Депозитті сақтандыру жүйесі
Жоспар
Кіріспе 2
1. Депозит және депозиттік салымдарды кепілдендіру туралы түсінік
1.1Депозит салымдар және оның мәні 4
1.2 Шетел мемлекеттеріндегі банктік депозиттерді сақтандыру 7
2. Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердегі депозиттердің сақтандырудың
2.1 Қазақстан Республикасының депозитті сақтандырудың дамуы
2.2 Қазақстан Республикасындағы банктік депозиттерді сақтандырудың
3. Қазақстан Республикаcындағы депозиттерді сақтандыру қазіргі
Қорытынды 31
Қолданылған әдебиеттер 33
Кіріспе
Мен бұл банктік депозитті сақтандыру: шетелдік және отандық
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде қаржы ұғымы мен мәнін
Екінші бөлімінде депозитті сақтандыру формалары, депозитті ұйымдастыру жолдары
Үшінші бөлімде Қазақстан Республикасының қазіргі жағдайда проблемалары және
Бүгінгі күндері депозиттерді сақтандырудың рөлінің жоғары екенін түсінген
Бұл қордың тәжірибесі бүкіл дүние жүзі елдеріндегі нәтижелі
Бұған қоса әлемдік және отандық тарихта жалпы сипатқа
Қазақстан Республикасы банк жүйесінің екінші деңгейлі банктеріндегі жеке
1. Депозит және депозиттік салымдарды кепілдендіру туралы түсінік
1.1Депозит салымдар және оның мәні
Қазақстан Республикасының коммерциялық банктері Конституцияға, "Қазақстан Республикасының банктері
"Қазақстан Республикасының банктері мен банктік қызмет туралы" Қазақстан
Депозит экономикалық категория ретінде жинақ ақшаның құрамдас бөлігі
Барлық жұмсалымдардың түрлері жинақ ақша болып табылады.
Депозит- жинақ ақшалады сақтаудың бір түрі.
Депозиттің экономикалық категорияларын сипаттайтын мынадай белгілерін бөліп айтуға
Депозиттер банктермен ақшалай қайта бөліну процестерін қарастырады, яғни
Депозиттер жеке табыс бөлігі ретінде капиталмен тығыз байланысты.
Депозиттер қайтарылу мерзімдері бойынша көп түрлілігімен сипатталады. Бұл
Депозиттік операциялармен пайда болған қайта бөлу қатынастарының келтірілген
Депозиттер - бұл банк пассиві балансында көрінетін,
Қазақстан Республикасы банк жүйесінің екінші деңгейлі банктеріндегі депозиттерді
Инвестр үшін банкке салынған ақша қаражаты тәуекелі төмен
Бұған қоса әлемдік және отандық тарихта жалпы сипатқа
Шетел тәжірибесінде депозит деген ұғым ақшалай қаражат немесе
Бағалы қағаздар, несие- қаржы институттарына сақтауға берілген
Кеден пошлинасы,жинау налогы алдын ала төлеу;
Администрациялық алдын ала төлеу ұйымдары және т.б
Депозит ұғымын кең ауқымды екенін көре аламыз, депозиттер
Сақтандыру депозиты - мүліктік сақтандыру түрі, коммерциялық банктер
Депозиттерді сақтандыру жүйесі екі функциясы бар:
Банктің қаржылық тұрақтылығы (несиелік мекеме), төлеу қабілеттілігі болмаған
Салымшыларды қорғау банктік мекемеде қаржылық тұрақсыздық болған жағдайда;
Депозиттерді сақтандыру жүйесінің бүкіл әлемдік тәжірибеде тиімді функциясы;
Қамтамасыз етеді белгілі қорға тұрақтылықты өзінің мүшелеріне және
Салымшыларға кепілдік береді (ең басты ұсақтарға), банк банктот
Банк жүйесіне сенімділікті артады;
Банктік жүйенің субъектісі арасындағы ерекше тәуекел бөлімінің механизмі;
Жалпы экономикалық тұрғыдан банктің банкрот процедураларының жүргізілуі керек;
депозиттерді сақтандыру жүйесі халықпен бірден жұмысын бастауына, бір
Сондықтан да бұл жүйе, қай формасында болмасын нарықтық
Банктік салымдарды қорғау шетел тәшірибесінде түрлі амалдар қолданнылады,
сақтандыру жүиесінде клиентті салымшылар;
кепілдендіру жуиесі (алдын ала шараларын өткізу, банкті банкротқа
аралас жүйе (аладаға екі элементтердің қосындысы).
Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктерінде жеке тулғалардың
Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктерінде жеке тұлғалардың міндетті
Депозидаринг банктің қатысуымен - жеке тулға, депозиті бар
1.2 Шетел мемлекеттеріндегі банктік депозиттерді сақтандыру
Көптеген мемлекеттерде салымшыларды қорғау, банкте кризисті болдырмау мақсатында
1-кесте
Мемлекет
Канада Канада корпорациясының депозиттерін сақтандыру 60 мың канада
Франция Франция банк қауымдастығы 400 мың франк
Жапония Депозитті сақтандыру корпорациясы (федеративті) 10 млн иен
Швейцария Швейцария банктер қауымдастығы (мемлекеттік емес) 30
Велекобритания Саоымшылардың қорын қорғау федеративі 75% мөлшерде
__________________
АҚШ Депозиттерін сақтандыру федеративті корпорация 100 доллар бір
____________________
Германия Неміс банктерінің
Федеративті қауымдастығы Банк капит/ң 1 салымшыға 30
Қазақстан Жеке тұлғаларды кепілдендіру; 200 мың теңгеге дейін-100%өтеу,әр
Салымдарды сақтандыру жүйесі алғаш рет 1829 жылы «Ақша
Еуропа елдерінде депозиттер мен салымдарды қорғау шаралары комплексті
Америка Құрама Штаттары. АҚШ-та депозиттерді сақтандырудың аралас әдісі
Депозиттерді сақтандрудың федералды корпорациясы басқаруды 5 адамнан тұратын
Депозиттерді сақтандрудың федералды корпорациясы мүше емес банктерді тексеруге
Депозиттерді сақтандрудың федералды корпорациясы қаржылық қиыншылық көріп отырған
Ол қаржылық қиыншылық көріп отырған банкті, басқа қаржы
Ол банкті банкрот деп жариялар, депозиторларға максимальды сақтандыру
Ол қаржылық қаржылық қиыншылық көріп отырған банкке, белгілі
Ал жалпы Депозиттерді сақтандрудың федералды корпорациясының іс- тәжірибесіне
Депозиттерді сақтандрудың федералды корпорациясы қазігі кезде өз қызметін
Ұлыбритания. Депозиттерді сақтандыру қорының құрылуы алғаш рет
Франция. Францияда депозиттерді сақтандыру «ынтымақтастық механизмі» деп аталып,
Германия. Германияда депозиттерді сақтандырудың былайша шіктелген жүйесі жұмыс
жеке банктердің депозиттерін сақтандыру қоры;
жинақ кассаларының депозиттерін сақтандыру қоры;
корпоротивті банктерді сақтандыру қоры.
Германияның Орталық банкі сақтандыру жүйесіне тікелей немесе елеулі
Сақтандыруларға мыналар жатады:
жеке тұлғалар ретігде енетін өз басшыларына, құрылтайшыларына байланысты
банктің бақылау кеңесінің талаптары;
жоғарада айтылған тұлғалардың банкке талаптары.
Қор сақтандыру төлемі жоғары банктің өзіндік капиталының 30%
Жарналарды түзетуде банктің ассоцация мынадай құқықтарға ие:
жеткілікті көлемге келгеннен кейін жарналарды жинақтауды тоқтата
банкті елдерде қордың қаржысы жетпеген жағдайда жарналар көлемін
Сақтандыру қорының басшылығы етіп банктік ассоциация арнайы комитет
банкке көмек көрсету шешімін қабылдауда;
қордың қаржысын пайдалануда нұсқауларды дайындау;
банктердің қорға кіру, уақыт бойынша ену, тез арада
қор қызметін көрсететін қаржылық есеп беруді ұсыну.
Банк қор жарғысын бұзған мынадай жағдайларда қатысушылар құрамынан
қорға керек ақпаратты бермесе;
жарнаны уақытында аудармаса;
аудиторлық тексерісте жасанды бөгеттер орнатса;
банктік ассоциациядан бақылау кеңесінің ақпаратты ашпаса;
сақтандыру төлемінің көлемі жөнінде үшінші тұлғаға бұрмаланған ақпарат
қордың қызметіне байланысты банктің ассоциациясының нұсқаулары мен талаптарын
Жапония. Депозиттерді сақтандыру корпорациясы бұл елде 1971жылдан бері
Өндірісі дамыған елдерде ірі банктердің банкротқа ұшырауына жол
Банктердің депозиттерін сақтандыру программасын қарастырайық.
Депозитті сақтандыру схемасының мінездемесі мемлекеттің саны.
Аумақ Жалпы саны
1995-2004ж Міндетті қатысуымен
1995-2004 Қордың бірігуімен
1995-2004 Сақтандыру төлемі тәуекелге байланысты
АҚШ 11
6
Еуропа 23
11
Азия 7
4
Ближний Васток 2
1
Африка 4
4
Барлығы 47
26
34 62 4 23
Осылайша жүргізілген сараптаманың негізінде біз әрбір дамыған мемлекетте
Осындай жағдайда зардап шеккен салымшылар болып табылады. Мемлекет
2. Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердегі депозиттердің сақтандырудың
2.1 Қазақстан Республикасының депозитті сақтандырудың дамуы
Қазақстан Республикасы банк жүйесінің екінші деңгейлі банктеріндегі жеке
Соңғы жылдардың тәжірибесі көрсеткендей экономиканы мемлекеттік реттеу бойынша
Екінші деңгейдегі банктердегі тұрғындардың және ұйымдардың салымдарын банктердің
Депозитті сақтандырудың ең басты мақсаты
Депозитті сақтандыру жүйесі
Депозитті сақтандыру қажеттілігі макроэкономикалық
Осы сақтандыру жүйесі шеңберінде жарғылық қоры 1 миллиард
Қорға кіру үшін шешім төменгі талаптарды орындаған кезде
Халықаралық стандартқа көшу бағдарламасына банк енуі керек;
Алматы қаласында орналасқан банктердің осы қорға кіру үшін
Банк соңғы 3 айда пруденциалдық нормативтерді орындауы керек,
Ұлттық Банк осы сұрақ бойынша рекомендациясы қорға тікелей
Ұлттық Банк банк белгіленген тізімдегі халықаралық аудиторлық компаниялардың
Осы қорға кіргісі келген қор арыз беру керек.
салым- 200 мың тенге -100%
салым- 200-400 мың тг-200 мың тг қосу одан
Салым бойынша сыйақымен бірге- 400-600 мың жоғарғы, 360мың
салым- 600-800 мың тг – 480 мың тг,
салым- 800-1млн тг, 560,800 жоғары 20%
салым 1 млн жоғары- 600, 1 млн жоғары
Бүгінгі таңда Қазақстанда екінші деңгейлі банктердің саны 35,
ҚР Үкімет қаулысы бойынша 31.12.2003жылға дейін №490 ОАО
ҚР Үкімет қаулысы бойынша 18.12.2003жылға дейін №1267 мемлекеттік
ОАО «Казахстанский Интернацоинальный Банк» және ЗАО «ДБ «Национальный
Қазақстанның жеке тұлғаларының салымдарын сақтандыру Қоры “Қазақстан Республикасы
2.2 Қазақстан Республикасындағы банктік депозиттерді сақтандырудың
Өз жұмысын жаңадан бастап отырған Депозиттерді сақтандыру қоры
Сеніміне жауапты және олардың салымдарының жоғалмауына, тәуекелден қорғалуына
Қазақстанның салымдарды сақтандыру қорының қарамағында әр уақытта өсіп
Салымдарды өтеу қордың қатысушы- банктер арасынан тендр өткізіп
Қордың ең басты мәселесі – депозитті кепілдендіру базасын
Қордың мемлекеттік бағалы қағаздар портфелінде орташа табыс 2004
Қордың резерві жеке тұлғалардың салымдарын қайтару 2000 жылы
Халықаралық тәжірибеде көрсетеді, Қайтару объектісі депозиттің барлық түрлері
Банктік жүйе экономикалық тұрақты факторларын айқындайды. Соған байланысты
Қазіргі уақытта депозитті кепілдендіру жүйесі тәжірибеде қолданады қаржы
Ең басты қатысушылар депозитті кепілдендіру жүйесі үш жағымды
Қазақстанда депозитті кепілдендіру жүйесі сызбасының құрылымы ең жақсы
2003 жылы сәуірде Қазақстандық қор депозитті кепілдендіру депозитті
Қор мүшесі IADI шетел ұйымдарымен қарым қатынасты нығайтады,
3. Қазақстан Республикаcындағы депозиттерді сақтандыру қазіргі
Қазақстандық салымшылардың коммерциялық банктерге сеніп тапсырған салымдарын қорғау
Банктердің қалыпты жұмыс істеуіне ең керекті жағдай- олардың
Қордың құрылтайшысы Ұлттық банк болып табылады. Қордың акцияларын
Қор мына қызметтерді атқарады:
қатысушы- банктің еріксіз тартылуы жағдайында оның салымшыларына (депозиторларға)
активтерді басқаратын;
қатысушылар куәліктерінің есебін жүргізеді;
қор жарғысында қарастырылған және қазіргі ережелерге, сондай- ақ
Қор өз қызметтерін атқаруда мынадай құқықтарды иеленеді:
Ұлттық банкпен ақпарат алмасу және жеке тұлғалардың, қатысушы-
Ұлттық Банкке қатысушы банктердің қазіргі ережелер мен банктік
Қазіргі ережелер мен бекітілген тәртіп бойынша қатысушы- банкті
Салымшылардан (депозитарлық) еріксіз тартылатын қатысушы банктерден салымдар бойынша
Салымшыдан берілген банктің салымшыларға қормен өтемақы мөлшерінде еріксіз
Банкті басқару бойынша уақытша әкімшілік құрамына өз өкілін
енгізу туралы сот алдында өтініш жасауға;
өз құзыретінің шегінде басқа да құқықтарды жүзеге асыруға
Өз қызметтерін жүзеге асыру барысында қор:
еріксіз таратылатын қатысушы банктерге регрестік талап қою құқығын
Ұлттық банкке өзінің қызметі жайлы қаржылық есеп беру,
Қор басқармасының өкілеттілігі:
Банктерде жеке тұлғалардың салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру жүйесіне
Қазіргі ережелерге сәйкес қорға міндетті күнтізбелік және басқа
Банк қатысушы- банктердегі инспекторлық тексеруден өткізу немесе оларға
Қатысушы- банкті жеке тұлғалардың салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру
Қор активтерін Ұлттық банкке келісім бойынша сенімдік басқаруға
Еріксіз таратылатын қатысушы- банктердің салымдар бойынша өтемақысын төлеу
Агент- банкті таңдайды.
Қор басқармасының төрағасын сайлау және Қордың лауазымды тұлғаларын
Қор жыл сайынғы кірістер мен шығыстар сметасын бекітеді.
Қазіргі ережелерге сәйкес басқа да өкілеттіктер.
Қордың лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері өз қызметтерін жүзеге
Қатысушы банктердің міндеттері:
Уақтылы және толық көлемде міндетті күнтізбелік және басқа
Мәліметтерді уақытында және толық колемде Қорға ұсынып отыру.
Еріксіз тартылатын қатысушы- банк туралы сот шешімі күшіне
Жеке тұлғалардың салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру жүйесінің объектісі
Клиенттеріне өзінің жеке тұлғалар салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру
Салымшылар алдындағы міндеттемелердің уақтылы және толдық орындалмауы туғызатын
Қорға еріксіз таратылу жағдайындағы қатысушы- банктердің жеке тұлғалардан
Қазіргі ережелерге сәйкес басқа да талаптарды орындау.
Қатысушы банк қазіргі ережелер мен талаптарды орындамаған жағдайда
Банктер жеке тұлғалар салымдарын міндетті ұжымдық кепілдендіру жуйесінен
-қатысушы-банкке депозиттер қабылдауға жеке тұлғалардың банктердегі шоттарын ашыу
- жыл бойында бірнеше мәрте (екі немесе одан
- қазіргі ережелер мен белгіленген басқа да талаптар
Резервті қалыптастыру үшін салымдар бойынша өтемдер келесі тәртіппен
Салымдар бойынша толық көлемде өтемдерді өтеу үшін қатысушы-банктер
Алғашқыда қалыптастырылған резервтік сомасы жеткіліксіз болған жағдайда Қордың
Салымдарды өтеу үшін резервтің алғашқы қалыптастырылған сомасы жеткіліксіз
Кемшіліктер Мүмкін болатын салдар Шешу жолдары
1
Талап еткенге дейін салымдарды кепілдендіру жоқтығы Мерзімді депозиттерге
1 Қазаннан бастап Қазақстанда кепілдендіру қоры жеке тұлғалар
2. Ол банктердің депозиттік базасына ғана емес коммерциялық
Үлкен көлемдегі салымдар бойынша сызба дамымаған 1 млн
Қазақстанның салымдарға кепілдік беру қорының қызметінің қатарына осы
Қорытынды
Сонымен қорыта Қазақстан Республикасы экономикасының қарқынды өсіп дамуы
Өз кезегінде банктер осы қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін жеткілікті
Депозитті кепілдендіру жүйесінің даму болашағы шетел тәжірибесінің ең
Банк банкрот болғанда салымшылардын депозитін қайтару жылдамдығын тездету,
Даму болашағы депозитті кепілдендіру жүйесі Қазақстанда зор. Қазіргі
Салыстырмалы сақтандыру программасының жұмыс істеп жатқан үш міндеті
Салымшыны қорғау
Мемлекет банктік секторға сенімділігін көтеру
Тәуекелдің сапалылығын төмендету
Ойландыратын жағдай, жабық сақтандыру жүйесі аз емес қызығушылық
Қазіргі коммерциялық банктердің клиенттік құрылымында жекелеген тұлғалардың салымшылар
Қолданылған әдебиеттер
Кредитная политика коммерческого банка Панова Г.С Москва 1997г
Усоскин В.М. Современный коммерческий банк:управление и операции Москва
Мақыш С. Б. Ақша айналысы және несие. Алматы
Защита банковских депозитов. МВФ.Г.В.Семеко., Москва:изд.”Атлас Ин”,2000г
Мамыров Н.К., Ихданова Ж. Государственное регулирование экономики в
Сагындыкова М.О. Правила включения банков второго уровня в
7.Турбанова А.В. Система страхования вкладов в Росси, //Деньги
8.Банковское дело.// Под ред. профессор В.И. Колесникова,
9.Постановление // Экономика и предпринимательство в РК-2000 г
10.Банки Казахстана №12 2000 г
11. Банки Казахстана №11 2003г
12. Банки Казахстана №2 2004г
13. Банки Казахстана №5 2005г
14. Банки Казахстана №6 2005г
15. Банки Казахстана №8 2005г
16. Банки Казахстана №10 2005г
17. Экономическая наука в Казахстане: проблемы и пути
18. Майлыбабаев О.А. Депозитная база в банковской деятельности
19. Постановление Правительство Национального Банка Республики Казахстан от
20. Постановление Правительство Национального Банка Республики Казахстан от
33
Банктік жүйе тұрақсыз
Шетел валютасына бағамына өсу қарқыны
Инфляцияның өсу қарқыны
Қаржылық нарық сигментінің дамуы
Депозитті сақтандыру қажеттілігінің себебі
Жоғары бәсеке
Банктік жүйеге халық икмсіз
Филиалдық желінің дамымауы
Депозитке салынған жоғары тәуекел
Банкте капитализация төмен
Депозит және депозиттік салымдарды кепілдендіру жайлы ақпарат
Депозиттік операциялар есебі
Депозит және депозиттік салымдарды кепілдендіру туралы түсінік
Қазақстан Республикасында депозиттерді сақтандыру жүйесі
ПРОЦЕНТЫ ВПЕРЕД салымы - салымды ашқан күні пайызды төлейтін мерзімді салым
Коммерциялық банктердің қызыметі
Коммерциялық банктердің депозиттік операцияларын қалыптастыру мен жетілдіру жолдары жайлы
Коммерциялық банктердің депозиттік операцияларын қалыптастыру мен жетілдіру жолдары
Банктегі депозиттік операциялар және олардың есебі
Коммерциялық банктегі кірістер мен шығындар және оларды оңтайландыру жолдары