Келер Наурыз тойына
ҰЛЫСТЫҢ ҰЛЫ КҮНІ НАУРЫЗ
Қазақстанда ресми түрде Наурыз 1988 жылдан
Наурыз - жыл басы. Парсы тілінде
Дәстүр бойынша Наурыз айтыс өткізіледі. Бұл
Мереке қызған кезде жастар алтыбақан жанында
22 наурыз - Ұлыстың ұлы күнi.
Ынтымағы жарасқан көп ұлтты елiмiздiң осы
Ұлыстың ұлы мерекесiн тойлауға халқымыз биыл
Наурыз - кей бiлгiштердiң жаңалық ашып,
Халқымыз жаңа жылға ертеден дайындалатын. Қысқы
Жас келiндер, бойжеткендер болса, кесте, орамал
Көне деректер көзiне сүйенсек, наурыз тоғыз
Ұлыс келер түнi Қызыр бабаға арналып
Ұлыс - жақсы тiлектер күнi. Араздасқандар
Наруыз күнi думан-тойды аталарымыз наурызнама атаған.
Сең жүредi көктемде астан-кестең,
Ақ атанның бауырын арқан кескен.
Ұлы күнi ұлыстың бас қосқанда
Өлеңiңдi айт, құрбыжан қатар өскен,
- деп, қос-қостан жұптасып, айтысқа түседi.
Ұлыс күнi татулық тойы, шаруа, ынтымақ,
Өгiз етiн арнайы нарқазанда балбыратып пiсiредi.
«Той тарқарда» жаңа көзi ашылған қайнардың
Айта берсең, наурыздың жөн-жоралғылары өте көп.
Наурыз көже қалай жасалады?
Наурыз мерекесі жақындаған сайын әрбір отбасы
Шығыс халықтары үшін жыл қайыру, яғни
Қазақ халқы Наурыз мерекесін атам заманнан
Ал бүгінгі әңгіме Наурыз мерекесі күні
Наурыз (Ноу – жаңа, руз –
Тарихқа үңілсек, әлемдегі әр халық Жаңа
Содан бері христиан мемлекеттері Жаңа жылды
Орта Азия халықтары, көне Персия ғалымдары
Мұндай мереке белгілеудегі қателікті бірнеше рет
Наурыз күнгі ақ тілек
Әзілхан НҰРШАЙЫҚОВ.
Әр елде Жыл басы әртүрлі айдан
Наурыз діни мейрам емес. Кеңес өкіметі
Басқа мерекелер сияқты Наурыздың да ұлттық
Наурыз күні адамдар өз жүрегінің ақ
Биылғы Наурыз мерекесі қарсаңында республика Президенті
Бұрынғының жобасымен менің бүгінгі халықтық мереке
Наурыз құтты болсын!
Жер түкті болсын!
Көкорай шалғын көп шығып,
Сиыр сүтті болсын!
Ұлт ұрпағын көбейту үшін
Жас келіндер қос-қостан жүкті болсын!
Жігіттер мықты болсын!
Ойдағы қалауы орындалып,
Халық жүрегі қуанышқа толсын!
Әмин!
Сағындым сені, Наурыз!
Алпысбай ШЫМЫРБАЙҰЛЫ.
Қызғалдақтар бүр жарады көк белде,
Күн менен түн теңелетін көктемде.
Жаңа жылы еліміздің әз Наурыз,
Ырзығы мен ырыс ала жеткенде.
Қыспен бірге көңілсіздік кейін қап,
Жұртым жүрер Тайқазанын дайындап.
Содан кейін наурыз көже сән берген,
Берекелі дастарханы жайылмақ.
Наурыз көже жеті дәммен тәттірек.
Езілген құрт – сүт көбейтер ақ
Қойдың басы ақсақалға тартылар,
Үрім-бұтақ, ел мен жерге бақ тілеп!
Наурыз көже жиған екен даналық.
Дәмін татып, бір ізгілік алалық.
Мирас еткен ұрпағымның дәстүрін,
Қандай ғажап өнегеміз далалық!.
Наурыз – жыл басы!
(Тәрбие сағаты)
Мақсаты: 1.Қазақ халқының ежелден сақталып,атадан балаға
2. Окушылардың ойлауын дамыта отыра,ой қиялын,өрісін,іздену
3. Оқушыларды ұлтжандылыққа,имандылыққа,инабаттылыққа.халқымыздың салт-дәстүрін қастерлеуге,сақтауға тәрбиелеу.
Көрнекілік: Буклет,кестелер,шарлар,қанатты сөздер.Үнтаспа.
Сабақтың барысы
Ұйымдастыру:
1- жүргізуші: Наурыз қазақтың шын мағынасындағы
Кел,балалар ойнайық,
Наурыз тойын тойлайық..
Баянды боп мереке,
Қыр гүліндей жайнайық..
(осы өлең жолдарын талдап, «Наурыз тойы»
Наурыз мейрамы- өте ерте заманнан бері
2-жүргізуші: Сондықтан біріншіден Наурыз тепе-теңдік мерекенің
2. Наурыз- күні жаңарудың,өсудің, түлеудің басы.
3. Наурыз күні имандылық мереке.Алдына келген
4. Наурыз көктем мерекесі,еңбек тойы,ырыс мошылық
5. Наурыз мерекесі мейірімділік,қайырымдылық мейрамы.
(әр қанатты сөзге оқушы өз ойын
жүргізуші:
Ұлы күні кәрі- жас,
Құшақтасып көріскен.
Жаңа ағытқан қозыдай,
Жамырасып өсірген.
Наурыз той құтты болсын!
(оқушылар «Наурыз» мерекесіне шашу ретінде өз
1- Оқушы:
Шапағатын аямай бұл жақта аспан,
Жадырайды әр адам мұң шақпастан.
Ой ағайын, келіңдер!
Бүгін бізде –
Наурыз көже құрт - қатық,бұршақ
Бәрі:
Наурыз келсе,құт келгені, халайық!
Есік ашып,шашу шашып,
Ел боп қарсы алайық..
2- Оқушы:
Бүгін күн кенелді,
Жер шуаққа кенелді,
Соны тойлар ел енді.
3-Оқушы:
Наурыз той салтымыз,
Көгерсін деп халқымыз
Көшеге тал егеді.
4-Оқушы:
Өмір бағы жайнасын,
Бақта бұлбұл сайрасын.
5-Оқушы:
Күреп алтын күрекпен,
Қарды еріткен Наурыз!
Жатыр көктем түлетіп,
Бүрлеп бақша – бауымыз.
Ұлы күні ұлыстың
Күн мен түнді теңеген
Тәтті дәмін ырыстың
Таттық Наурыз көжеден.
(«Қазақы дастарханы » әні )
2 – жүргізуші:
Армысыз әлемнің алтын шырағы,
Күн Ана! Төрлетіңіз!
Атар таңға,батар күнге тәу-тәу!
Күн Ана.
-О, қасиетті Жер Ана! Алла –тағаланың
1 – жүргізуші:Жыр сыйлаған,нұр сыйлаған тіршілікке,
Құтты болсын қуанышың Ару көктем,
Шақыратын бәрімізді бірлікке.
Көктем Ару.
-Армысыздар халайық,
Бармысыңдар халайық,
Наурыз тойын жұп жазбай,
Жылда қарсы алайық.
Өшкен шырақ жағылсын,
Көктемнің әрбір ақ таңы,
Қуанышпен, жақсылықпен ашылсын.
(«Наурыз» әні орындалды.)
2 – жүргізуші:- Бүгін ұлыстың ұлы
«Ақ түйенің қарны жарылған күн». Ендеше,Наурыз
Наурызды шақырайық.
1 – жүргізуші:-
Наурыз келсе құт келгені халайық,
Есік ашып шын жүректен,
Ел болып қарсы алайық!
Күн Ана.
- Зарыға күткен жаңа жылым да,
Наурызым келді – ау!
Жаңа жылым жарылқа,ескі жылым есірке.
Ұрпақтарым аман ет.
Жамандық әрі кет,әрі кет.
Алас,Алас! Бар бәледен қалас.
Наурыз батырым келе ғой!
Наурыз батыр.
Сәлем Анам алтын күн,
Нұр шуаға халқымның.
Ашық болсын аспаным,
Аман болсын жас – кәрің.
Жыл иесі тышқаным,
Құт иесі тышқаным,
Бақыт әкел еліме
Құт – береке молшылық
Дари берсін жеріме.
2 – жүргізуші:- Рахмет;Наурыз батыр, Күн
1 – жүргізуші:
Жыр сыйлаған,нұр сыйлаған тірлікке,
Қастерлейік,қадіріңді білдік пе!
Құтты болсын Ұлыс күн жұмылдырған
Бәрімізді ынтымақ пен бірлікке!
Бәрі:
Жарқыраған жыл нұрды,
Жаса, Наурыз дәстүрлі!
(«Наурыз келді әні»)
II – БӨЛІМ
Оқушыларды екі топқа бөлу (сайыс ұйымдастыру)
«Наурыз» тобы
1. Топ атын қорғау.
2. Мәнерлеп оқу сайысы.
3. Өлең шумағын құрастыр.
4. Мақал – мәтелді аяқта.
5. Ребус шешу.
6. Сөз жұмбақ шешу.
Қорытындылап, марапаттау.
Мерекелік кеш әсем ән, би,өлең –
Наурыз көже таратылды.
Тогусова Б.Қ. О.Бөкей атындағы №44
Бастауыш сынып мұғалімі
Жоғары санатты
Наурыз мейрамы
Халқымыздың ежелден желісі үзілмей жеткен көне
Адам баласы шыр етіп жерге түскеннен
«Халқым қандай десең, салтымнан сынап біл»
«ҰЛЫСТЫҢ ¥ЛЫ КҮНІ —
Наурыз — өте көнеден келе жатқан
«Атасы мен анасы,
Үш жүз алпыс бес баласы,
Он екі ауыл шамасы,
Отыз ор дуадақ,
Бес балақ сан,
Елу екі қарақшы»,—
деп халық жүмбағында айтылғандай, қазақтар бір
Қыс пен жаздың халық санасындағы осы
Малдар төлдеп, қой қоздап,
Сүттен бұлақ ағызған.
Жаңа жылдың сипаты
Молшылыққа аңыз боп,
Басталыпты Наурыздан,—
деп халық ақыны С. Оңғарбаев жырламақшы,
Бүл күн — аспан денелері өздерінің
Наурыз сөзі иран тілінің ноу —«жаңа»,
Наурыз мерекесін тойлау дәстүрі дүние жүзі
Ал ежелгі түркілер болса, ұлыс күндері
Құл құтылар кұрықтан
Күң құтылар сырықтан,—
деп жырланғандай, осы күні ертедегі гректердің
Христиан дінін қабылдағанға дейінгі ежелгі Русьте
Ағылшындар XVIII ғасырдың бас кезіне дейін
Біздің заманымыздың VII—VIII ғасырларында Иран мемлекетімен,
Малдар төлдеп, қой қоздап,
Сүттен бұлақ ағызған.
Жаңа жылдың сипаты
Молшылыққа аңыз боп,
Басталыпты Наурыздан,
—деп халық ақыны С. Оңғарбаев жырламақшы,
Бұл күн — аспан денелері өздерінің
Наурыз сөзі иран тілінің ноу —«жаңа»,
Наурыз мерекесін тойлау дәстүрі дүние жүзі
Ал ежелгі түркілер болса, ұлыс күндері
болып, жамбыны атып түсірсе, сол адам
Құл құтылар құрықтан
Күң құтылар сырықтан, — деп жырланғандай,
Қазақтар Ұлыс күнді «жыл басы» санайды.
Халқымыздың мифологиялық түсінігі бойынша 21 март
Күн сәулесі жер шарының шығыс бөлігінен
Наурыз күні наурыз көже пісіріледі. Әр
«Бақытты ас берсін,
¥лыстың үлы күнінде,
Ұлың оңға консын,
Қызың қырға қонсын,
Қыруар малың өріске толсын,
Дәулетіңді асырсын,
Дұшпаның басылсын,
Менің берген бұл батам,
Ұлыс күнге сақтап жүрген сүр батам»—
деп үй иесіне батасын береді.
¥лыс күні неге міндетті түрде қазан
Ұлыс күні неге өгіз сойылады? Қазақ
Аспан көгіндегі дәл осы көріністі Қазақстан
Ұлықбекова Айтжамал Сатыбалдықызы.
№40 мектептің қазақ тілі мен әдебиет
Әз-Наурызды жырлаймыз.
Наурыз – ертеден келе жатқан мұсылман
Осыдан бірнеше жыл бұрын Наурыз мерекесін
Ертедегі жыл санау бойынша бір жыл
Халқымыздың мифологиялық түсінігі бойынша 21 наурызда
Наурызда пісірілетін ұлттық, дәстүрлі тағамның бір
Наурызда түнгі он екіден бастап, яғни,
Наурыз құтты болсын!
Ақ мол болсын!
Қайда барсаң жол болсын!
Наурыз құт әкелсін!
Ұлыстың ұлы күні құтты болсын!
Ұлыс береке берсін!
– деген сөздерді айтып, төс қағыстырып,
Наурыз күні таңертен ерте қыз-кліншектер қолдарына
Наурыз тойының ең басты бір кезеңі
Қара қазанның халқымыздың тұрмыс-тіршілігінде алатын орны
Наурызда таң ертең барлық халық таңнын
Ауылдағы ақсақалдар, қариялар балаларға бата береді.
Алтыбақан басында жастар түнімен күнімен түрлі
Егер осы күні үйіне қонақ келсе,
Ер адамдар ақ көйлек пен ұлттық
Қорыта келгенде, көптеген халықтардың салт-дәстүріне айналған
Ержан Гауһар Ержанқызы
Өскемен қаласындағы А. Байтұрсынұлы атындағы
№ 20 мектептің 8 сынып оқушысы
Қош келдің, Наурыз!
(Наурыз мерекесіне орай өткізілген сыныптан тыс
Мақсаттары:
Білімділік:
Оқушыларға Наурыз-жыл басы, яғни дін мейрамы
Дамытушылық:
Өлең, мақал-мәтелдер арқылы тілдік қорларын дамыту.
Тәрбиелік:
Ата-ана, оқушы, ұстаз, жұртшылық өкілдерін ынтымақтастандыру.
Көрнекіліктер:
Қазақтың киіз үйі, жабдықтары, ұлттық киімдер,
Пайдаланылған әдебиеттер:
Қош келдің Наурыз!, «Халық тәлімі-тәрбие бастауы»,
Барысы: а) Ұйымдастыру
ә) Тәрбие сағатының тақырыбын хабарлап, мақсатымен
І. Кіріспе сөз: Құрметті қонақтар, ата-аналар,
Осы бүгінгі жиналып отырғанымыз көктем мезгіліндегі
Наурыз айының 22-інде күн мен түн
Енді, міне осы қуанышты күн, жаңа
Бастаушы: 1. Қош келіпсіз, құрметті ата-аналар,
Жүздеріңнен мейіріммен нұр тамар.
Алдарыңда жауқазындай құлпыраған.
Балғын шақты біз бақытты балалар!
2. Армысыздар, мұғалімдер, әз жандар,
Білім іздеп, инемен құдық қазғандар.
Құшақ жая қарсы аламыз сіздерді,
Би-биленіп, ән де бүгін шырқалар!
Күй: «Ата толғау» Н. Тілендиев.
«Наурыз-2008» - жаңа жыл (тышқан жылы
Наурыз тойы тамаша,
Наурыз тойы жаңаша.
Табиғат та тамаша,
Тамылжып тұр жараса.
Наурыз тойы салтанат,
Наурыз тойы мархабат.
Әр жүректен ән тарап,
Шаттанады шартарап.
Оқушылар: Қарсы алайық Наурызды (музыка тоқтайды).
Наурыз-қыз:
«Наурыз» қызбын.
Нөкерлерім қасымда.
Ұлыс күнге,
Жеттім міне асыға.
Келген жылым,
Жақсылыққа басташы.
Қуанышпен әр үйдің,
Босағасын атташы.
Келген жылым,
Шуағыңмен, тасып от.
Адамдарды бір-біріне ғашық ет.
Келген жылым,
Болсын дәйім бақытты.
Тыңдаңыздар енді халқым,
Жыл иесі тышқанды.
Тышқан: Мен тышқан, жыл алды бола
Жалғаймын доңыз жылдың жора күнін.
Келдім мен ақ тілекті жалау етіп,
2 «Б» сыныптың қонағымын.
Мен тышқанмын, жақсы оқудың жалауымын,
Өнегелі тәртіптің алауымын,
Бұл сыныптың, намысының бастауымын,
Бұл мектептің алға сүйрер тарауымын.
Бастаушы: Наурыз келсе,
Құт келгені халайық!
Есік ашып, шашу шашып,
Ел боп қарсы алайық. (шашу шашылады)
(Ән. «Наурыз». Әні: М. Ілиясовтікі).
Бастаушы: Қымбатты қонақтар! Енді ортамызға ақ
Бәрі: Қош келдіңіз, Қызыр ата! (Қызыр
Ұрпақтардың бағы болсын,
Арайланған таңы болсын.
Ақ батамен қол жайғанның,
Тілегінің бәрі болсын!
Бастаушы: Уа, халайық, құлақ сал!!!
Жақсылыққа қашанда,
Жан баласы тоймаған,
Жаңа жылдың басы деп,
Жылда бізбен тойлаған.
Шашу шашып көл-көсір,
Көжесі қазанда қайнаған.
Оқушы:
Асқар таудың шыңдары.
Ақ жаулықты аналар!
Оқушы:
Әже: Наурыз құтты болсын! Осы мейрам
Ұлыс бақты болсын!
Әр күндерің жақсы болсын!
Ақ мол болсын!
Бәле жала жерге енсін!
Ұлыс бақты болсын!
Төрт түлік ақты болсын!
Ақ мол болсын!
Қайда барсаң жол болсын!
Оқушы:
Би билеп, ән өнерге тамсанайық.
Аңызбен ертегімен бізге жатқан.
Құрметті қонақтарды қарсы алайық.
Оқушы: Жоғарыға шықсын қонақтар.
Келіп тұрған алыстан.
Құттықтайды сіздерді,
Наурызда бізбен қауышқан.
Оқушы: Ал, халайық тұрмайық.
Әндетейік шырқайық.
Ортамызды ашайық.
Думандатып би билеп,
Ән мен күйді төгілдіріп,
Інжі-маржан шашайық.
Жиналған жұрт таң қалсын,
Өнерден күмбез жасайық!
Би: «Қазақ биі» қыздар тобы.
Оқушы: Қыс өтіп, қар кетіп,
Шырайлы жаз жетіп,
Шаруаның кенелген,
Мейрамы ежелден.
Құтты болсын, Наурыз!
Жаңғырар дәстүр салтымның,
Көзелсін бұлақ жылғасы.
Қастерлі менің халқымның,
Мереке «Наурыз» жыл басы.
Күй: «Кеңес» күйі.
Осы кезде «Тазша бала» дорбасының ішінде
Қошақан тобы: №1. Наурыз дегеніміз не?
№ 2. Наурыз туралы қандай мақал-мәтел
№3. Наурыз туралы ән немесе өлең
№4. Жеті қазынаны ата.
№5. Жеті ата дегеніміз қандай ұғым?
Ботақан тобы: №1. Үш алысты ата.
№2. Үш арсыз не?
№3. Шұбат дегеніміз не? Ол қалай
№4. Төрт түлікке қандай жануарлар жатады?
№5. Наурыз көже дегеніміз не?
Бастаушы: Ән қосылсын әңіне,
Сән қосылсын сәңіне!
Ырысты боп жаңа жыл,
Бақ дарысын бәріңе!
Ой қосылып ойыңа,
Бой қосылсын бойыңа!
Аман –есен жетейік.
Келер Наурыз тойына!
Осымен 2 «Б» сыныбының «Қош келдің,
Осы сәтте «Қазақтың дастарқаны» әні орындалып,
Мухаметкалиева Жанат Бидахметқызы.
О.Бөкей атындағы №44 мектеп – лицейі.
Бастауыш сынып мұғалімі.
Наурыз мейрамы көптеген ғасырлар бойы халыңтың сүйіп мерекелейтін дәстүрлі мейрамдарының бірі
Наурыз мерекеcі
НАУРЫЗ - ҰЛЫСТЫҢ ҰЛЫ КҮНІ
Менің елім – Қазақтан
Халық айтса -анық айтады
Мектеп жасындағы балаларды тәрбиелеудегі салт- дәстүрлердің алатын орны
Ұлттық салт-дәстүрдің тұлғаның әлеуметтенуіне ықпалын анықтау
Ұлттық салт- дәстүрлерін көмекші мектепте оқу- тәрбие үрдісінде пайдалану
Қазақтың әдет-ғұрып салт дәстүрі
Салтанатты мереке, тойлар