Американ менеджментінің басты мектептері
ЖОСПАР
Кiрiспе 2
1 тарау. Менеджменттің пайда болуы және оның мәні
1.1 Менеджменттің пайда болуы 3
1.2 Ғылыми менеджменттің пайда болуы 5
1.3 Американ менеджментінің басты мектептері 9
1.4 Менеджменттің қажеттілігі мен мәні 14
2 тарау. Менеджер тұлғасы және оның маңызы 18
2.1 Менеджер туралы түсінік және оның маңызы 18
2.2 Коносукэ Мацусита - жапон менеджментінің патриархы
Қорытынды 26
Қолданылған әдебиеттер тізімі 27
Кiрiспе
Қазақстан Республикасының дамуының қазіргі сатысы экономика мен қоғамды
Қазақстанда басқару теориясы мен практикасын игеру қиыншылығы осы
Осыған байланысты нарықты экономика өркендеген елдердің бай тәжірибесін
Шетел ғалымдары кәсіпорынды басқару мәселелерін арнайы пәнге шығарып,
Бұрын біз инженерлік негізгі білімін жақсы үйретіп, экономикамен
Енді міне нарықтық экономика дамуының барысында қазір біздерге
Менің ойымша Қазақстанда білімі мен ұйымдастыру қабілеті жоғары
1 тарау. Менеджменттің пайда болуы және оның мәні
1.1 Менеджменттің пайда болуы
Басқару, басқарушылық еңбегі, оның тікелей өндірістен өзгеше
Мұндай басқару ісінің жанама нәтижелері ретінде жазу мен
Менеджменттің дамуындағы кезекті күрт өзгерісті Вавилон әміршісі Хаммурапи
Бұдан едәуір кейін Вавилон мұнарасы мен аспалы бақтар
Басқару жаңалықтарының айтарлықтай бөлігі Ежелгі Римде орын алған,
ХVІІ-ХVІІІ ғғ. ұлы өнеркәсіп төңкерісі, алдыңғы төңкерістерге қарағанда,
Жаңа, диверсификацияланған (бытыраңқы) меншік формасы пайда болды. Жалғыз
Бұл жерде әкімшілік ету компаниясының жалпы мақсаттары мен
Өндіріс көлемінің өсуі, капитал айналымының жеделдеуі, банк операцияларының
Әрбір өндіріс процесі дербес функция қызметі мен менеджменттің
Бұл жерде келесі заңдылықты атап өтудің маңызы зор.
Менеджмент жеке меншік секторда бизнес-менеджмент ретінде туындаған, бірақ
Бизнес мектептері мен кәсіби білім жүйелерінде арнайы дайындықтан
1.2 Ғылыми менеджменттің пайда болуы
Басқару ғылым, ғылыми пән ретінде XX ғ. басында
Басқалары - бұл консервативті немесе орынды бағыттары бизнесмендер,
Бұл ағымдар Ф.Тейлорға әр түрлі ықпал етті. Өз
Компаниядан кеткен соң ол "ғылыми менеджментті" насихаттайды, жеке
Бастапқыда Тейлор өз жүйесін "тапсырмалар жүйесі" немесе "тапсырмалар
Тейлор өз ізашарлары ұсынған екі ұшты әрі қарама-қайшы
1. Ескі, долбарлы практикалық жұмыс әдістерін алмастыратын ғылыми
2. Жұмысшылар мен менеджерлерді ғылыми критерийлер негізінде іріктеу,
3. Ғылыми негізінде еңбекті ұйымдастыруды және басқаруды іс
4. Жұмысшылар мен менеджерлер арасында міндеттерді (жауапкершілікті) бірыңғай
Тейлордың сіңірген ұлы еңбегі өзі тұжырымдаған менеджмент принциптерін
Ол ең жақсы жұмысшылардың операцияларын хронометраждап, дұрыс әрі
Ф.Тейлор жұмыстың әр түрлі нақты түрлерінің ерекшеліктерін ескере
Тейлордың екінші принципі басшылықтың міндеттеріне жұмыс талаптарын қанағаттандыруға
Тейлорға дейін жаңа жұмысшылар байырғы жұмысшылардан үлгі
Жұмысты белгіленген тәртіппен орындау үшін жұмысшылар дайындау ғылыми
Әдетте, еңбек-адамның табиғи қажеттілігі деп тұжырымдайды. Бірақ Ф.Тейлор
Ғылыми басқару принциптерінің бірі - жоспарлау мен атқару
Сөйтіп, топты функционалды басқару 8 бақылаушының тәжірибесін қолданады.
Ф.Тейлор өзінің танымал дифференциалды еңбек ақы жүйесін енгізді.
Егер жұмысшы белгіленген мөлшерді орындаса, онда оның стаңдарттық
Мұндай еңбек ақы түрі жалақының дифференциалданған кесімді ставкалар
Қорыта келе, Тейлордың басты идеясы - басқару белгілі
Тейлор жүйесі XX ғасырдың алғашқы үш онжылдығында алдыңғы
Тейлор жүйесіне қатынас туралы мәселе ТМД елдерінің нарықтық
Тейлор бойынша ғылыми басқару ұйымының ең төменгі деңгейінде
1.3 Американ менеджментінің басты мектептері
XX ғасырда өндірісті басқару функциясының күрделене түсуі басқаруды
Біздің ойымызша, ең дұрысы екі негізгі мектепті бөлу
А.Файоль әкімшілікке "жалпы көзқарасты" қалыптастыруын, әкімшілік теориясының кейбір
"Классикалық" басқару теориясын жүйе түрінде Гьюлик-Урвиктің Ұйымдастыру принциптерінде
Классикалық басқару теориясына әкімшіліктік ұйымдастырудың идеалдық типі теориясы
Веберлік идеалды ұйым типі әдетте нормалар жүйесі ретінде
"Классикалық" мектепке тән адам факторын жете бағаламау, адамның
Бұл мектептің көптеген өкілдерінің арасында негізін қалаушылар -
"Адамдық қатынастар" мектебінің концепциялары Э.Мэйо мен Ф.Ротлисбергердің еңбектерінде
1. Адам - "әлеуметтік организм".
2. Қатаң бағыну иерархиясы, ұйымдастыру процестерін белгілі бір
3. "Адам мәселесін" шешу - бизнесмендердің ісі.
"Адамдық қатынастар" доктринасы ұйымның бейресми аспектілерін мұқият ескеру
"Адамдық қатынастар" теоретиктерінің еңбектерінде басқару мен ұйымдағы адамдардың
Үшінші негізгі мектеп - "эмпирикалық". Бұл мектептің теоретиктері
"Әлеуметтік жүйелер" мектебі бұрынғы басқару концепцияларына сыни баға
Ал Ф.Слезник болса, айнымалы факторлардың ұйымдастыру жүйелерінің мақсаттары
Және, сайып келгенде, бұл мектептің индустриалды (өнеркәсіптік) әлеуметтану
Екінші жағынан, өндірістік ұйым үшін оның техникалық және
"Басқару ғылымының жаңа мектебі" өз міндетін дәл ғылымдар
Оның өкілдері ретінде Л.Берталанфи, А.Рапопорт, Р.Акофф, У.Клейн, Л.Клин,
"Жаңа мектептің" алғашқы қадамдары өндірісті басқаруда операцияларды зерттеу
Бұл мектептің өкілдерінің бір тобы тағы бір концепцияны
"Жаңа мектеп" аясында кибернетика мен автоматты басқару теориясымен
Жүйелік тәсілдің (көзқарастың) мәні төмендегідей:
1. Басқарумен байланысты қандай да бір іс-әрекеттің басталуына
2. Қойылған мақсаттар тұрғысынан альтернативті жолдар мен әдістерін
3. Мақсаттарға және оларға қол жеткізу, құралдарға сандық
Тұңғыш рет АҚШ-та әскери мақсаттарға қолданылған жүйелік талдау
Жоғарыда келтірілген негізгі бағыттар мен мектептерге шолу жалпыға
Тұңғыш рет айналымға "басқарудың жайттық теориясы" ұғымын енгізген
Жайттық көзқарас туралы американ басқару теориясының дерлік барлық
Ақыр соңында, басқару ең алдымен өнер, сондықтан да
1.4 Менеджменттің қажеттілігі мен мәні
Менеджмент адам мен тіл табыса алу өнерлері және
Бақылау - өз ережесінде күштеу басқару, ұстау, күшейту
Бақылау негізінен административтік қармағында бола тұрып, бақылау саласы
Бақылау басқармасы – бір түсті акция емес. Ол
Бақылауды кең түрде қорғану факторларының дәрежелі шешімнің жоспарлық
Анықтамасы айтып тұрғандай, бақылау қызметкерлерге үкім беруде аз
Бақылау деген сөз алғашында бухгалтерлік есеп терминімен шаруашылық
Кейбір бақылау процестерін сұрақ және жауаптар арқылы қарастыруға
Бақылау практикасында технологияның бақылау жүйесі жүргізіледі. Біз бақылау
Бақылау технологиясы:
Бақылау тұжырымдамасы: яғни бұларға жүйе, процесс, тексеру пәні
Бақылау мақсатын анықтау:
Дұрыс ұйымдастыру және бақылау эффективі
Бақылау нормасы. Этикалық, құқықтық, кәсіпкерлік және т.б. кіргізуге
Бақылау методы: диагноздық, терапевтік, соңғы мезеттік болып саналады.
Бақылау көлемі және аудандары. Толық біркелкі, таңдаулы, қаржылық,
Менджменттің мәнін оның іс жүзінде атқарылатын салаларын қарастырмай
Әлеуметтік басқарудың екі түрін ажыратады:
- басқаруды әр адам еңбегінің элементі (бөлшегі) ретінде
- басқаруды адамдардың өзара қарым-қатынасы элементі ретінде
Адамзат қоғамына тән басқару процестері мүлдем әр түрлі.
Нарықтық экономика жағдайында басқарудың
Еңбек процесін жекелеген қызметкерлер арасында бөлу мен бұл
Өндіріс орны техникалық, материалдық және адам ресурстарының күрделі
Басқару адам қызметінің ерекше, өзгеше саласын құрғанмен, өз
Басқару формаларының түр ерекшеліктері басқару объектісіне байланысты. Бұл
Кәсіпорынды басқаруға, оның өзгешелігіне қарамастан, жалпы басқарудың нышандары
Жалпы нышандардан басқа кәсіпорынды басқаруға, әлеуметтік басқару түрлерінің
Басқару теориясының маңызды мәселесі - басқарудың жалпы және
Басқарудың жалпы заңдылықтары басқару механизмінің жұмысында, ақпаратты жинау,
Сөйтіп, басқарудың мәнін оның жекелеген тармақтарын, басқарушы жүйенің
Шын мәнінде, басқару - өте күрделі, кешенді жүйе.
Басқару теориясында логикалық (қисындық) әдіс қолданылып, логикалық заңдар
Басқару күрделі субъектілік-объектілік ара қатынасты қамтиды, Басқару ісі
2 тарау. Менеджер тұлғасы және оның маңызы
2.1 Менеджер туралы түсінік және оның маңызы
"Менеджер" термині кеңінен қолданылады және ол мынадай мәселелерде:
- белгілі жұмыстарды бір бөлімше шеңберінде ұйымдастырушыға;
- кәсіпорынды басқарушыға немесе оның бөлімшесіне басшылық етушіге;
- кез келген жұмысты ұйымдастырушы, әкімшілік етушіге қолданылады.
Кез келген деңгейдегі менеджерге жоғары талаптар қойылады.
Қазіргі инженер жаңа техниканы, технологияны үйренумен қатар кәсіпорынды
Барлық менеджерлер техникалық, коммуникалдық және аналитикалық білім мен
Техникалық білім және басқару өнерін меңгере алу –
Коммуникациялық өнер – бұл әрбір адаммен тіл тауып,
Аналитикалық өнер – бұл ойлап әрбір оқиғадан кейін
Жалпы айтқанда, менеджмент процесін үш функцияға бөлуге болады:
а) ұйымдастыру
б) жоспарлау
в) басқару (нағыз менеджмент).
Ұйымдастыру функция – бұл еңбек пен түрлі ресурстарды
Жоспарлау және болжау – бұл алдын-ала кәсіпорынның негізгі
Басқару функциясы – бұл ұжымға тиімді жұмыс істеткізу.
Сонда бастық өзі жұмысты қалай істейтінді, қалай еңбекке
Бақылау – бұл бекітілген тапсырманы қалай орындағанын тексеру.
Ерте табылған айырмашылықты немесе қателікті көп уақыт жібермей
Әрбір өндірісте менеджердің өз қасиеттері өте зор.
Менеджмент әуелі менеджерге жоғары талаптарды қояды:
Менеджер салауатты өмір сүру керек. Жақсы менеджерді дайындау
Жыл бойы, әсіресе көктемде витаминді тамақты жеу керек.
Менеджер жақсы қасиеттерді өзінде дамытуы керек:
қиын жағдайдан қорықпауы керек;
күйгелектенуден сақ болуы керек;
өндіріс шешімін бірнеше варианттардан іздеуі керек;
шыдамдылық болуы керек (артық сөз айтпау, ұрыспау керек,
патриот болуы керек.
Әрбір кезеңде кезекті мақсат қою: оқу бітіру, үйлену,
Әрдайым үйрену. Қазіргі уақытта техника және ғылым өте
Мәселелерді нәтижелі және тез шешу. Сол үшін мынаны
а) Қарапайым проблема, ол үлгі шешімді талаптайды. Бұл
б) Селективтік проблема. Мұнда шешім 2-3 варианттардан табылады.
в) Адаптивтік проблема – селективтік секілді, бірақ жаңа
г) Инновациялық проблема. Оны шешу үшін жаңа пікір
Егер бастықтың творчестволық деңгейі жоғары болса, ол шешімді
Қиын проблеманы шешкенде, мынадай сатылардан өткені жөн:
Проблеманы немесе есепті анық түсіну,
Керек ақпаратты алу,
Шешімді табу,
Жеткен қорытындысын сараптау.
Проблеманы анық түсіну дегеніміз: оны қай түріне жататынын,
Адаптивтік және инновациялық проблемаларды шешкенде менеджер алғы творчестволық
Проблеманы анық атайды немесе жазады.
Проблемаға тіке қатысы бар және басқа мамандар тәжірибесіне
Барлығы еркін сөйлейді, өз пікірлерін айтады
Сынауға болмайды, қайта біреудің пікірін жалғастыруға болады
Үлкен-кіші бұл жиналыста болмауы керек
Әрбір пікір жазылады. Бірақ фамилиялар аталмайды, авторлық құқығы
Басқа адамға әсер ету. Сол үшін керекті қасиеттер:
Киіну өнері. Киіну өнері әсіресе әйелдерге керек (Кемпір
Зиялы тәсіл және жағымды мінез. Жылы амандасу, орын
Сөйлеу әдісі. Қазақпен қазақша, орыспен орысша, жиналыста қазақша
Алғысты болу керек. Бағыныштар, әріптестер, көмекшілер – барлығы
Тыныш басқару. Жалпы айтқанда басқарудың 4 қалыпын айыруға
Көндіру. «Жолдастар, мына жобаны тезірек бітірейікші, әйтпесе келіскен
Уәделесу. «Жолдастар, мына жобаны 1-наурызға дейін тапсырсақ, сыйлық
Талаптау. «Мына жобаны 1-наурызға дейін шығарыңдар». Кейде талап
Қорқыту. «Мына жобаны мезгілінде шықпаса жауапты адамдар сөгіс
Кейінгі екі тәсілдерді сирек пайдалану керек.
Адамдарды үйретіп, команда құрып, оның еңбегін толық пайдалану.
әріптестерге ақырын кеңес беріп, үйрену, көмекшілерге сеніп, толық
әр адамға өзінше кілт табу.
Жұмыс істейтін ұжымды, команданы ұйымдастыру.
Жақсы ұжымның пайдасы: пікірлер көбейеді, стресс жойылады, көмекшілік
Шетел компанияларында көбінесе штаттарды командалық әдіспен толтырады. Команда
Қандай тәжірибелі бастық болса да, ол көмекшілерсіз ештеңе
Мен менеджмент пен менеджер туралы біршама ой қорыттым,
Алғашында менеджерлердің бірі Альфред Слоун туралы жазбақ та
2.2 Коносукэ Мацусита - жапон менеджментінің патриархы
Қазіргі таңда әлемде үш экономикалық орталық бар екені
Жапон бизнесінде жоғары бағдарлар негізінен компанияның ұзақ мерзімді
Жапондықтардың жинақ ақшаларының жоғары деңгейі олардың болашақтағы үлкен
Жапондықтар коллективтік мақсаттарға ұмтыла алады. Олар: «кез келген
Өйтпелі экономика тұсында өмір сүріп отырған біздің көпшілігіміз
Коносукэ Мацусита кәсіпкерлік басқару өнерін шыңдап жетілдірген жан
Коносукэ Мацусита – саф алтын. Оның сөзі мен
Өмір баспалдақтарын тоғыз жасында қолбалалықтан бастаған ол жылдық
Қазіргі таңда «Мацусита дэнки» корпорациясы көпшілікке «Нэшнл», «Панасоник»
Ол өткен өмір жолы, оқыған семинарлар мен лекциялар,
К.Мацусита 1893 жылдың 27 - қарашасында Вакаяма қаласының
Осылайша К.Мацусита тоғыз жасында “хибати” (аяқ қыздыратын пеш)
Ал 1918 жылы 7-наурызда «Мацусита дэнки сэйсакусе» фирмасы
1921 жылғы жапон елінің дағдарысына қомақты резервпен келген
1925 жылдың 1 наурызында радио ғасыры басталғанда «Мацусита
Ұлы депрессия жылдары Мацусита кәсіпорындарының дамуына кедергі бола
“Табыс табанды жұмысты талап етеді. Бәрі де адамның
Жапонияның Маньчжурияны жаулап алуы, Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысуы
Өз компаниясын әлемдік нарыққа
«Мацусита» электрон компаниясы күтпеген қолайлы жағдайды білу арқасында
Елуінші жылдардың басында ол шағын елеусіз болатын, «Тошиба»
Осы 1952 жылы Ясухара Накагава өзінің «Накагава
1956 жылдың 10 қаңтарында К.Мацусита өз корпорациясының 5
Коносукэ Мацусита 1973 жылы өз компаниясының директорлар кеңесінің
Қорытынды
Қазіргі таңдағы нарық қарым-қатынастарына көшу кезеңіндегі қоғамымыздың қым-қуыт
Біз қарастырған екі ұғым бір-бірімен тығыз байланысты екенін
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Майкл Мескон и др., “Основы менеджмента”, -
2. Тейлор Фредерик Уинслоу, “Менеджмент”, - М., 1992
3. Нәрібаев Қ, Жұмамбаев С., Менеджмент: Оқулық. -
4. Каору И. “Японские методы управления качеством”
5. Оучи У. Г. “Методы организации производства:
6. Пронников В.А., Ладанов И. Д. “Управление
2
Менеджменттің пайда болуы
Қазіргі заманғы менеджменттің қалыптасу тарихы мен дамуы
БАСҚАРУШЫЛЫҚ ОЙЛАР ТЕОРИЯСЫНЫҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ
Менеджменттегі жігерлендіру туралы
Дамыған елдердегі менеджменттің негізгі концепциялары
Сапа менеджменті пәнінен дәрістер
Менеджменттің қағидалары
Қаржылық менеджменттің механизмі
Жапондық басқарудың тиімді әдістерін анықтап, Қазақстан кәсіпорындары үшін ұсыну
Павлодар қаласы