Басқару объектілерінің технологиялық сипаттамасы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. ӨНДІРІСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ПРИНЦИПТЕРІ. ӨНДІРІСТІК БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ
1.1 Кәсіпорынды басқару жүйесі және оның құрылымы.
1.2 Өндірісті ұйымдастыру принциптері.
1.3 Басқару механизмі және өндірісті басқарудың жүйелік тәсілдемесі.
1.4 Өндіріс түрлері және өндірістік басқару жүйесіндегі басқарудың объектісі
2. КӘСІПОРНЫНЫҢ ӨНДІРІСТІК ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ БАСҚАРУДЫҢ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ.
2.1 Кәсіпорынының өндірістік құрылымы.
2.2 Басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы.
3. ЖҮЙЕЛІ ТӘСІЛДЕМЕДЕ ӨНДІРІСТІ БАСҚАРУДЫҢ МАҚСАТТАРЫ ЖӘНЕ ҰЙЫМДЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ
3.1 Жүйелі тәсілдемеде өндірісті басқарудың мақсаттары.
3.2 Ұйымдық құрылымының жүйелі тәсілдемесі.
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Жүйенің жалпы теориясы - күрделі жүйенің іс-қимыл жасау (жұмыс
Профессор Людвиг фон Берталанфи жүйелі тәсілдеменің әдістемесін кеңінен баяндап
Жүйені біріктіруші қасиеттерге ие, өзара ықпалдасушы компоненттердің жиынтығы деп
Кез келген жүйенің ерекшеліктеріне жататындар:
- тұтастық (оның элементтерін құрайтын ерекшелікте жиынтығындағы жүйелердің ерекшеліктері);
- құрылымды (жүйелерді оның құрылымын белгісі арқылы сипаттау мүмкіндігі);
- иерархиялылығы (жүйенің әр бөлігі белгілі бір дәрежеде өз
Жүйе, ең алдымен, тұтас білім ретінде қарастырылады. Жүйе қандай
Жүйе тұтастық тұрғысынан жеке пайда болатын элементтерддің құрамында болмайтын
Тұтастық нэтижесінің, бірлескен жаңа қасиеттердің көз жеткізіп иландыратын үлгісіне
Барлық жүйелерді шартты түрде үш түрге бөлуге болады:
техникалық;
биологиялық;
әлеуметтік, оның ішінде әлеуметтік-экономикалық.
Бұл түрлердің өз заңдылықтары мен өзіндік ерекшеліктерін құрайтын жақтары
Менеджмент үшін әлеуметтік жүйенің маңызы аса зор. Кез келген
Әсіресе, үлкен айырмашылыкты элеуметтік-экономикалық жүйеден кездестіруге болады, оған өндірістік-шаруашылық
Бұлай болатын себебі (яғни, жүйелердің әркелкі болуы), адам оның
Әлеуметтік-экономикалық жүйенің басты ерекшелігі-оның басты компоненті адам болғандықтан бұл
Мұндай жүйе дербестікке ие элементтерден тұрады. Бұл оның жүйе
Мәселен, кәсіпорын, бір жағынан, дербес жүйені білдіретін болса, екінші
Жүйе теориясы, егер сақталмаса басқару ісінің жүзеге асуы мүмкін
Бұл жағдай экономикалық жүйеге де қатысты:
1. Жүйелер арасында, ең алдымен, басқарушы және басқарылушы жүйелер
2. Жүйелердің динамикалылығы. Жүйе бір сапалы жағдайдан екіншісіне өте
3. Үйеде процесс ағымына әсер ете отырып, оны өзгерте
4. Жүйенің басқару ықпалын күшейте алатындай қабілеті яғни
5.Басқару ақпаратын табыстау, жинақтау жэне жаңғырту мүмкіндіктерін қамтамасыз ету.
6. Жүйелердің тұтастай сипаты. Онсыз бақылау мен басқару
Жүйеде басқару барлық басқару жүйелеріне ортақ аты аталған шарттар
1. ӨНДІРІСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ПРИНЦИПТЕРІ. ӨНДІРІСТІК БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ
1.1 Кәсіпорынды басқару жүйесі және оның құрылымы.
Егер кәсіпорынды басқару жүйесі көптеген факторлардың тигізілетін әсерінен барып
1 кесте
Үздіксіз және дискретті өндіріс сипаттамасы
Өндірістік процесс Ерекшелігі Басқару принципі Өнім
Үздіксіз уақытында үзіліс болмай жүре береді параметрлерін тұрақтандыру, ауытқуларды
Дискретті (үзіліп тұратын) Сатылы түрде, операциялары бөлініп орындалады
Уақыт тұрғысында қаралып отырған өндіріс процесі үздіксіз жүре беруі
Өндірістік процесс, әдеттер, бірнеше кезеңнен тұрады.
Егер өндірісте бірнеше технологиялық қайта құрулар енгізілетін болса (A,
У-E.F. (A.C.X1 + B.Д.x2) (1)
Технологиялық процесті уақытына қарай диаграмма түрінде жайып беріп, технологиялық
1.2 Өндірісті ұйымдастыру принциптері.
Технологиялық операцияларды орындауды ретке келтіру арқылы белгілі бір уақытқа
техпроцестердің әрбір кезеңінде жабдықтар мен белгілі санда адамдар жұмыс
өндірістік процесс үнемі, тоқтаусыз жүріп тұруы керек, бос тұрып
процесс бір қалыпты қарқында жүруі керек, яғни өндіріс циклі
Мысалы, егер тапсырма мен оны орындау белгілі бір мөлшерлі
2 кесте
Коэффициент шығару үшін өндіріс көрсеткіштері
Онкүндік Тапсырма n Нақтылы орындалғаны n1 Тапсырма көлемінде шығарылғаны
1 120 118 118
2 120 122 120
3 130 128 128
4 120 115 115
Өндірісті ұйымдастырудың маңызды сипаттамасы болатыны негізгі tn және қосалқы
1.3 Басқару механизмі және өндірісті басқарудың жүйелік тәсілдемесі.
Кәсіпорнын басқару механизмі оның іс - әрекетінің ұйымдастыруда тұтынушыларға
-қажетті құрал – жабдықтарды таңдау, кадрларды даярлау, технологияны әр
Соңғысы өндірісті басқару құрылымын жасаудың негізі болып табылады. Мысалы,
Бір түрдегі өнім көлемінің көптіліші жұмыс орындарын мамандандыруды керек
-ең жоғарғы әмбебап жабдықты, жоғарғы мамандықты еңбек етуді, өнім
Жаппай
сұраным
төменгі дәрежелі
еңбек
аяқ киім
жоғары
сапалы
күрделі
аяқ киім
еңбек
Сондықтан өндіріс ерекшеліктеріне қарай, өндірісті ұйымдастырылуының төрт түрін бөліп
3 кесте
Бір ғана
өнім өндіріс көлемі
үлкен кіші (шағын)
Сериялық өндіру бір – ер (жобалық) өнім
Көп өнім Көп сериялы:
Жаппай өндіру Көп өнім, аз сериялы:
шағын түрде
Процестің түріне қарай, менеджердің шешетін–жабдықтардың мамандалуы, басқару құрылымы және
4 кесте.
Өндіріс түрлерін ұйымдастыру ерекшеліктері.
Өндіріс
түрлері Технологиялық
ерекшеліктері Шығаратын
өнім
сипаты Қайталануы Процесті басқару міндеттері
Жаппай Өнім толық технологиялық циклден өтеді, жабдықтары азғана жөнделген,
және
үздіксіз шығару Қатаң түрдегі белгілі түрінде Өндірістік циклде тәртіп
Сериялық Әрбір өнім технологиясының бөлектігі, өнімнің өзгеруінің жоғарылылығы, әмбебаптығы
өнімнің көп түрінің шығуы Тиянақты тағайындалған түрін үнемі шығарып
Дара (жобалы) Бірден–бір және қиын өнім, сұранымы аз, өндіріс
Жүйелі тәсілдеме - экономикалық ғылымда қолданылатын ғылыми зерттеудің ең
Өзінің алғашқы мағынасында - грек тілінен аударғанда сөзі/көптеген элементтерден
Жүйенің былайша ұғыңдырылуы экономикалық тұтастыққа да қатысты; өндіріс-пәңдердің, саймандардың,
Өндіріс - бұл әлеуметтік-экономикалық жүйе. Экономикалық деп аталу
Әлеуметтік жүйе деп аталуы адамдар құратын ұйымға байланысты. Экономикалық
Экономикалық жүйе элеуметтік сипаттағы адам-машинасы ретінде қарастырылады. Ондағы негізгі
Экономикалық жүйе кең мағынасындағы ұғымында қоғамдық өндістің жүйесі ретінде,
Экономикалық қатынас, байланыс (салааралық байланыстар жүйесі), заңдылықтар (техникалық прогрестің,
Жүйелі тәсілдеме арнайы ғылыми пәндердің мазмұнына жалпы теория жүйесіне
Жүйелі тәсілдеме XX жүз жылдықта пайда болды деуге болады,
Жүйелі тәсілдемені қолданудың негізінде тізбекті кезеңді қамтиды:
- екінші кезеңде қажетті зерттеулер (жүйелі талдау) жүзеге асырылады;
- үшінші кезеңде белгілі мәселелерді нұсқалары жасалып, әрбір міндет
Жүйелі тәсілдеменің негізінде басқару ісі жүйелердің құрылымдық және функциялық
Басқару процестері пайда болғалы бері жүйелі талдау кеңінен
Экономикадағы жүйелі тәсілдеме - басқару саласындағы ірі, кешенді мәселенің
Жүйелі тәсілдеменің философиялық негізі оның негізгі принциптерін айқындап береді:
Процестер мен құбылыстардағы жүйелі тәсілдеме өзара байланыстардағы зерделеудің екі
1) жай кездері, қосалқы жүйелер немесе жүйе элементтерінің арасындағы
2) әлдеқайда күрделі жағдайда көп аспектілі тәсілдеме қолданылады. Бұл
1.4 Өндіріс түрлері және өндірістік басқару жүйесіндегі басқарудың объектісі
Өндіріс түрлері жоспарлау процесін, жұмысшы орындарын мамандандыруды, басқару жүйесінің
(f) - өндіріс түрі (өндіріс көлемі, шығарылатын өнімдер, өндірістік
Жеке даралық өндіріс бірегей заттарды азғана санды шығаруға арналған.
Сериялық өндіріс–бұл көп номенклатуралы өнімдер шығаратын (көбінесе үлкен–үлкен партиялармен).
Жаппай өндіріс болуы–бұл ұнемі және үздіксіз түрде шектеулі номенклатурада,
Жаппай өндіруде толассыз түрде өндірістік процесс ұйымдастырылады, техпроцестердің кезеңдері
Әдетте, тасқынды өндіріс–бұл техникалық құралдар бірінен соң бірі орналасып,
Осының негізінде жаңа типті технология “кан бан” (“тура бір
Өндірісті басқаруға басқарудың өз объектісі мен субъектісі тән. Басқару
Басқару процесінде объективті мен субъективтінің арақатынасы «анықтаушы» және «шешуші»
Ықпал етудің тиімділігі адамдардың басқару объектісін объективті жағдайын, оның
Объективті мен субъективтінің өзара ықпалын талдау тек жалпы дүниетаныммен,
Өндірісті басқару объектісінің жалпы түріне оның салалары мен аймақтарын
Мұнда басқару өндірістік күш пен өндірістік қатынастарды бірлігі ретінде
Қоғамдық өндірістің басқару объектісіне барлық халық шаруашылығының кооперация ауқымында
Халық шаруашылығының басқару объектісіне саналы түрде қолдау көрсетілетін халық
Басқару ұлғайтылған ұдайы өндіру процесінің объектісіне ие.
Өндірістің басқару объектісі - бұл ел территориясына өндірістік күштерді
Өндірісті басқаруда объекті ретінде маңызды орынды бейөндірістік салалар алады
Түпкі негізінде кез келген басқару объектісінің орталық буынына қызметкерлердің
Осылайша, кең мағынасында барлық өндіріс басқару объектілері деп саналады.
Басқарудың субъектілеріне мемлекет, қоғамдық ұйым және елдің әр азаматы
Бұл жүйенің негізгі элементіне мемлекетгік органдар жатады.
Барлық мемлекеттік органдарды бір-бірінен ажыратып көрсету қажет.
Cот өкілдікті органдар; атқарушы және билеуші органдар;
Сот органдары; өндірістің басқару функцияларын орындаушы және тікелей мемлекеттік
Өндірістің басқару мәселелерін мына органдар шешеді:
-билік органдары (өкілдікті органдар);
-мемлекеттік басқару органдары-мемлекеттік комитеттер, министрліктер.
КӘСІПОРНЫНЫҢ ӨНДІРІСТІК ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ БАСҚАРУДЫҢ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ.
2.1 Кәсіпорынының өндірістік құрылымы.
Өндірістік процестердің ерекшеліктері кәсіпорынның өндірістік құрылымында көрінеді, олар мыналар
көпдеңгейлі, бұл цехтық принцип бойынша ұйымдастырылады (цех - өндіріс
цехтан бөлек, мұндағы бөлек өндірістер тікелей кәсіпорын директорына бағынады.
Осыдан барып, әртүрлі кәсіпорындар әртүрлі басқару құрылымынан болатыны.
Басқару құрылымы дегеніміз–бұл басқару қызметтерін тиімді жүзеге асыруын қамтамасыз
Тиісті өндірістік бөлімшелердің орындайтын қызметтеріне қарай, бөлімдер мен олардың
Өндірістік құрылымдар технологиялық біркелкі участкелерден құралады (құю, фрезерлік, токарлық)
5 кесте
Басқару объектілерінің технологиялық сипаттамасы.
Басқару объектісі Қызмет көрсету
мақсаты Басқару принципі Талдау әдістері
Жұмыс орны Берілген жұмыс көлемін орындауға тапсырма Графиктен шығып
Участке Берілген жұмыс қарқынын ұстау Сан және сапа жағынан
Өндіріс Керекті санды нәрселерді уақытында дайындау Тапсырмамен салыстыру негізінде
Цех Дайын өнімдерді беру немесе жартылай фабрикаттарды Жоспардан
Кәсіпорны Пайда алу, тұтынуды (сұранымды) қамтамасыз ету Пайданы барынша
Кәсіпорынды “кіретін” және “шығатын” жері бар, технологиялық қайта өзгертулерді
Қайта өзгертулер жүргізу үшін ресурстардың үш түрін пайдаланады:
Құрал–жабдықтар, еңбек ресурстары және өндірістік запастарды. Ресурстардың барлық түрлері
Кэ = Wp/Wm I,
Мұндағы Wp, Wm – нағыз және есептеуші өндірістік қуат
“Қайта жөңдеу” арқылы құрал жабдықтардың әмбебаптығының деңгейін анықтайды, ал
Жұмыскерлердің мамандығы білімдік және жұмыс істеу деңгейлерімен анықталады, өйтпейінше
Еңбек өнімділігін басқару тәсілі септікті құралдарды жыйнау “септікті жақсылықтарды”
Қорларды дұрыс басқару арқылы өндірістік процестерді үздіксіз жүргізіп, өнімді
2.2 Басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы.
Басқарудың ұйымдастырушылық құрылымының міндеттері болатыны – тұтынушылар рыноктағы жағдай
Өндірісті ұйымдастырудың басты принципі:
-құн жасау болады да, оның мөлшері оны жасауға кеткен
Бұл принципті жүзеге асыру үшін тұтынушыларға ғана бет бұру
Маркетинг болады. Тұтынушы тек бес жағдайды ғана қалайды: нәрселердің
өнімнің сапалылығы (пайдалылығы), сатуға тиімді баға өнімнің қолайлы, көп
Сондықтан кәсіпорын басшылары сырттағы болып жатқан өзгерістерге көңіл аударып,
Қарап өткен өндірісті ұйымдастыру типтерін басқару құрылымы сипаттамалары әртүрлі
6 кесте
Әртүрлі типтегі өндірісті басқару сипаттамасы.
Ұйымдастырушылық сипаттамасы Жеке Сериялы Жаппай
1. Белгілі (типичный) диапазондық бақылау 20-23 40-45 15
2. Басқарудың сандық деңгейі 3 4 6
3. Маңызды функцияларын жоба жасау керек өндіріс маркетинг
4. Линиялық – штабтық басқару босаң белгілі
Өндірісті басқаруды ұйымдастыруда маңызды ролде болатыны бақылау. Бақылаудың екі
Дербес бақылау (жұмыс істеуші ғана бақыланады) және жесізденген (өндіріс
Белгілі өндіріс типінде де, бақылаудың ұйымдастырылуының әр түрлерінен таңдап
Өндірісті ұйымдастырудың түрлері дегеніміз–осы өндіріс процесінің басқадай процестермен ең
Ұйымдастыру түрлерінің төртеуін бөліп алады:
- өндірісті мамандыру: іс - әрекеттердің белгілі бір нәрсені,
- өндірісті қиынтыру (комбинирование): бір кәсіпорында, кобинатта, бірлестікте) бір
- өндірісті бірлестіру: мамандандырылған кәсіпорындары мен оның бөлімшелері арасында
- өндіріс диверсификациясы: көптеген, бір – бірімен байланысты емес
Бұл барады да жеке заттық мамандандыруға (белгілі бір өнімнің
Нақтылы мамандық саналуан технологиялық операциялар санын қысқартады, өндірістік процестердің
Мамандыру шығынды азайтқанымен, жаппай өндірісте қайшылықтар туып отырады: Бір
Қалдықсыз өндірісті дамыту үрдісі қиыстыру өндірісін (комбинаттарды) жасауға әкелді,
Қиыстырылған технолгиямен “тігінен” (бірінен–кейін бірі жүретін процестерді (өндеулерді) жүргізеді
Бірлесу – бұл кәсіпорынның өндірістік байланысындағы күрделі өнімдерді дайындаудағы
Кәсіпорынның экономикалық тұрақтылығының сақталуы, егер ол белгілі бір рыноктағы
Бірақ рыноққа басқадай да бәсекелес осындай өнім шығаратын, бірақ
7 кесте
Рыноктағы кәсіпорын стратегиясының түрлері
ескі рынок жаңа рынок
Ескі өнім рынокты ұстай тұру Рынокты дамыту
Жаңа өнім Өнімнің жаңа түрін жасау Диверсификация: екі
Рыноктік дәуірде кәсіпорынның тұрақтылық запасын рынок пен шығарылатын тауарлардың
Диверсификациялаудың күш әсерін жәй ғана мысалмен қарап көрейік.
Фирма алғашқы кездері рыноктағы 10% үлеске ие бола тұрып,
Рп – Рө = 10000 теңге /шт
және толық пайдасы: П – (Рп-Рө) * Q =
болды.
Бірақ бәсекелестік саясаттың нәтижесінде рынок үлесі 0,5 дейін төмендетуге
П = (0.5*10000 шт) * 6000 теңге/шт.=30 млн. теңге
Диверсификациялау стратегиясын қабылдаған соң, кәсіпорын (m) өнімдерін шығарады да,
Фирма үш түрлі нәрсені шығарады делік:
бұрынғы тәптіппен өткзіледі: 5% рынок үлесі, пайдаланып төмендеуі 30
6% рынок үлесі, сатылатыны 30 мың. дана, нәрсенің екі
5% рынок үлесі, сатылатыны 20 мың дана, 3-түрдегі нәрсенің,
Осы көрсетілген мысал арқылы диверсификациялаудың жөндегіштік әрекетін және өндірісті
ЖҮЙЕЛІ ТӘСІЛДЕМЕДЕ ӨНДІРІСТІ БАСҚАРУДЫҢ МАҚСАТТАРЫ ЖӘНЕ ҰЙЫМДЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ЖҮЙЕЛІ
3.1 Жүйелі тәсілдемеде өндірісті басқарудың мақсаттары.
Барлық басқару процесінің бастапқы кезінде оның мақсаттары анықталады.
Басқару мақсаттары әрдайым саналы түрде болады әрі оны адамдар
Кезінде Ф. Энгельс әлемде мақсаттарсыз ештеңе істелмейді, деп атап
«Өмірдегі мақсат адам қадірі мен бақытының жүрек қағысы болып
Мақсаттар өз мазмұндары, басқарудың деңгейлері бойынша және уақыт қимасымен
Экономикалық мақсаттар ең алдымен елдің халық шаруашылығының дамуымен, нақтырақ
Саяси мақсаттар: оны кез келген мақсаттың құрамдық бөлігі ретінде
Бұл мақсаттар қоғам дамуының барлық мақсаттарын бір біріне жанама
Ғылыми-техникалық мақсаттар - ғылыми-техникалық прогрес қоғамдық өндірісті дамытудың және
Мақсаттардың уақытша аспектілері бөліп көрсетіледі: ұзақ мерзімді (перспективалық), қысқа
Нақты өмірде мақсаттар белгілі бір ережеге сәйкес бір бірімен
Мақсаттардың жіктеліміне сэйкес басқарудың тиісті функциялары бөліп көрсетіледі.
Мақсатты тұжырымдаудың салыстырмалы түрдегі жаңа түрдегі тәсілдемелері мен әдістерін
Ақиқатты таба білу өнері» - амалдардың логикалық жүйесі және
Зерттеу әдістері басқару мақсаттарын анықтаудың экстрапонциялық тәсілдемесін; мақсатты функцияны
Білімнің үш сатысы - нақты білім, тұрлаусыз білім және
Эвристикалық әдістер - онда міндетті түрде сарапшылар қатысады.
«Дельфи» әдісі - сарапшылар үлкен ұжымға топтасады әрі олар
Пікірлерін сауалға жауап қайтару түрінде білдіреді; тіпті сауал сарапшыларға
Түпкілікті сараптық шешімді шығару бірнеше кезеңдермен жүзеге асырлады:
жеке сұрау салу (сауалнама);
анықтамаларды жасау (әр қилы пікірлер турасында);
жүйе бойынша пікірлердің бар болуы туралы сарапшылардың ақпараты.
Сараптық нүұқаларды түзету процедурасы пікірдің бір-буынды болуына қол жеткізетін
Операциялық ойын. Сарапшылар белгілі бір сценарий бойынша мақсаттарды қалыптастыратын
«Мақсаттар ағашы» эдісі. Мақсатгарды рет-тәртіпке келтіріп ұсыну «мақсатгар
«Мақсаттар ағашы» - бұл мақсаттардың арасындағы байланыстардың
3.2 Ұйымдық құрылымының жүйелі тәсілдемесі.
Басқарудың ұйымдық құрылымын ғылыми негізде құру барлық уақытта да
Жүйелі тәсілдеме сандардың нормативтерін жэне басқарудың міндетті істерін ғылыми
Жүйелі тәсілдеме ең алдымен ұйым мақсаттарының жүйелерін бірінші кезекте
Басқарудың ұйымдық құрылымын қалыптастыратын түрлі әдістер біртұтас жүйеде
Бұрындары басқару іс-тәжірибесінде ұйымдық құрылымды қалыптастыратын негізгі төрт әдіс
1. Мақсатnарды құрылымдау;
2. Сараптық-талдамалық;
3. Ұйымдық үлгілеу (организационного моделирования);
4. Ұқсастықтар (аналогии).
Бұлардың әрбіреуі ұйымдық жобалау міндетін шешуде әр түрлі мәнге
Басқарудың ұйымдық құрылымын қалыптастырушы барлық процесті үш сатыға бөліге
1. Басқару аппаратының жалпы құрылымдық схемаларын қалыптастыру («композиция» сатысы).
2. Негізгі бөлімшелердің құрамы мен олардың арасындағы байланыстарды әзірлеу
Осы сатылардың әрқайсысының мазмұны басқару объектісінің ерекшеліктері мен оның
«Композиция» сатысының бастапқы сәтіне басқарудың ұйымдық құрылымының мақсаттары мен
Ұйымдық құрылымның бұл сатысында басқару жүйесіндегі деңгейлердің қанша екені
Басқарудың ұйымдық құрылымының жобалаудың екінші сатысының («құрылымдау») негізгі ерекшелігі–басқару
Басқару аппаратының «құрылымдау» сатысы жалпы құралымдағы жекелеген блоктардың
«Құрылымдау» сатысын жүзеге асырудың нәтижесінде басқару аппараты қосалқы жүйелерінің
Үшінші саты - ұйымдық құрылымды «реттемелеу» - басқару қызметінің
Мұнда екі негізгі реттемелеуші құжат бекітіледі - бөлімшелердің штаттық
ҚОРЫТЫНДЫ
Басқару жүйесі мен оның ұйымдық құрылымының тиімділігі былайша анықталады
Басқару жүйесінің тиімділік критерийлерінің (өлшемдерінің кешенді жиыны оның іс-әрекетін
1) өндірістік-шаруашылық ұйымның белгіленген мақсаттарына қол жеткен нәтижелердің сәйкес
2) жүйенің іс-әрекет жасау процесінің өз мазмұнына қоятын объективті
Ұйымдық құрылымның әр түрлі нұсқаларын салыстыруда қолданылатын тиімділік өлшеміне
Басқару процесінің тиімділігін бағалауда сандық және сапалық тұрғыдан бағаланатын
өндіріушілігі;
үнемшілдігі;
бейімділігі;
икемділігі;
оперативтілігі;
сенімділігі.
Басқару аппаратының өндірушілігі басқару аппаратында істейтін бір қызметкерлерге
Басқару аппаратының үнемшілдігі–объектімен немесе өндірістік қызметтің нәтижелерімен өлшенетін басқару
Басқару жүйесінің бейімділігі өзгермелі жағдайлардың белгілі бір диапазонында
Басқару құрылымының икемділігі басқару аппараты органдарының шешім қабылдау процесінде
Басқарушылық шешімдерді қабылдаудың оперативтілігі басқарудағы мәселелерді уақытлы анықтауды, сондай-ақ
Басқару аппаратының сенімділігі тұтастай алғанда оны алға қойған мақсатына
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.
1. Есімжанова С.Р. Маркетинг.Оқу құралы. Алматы Экономика 2003
2. Ассель Г. Маркетинг: принципы и стратегия: Учебник для
3. Багиев Г.Л. и др. Маркетинг: Учебник для вузов
4. Голубков Е. П. Маркетинговые исследования: теория, методология и
5. Голубков Е. П. Основы маркетинга. - М.: Издательство
6.Ілиясов Д.Қ. Маркетинг: теориясы мен практикасы: Оқу кұралы: Алматы,
7.Котлер Ф. Маркетинг негіздері.
8.Ламбен Жан-Жак. Стратегический маркетинг. Европейская перспектива / Пер. с
Маркетинг: Учебник / Под ред. Э.А. Уткина. - М:
Маркетинг: Учебное пособие /Под ред. Н.К. Мамырова. - Алматы:
Нысанбаев С.Н, Садыханова Г.А., Маркетинг негіздері, А.: Қазақ университеті,
Фатхудинов Р.А. Стратегический маркетинг: Учебник. - М.: ЗАО «Бизнес-школа»
13.Мамыров Н.К. Маркетинг. Алматы, Экономика, 1999
3
Техникалық жүйелердің математикалық негіздері пәнінен алынған білімді автоматтандыру
Темір жол көлігі Қазақстан Республикасының экономикалық жүйесінің қажетті құрамдық бөлігі
Өскемен қаласындағы жер үсті суларының ластауына экологиялық баға беру
Қоршаған ортаның сапасын басқару пәні бойынша лекциялар жоспары
Кластер теориясының және мемлекеттің кластерлік саясаты дамуының әлемдік тәжірибесі
Қоршаған ортаға әсерді бағалау кезеңдері
Қолжетімділігі шектелген ақпараттық жүйелер
Мұнай құбырларын өлшеу жүйелерін блоктау
Өскемен қаласының жер беті суының экологиялық жағдайына баға беру
Жеке тұлғалардың мүліктеріне салынатын салық төлемдерін есепке алудың ақпараттық жүйесі