың жиынтық кестесі және
Кесте 4.8-ПІН
Жылдар ПІН,% ТАҚ 10%, млн.долл. ТАҚ 20%, млн.долл.
1
-545.4 -499.8
2
-743.6 -666.3
3
-718.4 -647
4
-488 -484.5
5
-183.7 -287.5
6 15.85 136.6 -97
7
420.5 57.4
8
674.3 184
9
877.3 277
10
1098.8 369.7
ПІН6= 10+[(136.6(20-10)/(136.6-(-97))]=15.85 %
Жылдар ПІН,% ТАҚ 20%,млн.долл. ТАҚ 25%,млн.долл.
1
-499.8 -480
2
-666.3 -633.6
3
-647 -616.4
4
-484.5 -478
5
-287.5 -317
6
-97 -168
7 22.62 57.4 -52
8
184 39.3
9
277 103.4
10
369.7
ПІН7=20+[(57.4(25-20)/(57.4-(-52))]=22.62 %
Жылдар ПІН,% ТАҚ 25%;млн.долл. ТАҚ 30%, млн.долл.
1
-480 -603,48
2
-633.6 -588.24
3
616.4 -470.29
4
-478 -38.48
5
-317 -220.9
6
-168 -132.89
7
-52 -66.04
8 26.87 39.3 -21.01
9 29.16 103.4 20.89
10
ПІН8 =25+[(39.3(30-25)/39.3-(-66.04))]=26.87 %
ПІН9=25+[(103.4(30-25)/103.4-(-21.01))]=29.16 %
Жылдар ПІН,% ТАҚ 30%,млн.долл. ТАҚ 35%, млн.долл.
1
-603.48 -444.6
2
-588.24 -576.36
3
-470.29 -562.76
4
-38.48 -461.32
5
-220.9 -352.05
6
-132.89 -258.33
7
-66.04 --190.8
8
-21.01 -141.34
9
20.89 -109.25
10 31.03
-80.55
ПІН10=30+[(20.89(35-30)/20.89-(-80.55))]=31.03%
ПІН есебін және өзгертілген АҚА мәндерінде ТАҚ мәндерін салыстырудың
Жылдар ПІН,% ТАҚ,10% ТАҚ,20%
1
-545.4 -499.8
2
-737.86 -661.5
3
-714.13 -643.2
4
-505.54 -496
5
-240.37 -324.35
6 11.46 28.09 -164.89
7 18.59 254.68 -41.66
8
449.89 55.78
9
599.73 124.29
10
758.45 190.9
ПІН6=10+[28.06(20-10)/28.06-(-164.89)=11.46%
ПІН7=10+[254.68(20-10)/254.68-(-41.66)=18.59%
Жылдар ПІН,% ТАҚ,20% ТАҚ,25%
1
-499.8 -480
2
-661.5 -629.12
3
-643.2 -612.94
4
-496 -487.73
5
-324.35 -347.67
6
-164.89 -222.96
7
-41.66 -130.2
8 22,41 55.78 -59.98
9 24.54 124.29 -12.62
10
190.9 31.38
ПІН8=20+[55.73(25-20)/55.73-(-59.98)]=22.41%
ПІН9=20+[124.29(25-20)/124.29-(-12.62)]=24.52%
Жылдар ПІН, ТАҚ,25% ТАҚ,30%
1
-480 -461.34
2
-629.12 -599.34
3
-612.94 -584.96
4
-487.73 -487.07
5
-347.73 -363.21
6
-222.96 -264.68
7
-130.2 -194.45
8
-59.98 -143.04
9
-12.62 -109.82
10
31.38 -79.8
ПІН10=25+[31.38(30-25)/(31.38-(-79.8)]=26.41%
Жылдар ПІН,% ТАҚ,30% ТАҚ,35%
1
-461,4 -444.6
2
-599.34 -572.52
3
-584.96 -559.69
4
-487.07 -507.76
5
-363.21 -411.54
6
-264.68 -334
7
-194.45 -280.11
8
-143.04 -242.07
9
-109.82 -218.29
10
-79.8 -197.83
4.9 Үстеме пайдаға салынатын салық
Үстеме пайдаға салынатын салық келесі көлемде бекітіледі.
Кесте 4.9- Үстеме пайдаға салынатын салық ставкасы
ПІН,% Таза табыс үстеме пайдасына салынатын салық,%
Тең немесе кем 20 0
Артық 20 бірақ тең немесе кем 22 4
Артық 22 бірақ тең немесе кем 24 8
Артық 24 бірақ тең немесе кем 26 12
Артық 26 бірақ тең немесе кем 28 18
Артық 28 бірақ тең немесе кем 30 24
Тең 30 30
Пайданың ішкі нормасынан тәуелді екенін ескеріп үстеме пайда ставкасын
ПІН,% Үстеме пайдаға салық ставкасы,% ПІН,%
Артық 22 бірақ тең немесе кем 24 8 26.2
Артық 24 бірақ тең немесе кем 26 12 24.5
Артық 26 бірақ тең немесе кем 28 18 22.4
4.10 Үстеме пайдаға салынатын салық сомасы
Кесте 4.10 - Үстеме пайдаға салынатын салық сомасы
Жыл ТТ,млн.долл. ҮПСС ставкасы ҮПСС сомасы
7 463,5 8 37,08
8 409 12 49.08
9 504 18 90.72
4.11 Кәсіпорынның таза қалдық пайдасын анықтау
Кесте 4.11-ТАҚ-ты анықтау
Жылдар ТТ, млн.долл. ҮПСС сомасы, млн.долл. Кәсіпорын таза қалдық
1 -100
-100
2 -70
-70
3 73.5
73.5
4 287
287
5 350
350
6 398
398
7 453.5
453.5
8 463.5 37.08 426.9
9 409 49.08 359.9
10 504 90.72 413.28
4.12 Жылдық өндіру көлемі
Бір барелл мұнайдың бағасы 22.6 долл. болса, бір тонна
ЖМӨК=НТ/Б, (8)
мұнда: НТ-негізгі табыс; Б-баға;
Кесте 4.12- Жылдық өндіру көлемі
жылдар НТ, млн.долл. 1т. мұнай бағасы, долл./т. ЖМӨК, млн.т./жыл
1
174.02
2 400
2.29
3 500
2.87
4 800
4.59
5 1000
5.57
6 1200
6.89
7 1400
8.05
8 1500
8.62
9 1400
8.05
10 1400
8.05
4.13 Өнім бірлігінің өзіндік құны
Өнім бірлігінің өзіндік құны- бұл 1т. мұнай өндіруге кететін
Кесте 4.13- ӨӨҚ
жылдар ЖМӨК,
млн.т./жыл. өндірістік шығындар, млн.долл. ӨӨҚ, долл./т.
1
100
2 2.29 350 152.8
3 2.87 300 104.5
4 4.59 400 87.1
5 5.57 450 87.1
6 6.89 550 78.3
7 8.05 650 79.8
8 8.62 800 92.8
9 8.05 650 80.7
10 8.05 550 68.3
4.14 Өнім бірлігіне келетін пайда
Пайда – бағаның негізгі элементі, таза табыс түрі. Егер
Кесте 4.14- Өнім бірлігіне келетін пайда
жылдар ЖМӨК, млн.т./жыл. ТҚП, млн.долл. Пайда, долл./т.
1
-100
2 2.29 -70 21.22
3 2.87 73.5 69.52
4 4.59 287 86.92
5 5.57 350 95.72
6 6.89 398 94.22
7 8.05 453.5 93.32
8 8.62 426.4 81.22
9 8.05 359.9 93.32
10 8.05 413.28 105.7
4.15 Таза табысты есепке алғандағы пайда
Кесте 4.15 - Таза табысты есепке алғандағы пайда
жылдар ЖМӨК, млн.т./жыл. ТТ,млн.долл. ТТ есепке алғандағы пайда, долл./т.
1
-100
2 2.29 -70
3 2.87 73.5 25.6
4 4.59 287 62.5
5 5.57 350 60.9
6 6.89 398 57.8
7 8.05 453.5 52.3
8 8.62 463.5 53.8
9 8.05 409 50.8
10 8.05 504 62.6
4.16 Пайдалылық
Пайдалылық келесі формуламен анықталады:
R=П/ТӨҚ %, (9)
мұнда: П- өнімді сатудан түскен пайда; ТӨҚ- өнімнің толық
Өнімнің пайдалылығы өнім бірлігіне келетін пайданы сол өнім бірлігінің
Сату пайдалылығы таза қалдық пайданың негізгі іс-әрекеттен түскен табысқа
Кесте 4.16 – Пайдлылық
жылдар ТТ есепке алғандағы пайда, долл./т. БӨӨҚ Бірлік үлестегі
1
-100
2
152.8
400 -70
Кесте 4.16 – Жалғасы
3 25.6 104.5 0.24 500 73.5 0.147
4 62.5 87.1 0.72 800 287 0.36
5 60.9 78.3 0.78 1000 350 0.35
6 57.8 79.8 0.72 1200 398 0.33
7 56.3 80.7 0.7 1400 453.5 0.32
8 53.8 92.8 0.58 1500 426.4 0.28
9 50.8 80.7 0.63 1400 359.9 0.26
10 62.6 68.3 0.92 1400 413.28 0.295
4.17 Инвестицияның өтелу мерзімі
Инвестициялық жобаның өтелу мерзімі жоба бойынша күтіліп отырған ақша
Пайданың теңдей бөлінбеуіне байланысты өтелу мерзімі кумулятивтік табыс
Кесте 4.17- Инвестицияның өтелу мерзімі
Жылдар ҚОАҚТА, млн.долл. ҚОАҚТА сомасы, млн.долл.
1 -600 -600
2 -233 -600-233=-833
3 31.5 -833+31.5=-801.5
4 305.4 -801.5+305.4=-496.1
5 427 -496.1+427=-69.1
6 476 -69.1+476=406.9
7 441 406.9+441=847.9
8 418 847.9+418=1265.9
9 353.4 1265.9+353.4=1619.3>1500
10 411.2
Сегіз жыл ішінде жобаны жүзеге асырудан түскен ақша 1265.9
Осылайша жалпы өтелу мерзімі:
ТК=8+0.66=8.66 жыл
4.18 Күрделі қаржылардың экономикалық тиімділігі
Күрделі қаржылардың тиімділігі- бұл инвестициялық жобаның өтелу мерзіміне кері
ЕК=1/ТК=1/8.66=0.155
4.19 Өнім өндірудің қию нүктесі
Өнім өндірудің қию нүктесі немесе залалсыздық нүктесі (тиімділік табалдырығы)
Залалсыздықты талдау мәнін графиктің көлденең өсі және табыспен шығын
4.20 Шартты - тұрақты шығындар
Шартты-тұрақты шығындыр (Ғ) - бұл мұнай өндіру көлемінен тәуелсіз
Біздің жобамызда шартты-тұрақты шығындар барлық өндірістік шығындардың 71% құрайды.
4.21 Шартты-өзгермелі шығындар
Шартты-өзгермелі шығындар (V)- бұл өндіру көлемінен тәуелді шығындар, мысалы:
Кесте 4.18 – Шартты-өзгермелі шығындар
Жылдар ӨШ, млн.долл. Ш-Т (Ғ) шығындар, млн.долл. Ш-Ө (V)-шығындар,
1 100 71 29
2 350 248.5 101.5
3 300 213 87
4 400 284 116
5 450 319.5 130.5
6 550 390.5 159.5
7 650 461.5 188.5
8 800 568 232
9 650 461.5 188.5
10 550 390.5 159.5
4.22 Залалсыздық нүктесін алгебралық жолмен есептеу тәсілі
Алгебралық жолмен ЗН келесідей есептеледі:
ЗН= Ғ/(Р-V), (10)
Мұнда: Ғ-тұрақты шығындар; Р- 1т. мұнай бағасы; V- өнім
Сонда ЗН оныншы жылда келесіне тең:
ЗН10=390.5/(7.7х22.6)-7.7-22.6(8.05)= 2.56 млн.т.
Мұндай көлемдегі табыс: Т=2.56х7.7х22.6=445.5млн.долл.69
5. Еңбекті қорғау
5.1 Газлифттілік ұңғыларды пайдаланудағы қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
Газлифтілік ұңғылардың жер үсті қондырғыларын қамтамасыздандыру кезінде жұмысшылардың қатерге,
Кейбір ұңғыларды пайдалану кезінде коммуникациялардың үзілуі, ұңғы ішіндегі жарылыс
Ұңғыларды толтырудың жұмыс көлемі және қауіпті операциялары, сонымен бірге
Газлифтілік ұңғыларды пайдалыну қауіпсіздігінің бірі – олардың саңылаусыздандырудың сапалылығы
Қашаған кен орнында жабдықтарды орналастыру объекттерінде жарылу, жарылу қаупі
Өндірістік үрдісте келесі жарылу және өртену қаупі бар заттармен
Жобада қабылданған негізгі техникалық шешімдер келесілерге көңіл аударып өндіріспен
қондырғыларды орналастыру;
аймақтарды топтастыру;
бақылау-өлшеу құралдарының көмегімен бақылауды жүзеге асыру;
жабдықтарды іске қосу, ажырату және үрлеу;
отпен газды анықтау;
қысым артуынан сақтайтын жүйе;
жабдықтарды оқшауландыру;
технологиялық сипаттамалары;
жабдықтарды жобалау;
жабдықтарды және алаулы оттықты желдету;
дренаждар;
диспетчер міндеттеріне қойылатын талаптар;
құтқару маршруттары;
өрт қауіпсіздігі мақсатындағы құралдар;
жүйе жұмысына рұқсат;
құрылыс қауіпсіздігі процедуралары;
Сақтандырғыш клапандардан шығару және жабдықтарды үрлеу жоғары және төмен
Жобаланған құрылымдар өндірістік тұрмыстық құрылыстардан және инженерлік тораптардан санитарлық
Тұрақты өрт сөндіру жүйесі, тұрақты аппараттарды босату, автоматтандырылған тұрақты
Барлық жұмысшылар жеке қорғану құралдарымен, арнайы киімдермен, арнайы аяқ
Жұмысшылар жеке оқшауландырғыш дем алу аспаптарын апаттық жағдай болғанда
Жобада әрекеттегі заңға сәйкес еңбек қауіпсіздігі, еңбек және дем
5.2. Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша шешімдер
Еңбектің қауіпсіз жағдайын қамтамасыз етуге және зиянды, жарылғыш-жанғыш заттардың
Объектіні пайдалануға тапсырғаннан кейін құбар қалыңдығының өзгеруіне, жер бетіндегі
Жобада газды айырудың, тазартудың, сусыздандырудың және тасымалдаудың саңылаусыздандырылған жүйелері
Қолданылатын жабдықтар арматуралар және құбырлар техникалық сипаттамалары бойынша технологиялық
Технологиялық жүйелерде апаттардың алдын алу және оның дамуына жол
Барлық технологиялық құбырлар құрастырылғаннан кейін пісірілген қосылыстары тексеруге және
Сыртқы жабдықтармен қондырғылардың технологиялық аппараттары өрт қауіпсіздігі, ыңғайлы және
Жоғары қысыммен жұмыс жасайтын аппараттармен жабдықтарды қорғау сақтандырғыш клапандар,
Сұйықтар сыйымдылықтары шекті жоғары деңгей дабылдарымен жабдықталған.
Жөндеу кезінде және апаттық жағдайларда сораптардан, компрессорлардан және аппараттардан
Әрбір сораптан шығатын арынды құбырларда кері клапандар орнатылған. Барлық
Барлық бақылу-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері тікелей аппараттарда орнатылған аспаптармен аударылады.
Барлық технологиялық жабдықтармен құбырлар жылумен оқшауландырылады. 1.8 м. биіктіктегі
Коррозия және парафин шөгінділері ингибиторларын, метанол ертінділерін дайындау жұмысшының
Құбырды жер үстімен төсегенде олар жанбайтын құбыр эстакадаларға төселеді.
Технологиялық аппараттар жөндеу алдында зиянды және жарылу қаупі бар
Улы газдармен қоршаған ортаның ластануының алдын алу және қауіпсіздікті
Алаулы оттық жүйесінде жалынның таралуының алдын алу үшін арнайы
Жоғарғы манифольд алаңына ұңғыма құбырларын үрлеуге арналған үрлеу манифольді
Коррозия және парафин шөгінділері ингибиторларына арналған сыйымдылықтар күн сәулесінің
Зиянда, жарылу және өртену қаупі бар заттар бөлмелерден желдету
Жарылу және өртену қаупі бар бөлмелерде және сыртқы
Автоматты көбікпен өрт сөндіру келесілерде қарастырылған: конденсат, коррозия және
Қондырғылар алаңында орнатылған өндірістік жабдықтар қауіпсіздіктің жалпы талаптары бойынша
Аппараттармен жабдықтарды орналастыру технологиялық жобалау нормаларына сәйкесті ыңғайлы және
Жоғары қысыммен жұмыс жасайтын аппараттармен жабдықтар сақтандырғыш клапандармен, ілмек
Сақтауға арналған резервуарлармен сыйымдылықтар зиянды заттардың төгілуін болдырмау үшін
Барлық күкірт қосылыстарымен жанасып жұмыс жасайтын аппараттармен сыйымдылықтарда жөндеу
Жұмыс орнына жақын және жұмысшы өткелдерде орналастырылған сыртқы температурасы
Ашық сораптық жабдықтар сораптармен жұмысшыларды күн радиациясынан, шаңнан, құм
Қышқыл, жылдам буланатын, жоғары күкіртті газдарды кері айдау компрессорлары
Қышқыл, жылдам буланатын, жоғары күкіртті газдарды айдау ортадан тепкіш
Технологиялық жабдықтардан болатын дірілмен шуды азайту үшін шуылдайтын және
Лебедкаларда және басқа жүк көтергіш механизмдерде шекті мүмкін жүк
Бөлшектерді жуу үшін жанбайтын эмульсиялар және ертінділер қолданылады.
Күкітксутекті жүктеу жұмыстары күкірт қышқылына шыдамды көзәйнектермен, арнайы киімдермен
Барлық компрессорлық бекеттер көмірқышқылды өрт сөндіргіштермен жабдықталған. Барлық жұмыс
А жәна В котегориясындағы барлық алаңдардың екі жағында орналастырылған
Апат нәтижесінда адамға зиянды және қауіпі заттардың әсері болуы
Технологиялық қондырғылардың әрбір алаңдарының екі жағында ұнтақпен өрт сөндіргіштер,
5.2.1 Газлифтілік ұңғылардың қауіпсіздіктің жалпы шаралары
Газлифтілік ұңғылардың саға жабдығына қойылатын шарттар болып мынадай талаптар
Арматураның негізгі жауапты бөлігі - түп қысымына сәйкес келетін,
Ұңғы сағасына қондырылатын арматураны жинақтаудан кейін тексеру үшін, оның
Арматураны алдыру үшін техникалық шартта қаралған жолмен, тығыздағыштар жинақтары
Арматураны құрастыру кезінде ең жауапты, яғни ұңғының саңылаусыздануы, операциясы
Құрастырар алдында арматураның барлық бөлшектерін жеке түрде қарап, тексеріп
Арматураның дұрыстап жинақталмауы немесе оның бұзылуы ашық фонтандауға әкеп
Арматураның өнімді шығару желісінің астына белгілі биіктікте тұратын тіреулер
Ұңғыны қамтамасыз етудің ыңғайлы және қауіпсіз болуы саға қондырғысының,
Үштік арматураның биіктігі жоғары болып, оның қондырылуы және қамтамасыздандыруы
Крестті фонтанды арматура үштік арматураға қарағанда биіктігі әлдеқайда төмен
Дегенмен көптеген кен орындарында, соның ішінде Қашаған мұнай-газ кен
Ұңғыларда парафин тығындары, гидраттар түзілген жағдайларда ұңғыға бу, ыстық
Осындай жұмыстар кезінде мүмкін болатын кәсіби жарақаттанудың қаупі зор
5.2.2 Қауіпсіздік техникасы
Өндіріс объектілерінің арасындағы белгілі санитарлық, өрттен сақтандыру мөлшерлі секілді
Объектілердегі қондырғылардың қауіпсіз және қиыншылықсыз пайдалануға және жөндеу жұмыстарын
Бөлек механизмдер мен дуалдың ара қашықтығы 1 метрден, ал,
Жарылыс қауіпі бар жерлерде телефон қондырғылары және белгі беру-ескертеу
Жұмыс істеп тұрған немесе істемейтін ұңғылардың номерлері болуы керек.
Адамдар өтетін жерлердегі, яғни жер бетінде ашық өткізілген құбырлар,
Аппараттардың, құбырлардың ыстық беттері, іштен жану қозғалтқыштарының шығару құбырлары
Жер асты және жер үсті құбырлары автомобиль жолдарымен қиылысқан
Машиналар мен механизмдер төзімді металдан жасалған қоршаумен, яғни қозғалыста
Қозғалмалы бөлік қоршаудан 0,35 метр қашықтықта болатын болса, ұстағыштармен,
Ұстағыш биіктігі механизмдердің қозғалмалы бөліктері өлшемдеріне байланысты белгіленеді. Оның
Төменгі белдемелер биіктігі 15 сантимерден, ал, қалған белдіктердің ара
Байланыстырушылар белдіктерге ұстағыштармен қоршалады. Олардың биіктігі 1,5 метрден аспайды.
Тісті немесе шынжырлы берілістер толық металды, яғни жинақталушы және
Жұмысшының 0,75 метр биіктікке көтерілуі керек объектілерде басқыштармен, ал,
Мәртелі баспалдақтарда қапталдың тірегіштер биіктігі 1 метрден болып екі
Оның биіктігі басқыштың алдыңғы қорынан бастап вертикалды етіп саналып,
Ұңғылады 6 кВт қуаттылықты электрмен қамтамасыз ету желі бойымен
- Уақытылы тексерулер жүргізу;
- Жабдықтарды дер кезінде алып келу;
ЖҚҚ-ды қарастыру (жеке қорғану құралы).
Апаттық тоқтату жүйесі
Апаттық тоқтату жүйесі технологиялық бақылау жүйесінен тәуелсіз, бірақ олардан,
Өртке шыдамды жетегі бар барлық апаттық клапандар жетекші жүйе
Тоқтатудың келесі төрт деңгейі қарастырылады:
1-деңгей, жабдықтарды орны бойынша тоқтату;
2-деңгей, негізгі шығару желісі шеңберінде қондырғыларды ажырату;
3-деңгей, технологиялық ақаулар болғанда барлық қондырғылармен жүйелерді ажырату және
4-деңгей, кешенді толық тоқтату және қысымды төмендету;
Өртпен газды анықтау
Өртпен газды анықтау жүйесінің міндеті от немесе газ шығуын
Өртті анықтау аспаптары өрттің пайда болуы қондырғыға үлкен қауіп
Өртті анықтау жүйесінің мақсаты:
өртті дер кезінде анықтау;
жұмысшыларға қауіп туралы хабар беру;
апаттық тоқтату жүйесін іске қосу;
өрт сөндіру және өрттен қорғау жүйелерін іске қосу;
Өрт детекторлары өрттің алғашқы белгілерін анықтау үшін әрбір алаң
Өрт детекторларын орналастыруда келесілер ескерілген:
желдету ауасы ағынының сипаттамасы;
ыстық жанғыш газдардың күтілетін ағысы;
біліктермен, жабдықтармен немесе құбырлармен экрандау;
технологиялық жүйелерді пішіндеу;
технологиялық қызмет көрсету және сынау үшін байланыстар;
Сызықтық жылулық детекторлар ашық алаңдарда орналастырылған қауіпті ыдыстармен сораптарда
Апаттық дабылдарды қолмен іске қосу пункттері алаңның барлық жерінде
Тұрақты анықтау жүйелері “ Өрт дабылдарымен газ анықтағыштардың орналасуы”
Газ анықтау жүйесі келесілерге мүмкіндік береді:
улы газдарды анықтау және жұмысшыларға қауіп туралы хабар беру;
барлық территорияда дыбыстық дабылды қамтамасыз ету;
жылу және желдету жүйелерін апаттық тоқтатуды жүзеге асыру;
апаттық тоқтату жүйесінің алдын алу шараларын іске асыру және
Улы газдарды анықтау алаңның барлық жерінде орналастырылған жылжымайтын H2S
Әкімшілік бөлмелерде ауаның иондалған детекторлары және жылулық СП-детекторлар қолданылады.
Отпен газға арналған дисплейде графикалық имитатор PLC бақылау жүйесінің
Бақылау жүйесінің артық батареялары және зарядтау жүйесі бар бұл
Жұмысшыларды қорғау
Жұмысшылырда қорғауды қамтамасыз ету үшін құрылыс орындарындағы қондырғылар территориясында
техника қауіпсіздігі қоймаларында- қорғау бас киімдері;
техника қауіпсіздігі қоймаларында – қорғау аяқ киімдері;
техника қауіпсіздігі қоймасында – қорғау киімдері/ қолғаптары;
техника қауіпсіздігі қоймасында – қорғау көзәйнектері;
барлық қажет жерлерде – көз жууға арналған душтар/құрылғылар;
батареялық бөлмелерде – көз жуу құрылғылары;
арнайы орындарда, техника қауіпсіздігі қоймаларында – газға қарсы киетін
барлық жұмысшыларда – жеке дем алу аппараттары;
барлық жұмысшыларда – жеке H2S газ анықтағышы;
барлық ғимараттарда – алғашқы дәрігерлік көмек көрсету жинағы;
техника қауіпсіздігі қоймаларында – жылжымалы газ детекторлары;
Өрт сөндіру
Талап етілетін өрттен қорғау деңгейі тәуекелді мұқият қарастырумен, өндіріс
Технологиялық жабдықтар және алаңдар өрттен қорғау және өртті сөндіру
Жағалаудағы және теңіздегі компрессорлар тұрақты өрт сөндіру жүйелерімен жабдықтал
өрттік су қоры сыйымдылықтары;
өрттік су сораптары және сақиналы құбырлар;
технологиялық қондырғыларға су тарату жүйелері;
технологиялық сораптардың автоматты көбікпен өрт сөндіруі;
өрттік гидранттар және лафетті оқпандар;
өрттік байланыстырғыштар және жылжымалы өрт сөндіру құралдары;
құрғақ ұнтақпен жұмыс істейтін АВС портотипті өрт сөндіргіштері;
құрғақ ұнтақпен жұмыс жасайтын АВС жылжымалы өрт сөндіргіштері;
СО2 портотипті өрт сөндіргіштері;
СО2 жылжымалы өрт сөндіргіштері;
Өртке қарсы сумен қамтамасыз етудің тарату жүйесі барлық сумен/көбікпен
Платформадағы өрттік жүйе сумен кешенде өрттік суды ең
Электр қауіпсіздігі
Электрлік бөлікті жобалау келесілерді қамтамасыз етеді:
жұмысшылармен жабдықтардың қауіпсіздігін;
қызметтің сенімділігін;
жарылу және өртену қауіпсіздігін;
Электрлік жабдықтар бекітілген нормалармен халықаралық стандарттарға сәйкес жасалған.
Жарылу қаупі бар аймақтарда орналастырылған технологиялық қонжырғылардың электрлік жабдықтарының
Барлық электр жабдықтары және жарықтандыру аспаптары жарылу және өртену
Жобаланатын трансформаторлық бекеттер жерге көмудің сыртқы нұсқасымен болат сыммен
Найзағайдан, технологиялық жабдықтармен құбырлырдың тұрақты тоғынан қорғау жарылу қаупі
100-150м. сайын, сондай-ақ басымен аяғында орналастырылған құбырлар эстакадалары
Барлық күштік, байланыстық және жарықтандыру электр өткізгіштері апаттық жұмыс
Өзара және басқа инженерлік тораптармен қиылысу немесе жақындау жағдайында
Жарықтандыру аспаптары және жарықтандыру жүйелерінің электр жабдықтары қоршаған ортаға
Апаттық электрмен қамтамасыз ету жүйесі апаттың барлық уақытында қажет
Айнымалы тоқ көзі істен шыққан кезде, қауіпсіздік жүйелері толығымен
Апаттық электр тоғымен қамтамасыз ету жүйесі келесі апаттық жүктемелер
апаттық тоқтату кезінде адамдардың болуы қажет барлық құтқару
тік ұшақ алаңы және жарықпен дабыл беретін оттар;
өлшеу аспаптары және байланыс жүйелері;
байланыс жүйелері ЖХ (жаппай хабарландыру), ЖА (жалпы апаттық);
өрттік сораптар және өрт сөндіру жүйелері;
навигациялық құралдар және белгі беру оттары;
орталық аппарат және басқару жүйелері;
Платформаның жарықтандыру аспаптарының 33%-і “апаттық жарықтандыру” мағынасын береді, басты
Құрылымдарды коррозиядан қорғау шаралары
Теңіздегі және жағалаудағы құрылымдарда келесідей құрылымдарды коррозиядан сақтау шаралары
Грунтқа төселген болат құбырлар коррозияға қарсы оқшауландырғыштармен жабылған. Жер
Топырақ коррозиясынан қорғау нормалармен стандарттарға сәйкес орындалған және келесілерді
оқшауландырғыш жабындарды жағу;
катодты қорғау;
Катодты қорғау жер асты құбырлары, өрт гидранттары, жер асты
5.3. Апаттық байланыс
Апаттық құтқару жағдайында байланыс жүйесі сыртқы , сондай-ақ ішкі
5.3.1 Навигациялық құралдар және белгі беру оттары
Навигациялық құралдар жүйесі халықаралық, сондай-ақ ҚР нормативтеріне сәйкес болады.
Кәдімгі элекр тоғымен қамтамасыз ету жүйесі істен шыққан кезде
Жалпы апаттық және жаппай хабарландыру жүйесі
Жаппай хабарландыру (ЖХ) және жалпы апаттық (ЖА) жүйелері кешеннің
Барлық жүйе алыс алаңдарда орналасқан басқару жабдығы ортақ екі
ЖХ/ЖА жүйелері дыбыстарының шығыс кен орынға толық жетуі кешен
ЖХ/ЖА жүйелері дыбыстарының шығыс кен орынға толық жетуі кешен
Қауіп дабылдары
Кешен бойынша қауіп дабылдарына жүйе бойынша екі дыбыстық дабыл
Қауіпсіздік және ескерту белгілері
Барлық негізгі және қосалқы құтқару жолдарын және өрт жабдықтары
Құтқару жолының жақын бағытын және шығуды көрсететін ескертпе жазулар
хабардар ету;
тыйым салу;
ескерту;
өрттік жабдықтар;
қауіпсіздік шарттары/апаттық жабдықтар;
жалпы ақпарат;
арнайы белгілер;
Жұмысшыларды құтқару шаралары
Теңіз құрылымдарынан негізгі құқару құралы тікұшақ болып табылады. Бұл
Апаттық дабыл болған кезде теңіз құрылымындағы барлық жұмысшылар көпірлік
платформада жалпы қауіп дабылы;
платформаны тастап шығу дабылы;
ТБ жүйесі арқылы қосымша нұсқаулар берілуі мүмкін. Жиналу дабылы
Апаттық жағдайларды басқару топтары (АЖБТ) радио палубада немесе негізгі
Жұмысшылар жиналу пунктіне жиналғаннан ол идентификациялық карточкалар жүйесін қолданып
Жиналу пунктінен кейін есеп бергеннен кейін жұмысшы құтқару жилеттерін
Жұмысшылар қондырғыны тастап шығу бұрығын алғанша жиналу пунктінде қалулары
Құтқару, жиналу, тастап шығу әрекеттерінің негізгі принциптері және
Көрушілерді қосқанда қондырғыға келген барлық адамдарға қауіпсіз құтқару, жинау,
жиналу пункттерін және кез-келген қордағы жиналу орындарын білу;
қондырғыдағы дабылдарды тану және сәйкесті шаралар қолдану;
қорғау киімдерінің және құтқару жилеттерінің қажеттігін түсіну;
тастап шығу және шығу жолдарымен танысу;
Әрбір адам белгілі бір құтқару қайығына бөлінеді тек одан
Жиналу уақытында өзін ұстау нұсқауларымен танысу жаттығулармен ұсталып тұрады.
ТБ және ЖҚД жүйелері қондырғының жалпыға ортақ коммуникациялық жүйелердің
Құтқару жолдары қондырғының әрбір жеке аймақтарынан көпірлік байланыстарға және
Құтқару жолдарын жасау негізінде келесі түсініктер бар:
барлық негізгі аймақтардың кем дегенде екі жақсы жолы болады;
жабық аймақтарда әрбір адамнан құтқару жолына дейін қашықтық 5м.
барлық құтқару және байланыс жолдары, әсіресе бұрылыстарда жарақаттанғандарды алып
құтқару және байланыс жолдары негізгі қоректендіру көзі істен шыққан
құтқару және байланыс жолдарында адамдарды қауіпсіз жерге бағыттайтын белгілермен
аймақ ішінде шығу нүктелері арасындағы жолдар еденде сызылған тұтас
құқару және байланыс жолдарында бағдарлы ені 1.2 м. және
осы жолдарға жұмысшылардың келу жолдарының бағдарлы ені 0.75 м.
периметр бойынша өтетін құтқару және байланыс жолдарының бағдарлы ені
құтқару есіктерінің бағдарлы өлшемдері келесідей: басты шығу биіктігі –
бағыты 1800-қа өзгеретін сатылар немесе бағдарлы ені – 2.1м.
Уақытша баспаналар пайдалану ұңғымалары аралдарында немесе тұрмыстық бөлмелер блогында
УБ құрамына келесі аймақтар кіреді:
барлық тұрмыстық бөлмелер аймақтары;
құтқару қайықтарын жинау аймақтары;
РМУ кеңселері;
күту залдары;
лазарет;
байланыс бөлмелері;
аккумляторлық бөлмелер;
апаттық коммуникациялық аппаратура бөлмелері;
басты диспетчер бөлмесі;
басты машиналық бөлме;
Жинау пункті адам басына шамамен 0.6м2 деген есеппен
АЖЖЖТ арнайы бөлінген орындарда орналастырылады, біріншісі – УБ аймағында,
Қондырғыдан құтқару құралдарының баламасы түсірілетін құтқару қайықтарымен құтқару болып
Қондырғылар мұз жамылған кезде тікұшақпен немесе TEMPSC
Әрбір жергілікті карталар жеке қорғану құралдары бар сөмкелермен жабдықталады.
құтқару жилеті;
гидрокомбинизон;
қолғаптар, қорғау аяқ киімдері, шам;
суға қарсы бас киім;
АЖЖЖТ-ға платформаның негізгі стратегиялық жерлерінен кез-келген жарақаттанғандарды құтқаруға мүмкіндік
тікұшақ құлағанда қолданылатын құтқару жабдықтары;
алғашқы дәрігерлік көмек көрсету құралдары;
көтергіштер;
6 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
6.1 Атмосфераны, гидросфераны және литосфераны (топырақ, жер қойнауы)
Қайраңмен Ақтотыда барлама ұңғымаларды бұрғылау бағдарламасы бойынша күнделікті жұмыстар
Жобаның қоршаған ортаны қорғау аспекті уақытша иелік етуге
Қайраңмен Ақтоты жобасы басқа жобалар орындалған объектілерде орындалады. Баутинодағы
Қашаған кен орнында жасанды арал мен теңізді өндіру барысында
Каспий теңізінің түбінде ұңғыма бұрғылау;
мұнайды жинау және дайындау;
теңіз түбімен құбырлар арқылы мұнайды тасымалдау;
Бұдан басқа келесі қосымша технологиялық үрдістер жүзеге асырылады:
құлықтағы бұрғылау қондырғысын аралға көшіру;
ұңғыманы күрделі жөндеу және жуу;
реагенттерді дайындау және жинау;
жасанда арал құрылысына қажетті тастар карьері;
пайдаланудан шығару үшін ұңғымаларды жою және екі ұңғыманы тоқтатып
әуе қатынасы;
айлақ;
танкерлер;
Қайраңмен Ақтоты үшін материал жеткізетін карьерді сынау Қашаған карьері
Баутинодағы теңіз қамтамасыз ету базасы Қараған бухтасының батыс жағалауында
Қараған бухтасының оңтүстік жағалауындағы баржаға тас жүктеу үшін қолданылатын
Ластаушы негізгі көздер келесілер:
мұнай өндіру;
Аташ карьері;
Баутино қамтамасыз ету базасы;
теңіз айлағы;
тазартылған бұрғылау шламын көметін орындар;
құрылыс кезінде бұрғылау алаңына бекітілген теңіз кемелері;
жасанды аралдар;
Осылайша, мұнай қалдықтарын тастау келесі жағдайларда жүзеге асады: бұрғылау
6.1.1. Атмосфераны ластау көздері
Қайраңмен Ақтотыда жобаланған жұмыстар барысында атмосфераны негізгі ластау көздері:
іштен жану қозғалтқыштарында жанармай жағу;
ұңғыманы сынау барысында қабат флюидтерін алаулы оттықта жағу;
қалдықтарды өртеу;
мұнайы бар шламдарды жылулық десорбциялау;
кемелерден тасталатын тұрақсыз қалдықтар;
шаңдану;
Қайраңмен Ақтоты барлама жобасы бойынша атмосфераға тасталатын қалдықтарды бағалау
6.1.2. Гидросфераны ластау көздері
Теңізге тасталатын қалдықтар. Теңізге тасталуы мүмкін сұйықтардың 12 категориясы
Кесте 6.1 – Атмосфераға тасталатын қалдықтар көлемі
Қайраңмен Ақтоты жобасы
Қалдық көздерінің іс-әрекеті Қалдықтар көлемі, т.
СО NO2 SO2 VOS PM Басқа қалдық
Құрылыс және жинау, 2002 жыл
Теңіздегі операция Тұрақты қалдық көздері
12.56
28.01
2.408
2.852
10.18
Жылжымалы қалдық көздері
107.1
744.9
45.01
30.51
122.6
Құрлықтағы операция Тұрақты қалдық көздері
24.99
28.26
6.47
7.21
16.00
0.1
Жылжымалы қалдық көздері
109.4
227.9
22.68
28.01
25.02
Бұрғылау бағдарламасы, 2003 жыл
Теңіздегі операция Тұрақты қалдық көздері
98.12
532.8
1086
14.4
4.429
0.85
Жылжымалы қалдық көздері
17.77
130.4
9.13
4.61
3.36
Құрлықтағы операция Тұрақты қалдық көздері
19.44
25.96
5.42
5.58
7.53
0.1
Ұңғыма сынау Жылжымалы қалдық көздері
2.72
6.1
0.54
0.64
0.62
барлығы
379.1 1724 1178 93.86 190.1 1.05
1.Дизелдік жанармай сақтау танкерлеріне Қараған бухтасына қамтамасыз ету баржаларымен
2. Базалық жанармай Баутинодағы сақтандыру сыйымдылықтарынан аралдағы қамтамасыз ету
3. МНБЕ аралда қаптармен бөшкелерде сақталатын химикаттармен араластырылады. МНБЕ
4. МНБЕ Баутинодан бұрғылау учаскелеріне бұрғылау жұмыстары басталар алдында
5. Ауыз су дайындайтын техникалық су күніне 1400м3
6. Ашық дренаж. Майлы беттермен жанасқан су мұнай және
7. Жабық дренажда бұрғылау алаңынан ең көп ластанған суды
8. Тұрмыстық блоктардан, душтардан және дәретханалардан шыққан қалдық сулар
9. Асханадан және кір жуғаннан қалған қалдық сулар тазарту
10. Ұңғыманы жуу сұйығын қолдану басқа су көздерін пайдаланғаннан
11. Каспий теңізінің басқа учаскелерінде тасталатын асханалық қалдықтар Солтүстік
12. Қабат мұнайының тамшылары ұңғыманы сынау барысында алаулы оттықтан
Қамтамасыз ету кемелері Баутиноға барғанша өз сыйымдылықтарында жинайды. Осылайша
Кесте 6.2 – Күнделікті іс-әрекет барысындағы қалдықтар көлемі
Қалдық көзі Мөлшері
Техникалық су 1.137м/(ауыз су+басқа көздер)
Артық техникалық су 1 болғандықтан кәсіпорынның атмосфераны ластау қаупі бар және табиғатты
Егерде ластаушы заттардың таралғаннан кейінгі шоғырлану мөлшері ШМШ мәнінен
ШМШ-бұл таза ауада таралған кезде нормативті ШМШ мәнінен артып
Кәсіпорынның қауіптілік категориясын анықтау:
Кәсіпорынның қауіптілік категориясын анықтау “Атмосфераға тасталатын ластаушы заттардың салмағымен
Қауіптілік категориясын (КҚК) келесі формуламен анықтайды:
КҚК=((Мі/ШМШі)(і
мұнда: Мі- і-ші заттың тасталған салмағы, т/жыл;
ШМШі- і-ші заттың орта тәуліктік шекті мүмкін шоғырлануы,
n- кәсіпорын тастайтын ластаушы заттар мөлшері;
(-кесте 1 бойынша анықталатын күкіртті газ зияндылығымен і-ші зат
Кесте 1 – Қауіптілік класы әртүрлі заттар үшін
Константа
1 2 3 4
( 1.7 1.3 1.0 0.9
Егер ШМШ орта тәуліктік шамасы жоқ болса, онда максималды-бір
КҚК есебі
Атаулары келесі кестеде келтірілген, атмосфераға ластаушы заттардың газдық шығарындыларын
Шешуі. КҚК есебі кесте 2 түрінде келтірілген.
Кесте 2 – КҚК есебі
зат М,
т/жыл ШМШ,
мг/м Қауіп класы (і (М/ШМШ) (М/ШМШ)(
Көмір суттек
96.86
1.5
4
0.9
62.57
41.38
Көмір тотығы
329.1
3.0
4
0.9
109.73
68.60
Күкірт қос тотығы
1178
0.05
3
1
223564.00
223564.00
ҚОРЫТЫНДЫ
Келешекте бiз қабат қысымы бiрте - бiрте төмен түскендiктен
Газлифтілі мұнай өндіру теориясы негізінде сұйықты көтеру үшін қолданылатын
Бұл дипломдық жобада мен газлифтілі әдісі туралы талдай келе
Үздіксіз газлифтілі қондырғының есебінің нәтижесінде мыналар анықталды:
газлифтілі қондырғының клапандар тереңдіктері;
жоғарғы клапан тереңдігі 1500м;
- жұмысшы клапанның тереңдігі - №7 клапан 4055 м;
- айдау қысымдары және клапан қысымдары;
- айдалатын газ шығыны.
Бұдан басқа да экономикалық бөлімде жер қойнауын пайдалануға
Қорытындылай келе Қашаған кен орынын әрі-қарай игеру барысында
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Нұрсұлтанов Ғ.М., Абайұлданов Қ.Н. «Мұнай және газды өндіріп, өңдеу»
Тайқұлақова Г.С. Дипломдық жобалау (мұнайшылар тобы) Алматы, ҚазҰТУ 2001.
Мусин К.А. Еңбекті қорғау Алматы, ҚазҰТУ 1995.
Каталог газлифтных клапанов компании Шлюмберже. – 2001.
Алиев Н.А. Предотвращение загрязнения моря при разработке морских нефтяных
Булатов А.И. и др. Охрана окружающей среды в нефтегазовой
Гудфеллоу Р., Шассеро Л. Освоение малых морских месторождений. –
Кесельман Г.С., Махмудбеков Э.А. Защита окружающей среды при добыче,
Листенгартен Л.Б. Комплексное проектирование разработки морских нефтяных месторождений. –
Скрыпник С. Г. Техника для бурения нефтяных и газовых
Сулейманов М.М. Охрана труда в нефтяной промышленности. –
Максимов М.И. «Геологические основы разработки нефтяных месторождений» М. Недра,
Гиматудинов Ш.К. и другие «Справочное руководство по проектированию
Шуров В.И. «Техника и технология добычи нефти » М.
Бренц А.Д. и другие «Организация, планирования и управление
Мальшев Ю.М. и другие «Эконмика нефтяной и газовой промышленности
Куцин П.В. и другие «Охрана труда на буровых и
Попов Г.Е. и другие «Охрана труда при разработке нефтяных
КҚК бойынша кәсіпорындар 4 қауіптілік категориясына бөлінеді.
Кесте 3 – Қауіптілік категориясы бойынша кәсіпорындар топтамасы
КҚК КҚК мәні қосымша
1 КҚК>106 Кәсіпорында қауіптілігі 1-класқа жататын ластаушы заттар шығарылады.
2 106>КҚК>104 Бір немесе бірнеше ластаушы заттардың ШМШ артып
3 104>КҚК>103 Анағұрлым көп санды топ. Кәсіпорын шығарындылары жалпы
4 КҚК

Ұқсас жұмыстар

---

Мұнай ілеспе газын алу

---

Мұнай ілеспе газы

---

Магистральды газ құбырлары

---

Фенолдар туралы ақпарат

---

Метанның және газ қоспаларының қасиеттері

---

Магистралды газ құбырының технико - экономикалық дәлелдемесі

---

Газды сығу және кептіру

---

Термиялык процесстер

---

Ілеспе мұнай газының құрамы

---

Шаим кен орны мұнайына сипаттама

---