Зейін эмоцияның нәтижесі
Мазмұны
Кіріспе 2
I. Бөлім: Қарым-қатынас және зейін үрдістерін теориялық талдау
1 .1. Психология ғылымында қарым- қатынастың
1. 2. Зейін психологиясы және оны теориялық
II.Бөлім: Студенттердің зейіні мен қарым-қатынасының психологиялық ерекшеліктері 21
2.1. Зейін және қарым-қатынас 21
2.2. Студенттік шақтағы зейін мен қарым-қатынастың психологиялық сипаты
Қорытынды 27
Әдебиеттер тізімі 28
Кіріспе
Қазіргі таңда психологияның алдыңғы міндеттері қоғам дамуының бағдарламаларын
Өмір сүру барысында дамитын тұлғаның ерекшеліктерін меңгеретін білімнің
Студент тұлғасының қарым-қатынас үрдісіндегі зейін қасиеттерінің жоғарғы деңгейде
Ж ұ м ы с ы м ы
Әлеуметтік, экономикалық дамуды жылдамдатуда болашақ мамандарды дайындайтын жоғарғы
Әлеуметтік психология мен жалпы психология аймағында қарым-қатынас проблемасы
А.А. Леонтьев «Қарым-қатынас» ұғымын әмбебап коммуникативті іс-әрекетке теңейді.
В.А. Кан-Калик қарым-қатынасты адамгершілік құндылық потенциалына ие дейді.
Орыс психологы И.Н. Ланге зейінді объективтілік актісімен байланыстырды.
Т.А. Рибо өзінің ерікті зейін мен қиялдың қозғалыс
В. Вунд сана мен зейінді байланыстырады. Осы және
Зейін өзіндік психикалық процесс болып саналмайды, ол тек
Зейінді іс-әрекеттің әр түрінен зерттей отырып біз оның
Зейін іс-әрекетте мазмұнды және осының негізінде оның қасиеттерінің,
Зейін – бұл адамдардың іс-әрекет процесі мен олардың
Өзінің көріністерінде қарым-қатынас айналадағылармен контактқа түсудің рухани қажеттілігі
Қарым-қатынас – екі немесе оданда көп адамдардың қатынастарын
Сондай-ақ қарым-қатынас болашақ маман тұлғасының қалыптасуының бір факторы
Сондықтанда жан-жақтан келіп, жаңа әлеуметтік ортаға бейімделудегі студенттердің
Зерттеу жұмысының мақсаты:
Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерін зерттеу.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1. Қарым-қатынас пен зейін мәселелері туралы әдебиеттер мен
2. Қарым-қатынас пен зейіннің өзекті мәселелеріне теориялық
3. Қарым-қатынас үрдісіндегі зейін қасиеттерінің орнын анықтау.
4. Қарым-қатынас үрдісіндегі зейін қасиеттерінің деңгейін эксперименталды
Зерттеу жұмысының объектісі:
Қарым-қатынас және зейін теорияларын зерттеу. (Орталық Азия Университетіндегі
Зерттеу жұмысының пәні:
Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерін зерттеу.
Зерттеу жұмысының болжамы:
Қарым-қатынас пен зейін теорияларын талдау оны игеруге көмектеседі.
Қарым- қатынаста зейін қасиеттерінің орын алуы қатынастың еркін
Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттері эффективті түрде орын алғанда
I. Бөлім: Қарым-қатынас және зейін үрдістерін теориялық талдау
1 .1. Психология ғылымында қарым- қатынастың
Қарым-қатынас адамдардың өзара әрекеттестік және өзара қатынас жасаудың
Леонтьев А.А. «қарым-қатынас» ұғымын әмбебап коммуникативті іс-әрекетке, яғни
Қарым-қатынасқа ең жалпы анықтаманы Б.Ф.Ломов берді: «....қарым-қатынас адам
Макродеңгей
Мезодеңгей
Микродеңгей
Макродеңгей – индивидтің басқа адамдардың қалыптасқан қоғамдық қатынастарға,
Неміс – американдық психологы К. Левин адамдарды жекелей
Сондай–ақ қарым–қатынасты зерттеуде оның құрылымдық компоненттерін анықтау керек.
Қарым–қатынастың коммуникативтік жағы немесе тар мағынадағы коммуникация мәлімет
Интерактивтік жағы қарым – қатынас жасаушы индивидтердің өзара
Перцептивтік жағы адамдардың бірін- бірі қарым – қатынас
Ғалым бұлай жіктеп, бөлудің шартты екендігін, қарым –
Р.С.Немов та қарым – қатынас құрылымын жіктеуге аса
Мақсаты бойынша, (яғни адамда белсенділік неден пайда болады
Тәсілі бойынша (кодпен хабарлау, жіберу мәліметтің шифрді ашу
Түрлері бойынша – іскерлік (әдетте адамдардың қандай да
Қарым-қатынас жайлы адамдардың бір-біріне өзара ықпалы В.М. Бехтеревтің
В.М. Бехтерев (1907, 1921) әлеуметтік - психологиялық теориясында
«....Әр түрлі ортада қарым-қатынаста болып өскен адамдармен салыстырғанда
В.М. Бехтерев қарым-қатынасты «тікелей» және «орташа» деп ажыратады.
Қарым-қатынастың тікелей түрінде ол еліктеу мен көндіруді қарастырады,
В.М. Бехтеревтің идеяларының дамуы өзінің шәкірті В.Н.Мясищевтің, одан
Қарым-қатынасты филасофиялық тұрғыда талдаған көпке танымал ғалымдардың бірі
М. С. Каган қарым-қатынастың төрт функционалды жағдайын бөліп
В.А.Мясищевтің еңбегінде қарым – қатынас белгілі бір жағдайда
А.А.Бодалев қарым-қатынасты іс - әрекетің ерекше түрі деп
В.А. Кан-Калик педагогикалық процесте қарым – қатынас арқылы
М.А. Буева қарым-қатынасты тек рухани ғана емес, сонымен
Қарым-қатынаста адамдар өзін көрсетеді, өзі үшін және басқалар
Құралдары бойынша қарым-қатынас тікелей емес, тура және жанама
Тікелей емес қарым-қатынас табиғи мүшелер (қол, бас, дене)
Тікелей қарым-қатынас ақпарат алмасу және қарым-қатынасты ұйымдастыру үшін
Адамзат тәжірибесін игеруде жазудың, кітаптың, басқа әр түрлі
1. 2. Зейін психологиясы және оны теориялық
Зейінді өзіндік процесс немесе адамдардың іс-әрекетін ұйымдастыру тәсілі
Зейінді өзіндік көрініс сияқты емес танымдық психикалық іс-әрекеттің
Зейінді пайда болуы жағынан зерттеу біріншіден сананың бірден-бір
Өз уақытында орыс психологы Н.Н.Ланге сол уақыттағы философиялық
Зейін қозғалысқа бейімделудің нәтижесі.
Зейін сана көлемінің шектеуі.
Зейін эмоцияның нәтижесі.
Зейін апперцепцияның нәтижесі.
Зейін жүйке тітіркендіргіштерінің нәтижесі.
Зейін ерекше белсенділік, жан қаблетінің нәтижесі.
Зейін іс-әрекет түрлерінің бірі.
Зейін жүйке тежелулерінің нәтижесі.
Зейіннің осы теориясын қысқаша қарастырудың өзінде зерттеу көрінісінің
У.Джемс зейінді толықтай физиологиялық шартқа тәуелді психикалық процесс
Зейінді психофизиологиялық зерттеу және
Ағзаның белсенді ұйымдасуының таңдамалы бағытының көрінудегі еріксіз зейіннің
Шеррингтон воронкасы. Зейіннің физиологиялық табиғатын түсінуде танымал физиолог
Шеррингтонның теориясы бойынша, зейінді белсенді, ерікті әрекет деп
Зейін мәселесіне қатысты физиологиялық зерттеудің тағы бір маңызды
Оны өңдеумен айналысқан советтің атақты физиологы И.П.Павлов болды.
Павлов зейіннің физиологиялық негіздерін мида пайда болатын индукция
Зейіннің физиологиялық негізін академик Ухтомский доминант теориясымен түсіндіреді.
Э.Б.Титченер бойынша зейін адам рухының өз дамуында үш
Зейін ол тәуелсіз психикалық процесс емес, адамға қажетті
Мюллер зейінді сол кездегі әсермен байланысты бас ми
Эббингауз зейіннің физиологиялық теориясы жайлы айтады. Ол істі
Зейінді бірден-бір зерттеген француз психологы Т.А. Рибоны айтуға
Орыстың педагогі К.Д.Ушинский зейін – сыртқы дүниедегі материялардың
П.Я. Гальперин зейін концепцияларын ұсынды. Ол зейінді іс-әрекеттің
Д.Н. Узнадзенің зейін теориясы
Зейіннің тағы бір теориясын Д.Н. Узнадзе және оның
Философ, психолог, Юм Дэвид – болмысты білу міндетін
Гештальтпсихологиядағы зейін мәселесі.
Гештальтпсихологиясындағы зейін мәселесіне келсек, олар зейін болмайды деп
Зейінге ақпараттық тәсіл. (Информационный подход к вниманию).
Қазіргі кездегі зейінді зерттеудің өте маңызды бағыттарына тоқталамыз.
Яғни, зейінді қазіргі шетелдік және советтік психологияның ақпараттық
Зейінге ақпараттық тәсіл аймағында қолданылатын маңызды ұғымдарға «мәнді»
Ауыстырып қосқыш пен оны күрделендіру нұсқауларының моделі.
Осыдан зейін актісіне қатысты көптеген әр түрлі схематикалық
Сондай-ақ «ауыспалық» деп аталатын кейбір гипотетикалық қондырғыларда бар.
Сонымен зейінді зерттеуде ақпараттық тәсіл жайлы айтқанда біз
Біріншіден, ақпараттық тәсілдің теоретиктерніне ыңғайлы болатын зейіннің кейбір
Екіншіден,
Басқа танымдық процестермен салыстырғанда зейін материалдық әлемнің
Сондай–ақ зейін – адамның әртүрлі сенсорлық ақпаратты пайдалану
Өзінің құрылымында зейін біржақты психологиялық көрініс болып табылмайды,
Енді зейіннің қасиеттеріне келсек әдетте, оның тұрақтылығын,
Зейіннің тұрақтылығы деп адамның белгілі бір іске назарын
Зейіннің орталық феномені ретінде С.Л.Рубинштейн (1946) психикалық іс-әрекеттің
Сонымен зейіннің шоғырлануы дегеніміз адамның сол сәтте меңгерген
Көлем мен шоғырланудың функционалдық өзара қатынасының сипаты өте
Әрекет объектісі мен әрекеттің өзі өзгеруі мүмкін, ал
Зейіннің тұрақтылығы дегеніміз жеткілікті мөлшерде ұзақ уақыт немесе
Сондықтан да зейіннің қасиеттері психикалық іс - әрекет
Психологиялық зерттеулер көрсеткендей зейіннің қалыптасуы адамның өнімді психикалық
Студенттер зейінінің ерекшеліктерін зерттеуге арналған мәселелерді А.П.Кашина (1977),
Қорыта келгенде зейіннің зерттеуімен байланысты теориялық сұрақтарды көптеген
II.Бөлім: Студенттердің зейіні мен қарым-қатынасының психологиялық ерекшеліктері
2.1. Зейін және қарым-қатынас
Біріншіден адамдарда сыртқы қарым-қатынасты қалыптастыратын ерікті зейіннің жоғарғы
Адамның қасиеттерін, оның жеке ерекшеліктерін сипаттауда біз үнемі
Зейінсіздікте басқа субъект өте сирек сол адам үшін
Сондықтанда зейін мәселесі тұлға мәселесінің аймағына да қатысты
Зейін материалдық әлемнің қандай да бір спецификалық
Сондай –ақ зейін – адамның әртүрлі сенсорлық ақпаратты
Қорыта келгенде, зейін адамдардың барлық іс - әрекет
Қарым–қатынас процесінде өз ойын жеткізу мен басқа адамның
2.2. Студенттік шақтағы зейін мен қарым-қатынастың психологиялық сипаты
Студенттерде зейін дамуының бағыттылығы олардың болашақ мамандығына деген
Кейінгі мәліметтер бойынша 18 жастан кейін зейіннің дамуында
Студенттерде зейін және оның қасиеттерінің қалыптасуы олардың тұлғалыққа,
Ал студенттік шақтағы қарым-қатынас мәселесіне келсек, өзінің жоғарғы
Оны Ж.Ж.Руссо өзінің «Исповеди» атты еңбегінде бейнелейді: «Менің
Шарты түрде қарым-қатынастағы қажеттіліктің негізгі екі формасын бөлуге
Қарым-қатынас сі-әрекетті ұйымдастырудың тәсілі ретінде;
Қарым-қатынас адамның басқа адамның рухани қажеттілігіне қанағаттануы ретінде;
Ол жастық аспекттеде әр түрлі кезеңдерден өтеді және
Әсіресе қарым-қатынастағы қажеттілік студенттердің төменгі курстарында, бірінші курстарда
Айналадағылармен үйреншікті өзара қатынастың бұзылуы сирек невротикалық бұзылыстардың
Бұл өз кезегінде көп ойланатын жастарды өзін терең
Қарым-қатынастың студенттер өмірінің барлық сферасында, тіпті олардың профессионалдық
Олар әділетті түрде студенттік шақтағы маңызды әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктерге
Сондықтанда студенттердің арасында студенттердің топтық қызығушылықтырын қорғаумен байланысты
Жоғарғы оқу орнына келген студенттер алғашқы кездерде әр
Студенттердің қарым-қатынас стильін қалыптастыруда осы кезеңнің маңызы өте
Сондықтанда қарым-қатынастың студенттер өмірінің барлық сферасында, яғни олардың
Қорытынды
Қорыта келгенде зерттеу барысында екі бөлім қарастырылды.
Бірінші бөлімде қарым-қатынас пен зейін мәселелеріне жеке теориялық
Екінші бөлімде студенттердің зейіні мен қарым-қатынасының
Қарым–қатынас процесінде өз ойын жеткізу мен басқа адамның
Қарым-қатынас зейін қасиеттерінің деңгейлерін арнайы тиімді жоспарлаумен жүргізілгенде,
Соның негізінде ғылыми-теориялық негізделген жұмыстың құндылығы студенттердің зейін
Әдебиеттер тізімі
Леонтьев А.А. Психология общения М.: 2005. с. 46-67,
Бодалев А.А. Личность и общение М.: Педагогика1983. с.
Возчиков В.А. Общение и коммуникация НИЦ БиГПИ 2000.
Станкин М.И. Психология общения Воронеж: 2000. с.
Андреева Г.М. Социальная психология М.: Аспект Пресс
Отв. Ред. Ломов Б.Ф. Психологическое исследования общения
Бодалев А.А. Проблемы общения в пихологии // Психол.
Буева П.П. Человек: деятельность и общение М.:1978. с.
Ерастов Н.П. Психология общения Ярославль: 1979. с.5-8.
Борисова А.А. Проницальность как проблема психологии общения// Вопросы
Каган М.С. Мир общения М.: 1988. с.141-156.
Хрестоматия по вниманию / Под.ред. А.Н.Леонтьева, А.А.Пузырея и
Немов Р.С. Психология Словарь-справочник. В 2 ч. –
Немов Р.С. Психология М.: Просвещение 1990. с.125-132.
Вопросы психологии вниания Выпуск V. Саратов 1973.
Вопросы психологии вниания Выпуск VI. Саратов 1974.
Вопросы психологии вниания Выпуск VIII. Саратов 1976.
Вопросы психологии вниания Выпуск IX. Саратов 1977.
Вопросы психологии вниания Выпуск XIII. Саратов 1973.
Джемс У. Психология М.: Педагогика 1991. с.119-140.
Страхов И.В. Психология внимания Саратов: 1968.
Мұқанов М.М. Зейінді тәрбиелеу Алматы: 1960. с.25-31.
Психология познавательных процессов Самара:1992. с.
Психология внимания и мышления Саратов: 1980. с.23-45.
Столяренко Л.Д. Основы психологии Ростов-на-Дону: Феникс 2005. сс.150-156,
Столяренко Л.Д. Основы психологии. Практикум. Ростов-на-Дону: Феникс 2003.
Психологические процессы и общение // Методологическиепроблемы социальной психологии
Проблемы общения и воспитание Тарту:1974. с. 113-125.
Кольцова В.А. Общения и познавательные процессы // Познание
«Аманжоловские чтения-2005» матер.междунар.: научно практич.конф. Усть-Каменогорск 2005.с.338-343.
1
Сезім мен эмоция жайлы
Психофизиология
Психология пәні, мақсаты, міндеттері мен әдістері Психология пәні, міндеттері мен әдістері
Психикалық құбылыстарды жіктеу
Жеткіншектердің эмоционалдық тұрақсыздық жағдайына байланысты агрессивті мінез - құлық ерекшеліктерін коррекциялау
Тұлғаның когнитивті теориясы
Психология пәнінің мақсаты, міндеттер
Адамның психикалық іс-әрекеті
Психикалық процестер
Баланың дамуына ересектердің тиімді ықпал жасауы