Әлемдік валюта жёне алтын нарықтарының режимі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
әл-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС.
ТАҚЫРЫБЫ: ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ВАЛЮТАЛЫҚ ЖҮЙЕ ЖӘНЕ ВАЛЮТАЛЫҚ БАҒАМ.
ОҚЫТУШЫ:
Адилова Ж.Г.
СТУДЕНТ:
Камелова Д.
МАМАНДЫҒЫ:
ЭКОНОМИСТ.
ТОБЫ:
ОБ ММ 01 К1
ЖОСПАР
Кіріспе 3
1 Халықаралық валюталық жүйенің даму эволюциясы 5
1.1 Валюталық жүйенің эволюциясы 5
1.2 Валюталық жүйе типтері және оның элементтері 14
2 Валюталық жүйенің негізгі сипаттамасы 23
2.1. Валюталық курс валюталық жүйенің негізгі реттеушісі 23
2.2 Валютаның конвертациясына өтудің әлемдік тәжірибесі 26
Қорытынды 30
Пайдаланылған әдебиет: 31
Кіріспе
Әр елдің өз ақша бірлігі бар. Ол айырбас
Сыртқы экономикалық қатынастардың дамуы ерекше құралды талап етеді.
Валюталық курстың халықаралық экономикалық қатынастарды реттеуде маңызды роль
Жұмыстың басты мақсаты валюталық жүйенің типтерін, элементтерін, эволюциялық
♦ Валюталық жүйемен валюталық курстың теориялық аспектілерін ашып
♦ валюталық нарық инфрақұрлымын валюталық жүйені дамытудағы басты
♦ Валюталық курсқа валюталық жүйенің негізгі реттеушісі ретінде
♦ Валюталық тәуекелдерді төмендетуге валюталық реттеудің қажеттілігін анықтау.
♦ Валютаның конвертациялануына өтудің әлемдік тәжірибесін қолдана отырып,
Курстық жұмыстың әдістемелік негізі:
Қазқстан Республикасының «Валюталық реттеу туралы заңы». 24.12.1996 ж.
Қазақстан Республикасында валютылық операцияларды жүргізу туралы ережесі. ұлттық
Қазақстан Республикасының ұлттық Банктің валюталық реттеу және қадағалау
Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасын айырбастау операциялары бойынша
1 Халықаралық валюталық жүйенің даму эволюциясы
1.1 Валюталық жүйенің эволюциясы
Валюталық жүйенің даму заңдылықтары ұдайы өндірістік критериймен анықталады,
Әлемдік валюталық жүйенің дағдарысы кезінде оның құрылымдық
Әлемдік валюталық жүйенің дағдарысы ескі жүйенің сынуымен және
алғышарттардың туындауы, құрылуы, жаңа жүйе принциптерін анықтау; осымен
құрылымдық бірегейліктің қалыптасуы, құралудың аяқталуы, жаңа жүйенің принциптерінің
аяқталған тұтастық пен элементтерінің арасындағы органикалық байланысы базасында
Осының артынан, жекелеген мемлекеттердің валюталық-экономикалық жағдайы жақсара басталатын,
Осылай Париждік, Генуэздік және Бреттонвудстік валюталық жүйелердің алғашқы
Локальді валюталық дағдарыстар тіпті жалпы әлемдік валюталық жүйенің
Әдетте дағдарыстар екіге: экономикалық дағдарыс көрінісі ретінде –
Валюталық дағдарыс пен ұдайы өндіріс арасында тура байланыс
ӘЛЕМДІК ВАЛЮТАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ
Критери-
Лар Париждік валюта-
лық жүйе
1867 ж. бастап. Генуэздік валюта-
лық жүйе
1922 ж
бастап. Бреттон-
Вудстік валюта-
лық жүйе
1944 ж
бастап.
Ямайка-
лық валюта-
лық жүйе
(1976-78)
Еуропа-
лық валюта-
лық жүйе
(аймақ-
тық)1979
1. База Алтынмо-неталық стандарт Алтын-девиздік стандарт
Алтын-девиздік стандарт
СДР Стандар-
ты ЭКЮ стандар-
ты
(1979-88);
Еуро
(1999 ж)
Алтынды әлемдік ақша ретінде пайд-у Алтын
Алтын
-төлем
ретінде.
лардың
конветац пари
резервтік
құралы
Валюта-
Алтынға
Иясы Теті
АҚШ долларының алтынға ресми бағамен конвер-сы Алтын-
ның ресми демонетизация-
сы Алтынды ЭКЮ ды жартылай қамтамасыз етуге пайд-у,
3. Валю-талық курс режимі Алтын нүктелері айнала-сында еркін
лы курс Алтын нүктелері-
Сіз еркін қалқымалы курс
(30-шы
жылдан) Тұрақты паритеттер және курстар.
Валюта режимін таңдау еркіндігі Біріккен еркін қалқымалы курс,
1993/08
бастап
(еуропалық валюталық жылан)
4.Институционалдық құрылым Конференция Конференция, сұхбат ХВҚ-мемлекет аралық валюталық
(1979-98);
Еуропалық валюта-лық институт
(1994-98);
Еуропалық орталық банк
1998/07 бастап.
Валюталық дағдарыстар әдетте халықаралық валюталық қатынастардың тұрақсыздығымен сабақтасып
Әлемдік валюталық жүйенің эволюциясы ұлттық және әлемдік экономиканың
1. Алтынмонеталықтан (Париждік валюталық жүйеден) алтын-девиздік стандартқа (Генуэздік
Алғашқы әлемдік валюталық жүйе стихиялық түрде ХІХ ғ.
Париждік валюталық жүйе келесі құрылымдық принциптерге негізделген болатын:
Оның негізі болып алтынмонеталық стандарт саналған.
Әр валютаның алтындық үлесі болатын (Ұлыбританияда – 1816
Тек алтын нүктелерінің шеңінде ауытқитын, нарықтық сұраныс пен
Алтын стандарты белгілі дәрежеде өндірістің, сыртқы экономкалық байланыстардың,
Алтын бұрыннан-ақ елдің халықаралық есеп айырысу балансның
Біртіндеп алтын стандарты (алтынмонеталық формада) өз күшін жоғалтады,
Соғыстық шығындарды қаржыландыруда (208 млрд соғысқа дейінгі долл.)
Соғыс кезеңіндегі валюталық хаостан кейін әлемдік валюталық жүйеде
Генуэздік валюталық жүйе келесі принциптер негізінде қызмет еткен:
Оның негізі болып алтын мен девиз – шетел
Алтын паритеттері сақталған еді. Алтынға валюталардың конверсиясы ендігі
Валюта курстарының еркін ауытқитын режимі қалпына келтірілген еді.
Валюталық реттеу белсенді валюталық саясат түрінде, халықаралық конференцияларда,
1922-1928 жылдары біршама валюталық тұрақтылық байқалған еді, бірақ
алтынмонеталық стандарт орнына ақша және валюта жүйелерінде алтын
валюталардың тұрақтану процесі бірнеше жылға созылып, валюталық соғыстарды
валюталық тұрақтандыру әдістері оның әлсіздігін байқата бастады. Көп
валюталық тұрақтандыру шетелдік несиелер арқылы жүргізілген еді. АҚШ,
Дамудың әр елде әртүрлігі заңына сәйкес соғыстың нәтижесінде
АҚШ-тың валюталық-экономикалық мүмкіншілігі айтарлытай артты. Нью-Йорк әлемдік қаржы
АҚШ қарызд алушыдан несие берушіге айналды. Сыртқы несиелік
ресми алтын резервтерінің қайта орналастырылуы орын алды. АҚШ-қа
АҚШ алтынмонеталық стандартты сақтап қалған жалғыз ғана ел
Құрама Штаттар доллар гегемониясы үшін кең масштабты күрес
Валюталық тұрақтылық 30 жылдардағы әлемдік дағдарыспен бұзылған еді.
циклдық сипаты. Валюталық дағдарыс әлемдік және ақша-несиелік дағдарыспен
құрылымдық сипаты: әлемдік валюталық жүйенің принциптері – алтын-девиздік
созылу ұзақтығы, 1929 жылдан 1936 жылдың күзіне дейін;
айырықша тереңдігі мен өткірлігі: біршама елдердің валюталарының курсы
дамудың тым бірегей болмауы: дағдарыс біресе бір мемлекетті,
Әлемдік валюталық жүйе 1937 жылы тағы да экономикалық
Генуэздік валюталық жүйеден Бреттон-вудстікке көшу
Екінші дүниежүзілік соғыс кезеңінде валюталық шектеулерді соғысушы елдермен
Біріншіден, бірінші дүниежүзілік соғыс нәтижесінде көрінген одақаралық қарыздардың
Екіншіден, құралдардың импортын өтеу көзі ұзақмерзімдік несие болған.
Үшіншіден, төлем валютасы ретінде, әдетте, қарыздар елдің валютасы
Төртіншіден, соғыс жағдайында, әдеттегідей, алтынның әлемдік ақша ретіндегі
Фашистік Германия өзінің бүкіл алтын қорын соғысқа дайындық
Соғыс жылдары гитлерлік Германия айқын тонаумен қатар басып
ештеңкемен қамтамасыз етілмеген соғыс оккупациялық ақшаны шығарып, олармен
марканың тым көтеріңкі курсы (француз франкіне қарсы 66%,
валюталық клиринг: Германия тауарларды импорттау кезінде қарыз сомаларын
Екінші дүниежүзілік соғыс Генуэздік жүйенің дағдарысын асқындырды.
1.2 Валюталық жүйе типтері және оның элементтері
Валюталық жүйе дегеніміз – ұлттық заңдық құжаттармен немесе
Тарихи деректер бойынша халықаралық хұқтарды есепке ала отырып,
Әлемдік валюталық жүйе дегеніміз – мемлекетаралық келісімдермен бекітілген
Әлемдік валюталық жүйе глобальді әлемдік шаруашылық мақсаттарды көздесе
Ұлттық және әлемдік валюталық жүйелердің байланысы олардың теңдігін
Ұлттық және әлемдік валюталық жүйелердің негізгі элементтері
ұлттық валюталық жүйе Әлемдік валюталық жүйе
ұлттық валюта
ұлттық валютаның конверта-
циялану тәртіптері
ұлттық валютаның паритеті
ұлттық валютаның курс режимі
Валюталық шектеулердің бар-жоқтығы, валюталық бақылау Резервтік валюталар, халықаралық
Валюталардың өзара конверта-
циялану тәртіптері
Валюталық паритеттердің бірлестірілген режимі
Валюталық курстардың режимінің ережелері
Валюталық шектеулерді мемлекетаралық реттеу
Елдің халықаралық валюталық өтімділігін ұлттық реттеу
Халықаралық несиелік айналыс құралдарын пайдалану ережелері
Елдің халықаралық төлемдерінің ережесі
ұлттық валюта және алтын нарықтарының режимі
Валюталық қатынастарды реттейтін ұлттық органдар Халықаралық валюталық өтімділікті
Халықаралық несиелік айналыс құралдарын пайдалану ережелерін бірлестіру
Халықаралық төлемдердің негізгі түрлерін бірлестіру
Әлемдік валюта жёне алтын нарықтарының режимі
Мемлекетаралық валюталық реттеуші органдар
Ұлттық валюталық жүйенің негізі болып – ұлттық валюта
Әлемдік валюталық жүйе ақшаның әлемдік ақша қызметіне негізделеді.
Соңғы Ямайкалық валюталық жүйенің шеңінде резервтік валюта қатарына
Ішкі экономикаға арналған ұлттық валютаны халықаралық төлеме-есеп айырысу
Осының салдарынан әлемдік валюталық жүйе тәуелсіз ақша бірліктерін
Валюталық жүйенің келесі бір элементі валюталардың конвертациялық дәрежесін
Еркін конвертацияланатын валюталар, яғни ешбір шектеусіз кез-келген шетелдік
Конвертацияланбайтын (бітеу) валюталы мемлекеттер, бұл елдерде резиденттер мне
Монометализм жағдайында – алтындық немесе күмісінде – валюта
Алтын монометализмі кезінде валюта курсы алтын паритетіне –
Валюталық курс несиелік ақша тұсында ақырындап алтын паритетінен
40 жыл бойы (1934-1976жж) баға масштабы мен алтын
1971 жылы долларды алтынның ресми бағасы бойынша айырбастау
2 Валюталық жүйенің негізгі сипаттамасы
2.1. Валюталық курс валюталық жүйенің негізгі реттеушісі
Валюталық курс – бір елдің ақша бірлігінің шетелдік
Валюталық курстың құндық негізі валютаның сатып алу қабілеті
Валюталық курсқа әсер ететін факторлар: кез келген баға
инфляция қарқыны
төлем балансының жағдайы
Төлем балансы – елдің дүниежүзілік байланысының құндық көрінісі.
Активті төлем балансы ұлттық валюта курсының өсуіне мүмкіндік
Төлем балансының тұрақсыздығы сәйкес валютаға сұраныс пен ұсыныстың
Әртүрлі елдердегі проценттік ставка айырмашылығы
Бұл факторлардың валюталық курсқа әсері екі негізгі себеппен
проценттік ставканың өзгеруі капиталдың халықаралық қозғалысына әсер етеді.
проценттік ставкалар валюталық нарық және қарыз капиталы нарығынын
валюталық нарық және спекулятивтік валюталық операциялар қызметі. Егер
белгілі бір валютаның евронарықта және халықаралық есеп айырысуларда
Қазіргі уақытта АҚШ доллар үлесіне халықаралық төлемдердің 55%-тен
Сондықтан мұнайға бағаның өсуі мемлекеттердің қарыздары бойынша төлемдердің
валюталардың курстық арақатынасына, сонымен қатар халықаралық төлемдердің тездетілуі
Ұлттық валюта тұрақталған жағдайда керісінше шетел валютадағы төлемдерді
ұлттық және дүниежүзілік нарықта валютаға деген сенім дәрежесі.
валюталық саясат. Валюталық курсты нарықтын және мемлекеттік реттеу
Нарықта нақты валюталық курс қалыптасады. Ол экономикалық жағдайының,
Осылайша валюталық курстың қалыптасуы ұлттық және дүниежүзілік экономиканың
2.2 Валютаның конвертациясына өтудің әлемдік тәжірибесі
Ұлттық валютаның конвертациясына өтудің әлемдік тәжірибесін ескере отырып,
Валюта айырбасын енгізу үшін кезең мен темпті таңдау.
Кім үшін – резидентке немесе резидент емеске және
Қандай операция бойынша: төлем балансының ағымды немесе қаржылық
Бірінші проблема. Қажетті алғы шарттарды құру бойынша валюталық
Екінші вариант, яғни валютаның конвертациясына кезеңдер бойынша өту
Екінші проблема – резидент және резидент емесүшін конвертацияны
Үшінші проблема валюта айырбасын енгізу үшін операцияларының таңдауы
Егер ел ішінде төлем балансының операциялары бойынша валюталық
Тек 70 жылдардың ортасынан бастап, біртіедеп 20 жыл
1939 жылы Ұлыбританияда енгізілген валюталық шектеулер тек 1979
1958-1961 жж. Франциядағы франкқа конвертацияны енгізгенмен, халықаралық валюталық,
Экономикалық және валюталық одақты құру туралы жоспар (1989),
Валютаның конвертациясына өтудің Жапониялық тәжірибесі алғы шарттардың нақты
Сонымен, валюталық шектеулер – жалпы экономикалық және валюталық
Қорытынды
Жоғарыда көрсетілгеннен валюталық жүйе, валюталық нарық, валюталық реттеу
Алғашқы бөлімде мен валюталық жүйенің дамуын байқап, оның
Келесі бөлімде валюталық нарық және ондағы банктердің орнына
Соңғы бөлімде валюталық реттеу мен валютаның конвертациялануына өтудің
Бірақ, бұл операциялар ылғи даму үстінде болатындықтан, бұл
Пайдаланылған әдебиет
Қазақстан Республикасының «Валюталық реттеу туралы» заңы.
«Қазақстан Республикасында валюталық операцияларды жүргізу туралы ережесін Ұлттық
«Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің валюталық реттеу және қадағалау
«Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасын айырбастау операциялары бойынша
Дж. Мэнвилл Хэрри «Халықаралық қаржы» 2000ж.
Г.Г. Овчинников «Халықаралық экономика” Санк-Петербург 1998ж.
А.Д. Голубович « Халықаралық валюта саудасы» Мәскеу 1993ж.
Эдвин Дж. Долан «Ақша, банктер және ақша- несие
Оқулық «Халықаралық валюталық-несие және қаржы қатынастары туралы» Мәскеу
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің хабаршысы №4, 2000ж.
Журнал «Қазақстан банктері» № 5, 2000ж.
Г.Н. Бурлак «Техника валютных операций». Москва.
Д.Ю.Пискулов «Теория и практика валютного дилинга». Москва
Красавина. “Международные валютно- кредитные и финансовые отношения” М-94.
Котелкин, Тулхарова. «Основы международных валютно-финансовых и кредитеых отношений».
16. И.Я. Носкова.
* Красавина “Международные валютно-кредитные и финансовые отношения” М.,
* Reuters аќпараттыќ орталыќ терминалынан
* Д.Ю Пискулов. “Теория и практика валютного дилинга”
1
8
ӘЛЕМДІК ВАЛЮТАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ
Валюталық бағам түсінігі
Қазақстан Республикасында Ұлттық валютаны нығайту мәселелері және оны шешудің жолдары
Валюта бағамы
Қаржы нарығының түсінігі және экономиканың дамуындағы оның маңызы
Әлемдік шаруашылықтағы валюта жүйесі және валюта курсы
Валюта нарықтарының ерекшеліктері
Валюталық жүйе және оның түрлері
Қазақстан Республикасының ұлттық валюта қатынастарының даму жүйесі
Валюталық жүйелер және олардың қызмет етуінің теориялық негіздері